1. Na kati ya bantangu yina me luta, yinki bisadi ya Yehova salaka samu na kusepelisa Yehova?

 NTEMBE ve, nge ke zolaka mingi Yehova, mpe nge ke ve nge mosi. Banda ntama, bantu mingi vanda zolaka Yehova kaka mutindu nge. (Nku. 104:33, 34) Mingi pesaka yina vandaka ntalu na meso ya bawu samu na kusepelisa Yehova. Ni yawu Banazire ya bwala ya Izraele vanda salaka. Banazire vandaka banani, mpe yinki kifwani ya bawu ke na longaka beto?

2. a) Banani vandaka Banazire? (Kutanga 6:1, 2) b) Samu na yinki bantu ya nkaka ya Izraele soolaka kukuma Banazire?

² Nkumbu “Nazire” me katuka na ndinga ya Ebre mpe ya zola zonza “Muntu yina ba me soola,” to “yina ba me tula samu na kusala kima mosi.” Ba vanda sadilaka nzonzolo yayi, samu na kuzonzila bantu ya Izraele yina vandaka na tiya, mpe bakaka mukanu ya kupesa yina vandaka ntalu na meso ya bawu. Ba vanda sadila Yehova na mutindu yina bantu ya nkaka vanda salaka ve. Musiku ya Moyize vanda pesaka nzila na bakala to kento na kusadila Yehova mutindu Nazire samu na mwa ntangu. a (Tanga Kutanga 6:1, 2.) b Ntangu muntu ya Izraele vanda salaka nsilulu ya kuvanda Nazire, yandi zola sala nyonso samu na kuzitisa yawu. Banazire vanda sadilaka misiku yina bantu ya Izraele nyonso ve vanda sadilaka. Na yawu, yinki vanda nataka muntu ya Izraele na kusoola kuvanda Nazire? Ni luzolo ya ngolo samu na Yehova, mpe nsatu ya ngolo ya kuvutula yandi matondo samu na balusakumunu ya yandi.​—Kul. 6:5; 16:17.

3. Na wapi mutindu bisadi ya Nzambi ya bubu yayi ke mutindu Banazire?

³ “Musiku ya Kristo” bakaka kisika ya musiku ya Moyize. Ya salaka  ti Kinazire manisa. (Gal. 6:2, nwt; Rom. 10:4) Kasi, kaka mutindu Banazire vanda salaka yawu, bisadi ya Yehova bubu yayi, ke na tatamanaka kulakisa nsatu ya bawu ya ngolo ya kusadila Yehova na ntima ya bawu nyonso, na mwela ya bawu nyonso, na makanisi ya bawu nyonso, mpe na ngolo ya bawu nyonso. (Mrk. 12:30) Na ntima mosi, beto kukipesaka na Yehova. Na yawu, beto zola vanda ya kubongama na kupesa yandi yina ke ntalu na meso ya beto. Beto ke tala faso Banazire vanda zitisaka nsilulu ya bawu. Mpe beto ke longoka bileso ya mfunu na yina me tadila mutindu beto lenda zitisa nsilulu ya beto. c (Mat. 16:24) Beto tala mwa bifwani.

