1. Le i mushipiditu’ka muyampe ulombwele batōtyi ba Yehova mu bula bwa mānga?

 LELO ukwete na bulēme kipwano kyobe na Yehova? Bine wikikwete na bulēme! Kadi kudipo bunka. Tamba kala, bantu bavule bākwete na bulēme kipwano kyabo na Yehova. (Ñim. 104:​33, 34) Bavule bēsuminwe bintu mwanda wa kutōta Yehova. Bino byo byālongele ne bantu bādi mu Isalela wa kala bayukene bu bene Nazila. Le bene Nazila bādi bāni, ne i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kyabo?

2. (a) Le bene Nazila bādi bāni? (Umbadilo 6:​1, 2) (b) Mwanda waka bene Isalela bamo bātongele kupika mpiko ya kwikala bene Nazila?

² Kishima “Mwine Nazila” kitamba ku kishima kya Kihebelu kishintulula “Musañunwe,” “Mutūlwe Pafula,” nansha “Mwipāne.” Kino kishima kifunkila pa bene Isalela bapyasakane bēsumīnwe bintu kampanda mwanda wa kwingidila Yehova mu muswelo wa pa bula. Bijila bya Mosesa byāpele mwana-mulume nansha mwana-mukaji mukenga wa kupika mpiko ya pa bula kudi Yehova, na kutonga kwikala mwine Nazila mu kitatyi kampanda. a (Tanga Umbadilo 6:​1, 2.) Ino mpiko nansha mulao wa ku meso a bantu bonso, wādi ushintulula’mba muntu’wa ukalama bijila kebyādipo binenwe kulama bene Isalela bonso. Penepo, mwanda waka mwine Isalela wādi utonga kupika mpiko ya kwikala mwine Nazila? Mobimwekela uno mwine Isalela wādi utononwa na buswe bukatampe bwaādi usenswe Yehova, ne na mutyima wandi wa kumufwija’ko pa madyese aāmwesele.—Kup. 6:5; 16:17.

3. Le bantu ba Leza dyalelo badi pamo bwa bene Nazila namani?

 ³ Mpangiko ya bwine Nazila yāfudile kitatyi kyāpingakanibwe Bijila bya Mosesa na “kijila kya Kidishitu.” (Ngt. 6:2; Loma 10:4) Inoko, pamo bwa bene Nazila, bantu ba Yehova bendelelanga kulombola kusaka kwabo kukatampe kwa kumwingidila na mutyima wabo onso, na muya wabo onso, na ñeni yabo yonso, ne na bukomo bwabo bonso. (Mako 12:30) Tupikanga na mutyima umo mpiko ya kwingidila Yehova kitatyi kyotwipāna kwadi. Kwiendeja mungya ino mpiko i kukōkela kiswa-mutyima kya Yehova ne kwisuminwa bintu kampanda mu būmi. Potubandaula mwādi mwiendejeja bene Nazila mungya mpiko yabo, tubwanya kuboila’ko ñeni ya mwa kwiendejeja mungya mpiko yetu. b (Mat. 16:24) Tubandaulei’ko bimfwa bityetye.

IKALA NA MUSHIPIDITU WA KWISUMINWA BINTU

4. Le kukwatañana na Umbadilo 6:​3, 4, mushipiditu wa kwipāna wa bene Nazila wātūdilwe namani pa ditompo?

⁴ Tanga Umbadilo 6:​3, 4. Bene Nazila kebādipo bafwaninwe kutoma mālwa o-onso, ne kudya bintu pamo bwa mañanza mabishi nansha mōmu. Inoko bantu bakwabo ye bano bādi badya bino byakudya kitatyi kyonso, kadi na bwanapabo bwa kwibidya mwanda kebyādipo bipelejibwe. Bible utela “vinyu isangaja mutyima wa muntu” bu kyabuntu kitamba kudi Leza. (Ñim. 104:​14, 15) Inoko, bene Nazila bēsumīnwe bino bintu na mutyima tō. c

5. Le i butyibi’ka bwa kwisuminwa bintu bwakwete ba Madián ne Marcela, ne mwanda waka?

⁵ Pamo bwa bene Nazila, netu twisuminwanga bintu mwanda wa kulonga bivule mu mwingilo wa Yehova. Tubandaulei’ko kimfwa kya ba Madián ne Marcela. d Bano ba mulume ne mukaji bene Kidishitu badi na būmi buyampe. Madián wadi na kaji kayampe kene kadi kebakwasha bashikate mu njibo milumbuluke. Inoko, basakile kulonga bivule mu mwingilo wa Yehova. Pa kufikila pa kino kitungo, bakwete butyibi bwa kujadika bintu kampanda mu bwabo būmi. Banena’mba: “Twashilwile kutyepeja madepanse. Twavilukila mu njibo mityetye ne kupoteja wetu motoka.” Ba Madián ne Marcela kebadipo banenwe kwisuminwa bino bintu—inoko besumīnwe’byo mwanda badi basaka kulonga bivule mu mwingilo wa Yehova. Badi  na nsangaji ne kuloelelwa pangala pa buno butyibi bobakwete.

