1. N’nga romela walelene, arumiwi a Yohova takadhi tairanga n’ni vothonyi-edha ira anom’dhiveliwana maningi?

 N’NGA munom’dhiveliwana maningi Yohova? Pyo-oira fuka. Thitho idhiwanai ira kai nyo mwekene unom’dhiveliwana Yohova. Romela walelene atu o-olengeseya takadhi tam’dhiveliwangana ninga munoirela nyo. (Sal. 104:33, 34) Atu anjinji anovimana muvyongo vinangovyee ira tam’labelenga Yohova. Vyevi ndi vyevyo thitho Aisraeli enao taitaniwa Anaziri mwairela aliwa. N’nga aliwa tali aani? N’nga ninofunjedhavo n’ni vaifwanafwani-o yiwa?

2. (a) N’nga Naziri ali aani? (Numero 6:1, 2) (b) Mwasiwa ngwan’ni Aisraeli enango tanoira yolanyedha yokala Anaziri?

² Madhu oonga ira “Naziri,” takumenle wu Iebere thitho anothapulela “opambuleya” venango “ovivelela.” Madhu enala anoonga vya Aisraeli athindhi enao tavimana vyongo vinango naifunelo yoi tam’labelenga Yohova mundhila yavakundu. Ilamulo yava-iwile Mose na Nlungu, yanoorumeli-a ira lombwana venango i-yana aire yolanyedha yavakundu wa Yohova vosakula kala Naziri wa hora inangoyee. a (Muleri Numero 6:1, 2.) Mutu airana yolanyedhiyo anofwanela a-rela malamulo enango mo-iyana na Aisraeli afwee. N’nga chini yairi-a ira Muisraeli aire yolanyedha yei? Vinooneya ira tanoirana yolanyedha yen’na namwasa oi tanom’dhiveliwana maningi Yohova thitho simba maraeli-o ava-iwa aliwa.—Dot. 6:5; 16:17.

3. N’nga atu a Nlungu amalamboano anolandana a-vi na Anaziri?

³ Unaziri wamadhi ilamulo yava-iwile Mose na Nlungu ingavolowiwe limburo na “ilamulo ya Kristu.” (Agl. 6:2; Aro. 10:4) Mbwenye molandana na Anaziri, atu a Nlungu a malamboano  anadhowanave thonyi-edha ira mbofunechecha m’labela na rimiwa othene, ingumi yiwa yothene, mathuulelwiwa othene na kopolo dhiwa dhothene. (Mrk. 12:30) Mofunechecha, ninolanyedha vyevi vovelela ingumi yi-u wa Yohova. Ira nikwakwaneli-edhe yolanyedha yei ninofwanela irangana ifunelo ya Yohova thitho vimana vyongo vinango. Natapanyangani vyongo vyevyo Anaziri vyaira aliwa ira takwakwaneli-edhe yolanyedha yiwa, ninofunjedha vyongo vinaire i-yo ira nikwakwaneli-edhe yolanyedha yi-u. b (Mat. 16:24) Dhoweni nitapanyeni vifwanafwani-o vingasi.

MUKALENGA OVIMANA

4. Movwelana na lemba la Numero 6:3, 4, n’nga Anaziri tanoorumela vimana vyongo viivi?

⁴ Muleri Numero 6:3, 4. Anaziri katafwanela umwa vyomwa vyolezeli-a venango udya vyodya vyokumela mauvani. Aisraeli enango tanoosangalala umwa thitho udya vyongo ninga vyevi namwasa oi kavyali vyodaweya irana vyevi. Bibilya linoonga ira “vinyu unosangalali-a rima wa mutu” thitho chotuva yokumela wa Yohova. (Sal. 104:14, 15) Mbwenye mofunechecha Anaziri tanoorumela vimana vyongo ninga vyevi. c

5. N’nga Madian na Marcela tatoorumela i-ya vyongo viivi? N’nga mwasiwa ngwan’ni?

⁵ Molandana na Anaziri, ninovimana vyongo vinango ira niirenga vyongo vinjinji vom’labela Yohova. Ifwanafwani-o vamwasula cha Madian na Marcela. d Banjali latokaana ingumi yo-orambulela vyongo. Madian anoolaba basa yaphama yeniyo yaairi-idhe ira takaena nyumba yaphama thitho yobaleya. Mbwenye aliwa tanoofuna ira vyongo vinjinji vom’labela Yohova. Ira vyevyo viodeye, tatoothuulela irana vyongo vinango. Aliwa taongile ira: “Natooroma yevi-a vyongo vyagula i-yo. Natooguli-a karwi-u thitho natoothama i-yo dhowa makalanga nyumba inango ing’ono.” Madian na Marcela tatoosakula irana vyongo vyevi namwasa oi tafuna ira tawenjedhele urumiwiwa, a-kala namwasa oi ndi vyevyo vyafwanela aliwa irana. Aliwa anosangalala maningi namwasa wa vyongo visakunle aliwa.