PESA YEHOVA YINA KE NTALU SAMU NA NGE

4. Mutindu Kutanga 6:3, 4 ke na lakisaka yawu, yinki Banazire vanda salaka ve, samu na kusepelisa Yehova?

⁴ Kutanga 6:3, 4 (NWT) ke zonzaka: “Yandi fwana kumanga vinu mpe malafu ya nkaka yina ke kolaka. Yandi fwana kunwa ve maza ya nsa ya vinu to maza ya nsa ya konso kima yina ke kolaka. Yandi fwana kunwa ve konso maza yina ba me sala na bambuma ya vinu, to kudya bambuma ya vinu, ya vanda ya mubisu to ya kuyuma. Bilumbu nyonso ya Kinazire ya yandi, yandi fwana kudya ve bima nyonso yina ba me sala na bambuma ya vinu, ya vanda bambuma ya vinu ya mubisu to bampusu ya yawu.” Banazire vanda kunwaka ve malafu, mpe ba vanda kudyaka ve bima yina vanda katukaka na bilanga ya vinu. Bantu ya nkaka, vanda kunwaka ya bawu malafu mpe vanda kudyaka bambuma ya vinu, samu ti ya vandaka ve yimbi. Biblia ke bokilaka ‘vinu yina ke pesaka ntima ya muntu kyese,’ dikabu ya Nzambi. (Nku. 104:14, 15) Ata faso yina, samu na kupesa Yehova kima ya ntalu, Banazire vanda ndimaka kutala ve kilengi ya kunwa vinu, mpe ya kudya bambuma yina me katuka na bilanga ya vinu. d

5. Wapi bamambu ya mpasi, Madián na Marcela soolaka kusala, mpe samu na yinki?

⁵ Bubu yayi, na kifwani ya Banazire, beto mpe ke pesaka na Yehova yina ke ntalu na meso ya beto, samu na kusadila dyaka yandi mingi. Beto tala kifwani ya Madián na Marcela. e Bampangi ya kukwela yayi, vanda nata luzingu ya mbote. Madián vandaka na kisalu ya mbote, mpe ba vanda vandaka na yinzo ya kitoko. Kasi, ba sosaka kusala dyaka mingi samu na Yehova. Samu na kulungisa dikanisi ya bawu, ba bakaka mukanu ya kusoba mwa bamambu. Ba me zonza: “Beto  yidikaka faso ya beto ya kubasisa mbongo. Na yawu, beto kwenda vanda na yinzo ya fioti mpe beto tekisaka camion ya beto.” Madián na Marcela soolaka kusala nyonso yayi samu ba vandaka na nsatu ya kusala dyaka mingi samu na Yehova. Ba salaka ve yawu samu ba lombaka bawu na kusala yawu. Bubu yayi, ba ke na talaka ti mikanu yina ba bakaka, vandaka mbote mpe ba ke na sepelaka na yawu.

6. Bubu yayi, samu na yinki bakristo ke soolaka kubika bamambu yina ba ke zolaka, samu na kusala mingi na kisalu ya Yehova? (Tala mpe kizizi.)

⁶ Bubu yayi, bisadi ya Yehova ke bikaka bamambu mingi yina ba ke zolaka, samu na kuzwa ntangu mingi na kisalu ya Yehova. (1 Ko. 9:3-6) Yehova ke lombaka ve bawu na kubika bamambu yina, mpe bamambu yango ke ve yimbi. Na kifwani, ba ya nkaka ke bikaka kisalu, yinzo, to bima ya nkaka yina ba ke zolaka mingi. Mingi ke bakaka mukanu ya kukwela ve samu na mwa ntangu, to na manima ya kukwela, kubuta ve. Ba ya nkaka ke soolaka na kukwenda na bisika yina Bambangi ya Yehova ke ve mingi, ata ti ya zola zonza kuvanda ntama na bantu yina ba ke zolaka. Mingi ke bakaka mikanu ya mitindu yayi, samu ba zola kupesa Yehova yina ba ke na yawu ya ntalu. Vanda na kundima ti Yehova ke sepelaka mingi na bamambu nyonso yina nge ke ndimaka kubika, samu na kusadila yandi. Ya vanda bamambu ya nene, to ya fioti.​—Ebr. 6:10.

