1. Nĩ wendi wĩva athaithi ma Yeova methĩĩtwe nawʼo kuma tene?

 WE NĨWONAA ngwatanĩo yaku na Yeova yĩ ya vata? Vate nzika, nĩwonaa ũu! Na ndwĩ weka. Kuma tene, andũ aingĩ nĩmethĩĩtwe mayĩwʼa o taku. (Sav. 104:​33, 34) Aingĩ nĩmeyĩimĩte maũndũ amwe nĩ kana mamũthaithe Yeova. Ũu nowʼo Anasili mbaĩnĩ ya Isilaeli meekaa. Mo maĩ aaũ, na ngelekanyʼo yoo ĩtonya kũtũmanyĩsya kyaũ?

2. (a) Mo Anasili maĩ aaũ? (Motalo 6:​1, 2) (b) Nĩkĩ Aisilaeli amwe matusaa kũtwʼĩka Anasili?

² Ndeto “Mũnasili” (kana, “Mũnasali”) yumanĩte na ndeto ya Kĩevelania ĩla yonanasya “mũndũ mũnyuve,” “mũvathe,” kana “wĩyumĩtye kwondũ wa ũthũkũmi wa mwanya.” Ndeto ĩsu ĩeleasya ĩũlũ wa Aisilaeli maĩ kĩthito ala meeyĩimaa maũndũ mana nĩ kana mamũthũkũme Yeova kwa nzĩa ya mwanya. Mĩaonĩ ya Mose, mũndũũme kana mũndũ mũka nĩweetĩkĩlĩtwʼe kũmumĩsya Yeova wĩvĩto wa mwanya wa kũtwʼĩka Mũnasili kwa ĩvinda ĩna. a (Soma Motalo 6:​1, 2.) Wĩvĩto ũsu waĩ wa mwanya na ndwaaĩle kũvũĩwa ngũĩ, na ũla weevĩta aaĩlĩte kũatĩĩa mĩao mĩna Aisilaeli ala angĩ mataĩ na vata wa kũmĩatĩĩa. Kwoou nĩkĩ Aisilaeli amwe matusaa kũtwʼĩka Anasili? No kwĩthĩwa meekaa ũu nũndũ nĩmamwendete Yeova mũno na nĩmendaa kũmũtũngĩa mũvea kuma ngoonĩ nũndũ wa moathimo make maingĩ.—Kũt. 6:5; 16:17.

3. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũmũnthĩ andũ ma Ngai mailye ta Anasili?

³ Mũvango wa kũtwʼĩka Mũnasili wathelile yĩla Mĩao ya  Mose yavetangiwe nĩ “mwĩao wa Klĩsto.” (Aka. 6:2; Alo. 10:4) Ĩndĩ o ta Anasili, andũ ma Yeova ũmũnthĩ nĩmethĩawa na wendi mwingĩ wa kũmũthũkũma na ngoo yonthe, kĩlĩko kyoo kyonthe, na vinya woo wʼonthe. (Mko. 12:30) Twĩvĩtaa na ngenda twĩke maũndũ asu yĩla tweeyumya tũmũthũkũme Yeova. Nĩ kana twĩanĩsye wĩvĩto ũsu, no nginya twĩkae kwenda kwake na tũyĩyĩima maũndũ amwe nĩ kana tũmũthũkũme. Kwĩmanyĩsya ũndũ Anasili meanĩasya wĩvĩto woo no kũtũmanyĩsye maũndũ ma vata ĩũlũ wa ũndũ tũtonya kwĩanĩsya wĩvĩto witũ. b (Mt. 16:24) Ekai twone ngelekanyʼo imwe.

