Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 7

NKUNGA 51 Tukivana Kuidi Yave!

Mbi Tulenda Longuka mu Kifuani ki Zinazileu

Mbi Tulenda Longuka mu Kifuani ki Zinazileu

‘Nandi wala tatamana kuba wunlongo kuidi Yave mu thangu zioso kala ba Nazileu.’ZINTA. 6:8.

MAMBU TUANLONGUKA

Buidi kifuani ki Zinazileu kilenda kutusadisila kuba kibakala ayi kusadila Yave mu kukimanga.

1. Tona thama, mayindu mbi mamboti bisadi bi Yave bambanga?

 NGIE wumvuanga nkinza kikundi kiaku na Yave? Ngete! Wisi ko to ngie wumvanganga mawu. Tona thama batu bawombu baba kuyimuenanga voti baba yindudilanga abobo. (Minku. 104:​33, 34) Bankaka babalula mambu mawombu muingi kusadila Yave ayi mawu basi Isaeli bankaka bantedilanga Zinazileu baba vanganga. Bawu baba banani? Ayi mbi tulenda longuka mu kifuani kiawu?

2. (a) Banani baba Zinazileu? (Zintalu 6:​1, 2) (b) Kibila mbi basi Isaeli bankaka baba sodilanga kuba Zinazileu?

2 Kikuma ki Kiebeleo “Nazileu” kinsundula mutu “Babonga, “Bavengula” voti “Bavana.” Kikuma akiokio kidedakana muingi kutedila basi Isaeli bavanga mangolo muingi kusadila Yave mu phila yilutidi. Nsiku wu Mose wuvana nsua muingi dibakala voti nkietu bavanga luwawanu muingi kusola kuzingila banga Nazileu mu mua thangu. a (Tanga Zintalu 6:​1, 2.) Kuvanga luwawanu beni, kuaba sundula ti nandi wunkuiza landakana zithuadusulu zio basi Isaeli bankaka basa ba ko lukuiku lu kulandakana. Buabu, kibila mbi basi Isaeli bankaka baba sodilanga kuba Zinazileu? Bawu baba vangilanga mawu mu kibila ki luzolo luwombo baba mu Yave ayi muingi kumvutudila matondo mu lusakumunu kaba kuba vananga.—Deute. 6:5; 16:17.

3. Buidi dikabu di Yave bubu badidi buka Zinazileu?

3 Mambu matedi kuba Nazileu, mamana bo “nsiku wu Klistu” wuvinginina nsiku Mose. (Ngala. 6:2; Loma 10:4) Vayi dikabu di Yave nati bubu, bakidi tatamana kuba phuila yi kusadila Yave mu ntima woso, mu muela woso ayi mu mayindu moso. (Malaku 12:30) Befu tusola kuvanga luwawanu lu kukivana kuidi Yave. Kuzingila mu luwawanu alolo, kunsundula kuvanga luzolo lu Yave ayi kubalula mua mambu mu luzingu. Kufiongunina mambu Zinazileu baba vanganga muingi kuzingila mu luwawanu luawu, mankuiza tulonga malongi mankinza mankuiza tusadisa kuzingila mu luwawanu tuvanga. b (Matai 16:24) Tuemmona mua bifuani.

BA KIFU KI KUKIMANGA

4. Dedi bummonisina Zintalu 6:​3, 4, buidi kukimanga ku Zinazileu kuaba thotuluanga?

4 Tanga Zintalu 6:​3, 4. Zinazileu basa ba ko nsua wu kunua malavu mankolusuanga, ni kudia makundi ma vinu kuba kuandi mambisu voti mayuma. Batu va nsengi’awu baba dianga beni biuma abiobio ayi disa ba ko disumu kuvanga mawu. Kibibila kintuba ti ‘vinu yidi nkhailu wu Nzambi ayi yinkuangidikanga ntima mutu.’ (Minku. 104:​14, 15) Vayi, Zinazileu baveka babaka makani ma kubika kudia biuma abiobio mu kibila ki luwawanu bavanga. c

Ngie widi wukubama muingi kukivana dedi bo Zinazileu bakivanina? (Tala lutangu 4-6)


5. Mambu mbi yaya Madián ayi Marcela babalula ayi kibila mbi?

5 Dedi Zinazileu, befu mvitu tumvanganga mangolo muingi kubuela kukivana mu kisalu ki Yave. Mona kifuani ki yaya Madián ayi Marcela. d Bakuela abobo baba luzingu lumboti. Yaya Madián wuba kisalu kimboti kiaba kuba sadisa kufuta nzo yimboti. Vayi bawu baba tomba kubuela kukivana mu kisalu ki Yave. Diawu vaba tombulu kubalula mua mambu mu luzingu luawu. Bawu batuba: “Befu tubaka makani ma kukona zimbongo, kutomba nzo yiluelu ayi tusumbisa dikalu ditu.” Yaya Madián ayi yaya Marcela basa ba ko mu lukuiku lu kumvanga mambu amomo, vayi bawu babaka makani amomo muingi kubuela kukivana mu kisalu ki kusamuna. Bawu bankuangalalanga beni mu makani babaka.