6. Mwanda waka bene Kidishitu besuminwanga bintu dyalelo? (Tala ne kifwatulo.)

⁶ Bene Kidishitu dyalelo basangelanga kukwata butyibi bwa kwisuminwa bintu mwanda wa kumona kitatyi kivule kya kwingila mingilo ya kiteokratike. (1 Ko. 9:​3-6) Yehova ketunenenepo twisuminwe bintu namino; kadi na bubine, bino bintu ke bibipo. Kimfwa, bamo balekanga kaji kayampe, nansha kushiya njibo milumbuluke. Bavule i bakwate butyibi bwa kuleka kusonga nansha kusongwa mu bula bwa kitatyi kampanda, nansha kuleka kubutula bana kinondanonda na pobesonga. Bakwabo i batonge kukengidila kokwa kusakilwa basapudi bavule, nansha shi kulonga namino kukebalengeja bekale kulampe na baswe babo. Bavule motudi besuminwanga bino bintu na mutyima tō mwanda basakanga kupa Yehova bilumbuluke byabo. Bine kulupila’mba Yehova ukwete na bulēme kwisuminwa bintu konso kolombola mwanda wa kumwingidila, kwikale kukatampe nansha kutyetye.—Bah. 6:10.

ITABIJA KWIKALA MWISHILE NA BANTU BAKWABO

7. Le i kikoleja’ka padi kyēkondele na mwine Nazila pa kulama mpiko yandi? (Umbadilo 6:5) (Tala ne kifwatulo.)

⁷ Tanga Umbadilo 6:5. Bene Nazila bādi bapika mpiko ya kuleka kutendeja nywene. Uno wādi muswelo wa kulombola kikōkeji kyabo kikatampe kudi Yehova. Shi mwine Isalela i mwine Nazila mu bula bwa kitatyi kilampe, nywene yandi yādi ilepa bininge, bantu bakwabo kebapēlelwa kwiimona. Shi bantu bakwabo bamulēmekele ne kumukankamika alame mpiko yandi, byādi bipēlela mwine Nazila kwitabija kwikala mwishile. Inoko kya bulanda, kitatyi kimo mu mānga ya bene Isalela, bene Nazila kebādipo balēmekibwa nansha kukankamikwa. Mu mafuku a mupolofeto Amose, bene Isalela batupondo bādi bapa “bene Nazila vinyu ya kutoma,” padi na kitungo kya kwibalengeja bajilule mpiko yabo ya kuleka kutoma mālwa. (Amo. 2:12) Mu kine kitatyi’ka, byādi bilomba mwine Nazila bukankamane bukatampe pa kulama mpiko yandi ne kwikala mwishile na bantu bakwabo.

8. Le i bika byakukankamika mu kimfwa kya nkasampe Benjamin?

⁸ Na bukwashi bwa Yehova, netu tubwanya kwikala na bukankamane bwa kwikala beshile na bantu bakwabo nansha shi mungya kibutwila twi ba bumvu, nansha batalala. Tubandaulei’ko kimfwa kya Benjamin, Kamoni wa myaka dikumi ushikatanga mu Norveje. Bateakenye ku masomo abo kinkumenkume kya kukwatakanya divita dya mu Ikrene. Banenene bana bembe lwimbo koku bavwele bivwalwa bya musombelo wa ndalapo ya mu Ikrene. Pa kwepuka kutanwa ku kino kinkumenkume kya kukwatakanya  muzo, Benjamin waimanine kulampe na kwadi kulongelwa kino kinkumenkume. Inoko mwadimu pa kumumona, wamwita na diwi dikatampe amba: “Ufwaninwe kwiya kwilunga netu. Batwe bonso tukwilaije!” Na bukankamane, Benjamin wafwena mwadimu wamusapwila’mba: “Nkīkujangapo mu bya ino ntanda, kadi nkyendangapo ku binkumenkume bya politike. Ino Batumoni ba Yehova bavule i bakutwe mu buloko pa mwanda wa kupela kobapela kukalwa mavita.” Mwadimu waitabija byamushintulwidile Benjamin, kupwa wamuleka. Inoko bakwabo ba mu kalasa bashilula kwiipangula mwanda waka kelungilepo nabo. Benjamin waselele mutyima kūlu bininge, washilula’nka ne kudila; inoko na bukankamane, wasapwila bakwabo ba mu kalasa bintu byaasapwidile mwadimu. Benjamin walombwele bambutwile bandi amba Yehova wamukweshe abingije lwitabijo lwandi.