ĨTHĨWA WĨYŨMBANĨTYE KWĨYĨIMAA MAŨNDŨ

4. Kwosana na Motalo 6:​3, 4, Mũnasili eeyĩimaa maũndũ meva?

⁴ Soma Motalo 6:​3, 4. Mũnasili aaĩle kwĩvathana na mĩthemba yonthe ya mbinyu na ũsyao wa mũsavivũ, o na ethĩwa nĩ nzavivũ ila mbovu. Andũ ala angĩ nĩmatanĩaa syĩndũ isu nũndũ vayaĩ ũthũku kwĩka ũu. O na Mbivilia yaĩtye kana “mbinyu ĩla ĩtanasya ngoo ya mũndũ” nĩ mũthĩnzĩo kuma kwa Ngai. (Sav. 104:​14, 15) Ĩndĩ Anasili nĩmeeyĩimaa na ngenda kũtanĩa syĩndũ isu. c

5. Madián na Marcela meeyĩimie maũndũ meva, na nĩkĩ?

⁵ O ta Anasili, nĩtwĩyĩimaa maũndũ amwe nĩ kana tũmũthũkũme Yeova mũnango. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa wĩtawa Madián na mũka, Marcela. d Mekalaa nesa mũno. Madián aĩ wĩanĩ wĩ mbesa na kwoou mekalaa nyũmba nzeo. Ĩndĩ nĩmendaa kũmũthũkũma Yeova mũnango. Nĩ kana meanĩsye kĩu, nĩmatwie kwĩka moalyũku mana. Maĩtye: “Nĩtwambĩĩie kũola ngalama imwe. O na nĩtwathamĩĩie nyũmbanĩ ninangi na twathoosya ngalĩ yitũ.” Ndyaĩ lasima meyĩime maũndũ asu, ĩndĩ manyuvie kwĩka ũu nũndũ kĩu nĩkyamanengie mwanya wa kwongelanga ũthũkũmi woo. Yu mekalaa me eanĩe na me atanu nũndũ wa ũtwi ũla meekie.

6. Nĩkĩ Aklĩsto ũmũnthĩ meyĩimaa maũndũ amwe? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ Aklĩsto ũmũnthĩ nĩmakwataa ũtanu nũndũ wa kwĩyĩima maũndũ amwe nĩ kana matũmĩe ĩvinda yingangĩ maimũthũkũma Yeova. (1 Ako. 9:​3-6) Yeova ndatũlasimĩthasya kwĩyĩima maũndũ asu, o na maũndũ amwe  twĩyĩimaa mayĩthĩawa me mathũku. Kwa ngelekanyʼo, amwe nĩmeyĩimaa wĩa mendete kana makavanga kwĩkala mate na nyũmba yoo ene. O na aingĩ nĩmakũĩĩasya kũtwaana, kũtwawa, kana kwĩthĩwa na syana. Angĩ nĩmatwʼĩte kũtetheesya kũla kwĩ na vata mũnene wa atavanyʼa, o na kau kĩu kĩtumaa mekala vaasa na andũ moo ma mũsyĩ. Aingĩ maitũ twĩyĩimaa maũndũ asu na ngenda nũndũ twendaa kũmũnenga Yeova kĩla kĩseo vyũ. Ndũkethĩwe na nzika kana yĩla weeyĩima kĩndũ o na kĩva, kĩthĩwe nĩ kĩnini kana nĩ kĩnene, nĩ kana ũmũthũkũme Yeova, we nũkyonaa kĩ kya vata vyũ.—Aevl. 6:10.

ĨTHĨWA WĨYŨMBANĨTYE KWĨTHĨWA WĨ KĨVATHŨKANYʼO

7. Nĩ kyaũ kyaĩ kĩtonya kũtuma Mũnasili ewʼa ve vinya kwĩanĩsya wĩvĩto wake? (Motalo 6:5) (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁷ Soma Motalo 6:5. Anasili nĩmeevĩtaa kũlea kwenzwa. Ĩsu yaĩ nzĩa ya kwonanyʼa ũndũ meeyumĩtye mamwĩnyivĩsye Yeova vyũ. Ethĩwa Mũisilaeli nĩwĩkalĩte ĩvinda yĩasa e Mũnasili, nzwʼĩĩ syake nĩsyasavaa, na kĩu kyatumaa oneka na mĩtũkĩ nũndũ aĩ kĩvathũkanyʼo na andũ ala angĩ. Ethĩwa ala angĩ nĩmeũkwata mbau wĩvĩto wake, ndeewʼaa thĩna kwĩthĩwa e kĩvathũkanyʼo. Ĩndĩ ũndũ wa kũmakya nĩ kana ve mavinda mbaĩnĩ ya Isilaeli Anasili matanengawe ndaĩa kana kũtwʼĩĩkwa. Kwa ngelekanyʼo, ĩvindanĩ ya mwathani Amosi, Aisilaeli ala alei ‘nĩmanengae Anasili mbinyu manywʼe,’ na nĩmatonya kwĩthĩwa mamanengae nĩ kana meke kĩndũ kĩtonya kũtuma mateanĩsya wĩvĩto woo wa kwĩvathana na mbinyu. (Amo. 2:12) Mavinda angĩ, yaĩ no nginya Mũnasili ethĩwe na ũkũmbaũ mwingĩ nĩ kana aendeee kwĩthĩwa e kĩvathũkanyʼo na ailũmanyʼa na wĩvĩto wake.