NDIMA NA KUVANDA VE MUTINDU BANTU NYONSO

7. Yinki zola sala ti, ya vanda mpasi samu na Nazire na kuzitisa nsilulu ya yandi? (Kutanga 6:5) (Tala mpe kizizi.)

⁷ Kutanga 6:5 (NWT) ke zonzaka: “Bilumbu nyonso ya nsilulu ya yandi ya Kinazire, kikatulu-mandefo ke luta ve na yintu ya yandi. Yandi fwana bikana santu mpe kubika bansuki ya yintu ya yandi kula tii ntangu bilumbu ya nsilulu ya yandi samu na Yehova ke lunga.” Banazire vanda salaka nsilulu ya kuzenga ve bansuki. Ntangu muntu vanda lutisaka bantangu mingi na Kinazire, ya vanda talanaka pwelele ti bansuki ya yandi ke ve faso mosi na ya bampangi. Ya zola vanda ve mpasi samu na Nazire na kuvanda ve mutindu bantu nyonso, kana bampangi vanda pesa buzitu na Kinazire ya yandi. Kasi, ya vandaka na ntangu, na bwala ya Izraele, yina bantu vanda zitisaka ve Banazire mpe nsilulu ya bawu. Mbikudi Amos zonzilaka bantu ya Izraele yina pesaka Yehova mukongo, mpe ‘bikaka ve kupesa Banazire vinu samu ba kunwa.’ Ntangu ya nkaka, ba vanda salaka yawu samu na kunata bawu na kuzitisa ve nsilulu ya kunwa ve vinu. (Amo. 2:12) Bantangu ya nkaka, ya vanda lombaka bukindi mingi na Banazire, samu na kuzitisa nsilulu ya bawu, mpe na kuvanda ve mutindu bantu nyonso.

8. Wa’ faso kifwani ya Benjamin ke na kindisaka nge?

⁸ Na lubakusu ya Yehova, ata ti beto ke bantu ya nsoni, beto mpe lenda lakisa bukindi na kusalaka  ve bamambu mutindu bantu nyonso. Beto tala kifwani ya Benjamin, yina ke vandaka na bwala ya Norvège. Yandi ke mbangi ya Yehova, mpe yandi ke na bamvula 10. Samu na mvita ya bwala ya Ukraine, lukolo ya bawu bongisaka bamambu samu na kulakisa ti ba ke na bantu ya Ukraine. Ba lombaka na bana na kulwata bilele yina ke na ba couleurs ya drapeau ya bwala ya Ukraine, mpe kuyimba nzimbu. Samu yandi zolaka ve kusala yawu, Benjamin kanisaka kuvanda ntama na bawu. Kasi, mulongisi mosi talaka yandi, mpe zonzaka na yandi na ndinga ya ngolo: “Kwiza awa. Beto nyonso ke na vingilaka nge.” Na bukindi nyonso, Benjamin kwendaka mpe zonzaka na mulongisi: “Mu ke kotaka ve na bamambu ya politiki. Ntangu ya nkaka, nge zaba ve ti, Bambangi mingi ya Yehova ke na boloko samu ba mangaka kunwana mvita.” Mulongisi kuwaka yandi, mpe ndimaka ti yandi sala ve yawu. Kasi bampangi ya yandi ya lukolo bandaka kuyufula yandi samu na yinki yandi vandaka ve na bawu. Samu Benjamin vandaka na boma, yandi zola banda kudila. Kasi na bukindi nyonso, yandi zonzaka na bampangi ya yandi ya lukolo bamambu yina yandi zonzaka na mulongisi. Na manima, Benjamin zonzaka na bibuti ya yandi ti, ni Yehova sadisaka yandi na kulakisa kiminu ya yandi.

9. Yinki beto lenda sala samu na kusepelisa ntima ya Yehova?

⁹ Samu ti beto ke tumamaka na Yehova, bantu ke talaka ti, beto ke ve faso mosi na bawu. Kuzonza ti beto ke mbangi ya Yehova na kisalu to na lukolo, ke lombaka bukindi. Mpe samu ndyatulu ya bantu ya yinza ke na lutilaka kukuma yimbi, ya ke kuma mpasi na beto na kulanda malongi ya Biblia mpe na kukabula nsangu ya mbote na bantu. (2 Tim. 1:8; 3:13) Kuzimbana ve ti beto ke ‘pesaka ntima ya [Yehova] kyese,’ ntangu nyonso yina beto ke sadilaka ve bamambu mutindu bantu yina ke sadilaka ve yandi.​—Bin. 27:11; Mal. 3:18.

