1. Omamọ rẹ uruemu vọ yen ihwo re ga Jihova djephia vwo nẹ ọke awanre rhe?

 OYERINKUGBE rẹ wẹ vẹ Jihova vwori ghanre kẹ wẹ? Aphro herọ-ọ nẹ ọ ghanre kẹ wẹ! Ọ dia owẹ ọvo yen niro ọtiọye-en. Vwo nẹ ọke awanre rhe yen ihwo buebun vwo vwo oka rẹ ẹwẹn ro rhe we na. (Un 104:​33, 34) Ihwo buebun vwẹ erọnvwọn ze rere ayen sa vwọ ga Jihova. Ọtiọyen ihwo rẹ Izrẹl evo vwẹ ọke awanre rẹ dia Nazarait ruru. Oka rẹ ihwo vọ yen ayen hepha, die yen avwanre se yono mie ayen?

2. (a) Amono yen Nazarait na? (Ukeri 6:​1, 2) (b) Diesorọ ihwo rẹ Izrẹl evo vwọ jẹ ojẹ rẹ ayen vwọ dia Nazarait?

² Ota na “Nazarait” ọyen ota rẹ Hibru ro mudiaphiyọ “Ọ ra Sane Reyọ,” “Ọ re Phi Phiyọ Akọkọ,” yẹrẹ “Ọ ra Vwọ Kpahotọ.” A vwẹ ota nana vwo dje ihwo rẹ Izrẹl re vọnre vẹ oruru re je vwẹ erọnvwọn ze ayen sa vwọ ga Jihova vwẹ idjerhe rẹ oghẹresan. Urhi ri Mosis na vwẹ uphẹn kẹ aye yẹrẹ ọshare ro vwo ve ive rẹ oghẹresan vwọ kẹ Jihova womarẹ ọ vwọ dia Nazarait vwẹ uvwre rẹ ọke evo. a (Se Ukeri 6:​1, 2.) Ive yena churobọ si enene rẹ irhi rẹ ihwo rẹ Izrẹl ri chekọ nene-e. Kẹ, diesorọ ohwo rẹ Izrẹl vwo ve ive rọ vwọ dia Nazarait? Ẹguọnọ okokodo kugbe ọdavwaro kpahen ebruphiyọ ri Jihova rẹ ohwo rẹ Izrẹl tiọyena vwori yen se muo vwo ve ive na.​​—Urh 6:5; 16:17.

3. Idjerhe vọ yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ nonẹna vwọ họhọ ihwo re dia Nazarait na?

 ³ Ọrhuẹrẹphiyotọ ri Nazarait na vwoba ọke ra vwọ vwẹ “urhi ri Kristi na” vwo wene Urhi ri Mosis. (Ga 6:2; Ro 10:4) Ẹkẹvuọvo, kerẹ ihwo re dia Nazarait, ihwo ri Jihova nonẹna ji dje owenvwe ọgangan phia rẹ ayen vwọ vwẹ ubiudu, ẹwẹn, iroro vẹ ẹgba rayen eje vwọ ga Jihova. (Mk 12:30) Avwanre ve ive ọtiọyen ọke ra vwọ vwomakpahotọ kẹ Jihova. E vwo yerin mu ive yena churobọ si a vwọ vwomakpotọ ruẹ ọhọre ri Jihova je vwẹ erọnvwọn vwo ze. Avwanre cha vwọ fuẹrẹn oborẹ ihwo re dia Nazarait na se vwo yerin mu ive rayen na, e che yono uyono ọghanghanre kpahen oborẹ avwanre se vwo yerin mu ọ rẹ avwanre. b (Mt 16:24) E jẹ a fuẹrẹn idje evo.

VWO ẸWẸN RẸ OMAEVWOZE

4. Vwo nene obo rehẹ Ukeri 6:​3, 4, die yen Nazarait na vwo ze?

⁴ Se Ukeri 6:​3, 4. Ohwo rọ dia Nazarait cha kẹnoma kẹ udi ọgangan, igrepu tẹ ọ dia ọkpokpọ yẹrẹ ọyaya kugbe korọnvwọn korọnvwọn ra vwẹ igrepu vwo ru. O muẹro nẹ ihwo rẹ ọke yena riavwerhen rayen, kidie emu vuọvo chọ vwọ-ọ. Baibol na djisẹ rẹ “udi rọ vwẹ omavwerhe kẹ udu rẹ ohwo” kerẹ okẹ ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe. (Un 104:​14, 15) Dedena, Nazarait na gbobọnyẹ uturhi rẹ ayen vwori rẹ ayen vwọ riavwerhen rẹ erọnvwọn tiọyena. c

