1. Tera te aroaro ae tamaroa ae a a tia ni kaotiotia taan taromauria Iehova mangkoa ni karokoa ngkai?

 E KAKAWAKI iroum am iraorao ma Iehova? E boni bae ni kakawaki! Ao bon tiaki tii ngkoe n namakina anne. Mangkoa ni karokoa ngkai, ao a bati aomata aika namakina naba anne. (TaiAre. 104:33, 34) A bati aika a a tia ni kakeaia ibukin taromaurian Iehova. Anne naba ae a karaoia tibun Iteraera rimoa ake a aranaki bwa Natiraite. Antai naakai, ao tera reireiara man aia katoto?

2. (a) Antai Natiraite? (Warekaia Iteraera 6:1, 2) (b) Bukin tera ngkai tabeman I-Iteraera a rineia bwa a na riki bwa Natiraite?

² Te taeka ae “Natiraite” e nako man te taeka n Ebera ae nanona “Temanna ae Tebenako,” “Temanna ae Kaokoroaki,” ke “Temanna ae Katabuaki.” E kabwarabwaraaki raoi ingaingaia I-Iteraera n te taeka anne, ake a kakeaia ibukin aia beku iroun Iehova n te aro ae okoro. I aan te Tua Rinanoni Mote ao e kona te mwaane ke te aine temanna ni karaoa ana taetae ni bau nakon Iehova ao n rineia bwa e na riki bwa te Natiraite i nanon te tai ae maan teutana. a (Wareka Warekaia Iteraera 6:1, 2.) E irekereke te taetae ni bau ke te berita anne, ma te ongeaba n taiani kaetieti aika aki riai n ongeaba iai I-Iteraera ni kabane. Bukin tera ngkai e rineia te I-Iteraera bwa e na riki bwa te Natiraite? E kairaki n tangiran Iehova ae korakora irouna ao ana kakaitau ibukin Ana kakabwaia aika bati.—TuaKau. 6:5; 16:17.

3. A kangaa n titeboo ana aomata te Atua ni boong aikai ma Natiraite?

³ E toki te babaire ibukin te Natiraite ngke e oneaki mwin te Tua Rinanoni Mote n “ana tua te Kristo.” (IKar. 6:2; IRom 10:4) N aroia Natiraite, a teimatoa naba ana aomata Iehova ni  kaota korakoran nanoia ni kani beku irouna ma nanoia ni kabane, maiuia ni kabane, aia iango ni kabane, ao korakoraia. (Mareko 12:30) Ti kukurei ni karaoa ara taetae ni bau bwa ti na beku iroun Iehova ngkana ti katabua maiura nakoina. E irekereke kakororaoan ara taetae ni bau anne ma karaoan nanon Iehova ao arora ni kakeaira. Ngkana ti nenera aroia Natiraite ni kakororaoa aia taetae ni bau, ti kona ni karekei reireiara aika kakawaki ni kaineti ma kakororaoan ara taetae ni bau. b (Mat. 16:24) Ti na neneri katoto tabeua.

TAURAOI NI KAKEAKO

4. Ni kaineti ma Warekaia Iteraera 6:3, 4, tera te bwai ae a kakeaa Natiraite?

⁴ Wareka Warekaia Iteraera 6:3, 4. A riai Natiraite n aki nima te kamanging ao n aki kang baika karaoaki man te kai ae te kureebe n aron uaana. A bae aomata ake i rarikia ni katoabong ni kang amwarake akanne ao e raoiroi anne ngkai akea bureni baikai. E kabwarabwaraaki n te Baibara bwa “te wain ae kakimwareireia nanon te aomata” bon te bwaintangira mairoun te Atua. (TaiAre. 104:14, 15) Ma a kukurei Natiraite ni kakeaa inaomataia ni kakukureiia ni baikai. c

5. Baikara bwaai ake a rineia Madián ao Marcela bwa a na kakeai, ao bukin tera?

⁵ N aroia Natiraite, ti kakeaira naba ibukini karaoan ae bati riki n ara taromauri nakon Iehova. Iangoa ana katoto Madián ao Marcela. d A maiuraoi taanga aika Kristian aikai. E bubura ana mwakuri Madián ao a maeka n te auti ae rangi n tamaroa. Ma a kani karaoa ae bati riki n aia beku ibukin Iehova. Ibukini kakororaoan tiaia anne, a a baireia bwa a na karaoi bitaki tabeua. A taku, “Ti moana kauarerekean ara kabanemwane. Ti mwaing nakon te auti ae uarereke riki ao ti kaboonakoa ara kaa.” A bon aki kabaeaki Madián ao Marcela bwa a na kakeai baikai, ma a rineia bwa a na karaoa anne ibukina bwa e reke angaia iai ni karababaa riki aia mwakuri ni minita. A namakina te raunnano ao te kukurei n aia motinnano.