TULA YEHOVA NA KISIKA YA NTETE NA LUZINGU YA NGE

10. Samu na yinki kulanda musiku yina ke na Kutanga 6:6, 7 zola vanda mpasi samu na Banazire?

¹⁰ Kutanga 6:6, 7 (NWT) ke zonzaka: “Yandi fwana kupusana ve pene-pene ya muntu ya kufwa na bilumbu nyonso ya nsilulu ya yandi samu na Yehova. Ata tata ya yandi, mama ya yandi, mpangi ya yandi ya bakala to ya kento kufwa, yandi lenda kukuma ve mvindu, samu kidimbu ya Kinazire ya yandi samu na Nzambi ya yandi ke na yintu ya yandi.” Banazire vanda vandaka ve pene-pene na mvumbi. Bantu ya nkaka lenda tala ti musiku yayi vandaka ve mpasi. Kasi, na Izraele ya ntama, ya zola vanda mpasi samu na Nazire na kuzitisa musiku yayi ntangu muntu mosi ya dikanda ya yandi me kufwa. (Yoa. 19:39, 40; Bis. 9:36-40) Bamambu  yina bantu vanda salaka samu na kudila muntu, vanda lombaka ti ba vanda pene-pene na mvumbi. Kasi, Nazire vanda landaka ve faso yayi ya kusadila bamambu. Ata na ntangu ba vanda kutanaka na bamambu ya kyadi na dikanda, Banazire vanda lakisaka kiminu ya ngolo na kuzitisaka nsilulu ya bawu. Ntembe ve, Yehova kindisaka bisadi ya yandi yayi, samu na kuzaba yinki ya kusala na ntangu ba vanda kutanaka na bamambu ya mpasi.

11. Yinki mukristo me fwana kusala na ntangu yandi ke bakaka mukanu na yina me tadila dikanda ya yandi? (Tala mpe kizizi.)

¹¹ Samu na beto, ya ke ve na kima yina me lutila mfunu na nsilulu yina beto ke salaka ntangu beto kukipesaka na Yehova. Ya ke twadisaka mikanu mpe bamambu yina beto ke salaka samu na dikanda ya beto. Beto ke salaka bangolo samu na kukipe bansatu ya bantu ya dikanda ya beto. Kasi, beto ke tulaka ata fioti ve bansatu ya dikanda ya beto na mantwala ya bamambu yina Yehova ke lombaka na beto na kusala. (Mat. 10:35-37; 1 Tim. 5:8) Bantangu ya nkaka, kusala bamambu yina ke sepelisa Yehova, lenda natina beto mindondo na dikanda.

12. Na ntangu yandi vanda kutana na bamambu ya mpasi na dikanda ya yandi, yinki Alexandru salaka mpe yinki yandi salaka ve?

¹² Beto tala kifwani ya Alexandru na kento ya yandi Dorina. Ba lutisaka mvula mosi na kulongoka Biblia. Na manima, Dorina bakaka mukanu ya kulongoka dyaka ve, mpe yandi vanda sosa ti Alexandru mpe sala mutindu yandi. Kasi, na malembe mpe na luzolo nyonso, yandi zonzaka na Dorina ti yandi ke bika ve na kulongoka. Dorina sepelaka ve na yawu, mpe yandi sosaka kunata Alexandru na ngolo na kubika kulongoka. Alexandru me zonza ti, yandi sosaka kuzaba samu na yinki yandi vanda sala mutindu yina. Kasi, ya vandaka mpasi samu na yandi. Ntangu Dorina vanda zonzilaka yandi bamambu ya yimbi mpe ya ngolo, ya vanda pesaka yandi nsatu ya kubika kulongoka. Kasi, Alexandru bikaka ve na kutula Yehova na kisika ya ntete. Yandi bikaka ve kulakisa luzolo mpe buzitu na kento ya yandi. Na manima, kifwani ya yandi sadisaka Dorina na kuvutukila kulongoka Biblia, mpe yandi kumaka mbangi ya Yehova.​—Tala na jw.org video Alexandru and Dorina Văcar: ‘Luzolo ke na ntima ya yinda mpe ntima ya mbote’ na kitini, bamambu ya mutindu na mutindu “Matsyeleka ke sobaka luzingu.”