8. Maũndũ ala mamũkwatie Benjamin makwĩkĩa vinya ata?

⁸ Yeova no atũtetheesye tũkethĩwa na ũkũmbaũ wa kwĩthĩwa twĩ kĩvathũkanyʼo, o na ethĩwa twĩ wia kana nthoni. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa wĩ na myaka ĩkũmi wa kuma Norway wĩtawa Benjamin. Ĩvinda yĩmwe, sukulu yoo nĩyavangie kyathĩ kya kũtwʼĩĩka andũ ma Ukraine nũndũ wa kaũ ũla wĩ kwʼo. Syana ila ingĩ nĩsyakũlilwʼe sine wathi syĩkĩĩte ngũa syĩ na malangi ala methĩawa kĩvendelanĩ kya Ukraine. Nĩ kana Benjamin ndakelikye kyathĩnĩ kĩu, nĩwaendie kũũngama vaasa na vala maĩ. Ĩndĩ mwalimũ ũmwe nĩwamwonie na amwĩa ũũ na wasya mũnene: “Ũka ũvulane na ala angĩ. Nue tweteele!” Benjamin nĩwathengeeie mwalimũ ũsu ate na wia na amwĩa: “Ndikwataa mbau ngalĩko o na ĩmwe maũndũnĩ ma siasa. Nĩkyo kĩtumi Ngũsĩ mbingĩ sya Yeova syĩ yela nũndũ wa kũlea kũlika kaũnĩ.” Mwalimũ ũsu nĩwamwĩthukĩĩisye  na aekana nake. Ĩndĩ syana ila ingĩ nĩsyambĩĩie kũmũkũlya nĩkĩ ũtanavulana nasyo. Benjamin akwatiwe nĩ wia mũno nginya weethĩa eenda kũĩa, ĩndĩ nĩwoosie vinya na atavya onthe kĩlasinĩ o kĩla watavĩtye mwalimũ wake. Benjamin esie kũtavya asyai make kana eewie Yeova tawe wamũtetheeisye kũtetea mũĩkĩĩo wake.

9. Nĩ ũndũ wĩva tũtonya kwĩka tũkatanĩthya ngoo ya Yeova?

⁹ Nũndũ nĩtũnyuvĩte kũmwĩwʼa Yeova, twĩthĩawa twĩ kĩvathũkanyʼo na andũ ala angĩ. Yĩla twĩ sukulu kana wĩanĩ, no nginya twĩthĩwe na ũkũmbaũ wa kũtavya ala angĩ kana ithyĩ twĩ Ngũsĩ sya Yeova. Na o ũndũ mawoni na mĩkalĩle ya andũ ĩũlũ wa nthĩ ĩendeee kũthũkĩĩa, nĩvatonyeka tũkewʼaa ve vinya mũnango kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia na kũtavya ala angĩ ũvoo mũseo. (2 Tim. 1:8; 3:13) Ĩndĩ mavinda onthe lilikanaa kana ‘nĩtũtanĩthasya ngoo’ ya Yeova yĩla tweethĩwa na ũkũmbaũ wa kwĩthĩwa twĩ kĩvathũkanyʼo na ala matamũthũkũmaa.—Nth. 27:11; Mal. 3:18.

