MUTWE WA KUFUNDA 7
LWIMBO 51 Twipana kwi Lesa!
Bintu byo Twakonsha Kufunjilako ku Banazili
“Ukekala wazhila kwi Yehoba moba onse o akekala Munazili.”—BALA. 6:8.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Tusakwisamba pa bintu byaubanga Banazili byo byakonsha kwitukwasha kwikala na muchima wa kwipana pa kwingijila Yehoba ne kwikala bachinchika.
1. Ñanyi muchima umwesha bapopweshi ba Yehoba kufumatu ne kala?
NANCHI mwanemeka bulunda bwenu ne Yehoba nyi? Twaketekela kuba’mba mwibunemeka bingi. Kabiji yukai’mba kechi yenu bonka mwibunemeka ne. Kufumatu ne kala, bantu bavula banemeka bingi bulunda bwabo ne Yehoba. (Sala. 104:33, 34) Bantu bavula bepana kupopwela Yehoba. Abino byo byaubile ne bena Isalela ba kala bo batelanga’mba Banazili. Bano Banazili bajinga bañanyi kabiji ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako kwi abo?
2. (a) Banazili bajinga bañanyi? (Kubala 6:1, 2) (b) Mambo ka bena Isalela bamo o bafuukwijilepo kwikala Banazili?
2 Kyambo kya “Munazili” kyafuma ku kyambo kya Kihebelu kilumbulula “muntu ye basala, “ye bapatulako,” nangwa “wipana kwingila mwingilo wanema.” Banazili bajinga bena Isalela baingilanga na mukoyo kabiji bepaine kwingijila Yehoba mu jishinda japuseneko na bakwabo. Mizhilo ya Mosesa yaswishishe mwanamulume nangwa mwanamukazhi kulaya lulayañano ne Yehoba lwa kwisajila aye mwine kwikala Munazili pa kimye kyo afuukulapo aye mwine. a (Tangai Kubala 6:1, 2.) Mu luno lulayañano mwavwangile mizhilo yalondelanga Banazili yabulanga kulondela bena Isalela bonse. Pano mambo ka mwina Isalela o afuukwilangapo kwikala Munazili? Mwina Isalela wafuukulangapo kwikala Munazili na mambo a kutemwa bingi Yehoba ne kukeba kumusanchila pa bintu byawama byo amubila.—Mpitu. 6:5; 16:17.
3. Bantu ba Lesa lelo jino baji byepi nobe Banazili?
3 Lunengezho lwa Banazili lwapwile kimye Mizhilo ya Mosesa kyo beipingizhepo na “muzhilo wa Kilishitu.” (Nga. 6:2; Loma 10:4) Byonka byajinga Banazili, bantu ba Yehoba lelo jino nabo bamwesha muchima wa kwipana wa kwingijila Lesa na muchima wabo yense, na mweo wabo yense, na maana abo onse ne na bulume bwabo bonse. (Mako 12:30) Twifuukwilapo kwingijila Yehoba inge twipana na muchima yense kwi aye. Pa kuba’mba twikalenga monka mwayila lulayañano lwetu, twafwainwa kubanga kyaswa muchima wa Yehoba ne kwipana kumwingijila. Inge ke tulanguluke pa byaikalanga Banazili kwesakana na mwayila lulayañano lwabo, twakonsha kufunjilako bintu byanema bingi byakonsha kwitukwasha ne atweba kwikela monka mwayila lulayañano lwetu. b (Mat. 16:24) Ñanyi bino bintu bimo?
KUBULA KUBA BINTU BIMO PA KUBA’MBA TWIPANE KWINGIJILA YEHOBA
4. Kwesakana na Kubala 6:3, 4, Banazili bepaine kubula kuba ka?
4 Tangai Kubala 6:3, 4. Banazili kechi bebaswishishe kutoma malwa nangwa kuja mañanzañanza auma nangwa abula kuma ne. Bino bantu bo baikalanga nabo abo bajanga kano kajo mambo kafwako kyatamineko kuja kano kajo ne. Baibolo waamba’mba binyu ke bupe kufuma kwi Lesa kabiji “bilengela muchima wa muntu kusangalala.” (Sala. 104:14, 15) Nangwa kya kuba bino bintu byakonsha kulengela muntu kwikala bingi na lusekelo, pano bino Banazili bafuukwilepo kubula kuja ne kutoma bino bintu. c
Nanchi ne anweba mukeba kwikala na muchima wa kwipana wajingapo na Banazili nyi? (Monai mafuka 4-6)
5. Ñanyi bintu byaubile ba Madián ne ba Marcela pa kuba’mba bengijileko Yehoba pakatampe, kabiji mambo ka?