6. Kibila mbi Baklistu bubu bambaludilanga mua mambu mu luzingu? (Tala mvandi fikula.)

6 Bubu, Baklistu bambanga mayangi bo bambalulanga mua mambu muingi kubuela kukivana mu kisalu ki Yave. (1 Koli. 9:​3-6) Yave katu kuikanga ko kuvanga mambu amomo. Ayi biuma bankaka bambikanga kumbusa bisi ko bimbi, dedi bawombu babika bisalu baba zolanga, ayi zinzo ziawu. Bawombo bambakanga makani ma kubika fika kuela voti kubuta bana. Bankaka bambakanga makani ma kusadila mu bibuangu bilutidi tsatu, kheti bibuangu beni bidi kinanu na makanda mawu. Befu bawombo tusola kuvanga mambu amomo, kibila tuntomba kuvanga mamoso tunnunga mu kisalu ki Yave.—Ebe. 6:10.

TATAMANA KUMONISA DISUASANA

7. Bikaku mbi Zinazileu baba viokilanga muingi banunga kudukisa luwawanu bavanga? (Zintalu 6:5) (Tala mvandi fikula.)

7 Tanga Zintalu 6:5. Zinazileu bavanga luwawanu lu kubika kuzenga milengi miawu. Mu phila ayoyo, bawu baba monisanga ti baba tumukinanga Yave. Buviokila thangu, boti musi Isaeli widi mu kisalu ki Nazileu weka thangu yiwombo mu kisalu akiokio, milengi miandi miaba banga mikula ayi bankaka baba fika kunzabanga. Boti batu va nsengi bankindisa mutu wuba mu luwawanu alolo katatamana, diaba banga diambu diluelu kutatamana kuba disuasana. Vayi kiadi ayi kiunda kuzaba ti bawombo mu basi Isaeli baba Zinazileu, babasa bavuanga ko nkinza voti babasa kuba buelanga ko mioku. Mu thangu ḿbikudi Amosi basi Isaeli batatuka Yave, batatamana kuvana vinu kuidi Zinazileu muingi banua. Ḿba baba vangilanga mawu muingi kuba vanga kulevula luwawanu luawu lu kubika kunua vinu. (Amo. 2:12) Khumbu zinkaka vaba tombuluanga Zinazileu kumonisa kibakala muingi banunga kuba disuasana ayi kutumukina luwawanu luawu.

Zinazileu baba bakuikama, baba bakubama mu kumonisa disuasana na bankaka (Tala lutangu 7)


8. Khindusulu mbi ngie mabaka mu kifuani ki Benjamim?

8 Mu lasulusu lu Yave, befu mvitu tulenda nunga kumonisa kibakala ayi kuba disuasana kheti tuzolanga ko beni kukoluka. Tala kifuani ki yaya Benjamim, widi Mbangi yi Yave ku Noruega, widi kumi di mimvu. Ku kikola kiandi bavanga nkungi muingi kubuela mioko tsi yi Ucrânia yidi mu kuviokila mu mambu ma mvita. Batumisa bana ba kikola muingi bayimbila nkunga, ayi bavuata bikhutu bidi kidimbu ki tsi muingi bazitisa tsi yi Ucrânia. Yaya Benjamim waba tomba kuvanga mamoso muingi kabika ba mu nkungi awowo. Vayi, nlongisi wumueka wummona ayi wutenduka: “Ngie fueti kuiza mu nsualu muingi wuba yitu mu nkungi awuwu. Befu boso tuidi mu kuvingila avava!” Mu kibakala Benjamim wufikama nlongisi ayi wutuba: “Minu yidi wuvasuka ayi yikotanga ko mu mambu ma pulitika. Ayi Zimbangi zi Yave ziwombo badi mu buloko kibila bamanga kunuana mvita.” Nlongisi wuyuwa ayi wukinzika mabanza ma Benjamim. Vayi kheti bobo, bankotanga yandi kikola banyuvula kibila mbi nandi kasa kembila ko yawu nkungi beni. Benjamim wuba beni mu kiunda ayi waba tomba kudila, vayi mu kibakala wuvutukila mo mawu mambu ka kamba nlongisi. Bosi, Benjamim wuzabikisa mawu kuidi matata mandi phila Yave kansadisila kukakidila kiminu kiandi.