6. Bukin tera ngkai a kakeaia i bon irouia Kristian ni boong aikai? (Nora naba te taamnei.)

⁶ A karekea kimwareireia Kristian ni boong aikai n aroia ni kakeaia i bon irouia bwa a  aonga ni kabanea riki aia tai ni karaoi tabeia ibukin Iehova. (1Kor. 9:3-6) E aki kabaeira Iehova bwa ti na kakeaira n te aro aei, ke tao a aki raoiroi baika ti kakeai. N te katoto, tabeman a kakeai aia mwakuri, mwengaia, ke aia man naba. A bati aika motinnanoia bwa a na tiku moa n aki iein ke n aki katei utu. Ake tabeman a rineia bwa a na beku n te tabo ae kainnanoaki riki iai te ibuobuoki, e ngae ngkana a nang raroanako ma aika a tangiriia. A bati i buakora aika a kukurei ni kakeai baikanne ibukina bwa ti kan angan Iehova ara kabanea n tamaroa. Ke e karauaki nanom bwa e rangi ni kakawaki iroun Iehova baike ko kakeai ibukin am beku irouna, e ngae ngke e uarereke ke e bubura.—Ebera 6:10.

KUKUREI N TEI N OKORO

7. Tera te kangaanga ae e kona ni kaitaraa te Natiraite ibukini kawakinan ana taetae ni bau? (Warekaia Iteraera 6:5) (Nora naba te taamnei.)

⁷ Wareka Warekaia Iteraera 6:5. A taetae ni bau Natiraite bwa a na aki korei irannatuia. Anne te anga ae a kaotia iai bwa a aantaeka raoi nakon Iehova. Ngkana e riki te I-Iteraera bwa te Natiraite i nanon te tai ae maan, e kona n noraki irouia tabemwaang irana ae mwarairai. E na aki riki anne bwa te kangaanga, ngkana a boutokaia tabemwaang ni kawakina ana taetae ni bau bwa te Natiraite. Ma e kananokawaki bwa n rongorongoia tibun Iteraera rimoa, ao iai taai ake a aki karineaki ke ni boutokaaki iai Natiraite. N ana tai te burabeti are Amota, ao iai I-Iteraera aika taan tannako man te koaua aika a “teimatoa n angania Natiraite te wain bwa nimaia,” bwa tao a kani kairiia bwa na urua aia taetae ni bau are a na rarawa nakon te wain. (Amota 2:12) N tabetai, e bon riai n ninikoria te Natiraite bwa e aonga ni kawakina ana taetae ni bau ao n tei n okoro.

8. Ko kangaa ni kaungaaki man rongorongoni Benjamin?

⁸ Man ana ibuobuoki Iehova, ti kona ni kaninikoriaira n tei n okoro, e ngae naba ngkana bon rikiara te mamaamaa. Iangoa ana katoto Benjamin mai Norway, ae te tia Kakoaua ae tebwina ana ririki. E karaoaki te botaki n ana reirei ibukini boutokaaia kaain Ukraine n tain te buaka. A tuangaki ataei bwa a na anene ngke a kunnikainia ni karani buraekin Ukraine. E baireia Benjamin bwa e na aki ira te botaki aei ibukin te nanonnaba n arona n tei ni kararoaa ma te tabo are e boo iai. Ma e noria te tia reirei ao e takaruaia ni weteia ni kangai: “Ko riai n nakomai bwa ko na raonira. Ti a bane ngkai n tataningaiko!” E ninikoria Benjamin ni kawara te tia reirei ao n taku: “Ngai I tei i nuka, ao I aki iriri botaki aika irekereke ma waaki n tautaeka. Ni koauana, a  bati Ana Tia Kakoaua Iehova aika karabuutinaki ngkai ibukina bwa a rawa n ira te buaka.” E nanoraoi te tia reirei n ana kabwarabwara Benjamin aei ao e tuangnga ae e kona n aki ira te botaki anne. Ma a a titirakinna raona n reirei bwa bukin tera ngkai e aki iriia. E rangi n nako nanon Benjamin ao e kuri n tang, ma e ninikoria ni manga kaoka ana taeka are taekinna nakon te tia reirei nakoia. Imwina e tuangia ana karo Benjamin bwa e namakina aron Iehova ni buokia n tei ibukin ana onimaki.