VĨTASYA YEOVA MBEE THAYŨNĨ WAKU

10. Nĩkĩ kũatĩĩa kĩla kĩwetetwe ĩandĩkonĩ ya Motalo 6:​6, 7 kũtonya kwĩthĩwa kwaĩ vinya kwa Anasili?

¹⁰ Soma Motalo 6:​6, 7. Mũnasili ndaaĩle kũthengeanĩa na mũndũ mũkwʼũ. Kau no koneke ta kaũndũ kanini. Ĩndĩ ĩvindanĩ ya tene, Mũnasili aĩ atonya kwĩwʼa ve vinya kũatĩĩa mwĩao ũsu yĩla mũndũ wa vakuvĩ wa mũsyĩ wakwʼa. Nũndũ wa syĩthĩo sya mathiko ila syaatĩĩawa ĩvinda yĩu, mũndũ nĩwaaĩlĩte kũthengeea mwĩĩ wa ũla ũkwʼĩte. (Yoa. 19:​39, 40; Meko 9:​36-40) Ĩndĩ Mũnasili ndaĩ esa kũatĩĩa syĩthĩo isu nũndũ wa wĩvĩto wake. O na nĩmoonanasya me na mũĩkĩĩo mũlũmu kwa kũlũmanyʼa na wĩvĩto woo o na yĩla me na kĩmeto kingĩ. Vate nzika, Yeova nĩweekĩaa vinya athũkũmi asu make aĩkĩĩku momĩanĩsye na mawetu ala makomanaa namo.

11. Mũklĩsto aĩle kũtwʼa kwĩka ata yĩla ũkũthĩnĩkĩa maũndũ ma mũsyĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹¹ Nũndũ twĩ Aklĩsto, nĩtwosaa kwa ũito maũndũ ala tweevĩtie tũyĩyumya tũmũthũkũme Yeova. Maũndũ asu makonetye motwi na matambya ala tũkwosa yĩla tũũthĩnĩkĩa maũndũ ma mũsyĩ. Nĩtwĩkĩaa kĩthito twĩanĩsye mavata ma andũ maitũ ma mũsyĩ, ĩndĩ tũivĩtasya maũndũ moo mbee wa maũndũ ala Yeova wendaa twĩke. (Mt. 10:​35-37; 1 Tim. 5:8) Mavinda amwe, no tũlasimĩke kwĩka motwi mateũtanĩthya andũ  maitũ ma mũsyĩ nĩ kana tũmwendeesye Yeova.

12. Nĩ ũndũ wĩva Alexandru weekie, na nĩ wĩva ũtaaĩka yĩla wathĩnĩkĩaa ũndũ mũna mũmũ wakonetye mũsyĩ wake?

¹² Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Alexandru na mũka Dorina. Me elĩ nĩmeemanyĩisye Mbivilia kwa ĩvinda ya mwaka ũmwe, ĩndĩ Dorina nĩwaekie kwĩmanyĩsya na eendaa mũũme o nake aeke kwĩmanyĩsya. Alexandru nĩwamũeleisye o nesa auĩtye kana nĩwavangĩte kũendeea. Dorina ndaaendeewʼa nĩ ũndũ ũsu, o na nĩwamũlasimĩthisye aeke kwĩmanyĩsya. Alexandru aĩtye kana nĩwatatie kũelewa nĩkĩ weekie ũu, ĩndĩ ndakwatasya. Mavinda amwe, yĩla Dorina wamumanyʼa kana wamũsũngĩa naĩ, eewʼaa kũeka kwĩmanyĩsya. Ĩndĩ nĩwaendeeie kũmũvĩtya Yeova mbee, na ĩvindanĩ o yĩu, aendeea kũmwonyʼa Dorina kana nũmwendete mũno na nũmũnengete ndaĩa. Mũthya, ngelekanyʼo yake nzeo nĩyamũthangaaisye ambĩĩa kwĩmanyĩsya ĩngĩ, na ĩtina esa kũvatiswa.—Sisya nthĩnĩ wa jw.org/kam vitio yĩ na kyongo, Alexandru na Dorina Vacar: Wendo Nĩweteelaa na Nĩwĩkaa Ũseo, kĩlungunĩ “Ũwʼo Nũvĩndũaa Andũ.”

13. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũmwendete Yeova na andũ maitũ ma mũsyĩ?