5 Byonka byaubile Banazili, ne atweba twipana kusankilapo bintu bimo pa kuba’mba twingijilenga Yehoba na muchima yense. Akilangulukai pe ba Madián ne ba Marcela. d Bano bamulume ne mukazhi bena Kilishitu baikalanga bingi bulongo. Ba Madián baingilanga nkito yawama ne kwikala mu nzubo yawama bingi. Nangwa byonkabyo, bakebelenga kwingilako pakatampe mu mwingilo wa Yehoba. Pa kuba’mba bobe bino, bafuukwilepo kupimpula bwikalo bwabo. Baambile’mba: “Twavilukijile mu nzubo icheche kabiji twapoteshe motoka wetu. Kino kitulengejile kuleka kwingijisha mali avula ku bino bintu.” Ba Madián ne ba Marcela bafuukwilepo kuba bino pa kuba’mba bengijileko Yehoba pakatampe. Batondwa na bintu byonka byo baji nabyo kabiji baji bingi na lusekelo mu bwikalo bwabo.
6. Mambo ka bena Kilishitu lelo jino o bafuukwilapo kubula kuba bintu bimo byawama byo batemwa? (Monai kipikichala.)
6 Bena Kilishitu nabo lelo jino bepana kusankilapo bintu bimo pa kuba’mba bengijilenga Yehoba pakatampe. (1 Ko. 9:3-6) Yehoba kechi ukeba’mba tusankilepo bino bintu ne, kabiji bino bintu byo tukeba kusankilapo bijitu bulongo. Bamo bafuukulapo kubula kutwela nkito yo batemwa, kubula kwikala na nzubo yo batemwa nangwa kwikala na bilelwa. Bamo bafuukulapo kukikalako bakatanda nangwa bazhike nangwa inge baji mu masongola kubula kwikala na baana. Bamo bafuukulapo kuya na kwingijila kwakepa basapwishi nangwa kya kuba ko baya na kwingijila kwalepa na bisemi byabo ne balunda nabo. Atweba bavula twipana ne kusankilapo bino bintu pa kuba’mba twingijilenga Yehoba papelela bulume bwetu. Yukai’mba Yehoba wimusanchila bingi pa bintu byo mwafuukulapo kuba pa kuba’mba mumwingijilenga pakatampe.—Hebe. 6:10.
IPANAI NE KWIKALA BAPUSANAKO
7. Mambo ka o kyakonsheshe kukatezha Munazili kutwajijila kulama luchipo lwanji? (Kubala 6:5) (Monai kipikichala.)
7 Tangai Kubala 6:5. Banazili bachipanga’mba kechi bakatendanga nsuki yabo ne. Kuba bino kwamweshanga’mba bakakookelanga Yehoba kimye kyonse. Inge mwina Isalela waikala Munazili pa myaka yavula, nsuki yanji yakomanga bingi kabiji kino kyalengelanga bantu kumuyuka bukiji amba Munazili. Inge bakwabo banemeka luchipo lwanji ne kumutundaika, kino kyapelelanga Munazili kutwajijila kwikala wapusanako. Nangwa byonkabyo, kwesakana na mwapichile bwikalo bwa bena Isalela, pa bimye bimo Banazili kechi bebanemekanga ne kwibatundaika ne. Mu moba a ngauzhi Amosi, bena Isalela basatukile ‘bapelenga Banazili binyu kuba’mba batomenga.’ Kyamweka bakebelenga’mba Banazili bazhilulule luchipo lwabo lwa kubula kutoma binyu. (Amo. 2:12) Pa bimye bimo, Banazili bafwainwe kwikala bachinchika pa kuba’mba batwajijile kulondela byo bachipile ne kutwajijila kwikala bapusanako.