9. Mu phila mbi tulenda kuangidikila ntima wu Yave?

9 Bo tunsola kutumukina Yave, tummonisanga ti tuidi disuasana na bankaka. Vantombuluanga kibakala muingi tununga kumonisa ti tuidi Zimbangi zi Yave kuba kuandi ku kikola voti ku kisalu. Bo mavanga ma batu ba nza ayiyi madi mukue buelamanga, befu tuala viokila mu ziphasi ziwombo muingi kuzingila mu minsua mi Kibibila ayi kuzabikisa bankaka zitsangu zimboti. (2 Timo. 1:8; 3:13) Tebuka moyo ti, befu tunkuangidikanga ntima wu Yave bo tummonisa kibakala ayi tuntatamana kuba disuasana na batu bakhambu kunsadilanga.—Zinga. 27:11; Mala. 3:18.

TATAMANA KUTULA YAVE VATHETI MU LUZINGU LUAKU

10. Buidi kutumukina lutumu bantubila mu Zintalu 6:​6, 7 dibela diambu diphasi kuidi Zinazileu?

10 Tanga Zintalu 6:​6, 7. Vaba tombuluanga Zinazileu kubika kufikama mvumbi. Va thonono ḿba ngie wulenda muena ti disi ko diambu dinkiza. Mu thangu Isaeli yikhulu, diaba banga diambu diphasi muingi kutumukina nsiku awowo boti musi dikanda diandi befua. Mu kikhulu kiawu, mu thangu bakue zika mvumbi vaba tombuluanga kufikama mvumbi beni. (Yoa. 19:​39, 40; Mava. 9:​36-40) Musi Isaeli wuba mu luwawanu alolo, wuba nkaku muingi kulandakana kikhulu akiokio. Kheti mu kuviokila mu mambu maphasi va dikanda, Nazileu waba monisanga kiminu kingolo mu kutumukina luwawanu kavanga. Yave wukindisa bisadi abiobio bikuikama muingi kununga mambu baba viokilanga.

11. Makani mbi Baklistu bambakanga bo bamviokila mu zithotolo va dikanda? (Tala mvandi fikula.)

11 Mu kuba Baklistu, kukivana kuidi Yave luidi luwawanu lunkinza tumvanganga. Luawu luntuadisanga makani ayi mavanga mitu matedi mambu ma dikanda. Befu tunsalanga beni muingi kukieba zitsatu zi dikanda ditu, vayi tutulanga ko zitsatu zi dikanda ditu va theti mu luzingu luitu kena luzolo luitu mu Yave. (Matai 10:​35-37; 1 Timo. 5:8) Diawu khumbu zinkaka, dilenda ba diambu diphasi kukuangidika Yave ayi kuvanga luzolo lu dikanda ditu.

Ngie widi wukubama kutula Yave va theti mu luzingu luaku kheti mu thangu ziphasi? (Tala lutangu 11) e


12. Mbi yaya Alexandru kavanga ayi kakhambu vanga, bo kaba viokila mu mambu maphasi va dikanda?

12 Tala kifuani ki yaya Alexandru ayi nkazi’andi, Dorina. Bo balonguka Kibibila mu mvu wumueka, Dorina wubaka makani ma kubika ayi waba tomba mvandi muingi nuni’andi kabika. Vayi, mu ndembama ayi mu lukinzu nandi wukamba nkazi’andi ti wunkuiza tatamana. Dorina kasa kuangalala ko ayi wutomba kukuika nnuni’andi kabika kulonguka. Alexandru wutuba ti waba visa makani mandi, vayi disa ba ko diambu diluelu kuidi nandi. Khumbu ziwombu, Dorina waba kuntubilanga bubi ayi waba kukambanga mambu makhambu fuana. Diawu, nandi kaba tombila kubika kubue longuka Kibibila. Kheti bobo, Alexandru wutatamana kutula Yave va theti mu luzingu ayi wumonisa luzolo ayi lukinzu kuidi nkazi’andi. Kutsuka nandi wumonisa kifuani kimboti kisadisa nkazi’andi kubue vutuka kulonguka Kibibila ayi wukikinina kiedika.—Tala video yidi mu jw.org yintuba Alexandru ayi Dorina Văcar: “Luzolo Luzebi Kuvibidila ayi Luwedi Mamboti yidi mu kikhuku ki malongi “Kiedika kimbalulanga nzingulu yi batu.”

13. Buidi tulenda monisina luzolo kuidi Yave ayi kuidi dikanda ditu?

13 Yave nandi tho yi dikanda ayi wuntomba tuba mayangi va dikanda. (Efe. 3:​14, 15) Boti tuntomba kubaka mayangi, befu tufueti vangila mambu mu phila Yave kantombila. Ba lufiatu ti Yave wumvuanga nkinza mangolo wumvanganga, muingi kumbuongimina ayi mvandi kukieba, kukinzika ayi kuzola dikanda diaku.—Loma 12:10.