5. Erọnvwọn vọ yen Madián vẹ Marcela vwo ze, kẹ diesorọ?

⁵ Kerẹ ihwo re dia Nazarait, avwanre je vwẹ erọnvwọn vwo ze a sa vwọ ga Jihova vọnvọn. Roro kpahen udje ri Madián kugbe Marcela. d Aye gbe ọshare nana re dia Inenikristi na, nabọ riavwerhen rẹ akpeyeren rayen. Madián vwo omamọ rẹ iruo ro ruẹ rọ nẹrhẹ ayen dia omamọ rẹ uwevwin. Ẹkẹvuọvo, ayen guọnọ ru bunphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova. Ayen se vwo ru ọtiọyen, ayen de brorhiẹn rẹ ayen vwo ru ewene evo. Ayen da ta: “Avwanre de si obọ rẹ igho ẹghwọrọ kpotọ, kua kpo uwevwin otete je shẹ imoto rẹ avwanre.” Ọ dia a gba Madián vẹ Marcela vwo ze izobo nana-a​​—ayen jẹ ojẹ rẹ ayen vwo ru ọtiọyen kidie ọ cha vwẹ ukẹcha kẹ ayen uko vwo ru iruo rẹ aghwoghwo rayen hẹrephiyọ. Orhiẹn rẹ ayen  bruru na kẹ ayen omavwerhovwẹn je nẹrhẹ ayen vwo ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ.

6. Diesorọ Inenikristi vwọ vwẹ erọnvwọn vwo ze nonẹna? (Ni uhoho na.)

⁶ Nonẹna, Inenikristi mrẹ aghọghọ rẹ ayen vwọ vwẹ erọnvwọn vwo ze rere ayen se vwo ru bunphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova. (1Kọ 9:​3-6) Ọ dia Jihova gba avwanre vwọ vwẹ erọnvwọn tiọyena vwo ze-e, yẹrẹ kẹ erọnvwọn na brare komobọ-ọ. Kerẹ udje, evo yanjẹ omamọ rẹ iruo vẹ iwevwin vwo, efa kpare ọke rẹ ayen cha vwọ rọvwọn kpo obaro, efa de rhe brorhiẹn nẹ ayen che vwiẹ-ẹ. Evo brorhiẹn rẹ ayen vwọ ga vwẹ asan ra da ma guọnọ ukẹcha, ọ da tobọ dianẹ ọ cha nẹrhẹ ayen sherabọ kẹ ihwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen. Buebun rẹ avwanre vwẹ erọnvwọn vwo ze kidie avwanre guọnọ kẹ Jihova obo ri me yovwin. Jẹ o muwẹro nẹ Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ kemu kemu ru wo vwo ze rere wọ sa vwọ ga, owenẹ ọ rhoro yẹrẹ ọ hanvwere.​​—Hib 6:10.

MUEGBE WO VWO YEREN AKPỌ RỌ FẸNẸRE

7. Egbabọse vo yen Nazarait se hirharoku ro vwo yerẹn muẹ ive rọyen na? (Ukeri 6:5) (Ni uhoho na.)

⁷ Se Ukeri 6:5. Ihwo re dia Nazarait na veri nẹ ayen cha wanre ẹto raye-en. Ọyen idjerhe rẹ ayen vwo djephia nẹ ayen vwẹ oma kpahotọ kẹ Jihova kare kare. Ohwo rẹ Izrẹl da dia Nazarait vwẹ ọke grongron, ẹto rọyen se gron te ẹdia rẹ ihwo de noso. Ọ da dianẹ ihwo re riarierẹ phiyọ bicha orhiẹn ro bruru na, ọyena rha cha dia egbabọse vwọ kẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, ọ da ohwo mamọ nẹ, o vwo ọke ọvo vwẹ Izrẹl rẹ ihwo dje ọdavwaro phia yẹrẹ bicha Nazaraiti-i. Vwẹ ọke rẹ Emọs ihwo rẹ Izrẹl re ga ẹga rẹ efian da nẹrhẹ ihwo re dia Nazarait na “da udi,” ọ sa dianẹ ayen ru ọtiọyen rere ayen vwọ churhi rọ tare nẹ ayen da udi-i. (Emọ 2:12) Ọkievo, ọ guọnọ uduefiogbere Nazarait vwo yerin mu ive rọyen ji yerin akpọ rọ fẹnẹre.