6. Mwasiwa ngwan’ni Makristau amalamboano anorumela vimana vyongo vinango? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁶ Makristau amalamboano anosangalala maningi namwasa o-iya vyongo vinango  na ifunelo yoi takaengana hora injinji yom’labela Yohova. (1 Ak. 9:3-6) Kaiira Yohova unodedi-edhela ira nivimanenga vyongo vinango thitho vyongo vinorumela i-yo vimanavyo kai vyodaweya. Mofwanafwani-a, atu enango atorumela i-ya mabasiwa, nyumba na vifuwo vyadhiveliwana aliwa. Atu anjinji tatosakula a-thela mombaranya venango a-kaana a-ima. Atu enango atosakula dhowa weo unofuneela anamalaleya anjinji angalive ira vyevyo vinooda iri-a ira takale undendai na anamabaliwa. Mofunechecha, anjinji a-iyo ninorumela i-ya vyongo ninga vyevi namwasa ofuna m’va-a vyongo vyaphama Yohova. Kamukaikelenga ira Yohova unosangalala maningi mwarumelanga vimana vyongo vinango, masiki vikale vilukulu venango ving’ono naifunelo yoi mum’labelenga.—Aeb. 6:10.

MUDHILIMBI-EDHENGA KALA O-IYANA NAATU ENANGO

7. N’nga chini yairi-a ira vikale vyorucha wa Anaziri kwakwaneli-edha yolanyedha yiwa? (Numero 6:5) (Muone thitho iruthiruthi.)

⁷ Muleri Numero 6:5. Anaziri tanoolanyedha ira katinoinga sisi. Yen’na yali ndhila yothonyi-edha ira tatovivelela maningi wa Yohova. Muisraeli akala Naziri wa hora indendai, sisilee lanookala lolapa maningi voi atu enango tanooda zindiyela. Aisraeli talemeza thitho m’limbi-a Naziriwo, vyakala vyo-orucha ira adhowenave kwakwaneli-edha yolanyedhayee. Mbwenye vyovwi-a tangaranga vyali vyoi hora dhinango Aisraeli, kataalemeza venango akami-a Anaziri. Hora ya namaongela Amose Aisraeli opanduwa, “tanoava-a Anaziri vinyu ira tamwe,” thitho vinooneya ira tairana vyevi vofuna airi-a ira taimwanane kwakwaneli-edha yolanyedha yiwa yorambela umwa vinyu. (Amo. 2:12) Hora dhinango Anaziri tanoofuneela limba rima maningi ira takwakwaneli-edhe yolanyedha yiwa nokalave o-iyana naatu enango.

8. N’nga vyongo vyam’muireele Benjamin vinoulimbi-ani a-vi?

⁸ Mokami-iwa na Yohova, na-iyene ninooda limba rima nokalave o-iyana naatu enango angalive ira mwaibaliwelo ninooda kaana manyadho, venango ova. Ifwanafwani-o vamwasula cha Mboni mwinango wa vyawa 10 wau Norway dhinalee Benjamin. Xikolani wiwa wanoireya vyongo vyevyo ifunelwiwa yali limbi-a atu awu Ukrania weo wali kondo. Anaxikola tatoowandeliwa ira taombe nyumbo tangawarile vyowara vya tundu m’mbo-ive wa bandera la Ukrania. Liye ali undendai na vyaireyavyo naifunelo yoi a-akale vambo-i naaliwa. Mbwenye purusori mwinango angam’moni atom’mwitana ira: “Udhe wuno udhaombe nyumbo, i-yo othene ninodedi-a weyo baa-i.” Molimba rima Benjamin atoodhowa wa  Purusoruo nom’mwandela ira: “Miyo kandinoirechana vambo-i naatu vioni-edho vilivyothene vya ndale, thitho Amboni anjinji tali perezoni namwasa okonda koma kondo.” Purusoruo atoovuruwana vyaongile Benjamin thitho atoorumela ira a-aombe nyumbuiyo vambo-i naaliwa. Mbwenye afwee asalanimo tatooroma m’fuka ira, mwasiwa ngwan’ni kaaombile nyumbo vambo-i naaliwa. Benjamin atoova maningi voi a-adhi vang’ono funa ula. Mbwenye molimba rima atoawandela anaxikola afweyao vyevyo vyam’mwandele liye purusori. Vasogolovee atoowandela anamabalee ira ndatoona ira Yohova atoondikami-a onga molimba rima vyongo vyaroromela miyo.