9. Le i muswelo’ka otubwanya kusangaja mutyima wa Yehova?

⁹ Byotutoñanga kulonga kiswa-mutyima kya Yehova, twishilanga na bantu betujokolokele. Tusakilwa bukankamane pa kwiyukanya bu Batumoni ba Yehova ku kaji nansha ku masomo. Kadi pano penda pabipila’ko bininge mwiendelejo ne mwikadila wa bantu mu ino ntanda, bikekala bikomo bininge kwiendeja mungya misoñanya ya mu Bible ne kusapwila bantu bakwabo myanda miyampe. (2 Tm. 1:8; 3:13) Ino vuluka nyeke amba, ‘tusangajanga mutyima wa Yehova’ kitatyi kyotulombola bukankamane bwa kwikala beshile na bantu kebamwingidilapo.—Nki. 27:11; Mal. 3:18.

TŪLA YEHOVA PA KIFUKO KIBAJINJI MU BOBE BŪMI

10. Le kulonda musoñanya udi mu Umbadilo 6:​6, 7 kwādi kubwanya kutūla namani bene Nazila pa ditompo?

¹⁰ Tanga Umbadilo 6:​6, 7. Bene Nazila kebādipo bafwena ku umbidi mufwe. Na mumweno wa bukidibukidi, kino kekimwekapo bu kwisuminwa kukatampe. Inoko mu kitatyi kyāsonekelwe Bible, mwine Nazila wādi ubwanya kumona uno musoñanya bu kikoleja kikatampe shi mubutule wandi wa pabwipi wafu. Bibidiji bya pa madilo mu kine kitatyi’kya, byādi bilomba bantu bekale kubwipi na umbidi wa yewa ufwile. (Yoa. 19:​39, 40; Bil. 9:​36-40) Mwine Nazila kādipo ubwanya kulonda bino bibidiji. Nansha ke pobādi bavuija myanda mu kisaka mu kitatyi kya njia mikatampe, bene Nazila bādi balombola lwitabijo lukomo na kulama mpiko yabo. Na bubine Yehova wākomeje bano batōtyi bandi bepāne mwanda wa balwe na bikoleja byobādi batanwa nabyo.

11. Le mwine Kidishitu ufwaninwe kusumininwa kulonga bika pākwata butyibi mu myanda ya kisaka? (Tala ne kifwatulo.)

 ¹¹ Batwe bene Kidishitu, tukwatanga na kusumininwa mpiko yetu ya kwipāna kudi Yehova. Kino kikalanga na lupusa pa butyibi botukwata ne pa bintu byotulonga mu myanda ya kisaka. Twingilanga bininge mwanda wa kuvuija bisakibwa bya kisaka kyetu, inoko ketutangidijangapo bisaka mutyima wa ba mu kisaka kyetu kumeso kwa byobya bitusakila Yehova kulonga. (Mat. 10:​35-37; 1 Tm. 5:8) Ko kunena’mba, kyaba kimo tubwanya kukwata butyibi kebusangajapo ba mu kyetu kisaka, abo’ko busangaja Yehova.

12. Lelo i bika byalongele Alexandru ne byakalongelepo paadi upwija mwanda mukomo mu kisaka?

¹² Twisambilei’ko pa kimfwa kya Alexandru ne wandi mukaji Dorina. Bano ba mulume ne mukaji pa kupwa kwifunda Bible mu bula bwa mwaka umo, Dorina wakwete butyibi bwa kuleka’byo kwifunda, kasake ne Alexandru nandi aleke’byo. Inoko, Alexendru wamusapwidile na mutyima mutūke ne na bunwa amba ukendelela kwifunda. Kino kekyasangejepo Dorina, o mwanda waendelele kulonga bukomo bwa kumuningila aleke kwifunda. Alexandru unena’mba weelele’ko kwivwanija byadi bilonga wandi mukaji, inoko kebyadipo bipēla kwadi. Kyaba kimo padi pamufutulula Dorina ne kumulondolola bya kibengo, Alexandru wadi ulanga bya kwimika kwifunda Bible. Nansha nankyo, waendelele kutūla Yehova pa kifuko kibajinji, koku ulombola wandi mukaji buswe bukatampe ne kumulēmeka. Ku mfulo, kimfwa kyandi kiyampe kyalengeje wandi mukaji ashilule monka kwifunda Bible, ne mwenda mafuku wabatyijibwa.—Tala pa jw.org video Ba Alexandru ne Dorina Văcar: “Buswe Budi na Kitūkijetyima ne Kanye” mu mavideo anena’mba “Bubine Bwalamunanga Bantu.”