8. Die yen vwerhen owẹ oma kpahen obo re phia kẹ Benjamin?

⁸ Womarẹ ukẹcha ri Jihova, avwanre se fiudugberi yeren akpọ rọ fẹnẹre, ọ da tobọ dianẹ avwanre ihwo rẹ oma vua notọ rhe. Roro kpahen udje ri Benjamin vwẹ Norway, rọ dia Oseri ri Jihova rọhẹ ẹgbukpe ihwe. Fikirẹ ofovwin rọhẹ ẹkuotọ na, isikuru rọyen de siomakoko vwo ru irueru ọvo vwo djephia nẹ ayen bicha Ukraine. A vuẹ emọ na nẹ ayen sune jẹ ayen ku ewun ro vwo ikọlọ re vwo vughe ẹkuotọ ri Ukraine phiyọ. Benjamin de brorhiẹn ro vwo jẹ obọ evwo vwẹ orẹ nana re vwo biẹcha ẹkuotọ na womarẹ o vwo mudia ogboko. Ẹkẹvuọvo, oyono rọyen ọvo vwọ mrẹ ọ da kparunu se: “Mọ rhe vwomaba avwanre  asaọkiephana. Avwanre hẹrhẹ owẹ!” Benjamin de fiudugberi yan bru oyono rọyen na ra ọ da ta: “Me ka ẹbẹre vuọvo-o, mi vwobọ vwẹ eta rẹ usuon rẹ ẹkuotọ-ọ. Vwọrẹ uyota, buebun rẹ Iseri ri Jihova hẹ uwodi asaọkiephana kidie ayen rhọnvwe kpo ofovwi-in.” Oyono na rhọnvwephiyọ obo rọ tare na ọ da vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ yanran. Ẹkẹvuọvo, emọ rẹ iklasi rọyen ke nọ oboresorọ rẹ ọ rhọnvwe vwomaba aye-en. Oshọ mu Benjamin o de dino viẹ; dedena, o fiudugberi vwariẹn obo rọ vuẹ oyono rọyen na vwọ kẹ emọ rẹ iklasi rọyen eje. Ọyena vwọ wan nu, Benjamin da vuẹ ọsẹ vẹ oni rọyen nẹ Jihova cha ọyen uko vwọ chochọn rẹ esegbuyota rọyen.

9. Idjerhe vọ yen avwanre se vwo ru udu ri Jihova ghọghọ?

⁹ Kidie nẹ avwanre brorhiẹn ra vwọ vwomakpotọ ru ọhọre ri Jihova, kẹ avwanre yeren akpọ rọ fẹnẹ ọ rẹ ihwo re riariẹ avwanre phiyọ. A guọnọ uduefiogbere e se vwo dje oma rẹ avwanre phia kerẹ Iseri ri Jihova vwẹ asan re de ruiruo yẹrẹ isikuru. Iruemu rẹ ihwo rẹ akpọ nana vwọ braphiyọ na, avwanre sa mrẹ bẹnbẹn re vwo yere akpọ nene odjekẹ ri Baibol ji ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na kẹ ihwo efa. (2Ti 1:8; 3:13) Karophiyọ ọkieje nẹ, avwanre ruẹ “udu ri [Jihova] ghọghọ” siẹrẹ e de fiudugberi yeren akpọ rọ fẹnẹ ọ rẹ ihwo re ga-a.​​—Isẹ 27:11; Mal 3:18.

