1. Amu jé bia yiane tôñe zene Yéhôva a liti bia? Va’a éve’an.

 TAME ve’ele simesane na wo te jañ afan. Afan éte é ne njalan a bibibi betit, benyo, sas a minlo mia ji’ane mi kalane fe akon. Teke bisô na wo ye bo meva’a ya wulu afan éte a môt a kôme de yem, nnye ate a ne volô wo na ô yeme vôme mbia jam a ne kui wo, a aval avé ô ne sa’ale nye. Émo ji é ne ane afan éte. É ne njalan a abui mam é ne bo na bi kone nsisim. Ve bi bili angôndô ya mbamba Nliti zen,—Yéhôva. A volô bia na bi sa’ale mame me ne deñele bia, a kee bia zene ja ye volô bia na bi bi—ényiñe ya nnôm éto mfefé émo.

2. Aval avé Yéhôva a liti bia zene melu ma?

² Aval avé Yéhôva a liti bia zen? Jam ôsu, a belan a Kalate Zambe. Ve a belane fe bone be bôte na be liti bia zen. Éve’an é ne na, a belan “ôlo ô ne mewôk a fek” asu na ô ve bia bidi ya nsisime bia volô bia na bi nyoñe mbamba mintyi’an. (Matt. 24:45) Yéhôva a belane fe bitôtôlô befame bife asu na bi liti bia zen. Éve’an é ne na, a belane bejome bikôane bekristen a bemvendé na be ve bia ngule nyul, a na be ve bia mebendé me ne volô bia na bi dañe minjuk bia tôbane mie. Bia ve Yéhôva akiba amu a ve bia melebe me ne volô bia mbia biyoñe ya melu ma su’ulan bia nyiñe bi! Melebe mete ma volô bia na bi bo bemvôé bé, a na bi bu’uban ényiñ ataté éyoñe ji akekui nnôm éto.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

³ Ve, é ne kui biyoñe biziñe na bi yen ayaé ya tôñe mebendé Yéhôva a ve bia, e dañedañ éyoñ a belane bôte be be’e metyi ya abé na be kalane bia me. Amu jé? Amu be ne ve bia avale melebe bi nji kômbô wôk. Bi ne fe yene na melebe ba ve bia me nji bo mvo’é, a simesane na ma so ki be Yéhôva. Avale biyoñ éte, é ne nya mfii na bi ba’ale ôsimesane wongane  na Yéhôva nnye a wulu ayoñe bôte dé, a na bia bi abui bibotan éyoñe bia tôñe zen a liti bia. Asu na bi tu’a tabe ndi a jam éte, ayé’é di da zu liti bia (1) aval avé Yéhôva a nga wulu a ayoñe dé melu mvus, (2) aval avé a wulu bia den, a (3) bibotane bia bi éyoñe bia tôñe zen a liti bia.

AVALE YÉHÔVA A NGA WULU AYOÑE ISRAËL

4-5. Aval avé Yéhôva a nga liti na nnye a mbe a bela’ane Moïse na a wulu ayoñ Israël? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

⁴ Yéhôva a nga tobe Moïse na nnye a ke vaa bone be Israël minkôm Égypte. A nga kôme fe liti bone be Israël mendeme me mbe me liti na nnye a belane Moïse. Éve’an é ne na, A nga telé nsume nkute na ô wulu be a môs, a telé ki nsume nduane na ô faé be éfufup alu. (Nkôl. 13:21) Moïse ba be bone be Israël be nga tôñe nsum ôte, ane ô nga ke kui be évele mañ. Bone be Israël be nga ko mbia woñ éyoñe be nga teme na be tele zañ évele mañ a nkane bita ya Égypte ô mbe ô tôñe’e be. Ane be nga jô na, Moïse a nga bo ékop amu a nga soo be évele mañ. Ve Moïse a nji bo ékop éziñ. Yéhôva émiene nnye a nga belane nye na a kee a ayoñe bôte dé wôé. (Nkôl. 14:2) Mvuse ya valé, Zambe a nga kôté be avale môt éziñ a nji ve’ele simesan.—Nkôl. 14:​26-28.