Munazili walondelanga lulayañano lwanji waikalanga wapusanako (Monai jifuka 7)
8. Bintu byapichilemo Benjamin bimutundaika byepi?
8 Ne atweba Yehoba wakonsha kwitukwasha kuchinchika ne kwikala bapusanako nangwa kya kuba kisemwa kyetu twi ba bumvu. Akilangulukai pa byapichilemo Benjamin, Kamonyi uji na myaka jikumi wikala ku Norway. Na mambo a nkondo iji mu Ukraine, pa sukulu po afunda banengezhezhe kubapo kintu kimo kyamwesheshenga’mba batundaikilenga bantu ba mu Ukraine. Bakambizhe baana babalume ne babakazhi bonse kwimba lwimbo saka bavwala bivwalo byajinga na misombelo ya mbandela ya kyalo. Benjamin pa kuba’mba abule kubako bino, waimene kwalepa na ko baimbijilenga. Nangwa byonkabyo, mufunjishi wamumwene ne kubijika’mba: “Iya kuno yobe tubena kupembela!” Benjamin wachinchikile kabiji wasolomokele mufunjishi ne kumwambila’mba: “Kechi nevwanga mu bya bumulwilantanda nabiji bibye byo mubena kuba ne. Kabiji Bakamonyi ba kwa Yehoba bavula bebakasa mu kaleya na mambo a kukaana kulwako nkondo.” Mufunjishi waumvwine byamubuujile Benjamin kabiji wamuswishishe kubula kwivwangamo. Nangwa byonkabyo, bakwabo mo bafunjila batendekele kumwipuzha ene mambo o abujile kwivwangamo. Benjamin waakaminwe bingi kya kuba wakebelenga ne kujila. Bino wachinchikile ne kubuula baana ba sukulu bakwabo byonka byo alumbulwijile mufunjishi. Kabiji waambijile bansemi banji amba Yehoba wamukwashishe kwamba pa byo aitabilamo.
9. Mu ñanyi jishinda mo twakonsha kusangajikila muchima wa Yehoba?
9 Na mambo a kuba’mba tufuukulapo kukookela Yehoba, kino kilengela bantu kwitumona’mba twapusanako. Twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba tulumbulwile bakwetu bo twingila nabo nangwa bo tufunda nabo ku sukulu kuba’mba twi Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kabiji byubilo bya bantu byo bibena kuya na kutaminakotu mu ino ntanda, kyakonsha kwitukatazha kulondela mafunde a mu Baibolo ne kusapwila mambo awama ku bakwetu. (2 Timo. 1:8; 3:13) Nangwa byonkabyo, vulukainga kimye kyonse kuba’mba “tusangajika muchima wa [Yehoba]” inge twachinchika ne kutwajijila kwikala bapusanako na bantu babula kwingijila Yehoba.—Maana 27:11; Mala. 3:18.
TANGIZHAIKO YEHOBA MU BWIKALO BWENU
10. Mambo ka o kyakatezhejile Banazili kulondela mukambizho uji pa Kubala 6:6, 7?
10 Tangai Kubala 6:6, 7. Banazili kechi bayanga kwipi ku muntu wafwa ne. Kampe kino kyakonsha kumweka nobe kechi kwipana ne. Nangwa byonkabyo, mu moba a kala, kino kechi kibapelelanga Banazili ne, kikatakata inge bafwisha balongo babo. Kwesakana na bisho bya pa kijilo byajingako pa kyokya kimye, muntu wafwainwe kuya kwipi ku muntu wafwa. (Yoa. 19:39, 40; Byu. 9:36-40) Nangwa byonkabyo, na mambo a luchipo lwabo, Banazili kechi balondelanga bino bisho ne. Nangwatu pa bijilo byavwangilemo bisemi byabo, Banazili bafwainwe kwikala na lwitabilo lwakosa ne kutwajijila kulondela luchipo lwabo. Yehoba wakoseshanga bano bapopweshi banji ba kishinka ne kwibakwasha kuchinchika ano makatazho.
11. Ñanyi kintu kyafwainwa kutwajijila kuba bena Kilishitu pa kuba bintu byakunza kisemi? (Mona kipikichala.)