PHI JIHOVA PHIYỌ ẸDIA RẸSOSUỌ VWẸ AKPEYEREN WẸN

10. Mavọ yen obo rehẹ Ukeri 6:​6, 7 sa vwọ dia egbabọse vwọ kẹ ohwo rọ dia Nazarait?

¹⁰ Se Ukeri 6:​6, 7. Nazarait siẹkẹrẹ orivwi-in. Ẹsosuọ, e se no nẹ ọnana ghwa dia egbabọse-e. Ẹkẹvuọvo vwẹ ọke awanre, ọnana sa dia egbabọse kẹ ohwo rọ dia Nazarait ọ da dianẹ ohwo rẹ orua rọ kẹrerẹ mamọ yen ghwuru. Vwẹ ọke yena irueru rẹ orivwin esho churobọ si e vwo siẹkẹrẹ ohwo ro ghwuru na. (Jọ 19:​39, 40; Iru 9:​36-​40) Ive ro veri rọ vwọ dia Nazarait na cha nẹrhẹ o gbere ughwru phiyọ obo ro se ru te vwẹ irueru tiọyena. Ọ da tobọ dianẹ o hirharokuẹ ebẹnbẹn rẹ orua vwẹ ọke rẹ uvweri nana, jẹ ohwo rọ dia Nazarait che dje esegbuyota ọgangan phia womarẹ o vwo tinkamuẹ ive rọyen. O muẹro nẹ Jihova kẹ idibo rọyen nana ẹgba rẹ ayen se vwo yerin ghene ebẹnbẹn rẹ ayen se hirharoku.

11. Orhiẹn vọ yen ofori nẹ Onenikristi bru ọke rẹ eta ri shekpahen orua da vwomaphia? (Ni uhoho na.)

¹¹ Kerẹ Inenikristi, avwanre vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ  avwanre vwọ kẹ Jihova. Ọnana se djobọte oborẹ avwanre ruẹ vẹ orhiẹn-ebro ri shekpahen eta rẹ orua. Avwanre davwẹngba vwọ vwẹrote orua avwanre vwo nene obo ri Baibol na tare, ẹkẹvuovo, avwanre cha vwẹ ọke vuọvo vwọ vwẹ ojevwe rẹ ohwo rẹ orua rẹ avwanre vwọ kobaro kẹ obo ri Jihova guọnọ mie avwanre-e. (Mt 10:​35-​37; 1Ti 5:8) Ọkievo, ọnana se mudiaphiyọ nẹ avwanre che brorhiẹn ri che miovwin ihwo rẹ orua rẹ avwanre ivun rere e se vwo ru obo re cha vwerhen Jihova oma.

12. Alexandru vwo hirharoku ebẹnbẹn vwẹ orua rọyen, die yen o ruru, die yen o je ruo?

¹² Roro kpahen udje rẹ oborẹ Alexandru vẹ aye rọyen Dorina rhiẹromrẹ. Ọke rẹ ayen gbe ọshare nana vwo yono Baibol na ẹgbukpe ọvo nu, Dorina da dobọ rẹ uyono na ji, ọ da je guọnọ nẹ Alexandru dobọji. Ẹkẹvuọvo, ọ da vwomakpotọ vwẹ aghẹnghẹn vuẹ nẹ ọyen ji che yono. Oma vwerhen Dorina kpahọ-ọn, ọ da davwẹngba rọ vwọ dobọ rọyen ji. Alexandru tare nẹ ọyen davwẹngba ro vwo vwo ẹruọ rẹ oboresorọ aye rọyen vwo ru ọtiọyen, ẹkẹvuọvo ọ lọhọ kẹ-ẹ. Ọkiọvo Dorina da hanrhọ je ta ota kẹ gbaegbae, ko vwo ẹwẹn rọ vwọ dobọ rẹ uyono ri Baibol na ji. Dedena, Alexandru davwẹngba vwo phi Jihova phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rọyen, jẹ o ji dje ẹguọnọ okokodo vẹ ọghọ vwọ kẹ aye rọyen. Ukuotọ rọyen, udje esiri ro djephia de mu aye rọyen vwọ rhoma ton uyono ri Baibol na phiyọ, o de ji rhiabọreyọ uyota na.​​—Ni ividio na Alexandru vẹ Dorina Văcar: “Ẹguọnọ Vwo Odiri Kugbe Aruẹdọ” rọhẹ jw.org vwẹ ẹbẹre rẹ “Truth Transforms Lives.”

13. Mavọ yen avwanre se vwo dje ẹguọnọ kẹ Jihova vẹ orua avwanre?

¹³ Jihova yen ton ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ orua phiyọ, ọ je guọnọ nẹ orua avwanre vwo omavwerhovwẹn. (Ẹf 3:​14, 15) A da ghene guọnọ nẹ oma vwerhen avwanre, kẹ ofori nẹ e ru erọnvwọn vwẹ idjerhe ri Jihova guọnọre. Jẹ o muwẹro nẹ Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ uruemu rẹ omaevwoze wẹn vwẹ ẹga rọyen ru wọ vwọ vwẹrote orua wẹn ji nene ayen yerẹn vwọrẹ ẹguọnọ kugbe ọghọ.​​—Ro 12:10.