9. N te aro raa ae ti kona ni kakimwareireia iai nanon Iehova?

⁹ Ibukina bwa ti rineia ae ti na aantaeka nakon nanon Iehova, ti a tei iai n okoro ma aomata aika i rarikira. Ti kainnanoa te ninikoria ni kaotira bwa ngaira Ana Tia Kakoaua Iehova n te tabo ni mwakuri ke n te tabo n reirei. Ao ngkai e a ririkirake ni buakaka riki aroaroia aomata n te aonnaba ma aia mwakuri, e na kangaanga riki iroura maiuakinan ana boto n reirei te Baibara ao tibwaan te rongorongo ae raoiroi nakoia tabemwaang. (2Tim. 1:8; 3:13) Ma teimatoa n ururingnga ae ti ‘kakimwareireia nanon Iehova’ ngkana ti ninikoria n tei n okoro ma te koraki ake a aki beku irouna.—TaeRab. 27:11; Maraki 3:18.

MOANIBWAIA IEHOVA NI MAIUM

10. E na kangaa te tua are ni Warekaia Iteraera 6:6, 7 n riki bwa kataakia Natiraite?

¹⁰ Wareka Warekaia Iteraera 6:6, 7. A aki kona Natiraite ni kaania rabwatan te mate. Tao ko bae n iangoia ae tiaki te bwai ae bubura ae a riai ni kakeaa. Ma n taai ake a karakinaki n te Baibara, e kona n rangi ni kangaanga karaoan aei iroun te Natiraite ngkana e mate ana koraki ni kaan. Katein te taunimate n taai akekei a riai aomata ni kaania rabwatan te mate. (Ioa. 19:39, 40; Mwa. 9:36-40) Ma e aki kona te Natiraite ni kakairi ni katei akanne. E ngae naba ngkana a rinanoni kangaanga Natiraite n aia utu n taai ni karawawata, ma a kaota korakoran aia onimaki n teimatoa ni kawakina aia taetae ni bau. E boni kakorakoraia taan taromauria aika kakaonimaki aikai Iehova bwa a aonga n nanomwaaka i aani kangaanga aika a kaaitarai.

11. Tera ae e riai ni motinnanoia te Kristian bwa e na karaoia ni kaineti ma baika irekereke iai ana utu? (Nora naba te taamnei.)

¹¹ Ngkai Kristian ngaira, e kakawaki iroura ara katabu nakon Iehova. E rotaki iai ara motinnano ao ara mwakuri aika irekereke ma ara utu. Ti taningamarau ni karaoi tabera n ara utu aika taekinaki n te Baibara, ma ti aki  karimoai baika a tangiri ara utu nakon te bae e tangiria Iehova mairoura. (Mat. 10:35-37; 1Tim. 5:8) N tabetai ti kona ni karaoi motinnano aika a aki kukurei iai ara utu ma e kukurei iai Iehova.

12. Ngke e rinanon te kangaanga n ana utu Alexandru, tera ae e karaoia ao ae e aki karaoia?

¹² Iangoa ana katoto Alexandru ao buuna ae Dorina. Imwin aia reirei n te Baibara te taanga aei i nanon teuana te ririki, ao e a motikia Dorina bwa e nang katoka ana reirei ao e tangira naba Alexandru bwa e na katokia. Ma e taetae teuaei ma te aamarau ao te akoi nakon neiei bwa e na bon reitaanako ana reirei. E aki kukurei iai Dorina ao e kataia ni kairoroa teuaei bwa e na katoka ana reirei. E taekinna Alexandru bwa e kataia n ota iroun neiei bwa bukin tera ngkai e namakina aei, ma e aki bebete irouna. N tabetai ngkana e kabuakakaa teuaei Dorina ao ni kaekaekaa ma te un, e namakinna teuaei bwa e nang katoka ana reirei n te Baibara. Ma e botumwaaka Alexandru ni moanibwaia Iehova ni maiuna, ao e kaotiota naba te tangira ae korakora ao te karinerine nakoni buuna. N tokina, e a kairaki neiei n ana katoto ae raoiroi teuaei, bwa e na manga reita ana reirei n te Baibara, ao e butimwaea te koaua imwina riki.—Nora te taamnei n jw.org ae Alexandru ao Dorina Văcar: “E Taotaonakinnano te Tangira ao E Akoi” i aan te kaongora ae rereitaki ae “E Bitii Maiuia Aomata te Koaua.”