9. N’nga ninaire a-vi ira nisangalali-enga rima wa Yohova?

⁹ Namwasa oi ninosakula irana ifunelo ya Yohova, ninokala o-iyana naatu ailambuila. Ninofuneela kala olimba rima ira niidhiweye ira nili wa Mboni dha Yohova nakala basani venango xikolani. Vyoireya na makalelo ailambuila vanodhowanave aliwa thakala, hora dhinango vinokala vyorucha a-rela makundo a Bibilyani thitho laleela atu enango milanyu yaphama ya Umwene. (2 Ti. 1:8; 3:13) Mbwenye nithuulelengani ira “ninom’sangalali-a Yohova” nadhowanave thonyi-edha molimba rima ira nili o-iyana naatu enao ta-anom’labela Yohova.—San. 27:11; Mak. 3:18.

YOHOVA AKALENGA VALIMBURO LOROMA VAINGUMI INYU

10. N’nga lamulo linofwanyeya va lemba la Numero 6:6, 7, lali lorucha a-rela moi a-vi wa Anaziri?

¹⁰ Muleri Numero 6:6, 7. Anaziri katafwanela kala duzi na mutu okwa. Vinooneya ira munothuulela ira wen’na kaali mwasa nlukulu. Mbwenye ndulimu vyakala vyorucha wa Naziri simbwasimbwa akala ira ukwiduo ngu balee. Vahora yeniyo, misangani yavamakwelo yathangani-avo kala duzi na manungo amutu ukwiduo. (Ju. 19:39, 40; May. 9:36-40) Mbwenye yolanyedha ya Naziri yanoiri-a a-arela misangani yen’na. Angalive ira unoira vyongo vambo-i naabaleyao vahora yoruchiyo, Anaziri tanoothonyi-edha iroromelo yolimba vokwakwaneli-edha yolanyedha yiwa. Mo-okaikela, Yohova anoolimbi-a arumiwee ira taodenga vilela nyarwa dhothene dhagumanana aliwa.

11. N’nga Makristau anofwanela kala osikimizela irana n’ni tairanga vyongo naabaliwa? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹¹ I-yo ninga Makristau, kaninoona movevuwa yolanyedha yi-u yovivelela wa Yohova. Vyevi vinokuza vyosakula na vyoira  vi-u vamwasa okuza abali-u. Ninovilimbi-edha kwakwaneli-edha izo yi-u ya malembani yosamalela abali naarongoli-u. Mbwenye kaninorumeli-a ira vyofuna viwa viniimwanani-e irana vyongo vinofuna Yohova. (Mat. 10:35-37; 1 Ti. 5:8) Hora dhinango irana vyevi unooda iri-a ira nisakule vyongo vya-anadhiveliwena abali-uao, mbwenye vyongo vinodhiveliwana Yohova.

12. N’nga Alexandru vyaira liye vyongo na i-yanee chini yairile liye, n’nga chini ya-airile liye?

¹² Kathuulelani vyam’muireele Alexandru na i-yanee Dorina. Banjali lingafunjedhile Bibilya wa yawa imbo-i, Dorina atoo-iya funjedha Bibilya thitho afuna ira naman’neene a-iye funjedha. Mbwenye mwalemezo na mokhurudheya liye atom’mwandela i-yaneuo ira unodhowanave funjedha Bibilya. Dorina kaadhiveliwile thitho atoodhilimbi-edha m’kanyi-edha man’neuo ira a-iye funjedha Bibilya. Alexandru atoovilimbi-edha vwechecha mwemo mwavwela i-yaneuo mbwenye irana vyevyo kwaali okweya wa liye. Hora dhinango Dorina aonganga mwauwali, Alexandru aona ira venango aire i-yawene funjedha Bibilya. Mbwenye Alexandru atoovilela vo-ela Yohova valimburo loroma nodhowanave m’dhiveliwana maningi thitho m’lemezanga i-yaneuo. Vasogolovee, ifwanafwani-o yee yatom’kami-a ira Dorina arome okoka funjedha Bibilya, vira wahora atoobadiziwa.—Muone va jw.org vidiyo yamuru oi Alexandru ndi Dorina Vacar: “Chikondi N’choleza Mtima Ndiponso N’chokoma Mtima” va ikundu yoi “Mfundo za M’Baibulo Zimasintha Anthu.”