13. I muswelo’ka otubwanya kulombola’mba tusenswe Yehova ne kyetu kisaka?

¹³ Yehova ye wātūdile’ko mpangiko ya kisaka, kadi usakanga twikale na kisaka kya nsangaji. (Ef. 3:​14, 15) Shi tusaka bine twikale na nsangaji, tufwaninwe kulonga bintu musakila Yehova. Kulupila’mba Yehova usangelanga bukomo bolonga bwa kwisuminwa bintu mwanda wa kumutōta, koku ulela ba mu kyobe kisaka ne kwibalongela bintu na buswe ne na bulēme.—Loma 12:10.

KANKAMIKA MUSHIPIDITU NA WA BENE NAZILA

14. Le i bāni botufwaninwe kukankamika na binenwa byetu?

¹⁴ Bonso batonga kutōta Yehova dyalelo bafwaninwe kwisuminwa bintu na mutyima tō pa mwanda wa buswe bobamusenswe. Ino kyaba  kimo kebipēlangapo. Le i muswelo’ka otubwanya kwikwasha batwe bene na bene amba twikale na mutyima wa kwisuminwa bintu pa mwanda wa Yehova? I na kwikankamika mu binenwa. (Yoba 16:5) Le mu kyenu kipwilo mudi bantu balonga bukomo bwa kwikala na būmi bwa bintu bityetye mwanda wa kulonga bivule mu mingilo ya kiteokratike? Le uyukile’ko bankasampe balombola bukankamane bwa kwikala beshile na bakwabo ku masomo nansha shi i bikomo kulonga namino? Lelo kudi bantu bakīfunda Bible ne banabetu mu lwitabijo bekonda na kulama lwitabijo lwabo pa mwanda wa kulwibwa na ba mu kisaka? Tukwatakanyei mukenga o-onso wa kukankamika bano batōtyi-netu baswe, na kwibafwija’ko pa mushipiditu wabo wa kwipāna ne bukankamane bwabo.—Fil. 4, 5, 7.

15. Le bamo bakwatakenye namani boba badi mu mwingilo wa kitatyi kyonso?

¹⁵ Kyaba kimo, tubwanya kukwasha mu muswelo mupotoloke banabetu bene Kidishitu badi mu mwingilo wa kitatyi kyonso. (Nki. 19:17; Bah. 13:16) Bino byo byadi bisaka kulonga kaka umo wa kikōkeji mununu ushikatanga mu Sri Lanka. Bamuvudijije’ko lupeto lwa pasho, ebiya wasaka kukwasha bakaka babidi bapania bansongwakaji mwanda wa bendelele na mwingilo wabo nansha byokwadi makambakano a misokwe. Pa kino, wakwete butyibi bwa kwibapa kibalwa kampanda kya lupeto kweji ne kweji, mwanda wa kwibakwasha kupota mainité. Bine uno i mushipiditu muyampe ulombola uno kaka!

16. I ñeni’ka yotubwanya kuboila ku mpangiko ya pa kala ya bwine Nazila?

¹⁶ Na bubine tubwanya kuboila ñeni mivule ku kimfwa kiyampe kishile bene Nazila ba pa kala! Inoko kadi, mpangiko ya bwine Nazila itufundija kintu kampanda padi Tata wetu wa mūlu, Yehova. Aye ukulupile amba tusakanga bya binebine kumusangaja, ne amba twitabijanga na mutyima tō kwisuminwa bintu mwanda wa kwiendeja mungya mpiko yetu ya kwipāna. Kadi i mwitulēmeke na kwituleka tumulombole batwe bene amba tumusenswe. (Nki. 23:​15, 16; Mako 10:​28-30; 1 Yo. 4:19) Mpangiko ya bwine Nazila ilombola’mba Yehova umonanga ne kukwata na bulēme byonso byotwisuminwa mwanda wa kumwingidila. Nanshi, tusumininwei kwendelela kwingidila Yehova na kumupa na mutyima tō bilumbuluke byetu.