13. Wa’ faso beto lenda lakisa luzolo samu na Yehova mpe samu na dikanda ya beto?

¹³ Ni Yehova muntu yidikaka dikanda, mpe yandi zola ti beto vanda na kilengi na kati ya dikanda ya beto. (Ef. 3:14, 15) Kana beto zola kuvanda na kilengi ya tsyeleka, beto ke na nsatu ya kusala bamambu mutindu Yehova me zola. Vanda na kundima ti, Yehova ke sepelaka na yina nge ke salaka, samu na kusadila yandi mpe kukipe dikanda ya nge na luzolo.​—Rom. 12:10.

 SADISA BAMPANGI NA KULANDA KIFWANI YA BANAZIRE

14. Banani beto lenda kindisa na bamambu yina beto ke zonzaka?

¹⁴ Ba yina nyonso ke soolaka kusambila Yehova bubu yayi, ke na nsatu ya kulakisa ti ba ke zolaka yandi. Bantangu ya nkaka, ya ke mpasi na kusala yawu. Wa’ faso beto lenda sadisa bampangi na kupesa yina ba ke na yawu samu na Yehova? Beto lenda kindisa bampangi na bamambu yina beto ke zonzaka. (Yobi 16:5) Na kimvuka ya nge, ya lenda vanda na bampangi yina ke na sosaka kupesa diboko na bisalu ya dibuundu ya Yehova. Ntangu ya nkaka, nge me zaba bantwenya yina, na lukolo ke salaka bangolo, samu na kusala ve bamambu mutindu bampangi ya bawu. Ya ke mpe na balongoki ya Biblia, mpe bampangi ya beto, yina ke na kutanaka na bankwamusu na dikanda. Sala nyonso yina nge lenda sala, samu na kukindisa bampangi yayi. Zonza na bawu ti, nge ke sepelaka na bukindi ya bawu, mpe na nyonso yina ba ke salaka samu na Yehova.​—Flm. 4, 5, 7.

15. Wa’ faso bampangi ya nkaka ke sadisaka ba yina ke na kisalu ya ntangu nyonso?

¹⁵ Bantangu ya nkaka, samu na kusadisa bampangi yina ke na kisalu ya ntangu nyonso, beto lenda pesa bawu bima yina ba ke na yawu nsatu. (Bin. 19:17; Ebr. 13:16) Mpangi mosi ya kento ya bamvula 76 ke vandaka na bwala ya Sri Lanka. Ba bwelaka yandi mbongo ya pension. Na manima, yandi sadilaka yawu samu na kusadisa bampangi zole ya kento yina ke mipasuli-nzila, yina vandaka na bamambu ya mbongo. Yandi bandaka kupesa bawu bangonda nyonso, mbongo samu ba sumba crédit ya ba téléphones ya bawu. Mpangi yayi me lakisa kifwani ya mbote na yina me tadila kusadisa bampangi.

16. Yinki beto lenda longoka na kifwani ya Banazire?

¹⁶ Ntembe ve, beto lenda longoka mingi na kifwani ya mbote yina Banazire lakisaka. Kasi, luzingu ya Banazire lenda longa mpe beto bamambu na yina me tadila Tata ya beto ya mazulu Yehova. Yandi me zaba ti beto ke na nsatu ya kusepelisa yandi, mpe ti beto ke na nsatu ya kusala bamambu samu na kuzitisa nsilulu yina beto salaka, ntangu beto kukipesaka na yandi. Yehova ke bakilaka beto na buzitu mingi, mpe yandi ke bikaka beto lakisa yandi luzolo ya beto na bafaso yina mosi na mosi ya beto ke zolaka. (Bin. 23:15, 16; Mrk 10:28-30; 1 Yoa. 4:19) Ntangu beto ke pesaka na Yehova yina ke ntalu samu na beto, yandi ke talaka yawu mpe ya ke sepelisaka yandi. Beto bika ve kusadila Yehova, mpe kupesa yandi yina ke ntalu na meso ya beto.