¹³ Yeova nĩwe wambĩĩisye mũvango wa mũsyĩ na kwoou endaa mĩsyĩ yitũ yĩthĩwe na ũtanu. (Aev. 3:​14, 15) Ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩwa na ũtanu wa wʼo, no nginya twĩke kĩla Yeova ũkwenda. Ndũkaaĩthĩwe na nzika o na vanini kana Yeova nĩwonaa kĩthito kĩla wĩkĩaa nĩ kana ũmũthaithe kĩ kya vata, o ũendeee kũthĩnĩkĩa andũ maku na kũmonyʼa kana nũmendete na nũmanengete ndaĩa.—Alo. 12:10.

THANGAANYʼAI MWĨTHĨWE MŨILYE O TA ANASILI

14. Naaũ mũno mũno twaĩlĩte kũthangaasya na ndeto sitũ?

¹⁴ Onthe ala manyuva kũmũthaitha Yeova ũmũnthĩ no nginya methĩwe meyũmbanĩtye kwĩyiĩma maũndũ amwe nũndũ nĩmamwendete. Mavinda amwe, kwĩka ũu kũi laisi. Tũtonya kũtetheanĩsya ata? Nĩ kwa kũthangaasya ala angĩ na ndeto sitũ. (Yovu 16:5) Nĩvethĩwa ve amwe kĩkundinĩ kyenyu matwʼĩte kũolanga maũndũ moo nĩ kana mongelange ũthũkũmi woo? Nĩwĩthwa wĩsĩ amũika amwe matwʼĩte kwĩthĩwa me kĩvathũkanyʼo na ala angĩ sukulu, o na kũtwʼĩka nĩmewʼaa ve vinya kwĩka ũu? Nao nata amanyĩwʼa ma Mbivilia kana athaithi ala angĩ, ala mangʼangʼanaa kwĩthĩwa me aĩkĩĩku o na kau nĩmavĩngawa nĩ andũ moo ma mũsyĩ? Ekai tũmanthe  kĩla kamwanya ka kũmekĩa vinya, na tũimatũngĩa mũvea nũndũ wa veva woo wa kwĩyumya na ũkũmbaũ ũla methĩawa nawʼo.—Vil. 4, 5, 7.

15. Amwe matetheesye ata ala me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe?

¹⁵ Mavinda amwe, no twĩthĩwe tũtonya kũtetheesya athaithi ala angĩ me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe. (Nth. 19:17; Aevl. 13:16) Ũsu nĩwʼo waĩ wendi wa mwĩĩtu-a-asa ũmwe mũkũũ wĩkalaa Sri Lanka. Nĩwongelilwe mbesa ila wakwataa ĩtina wa kũthi litaya, na nĩwendaa kũtetheesya eĩtu-a-asa elĩ ma mũika ala maĩ mavainia maendeee na ũthũkũmi woo, nĩkwĩthĩwa maĩ na mathĩna ma mbesa. Kwoou nĩwatwie kũmanengae mbesa iana ũna kĩla mwei nĩ kana maĩvĩae ngalama syoo sya simũ. Mwa ũsu kote ũndũ mũseo mwĩĩtu-a-asa ũsu wĩthĩĩtwe ayĩka!

16. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ngelekanyʼo ya Anasili?

¹⁶ Vate nzika, no twĩmanyĩsye maũndũ maingĩ twasũanĩa ngelekanyʼo nzeo ya Anasili. Ĩndĩ mũvango ũsu no ũtũmanyĩsye ũndũ ũngĩ ĩũlũ wa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova. Ndethĩawa na nzika kana nĩtwĩthĩawa na wendi wa kũmwendeesya, na kana twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kwĩyĩima maũndũ amwe nĩ kana twĩanĩsye wĩvĩto ũla tweevĩtie tũyĩyumya tũmũthũkũme. Na onanasya kana nũtũnengete ndaĩa kwa kũtũnenga mwanya wa kũmwonyʼa kana nĩtũmwendete. (Nth. 23:​15, 16; Mko. 10:​28-30; 1 Yoa. 4:19) Mũvango wa kũtwʼĩka Anasili wonanasya kana Yeova nĩwonaa na akatanĩthwʼa nĩ maũndũ ala twĩyĩimaa nĩ kana tũmũthũkũme. Yu ĩndĩ, ekai tũtwʼe kũendeea kũmũthũkũma Yeova na ngenda tũimũnenga kĩla kĩseo vyũ.