11 Atweba bena Kilishitu twanemeka bingi lulayañano lwetu lwa kwipana kwi Yehoba. Kimye kyonse kyo tubena kufuukula bintu bya kuba kuvwangakotu ne byakunza kisemi, tuvuluka lulayañano lwetu. Twingila na ngovu kukebela ba mu kisemi kyetu. Pano bino kechi tutangizhako bintu bikeba ba mu kisemi kyetu ne. Pakuba tutangizhako bikeba Yehoba. (Mat. 10:35-37; 1 Timo. 5:8) Kimye kimo twakonsha kufuukula bintu byakonsha kubula kusangajika balongo betu pa kuba’mba tusangajike Yehoba ku muchima.
Nanchi ne anweba mwipana kutangizhako Yehoba mu bwikalo bwenu nangwa bintu bikatazhepotu byepi nyi? (Monai jifuka 11) e
12. Ba Alexandru byo bajinga na lukatazho mu kisemi, ñanyi kintu kyo baubile kabiji ñanyi kintu kyo babujile kuba?
12 Akilangulukai pa byapichilemo ba Alexandru ne bakazhi babo ba Dorina. Byo bafunjile Baibolo pa mwaka umo, ba Dorina bafuukwilepo kuleka kufunda Baibolo kabiji bakebelenga’mba ne bamwatawabo ba Alexandru nabo baleke kufunda. Batekenyejile bakazhi babo ne kwibalumbulwila kuba’mba basakutwajijila kufunda Baibolo. Kino kyazhingijishe bingi ba Dorina kabiji batwajijile kukanjikizha bamwatawabo amba baleke kufunda Baibolo. Ba Alexandru bayukile ene mambo bakazhi babo o baubijilenga bino, pano bino kechi kibapelejile ne. Pa bimye bimo, inge ba Dorina bebambila byambo byatama ne kwibazazukila, balefulwanga ne kukeba kuleka kufunda Baibolo. Nangwa byonkabyo, ba Alexandru batwajijile kutangizhako Yehoba mu bwikalo bwabo. Kabiji pa kimye kimotu, batwajijile kutemwa ne kunemeka bakazhi babo. Pa kupitapo moba, na mambo a kuba’mba bamwatawabo kechi balekele kufunda Baibolo ne, kino kyalengejile bakazhi babo kutendeka kufunda Baibolo jikwabo kabiji babatizhiwe.—Monai vidyo uji pa jw.org wa kuba’mba Ba Alexandru ne ba Dorina Văcar: “Butemwe Butekanya ne Kuba Lusa,” uji pa kamutwe ka kuba’mba “Bukine Bupimpula Bwikalo bwa Bantu.”
13. Twakonsha kumwesha byepi’mba twatemwa Yehoba ne kisemi kyetu?
13 Yehoba ye watendekeshe kisemi kabiji ukeba’mba twikalenga na lusekelo mu kisemi. (Efi. 3:14, 15) Inge tukeba kwikala na lusekelo, twafwainwa kubanga bintu Yehoba byo akeba. Yehoba wimusanchila bingi pa muchima wenu wa kwipana kumwingijila ne byo mwibikako kukebela ba mu kisemi kyenu bintu byo bakeba, kwibatemwa ne kwibanemeka.—Loma 12:10.
ITUNDAIKAINGA KWIKALA NA MUCHIMA WA KWIPANA WAJINGAPO NA BANAZILI
14. Bañanyi kikatakata bo twakonsha kutundaika na byambo bya lutekenesho?
14 Lelo jino, aba bonse bafuukulapo kupopwela Yehoba bafwainwa kwikala na muchima wa kwipana na mambo a kumutemwa. Pa bimye bimo, kechi kyapela kuba bino ne. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twitundaikenga kwikala na uno muchima wa kwipana? Twakonsha kwitundaika inge ketwambe byambo bya kwitekenesha. (Yoba 16:5) Nanchi mu kipwilo kyenu mujipo balongo ne banyenga babena kukeba kupeezhako bwikalo bwabo pa kuba’mba bengijileko Yehoba pakatampe nyi? Nanchi mwayukapo banyike bamo babena kwibikako kuchinchika ne kutwajijila kwikala bapusanako na bakwabo pa sukulu nangwa kya kuba kyakatazha kuba bino nyi? Abya kujipo bantu bo mufunjisha Baibolo nangwa bakwenu bena Kilishitu babena kwibikako kutwajijila kwikala ba kishinka nangwa kya kuba babena kwibakatazha ku bisemi byabo nyi? Twayai tutwajijile kwibatundaika ne kwibasanchila pa muchima wabo wa kwipana kwingijila Yehoba ne kuchinchika.—File. 4, 5, 7.