KINDISANU BANKAKA BADI BUKA ZI NAZILEU

14. Banani tulenda luta vangila mangolo muingi kukindisa?

14 Baboso bansola kusadila Yave bubu, bafueti vanga mangolo muingi kubalula mua mambu mu kibila ki luzolo badi mu nandi. Vayi khumbu zinkaka, disi ko diambu diluelu kuvanga mawu. Buidi tulenda kuyisadisila befu na befu kuba mayindu amomo? Mu kukindasana mu mambu tuntuba. (Yobi 16:5) Vadi mutu mu kimvuka kiaku wuntomba kubika kunata luzingu lu kikhafi muingi kubuela kukivana mu kisalu ki Yave? Ngie zebi matoko badi mu kuvanga mangolo muingi kuba disuasana na bankaka mu kikola, kheti didi diambu diphasi kuvanga mawu? Mbi tulenda tuba matedi minlonguki mi Kibibila ayi zikhomba zitu zi kiphevi bamvanga mangolo muingi kuba bakuikama kheti mu zikhuamusu va dikanda? Diawu, tusadila loso luaku tuidi muingi kukolukanga na zikhomba zitu zi kiphevi, kuba monisa ti tuba vuanga nkinza mu kibakala kiawu ayi mu phila ba kivaninanga.—File. 4, 5, 7.

15. Buidi tulenda buedila mioku zikhomba badi mu kisalu ki thangu ka thangu?

15 Thangu zinkaka, tulenda nunga kuvana lusalusu zikhomba zitu badi mu kisalu ki thangu ka thangu bantomba. (Zinga. 19:17; Ebe. 13:16) Amomo, mawu maba mabanza ma khomba mueka yinkietu wukuikama yima nuna wunzingilanga ku Sri Lanka. Nandi bambuela zimbongo kaba tambulanga ayi wubaka makani ma kusadisa zikhomba wadi zi bikhupa badi mintuami ntuala, muingi batatamana mu kisalu kiawu kheti mu mambu ma kukhambu ku zimbongo. Diawu wubaka makani ma kuba buela mioku mu kuba vananga zimbongo balenda sumbila saldo mu kadika ngonda. Amomo, madi makani mankinza kabaka!

16. Mbi tulenda longuka mu kifuani ki luwawanu lu Zinazileu?

16 Befu tulenda longuka mu kifuani ki kukivana ki Zinazileu mu thangu yikhulu! Diawu luwawanu lu Zinazileu, lukutulonga diambu dinkinza matedi Tat’itu yi diyilu, Yave. Nandi widi lufiatu ti befu tuntomba kunkuangidika mu bukiedika ayi tuidi bakubama muingi kuvanga mangolo mu kuzingila mu luwawanu tuvanga, lu kukivana. Nandi wutuvana luaku muingi tumonisa luzolo tuidi mu nandi. (Zinga. 23:​15, 16; Malaku 10:​28-30; 1 Yoa. 4:19) Luwawanu lu Zinazileu, lummonisa ti Yave wummonanga ayi wumvuanga nkinza mangolo tumvanganga muingi kunsadila. Bika befu boso tubaka makani ma kutatamana kusadila Yave ayi kuvanga mamoso tulenda nunga mu kisalu kiandi.

MVUTU MBI WULENDA VANA?

  • Mu phila mbi Zinazileu bamonisina khadulu yi kibakala ayi yi kukimanga?

  • Buidi tulenda kuyikindasana befu na befu muingi kumonisa ti tuidi buka Zinazileu?

  • Mbi luwawanu lu Zinazileu lummonisa matedi lufiatu Yave kadi kuidi bisadi biandi?

NKUNGA 124 Tatamana Kumonisa Lukuikumu

a Kheti Zinazileu zinkaka baba sola kuidi Yave, vayi bawombo mu basi Isaeli bakivana muingi kuba Zinazileu.—Mona Quadro yintuba “ Zinazileu Basolu Kuidi Yave.”

b Khumbu zinkaka bilongulu bitu bindedikisanga Zinazileu na zikhomba badi mu kisalu ki thangu ka thangu. Vayi mu dilongi adidi, befu tunkuiza tubila buidi baboso bakivana kuidi Yave balenda bela dedi Zinazileu.

c Vaba tombulu baboso baba mu kisalu ki Nazileu, kubika ba mambu mankaka ma kuvanga muingi kudukisa luwawanu bavanga.

d Tala dilongi mu jw.org dintuba “Befu Tubaka Makani ma Kunata Luzingu Lukhambu Kikhafi” mu kikhuku ki malongi “Bifuani bi Zimbangi zi Yave.”

e MAMBU MADI MU FIKULA: Muisi Isaeli wuba mu luwawanu lu Nazileu, widi kuyilu kibanga ayi wuntala bo bakue zika muisi dikanda diandi. Luwawanu luandi lukuntula nkaku muingi kubika kufikama.