JIRO KẸ IHWO EFA NẸ AYEN VWO ẸWẸN RO RHE NAZARAIT NA

14. Ihwo vọ yen ma guọnọ eta rẹ uduephiophiyawọ mie avwanre?

¹⁴ Ofori nẹ ẹguọnọ mu ihwo eje re guọnọ ga Jihova nonẹna vwọ vwẹ erọnvwọn ze. Ọkievo, ọ lọhọre e vwo ru ọtiọye-en. Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ohwohwo vwo dje oka rẹ ẹwẹn ọtiọyena phia? Womarẹ a vwọ vwẹ eta rẹ avwanre vwọ bọn  ohwohwo gan. (Job 16:5) O vwo ihwo evo vwẹ ukoko wẹn re davwẹngba rẹ ayen vwo ru akpeyeren rayen lọhọ rere ayen se vwo vwobọ vwẹ iruo rẹ ẹga na vọnvọn? Wo vughe ighene ri fiudugberẹ yeren akpọ rọ fẹnẹre vwẹ isikuru, ọ da tobọ dianẹ ọ bẹn kẹ ayen rẹ ayen vwo ru ọtiọyen? Wo vughe ihwo ra vwẹ Baibol yono vẹ iniọvo re davwẹngba rẹ ayen vwọ fuevun dede nẹ ihwo orua rayen muẹkpahan ayen? E jẹ avwanre guọnọ kuphẹn kuphẹn vwọ ta eta rẹ ọbọngan vwọ kẹ ihwo ọtiọyen ji dje ọdavwaro phia kẹ ayen fikirẹ ẹwẹn rẹ omaevwoze kugbe uduefiogbere rayen.​​—Flm 4, 5, 7.

15. Idjerhe vọ yen ihwo evo vwo bicha iniọvo rehẹ ẹga ọkieje?

¹⁵ Ọkievo, avwanre sa vwẹ ukẹcha re rhiẹromrẹ vwọ kẹ Inenikristi rehẹ ẹga rẹ ọkieje. (Isẹ 19:17; Hib 13:16) Ọnana yen oborẹ oniọvo ayen ọvo rọ kpakore rọ dia Sri Lanka ruru. A vwẹ igho ba ọsa ri pẹnshọni rọyen, ọtiọyena ọ da guọnọ vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo eya ivẹ re dia ekobaro rere ayen se vwo vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na dede nẹ uweren gan kẹ ayen. O de brorhiẹn rẹ uche igho ro che toro kẹ ayen kemeranvwe kemeranvwe ayen sa vwọ mrẹ igho vwo se ihwo vwẹ ifonu. Ọyen omamọ rẹ uruemu yen oniọvo aye nana djephia na!

16. Die yen avwanre se yono vwo nẹ ọrhuẹrẹphiyotọ ri Nazarait rọ herọ vwẹ ọke awanre?

¹⁶ Avwanre vwo erọnvwọn buebun re se yono vwo nẹ omamọ rẹ udje rẹ ihwo re dia Nazarait na phiyotọ! Ẹkẹvuọvo, ọrhuẹrẹphiyotọ nana ji dje emuọvo phia kpahen Jihova rọ dia Ọsẹ avwanre rọhẹ odjuvwu. Jihova riẹnre nẹ avwanre vwo owenvwe re vwo ru obo re vwerhọn oma, nẹ e ji vwo owenvwe ra vwọ vwẹ erọnvwọn vwo ze rere e se vwo yerin mu ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre. O brọghọphiyọ avwanre oma rọ vwọ kẹ avwanre uphẹn re vwo dje ẹguọnọ kẹ vwo nẹ otọ rẹ ẹwẹn rhe. (Isẹ 23:​15, 16; Mk 10:​28-​30; 1Jọ 4:19) Ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Nazarait na, djerephia nẹ Jihova vwo oniso ọ je vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ oborẹ avwanre vwo ze a sa vwọ ga. Ọtiọyena, e jẹ avwanre brorhiẹn ra vwọ ga Jihova ọkieje, ra vwọ vwẹ obo ri me yovwin rẹ avwanre vwori vwọ kẹ.