15. Bamo bafuukulapo byepi kukwasha baji mu mwingilo wa kimye konse?
15 Twakonsha kufuukulapo kukwasha bena Kilishitu bakwetu baji mu mwingilo wa kimye kyonse. (Maana. 19:17; Hebe. 13:16) Abino byo byaubile nyenga umo wa kishinka wakikulumpe wikala mu Sri Lanka. Bamunungijileko mali anji a penshonyi kabiji wakebelenga kwingijishapo mali amo kukwasha banyenga babiji bapainiya kutwajijila kwingila mwingilo wabo nangwa kya kuba bwikalo bwakatezhe bingi. Wafuukwilepo kwibapanga mali amo pa ñondo pa ñondo a kwibakwasha kwisambilamo na bantu pa mafoni. Uno nyenga uji na muchima wawama wa kukwasha bantu.
16. Twakonsha kufunjilako ka ku byaubanga Banazili?
16 Twakonsha kufunjilako bintu byavula bingi ku byaubilenga Banazili. Kabiji byaubilenga Banazili bitufunjishapo ne bintu bimo pe Shetu wa mwiulu aye Yehoba. Wayuka’mba tukebesha kuba bintu bimutokesha ku muchima kabiji amba tukeba kwikela monka mwayila lulayañano lwetu lwa kwipana. Witunemeka pa kwituswisha kwifuukwilapo kumwesha byo twamutemwa. (Maana 23:15, 16; Mako 10:28-30; 1 Yoa. 4:19) Byaubile Banazili bimwesha’mba Yehoba umona ne kwitusanchila pa muchima wetu wa kwipana kumwingijila. Onkao mambo, twayai tutwajijile kwipana ne kwingijila Yehoba kwesakana na papelela bulume bwetu.
MUSAKUKUMBULA’MBA KA?
-
Mu ñanyi mashinda Banazili mo bamwesheshanga muchima wa kwipana ne kuchinchika?
-
Lelo jino, twakonsha kwitundaika byepi atwe bene na bene ne kwikala na muchima wa kwipana wajingapo na Banazili?
-
Byaubanga Banazili bimwesha byepi kuba’mba Yehoba waketekela bapopweshi banji?
LWIMBO 124 Twajijilai Kwikala Bakishinka
a Nangwa kya kuba Yehoba ye wasalanga bantu bamo kwikala Banazili, bino kyamweka bena Isalela bavula bepananga abo bene kwikala Banazili pa kimye kyo befuukwilanga abo bene kwingila.—Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Banazili Yehoba bo Asajile.”
b Pa bimye bimo, mabuku etu esakanya Banazili ku boba baji mu mwingilo wa kimye kyonse. Pano bino mu uno mutwe, tusakwisamba pa bakalume ba Yehoba bonse bepana byo bakonsha kwikala na muchima wajingapo na Banazili.
c Kabiji kyamweka Banazili kechi bajingapo na mingilo ikwabo yo baingilanga pa kuba’mba bafikizhe lulayañano lwabo lo belayile ne Lesa ne.
d Monai mutwe uji pa jw.org wa kuba’mba “Twafuukwilepo Kupeezhako Bwikalo Bwetu,” pa kamutwe ka kuba’mba “Bipitamo Bakamonyi ba kwa Yehoba.”
e KULUMBULULA KIPIKICHALA: Munazili uji pa musemi ubena kutala bantu babena kuya na kuzhiika mulongo wanji wafwa. Na mambo a lulayañano lwanji kwi Yehoba, kechi waya nabo na kuzhiika mulongo wanji ne.