⁵ Mimbu 40 Moïse a nga bo nkôte si, a nga ke ôsu a tôñe’e nsume nkut asu na a liti bone be Israël zen. a Môs éziñe Yéhôva a nga bo na nsum ô tebe mbé si ya nda éndélé Moïse, asu na bone be Israël bese be bo ngule ya yene wô. (Nkôl. 33:​7, 9, 10) Yéhôva a nga belane nsum asu na a kobô a Moïse, Moïse ki a kalane bone be Israël mame Yéhôva a mbe a kate’e nye. (Bsa. 99:7) Bone be Israël be mbe fo’o be bili benya beamu be mbe be liti’i na Yéhôva nnye a nga tebele be a zene ya be Moïse.

6. Ye bone be Israël be nga tôñe nta’ane mame Yéhôva? (Nlañane bôt 14:​2, 10, 11)

⁶ Ve éngôngole jam é ne na, abui bone be Israël é nga bene yebe ndem é mbe é kôme liti’i na mame Moïse a jô ma so be Yéhôva. (Lañe’e Nlañane bôt 14:​2, 10, 11.) Be nga bene kañese abui biyoñe na Yéhôva nga tebele be a zene ya be Moïse. Nalé a nga bo na Yéhôva a bo teke kañese na miaé bôt ôte ô nyiine si ya ntiñetan.—Nlañan. 14:30.

7. Bôte bevé be nga tôñe nta’ane mame Yéhôva? (Nlañane bôt 14:24) (Fombô’ô fe fôtô.)

⁷ Ve bone be Israël béziñe be nga tôñe nta’ane mame Yéhôva. Éve’an é ne na, Yéhôva a nga jô na: “Caleb . . . a tôñeya ma nya ntôñane.” (Lañe’e Nlañane bôt 14:24.) Zambe a nga botane Caleb, ane a nga ve nye fane ya tobe vôm a kômbô tabe si ya ntiñetan. (Josué 14:​12-14) Miaé bôt ô nga tôé valé ô nga liti fe mbamba éve’ela mfa’a ya tôñe zene Yéhôva a nga liti be. Éyoñe Josué a nga fole Moïse aval ane ntebele bone be Israël, be nga “ko nye woñe melu mese a nga to.” (Josué 4:14) Mvuse ya valé, Yéhôva a nga botane be a ve be si a nga ka’ale be.—Josué 21:​43, 44.

8. Aval avé Yéhôva a mbe a wulu a ayoñe dé melu bejôô bôt? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁸ Mimbu mi nga tôé valé, Yéhôva a nga telé betyi’i mejô asu na be tebele ayoñe bôte dé. Mvuse ya valé, melu bejô bôt, Yéhôva a nga jô bekulu mejô na mbe be wulu a ayoñe dé. Bejô bôte be mbe be ko Zambe woñe be mbe be tôñe’e melebe bekulu mejô bete be mbe be va’a be. Éve’an é ne na Njô bôte David a nga kañese a éjote nyul ése melebe nkulu mejô Nathan a nga ve nye. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Minl. 17: 3, 4) Njô bôte Josaphat a nga tôñe melebe nkulu mejô Jachaziel a nga ve nye, a jô fe bôte ya Juda na be “buni bekulu mejô [be Zambe].” (2 Minl. 20:​14, 15, 20) Éyoñ a mbe a tele minju’u été, Njô bôt Ézéchias a nga ke sili nkulu mejô Ésaïe melep. (Ésa. 37:​1-6) Éyoñ ése bejô bôte be mbe be tôñe’e melebe Yéhôva a mbe a va’a be, be mbe be bi abui bibotan a Yéhôva a mbe a kamane be. (2 Minl. 20:​29, 30; 32:22) Bôte bese be mbe be yene’e na Yéhôva a tebele ayoñe dé a zene ya bekulu mejô. Ve abui bejô bôt a abui bone be Israël é nga bene vô’ôlô bekulu mejô be Yéhôva.—Jér. 35:​12-15.

AVALE YÉHÔVA A NGA WULU BEKRISTENE YA NTETE MIMBU ÔSU

9. Yéhôva a nga belane za asu na a wulu bekristene ya ntete mimbu ôsu? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁹ Yéhôva a nga telé ékôane bekristene ntete mimbu ôsu É.J. Aval avé a mbe a wulu’u bekristene bete? A nga telé Yésus ane nlô ya ékôane bekristen. (Éphé. 5:23) Ve sake Yésus émiene nnye a mbe a kate kristen ése jam é mbe é yiane bo. A nga belane minlôman a bemvendé ya Jérusalem na mbe be bo betele. (Mame mi. 15:​1, 2) Be nga telé fe bemvendé asu na be wulu bikôane bekristen.—1 Thes. 5:12; Tite 1:5.