13. Ti na kangaa ni kaota tangiran Iehova ao tangiraia ara utu?

¹³ E karaoa Iehova te babaire n te utu, ao e tangirira bwa ti na kukurei n ara utu. (IEbe. 3:14, 15) Ngkana ti kani kukurei ni koaua, ti riai ni karaoi bwaai n aron ae e tangiria Iehova. Kakoauaa ae e boni kakawaki iroun Iehova am kakorakora ni kakeako ibukin taromauriana, ngkai ko tabeakina am utu ao ni kaota tangiraia ao karineaia.—IRom 12:10.

KAUNGAINGKAMI BWA KAM NA RIKI N AROIA NATIRAITE

14. Antai aika ti riai riki ni kaungaia n ara taeka?

¹⁴ A riai n rineia naake a taromauria Iehova ni kabane ni boong aikai, bwa a na kukurei ni kakeaia ibukin tangiran Iehova. E aki bebete karaoan anne n tabetai. Ti na kangaa n ibuobuoki i marenara ni kaotiota te aeka n nano anne? Man ara taeka aika kaungaunga. (Iobi 16:5) Iai tabeman n am ekaretia aika a kataia ni kabebetei maiuia bwa a aonga ni karaoa ae bati riki n aia beku iroun Iehova? Iai rooro n rikirake aika ko ataiia bwa a ninikoria ni kaokoroia ma ataei n aia tabo n reirei, e ngae ngke e kangaanga irouia karaoan anne? Tera aroia am reirei n te Baibara ke raom n te onimaki  aika kabokorakora ni kateimatoa kakaonimakia ibukin aia kakaaitara aia utu? Ti bia karekei ara tai ni karaui nanoia raora n te onimaki aika tangiraki aikai, ni kaotia ae ti rangi ni kakaitau ibukin nanoia ni kakeaia i bon irouia ao ninikoriaia.—Bire. 4, 5, 7.

15. A kangaa tabeman ni boutokaiia naake a beku ni kabwanina aia tai?

¹⁵ N tabetai ti kona ni katauraoa te ibuobuoki ae manena nakoia raora ni Kristian aika beku ni kabwanina aia tai. (TaeRab. 19:17; Ebera 13:16) Anne te bwai ae e tangiria ni karaoia te tari te aine ae kakaonimaki ma ni kara ae maeka i Sri Lanka. E a raka riki ana mwane ni kara ao e kani buokiia uoman taari aine aika ataei riki aika bwaiania, bwa a aonga n reitaanako aia mwakuri ni minita n aki ongei kangaanga ibukin te mwane. Ngaia are e a motinnanoia bwa e na angangania te mwaiti ni mwane are e a tia ni baireia ni katoa namwakaina ibukin aia kabanemwane n aia tareboon. Ai tamaroara nanon te tari te aine anne!

16. Tera reireiara man te babaire ibukia Natiraite rimoa?

¹⁶ Ti kona ni karekei reireiara aika bati man aia katoto aika raoiroi Natiraite rimoa! Ma iai naba te bwai ae oti n te babaire aei ibukin Tamara are i karawa ae Iehova. E onimakinna ae e korakora nanora ni kani kakukureia ao ti kukurei ni kakeaira ibukini kakororaoan ara katabu. E karineira n arona n anganira ara tai ni kaota tangirana. (TaeRab. 23:15, 16; Mareko 10:28-30; 1Ioa. 4:19) E oti n te babaire ibukin te Natiraite bwa Iehova e atai raoi baika ti kakeai ibukin ara beku irouna ao a kakawaki irouna. Ti bia motinnanoia bwa ti na teimatoa ni beku iroun Iehova, ni kukurei n anganna ara kabanea n tamaroa.