13. N’nga ninathonyi-edhe a-vi ira ninom’dhiveliwana Yohova thitho atu abanjani mwi-u?

¹³ Yohova ngwaromi-idhe banja thitho unofuna ira nikaengana banja losangalala. (Aef. 3:14, 15) Akala ninofuna ira banja li-u likalenga losangalala, ninofwanela irangana vyongo vinofuna Yohova. Kamukaikelenga, Yohova unosangalala na thindhi linothonyi-edha nyo vom’lambela thitho samalela banja linyu mwaudhivela na mwalemezo.—Aro. 12:10.

NILIMBI-ENGANI ATU ENANGO IRA TAKALE NINGA ANAZIRI

14. N’nga simbwasimbwa mbaatu aavi anofwanela i-yo alimbi-anga dhela muvyoonga vi-u?

¹⁴ Malamboano atu othene enao anosakula ira tam’labelenga Yohova, anofwanela m’labelanga namwasa om’dhiveliwana. Mbwenye hora dhinango irana vyevi kai okweya. N’nga ninakami-e a-vi atu enango ira tairengana vyevi? Naalimbi-enga dhela muvyoonga vi-u. (Yob. 16:5) N’nga pingoni mwinyu mutokala atu enango enao ta-iidhe vyongo vinango  naifunelo yoi tairenga vyongo vinjinji vom’labela Yohova? N’nga mutoaidhiwa azombwe enango oi molimba rima, anovilimbi-edha ira takalenga o-iyana maningi naafwiwa axikolani angalive ira irana vyevyo pyorucha? N’nga vatokala anamafunjedha Bibilya venango Makristau enao anovilimbi-edha kalave ororomeleya angalive ira anoruni-iwa naabaliwa? Ninofwanela i-ndi-edha basa ngari iliyothene inakaena i-yo, volimbi-a Makristau odhiveliwiwala voasimba namwasa ovilimbi-edha wiwa kalave ovimana thitho olimba rima.—Fil. 4, 5, 7.

15. N’nga abali enango anokami-a a-vi abali enao anoira urumiwi wa hora dhothene?

¹⁵ Hora dhinango ninooda akami-a Makristau afwi-u enao anolaba urumiwi wahora dhothene voava-a vongo vinofuneela aliwa. (San. 19:17; Aeb. 13:16) Vyevi ndi vyongo vinango vyevyo rongola mwinango oulula wenuo unokala wu Sri Lanka vyafunechecha liye irana. Angawenjedheliwile kobiri dhatambilecha liye, anoofuna kami-a arongola ambili aasikana enao tali apainiya ira tadhowenave laba urumiwiwa, angalive ira muilambuiyo mwatookala nyarwa ya fuma. Voi ee-no atothuulela vyoi aava-enga kobiri mwedi uliwethene ira taodenga gulana keredito yoi talaleelenga va telefoni. Rongoluo atoothonyi-edha riya rima ulukulu maningi.

16. N’nga ninofunjedhavon’ni vaifwanafwani-o ya Naziri?

¹⁶ Onga imbarimbari ninooda funjedhavo vyongo vinjinji va ifwanafwani-o ya Naziri. Yolanyedha ya Naziri inonikami-a thitho idhiwa vyongo vinango vyokuza Babi-u wadhulu Yohova. Liye unoidhiwa ira ninofuna na rimi-u othene ira nim’sangalali-enga thitho ninofunechecha vimana vyongo vinango naifunelo yoi nikwakwaneli-edhe ifunelwi-u yairile i-yo vodhivelela. Yohova atoonilemeza voniva-a ngari yothonyi-edha vaokene ira ninom’dhiveliwana. (San. 23:15, 16; Mrk. 10:28-30; 1 Ju. 4:19) Yolanyedha ya Naziri inothonyi-edha ira Yohova unoona thitho unosimba vimana unoira i-yo naifunelo yoi nim’labelenga. Ee-no dhoweni nikaleni osikimiza rima ira nidhowenanive m’labela Yohova thitho vilimbi-edha irana vyongo vinaode i-yo vom’va-a Yohova vyongo vyothene vyaphama.