10. (a) Aval avé abui bekristene ya ntete mimbu ôsu é nga nyoñe melebe be nga ve be? (Mame minlôman 15:​30, 31) (b) Amu jé bôte béziñe ya melu mvuse be nga bene bôte Yéhôva a nga telé na be tebele be? (Fombô’ô nka’ale ô ne na “ Amu jé bôte béziñe ba bene kañese na Yéhôva a belane môta binam asu na a wulu ayoñe dé.”)

¹⁰ Ye bekristene ya ntete mimbu ôsu be nga kañese nta’ane mame Yéhôva? Abui ya be be é nga tôñe mebendé be mbe be va’a be a mevak mese. ‘Be nga vak amu kalate ate a nga ve be ngule nyul.’ (Lañe’e Mame minlôman 15:​30, 31.) Aval avé ki Yéhôva a wulu ayoñe bôte dé melu mangane ma?

AVALE YÉHÔVA A WULU BIA MELU MA

11. Va’a éve’ane ja liti avale Yéhôva a nga wulu a bôt a nga telé na be tebele ayoñe dé mimbu mi ndôme lôte mi.

¹¹ Yéhôva a ke ôsu a wulu bebo bisaé bé melu ma. A zuya a bo de a zene ya Kalate Zambe a Mone wé, nnye ate a ne nlô ya ékôane bekristen. Ye bia yene mendeme méziñe ma liti na Zambe a ke ôsu a belane  bone be bôte melu mangane ma? Ôwé. Bi tame zu yene mame me nga bobane mvuse mbu 1870. Charles Taze Russell ba bemvôé bé be nga taté na ba yene mame méziñe me mbe me liti’i na, mbu 1914 wo ye bo mbu ô ne nya mfii asu Éjôé Zambe. (Dn. 4:​25, 26) Be nga yeme de amu be nga nyoñ éyoñe ya yé’é minkulane mejô ya Kalate Zambe, a be mbe be too ndi na ba ye yen ane mia tôéban. Ye Yéhôva a nga volô be nté be mbe be yé’é mame mete? Teke vaa nge beté. Mame me nga bobane si ése mbu 1914 me nga kôme liti na Éjôé Zambe é tatéya na ja jôé. Beta bita bi ôsu bi nga bôlé, jam é nga tôé valé é mbe bibubua bi akon, mimfô’ôsane mi si, a bemfumbale ya zaé. (Luc 21:​10, 11) Yéhôva a nga belane bezôsô be bôte bete asu na a volô ayoñe dé.

12-13. Nta’ane mam ôvé bobejañe ba tebele ésaé be nga bo asu na ésaé nkañete é tu’a ke ôsu éyoñe ya Beta bita bi baa?

¹² Bi tame fe zu yene jam é nga bobane beta bita bi baa. Bobejañe ya wofise wo tebele ésaé Bengaa be Yéhôva ja bobane si ése be nga yé’é kalate Nlitan 17:8. Ayé’é éte é nga volô be na be yeme na Beta bita bi baa bia ye ke kee bôte bita ya Armaguédon. Be mbe be yeme’e na mvo’é ja ye beta so, a na Bengaa be Yéhôva ba ye belan éyoñ éte asu na be kañete abui bôte mbamba foé. To’o mbôl é nji be tyi’ibi ya kañese na bemissionnaire be ne ke mesi mesi aval éyoñ éte, ve bobejañe be mbe be wulu ésaé be nga té sikôlô ya Galaad. Be nga té sikôlô ate asu na be yañele bemissionnaire na be kañete mbamba foé, a ye’ele bôte mejô me Zambe si ése meku’u menyin. Be nga lôme bemissionnaire mesi mesi to’o éyoñe bita bi mbe bi ngenane bi boba’an. Nde fe ôlo ô ne mewôk a fek ô nga telé Sikôlô beminisi b asu na be yañele bekañete bese ya ékôane bekristene na be tu’a bo mintyetyeñe bekañete mbamba foé, a mintyetyeñe beye’ele. Nalé a nga bo na bebo bisaé be Zambe be tabe nkômesan asu beta ésaé nkañete a mbe a yange’e be ôsu.

¹³ Dene bi ne kôme yene na Yéhôva a zuya a wulu bebo bisaé bé biyoñe ya minjuk. Ataté Beta bita bi baa, bebo bisaé be Yéhôva be nga taté na ba bi fili ya bo  ésaé nkañete abui mesi. Nalé a nga volô na abui bôt é bi fane ya yeme Yéhôva, a na foé ya Éjôé é miasebane si ése.

14. Amu jé bi ne tabe ndi a melep ékôane Yéhôva a bemvendé ba ve bia? (Nlitan 2:1) (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁴ Dene bibu’a ya Tin ékôane fe bia ke ôsu a jô’é na Krist nnye a wulu bie. Ba yi na mebendé ba ve bobejañe me lu’an a ôsimesane Zambe a wu Yésus. Mvuse ya valé, bejome bikôane bekristen a bemvendé ba ve bikôane bekristene c mebendé mete. Bemvendé be ne miñwo’on, a bemvendé bevo’o bese be ne “mbo nnôme” Krist. (Lañe’e Nlitan 2:1.) Nya ajôô a ne na, bemvendé bete bese be be’e metyi ya abé a ba bo bikop. Moïse ba Josué fe be mbe be bo’o bikobe biyoñe biziñ aval ane minlôman. (Nlañan. 20:12; Josué 9:​14, 15; Rom. 3:23) Ve bi ne kôme yene ne fômelé na Krist a belan ôlo ô ne mewôk a fek a bemvendé a nga telé, a ye ke ôsu a bo de “môs ôse akekui memane ya émo ji.” (Matt. 28:20) Ajô te, bi bili abui beamu ya tabe ndi a melebe Yésus a ve bia a zene ya bôte Zambe a nga telé na be wulu bia.

BIA BI ABUI BIBOTAN ÉYOÑE BIA KE ÔSU A TÔÑE ZENE YÉHÔVA A LITI BIA

15-16. Jé minkañete mi bôte be nga tôñe melep ékôane Yéhôva é nga ve mia ye’ele wo?

¹⁵ Éyoñe bia tôñe nta’ane mame Yéhôva, bia bi abui bibotan ataté den. Éve’an é ne na, Andy ba minga wé Robyn be nga tôñe mebendé Tin ékôan é nga ve na bi sé’é nkôñ ényiñe wongan. (Fombô’ô atone ya kalate Matthieu 6:22.) Ane be nga ke su’u ésaé nlôñane Meba m’Éjôé a meba mefe ékôane Yéhôva ja belane me. Robyn a jô na: “Bi mbe bi nyiñi’i bone menda me too ôfanefan, mevo’o ya été me mbe teke kisin. Me mbe me nye’e me bisi’i befôtô, ve me nga mane kuane biôme bise me mbe me belane bie, a jam éte é nga bo ma na me yôn. Ve aval ane Sara, minga Abraham, me nga nyoñe ntyi’ane na ma ye ke beta yône biôme me nga mane kuan, a na ma zu ba’ale avak dam a beme mise mame ve bibotane bia yange ma ôsu.” (Héb. 11:15) Bibotane bivé Andy ba Robyn be nga bi? Robyn a jô na: “Bi bili benya meva’a amu bia ve Yéhôva biôme bise bi bili. Éyoñe bia nnôme wome bia ke bo ésaé é tii a ékôane Yéhôva, nalé a volô bia na bi bo ngule ya simesan aval ényiñe jangane ja ye bo mfefé  émo.” Andy a yemete mejô mete a jô’ô na: “Bi ne benya meva’a amu bia ve éyoñe jangan ése, a ngule jangan asu na bi su’u Éjôé Zambe.”

¹⁶ Bibotane bivé bife bi ne bi éyoñe bia ke ôsu a tôñe melebe Yéhôva a ve bia? Éyoñe Marcia a nga kabe Bac, a nga tôñe melebe Tin ékôan é nga ve asu na a nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. (Matt. 6:33; Rom. 12:11) A jô na: “Me mbe me bili fane ya ke bo mimbu minyin université teke ya’an, ve me mbe me kômbô tôñesane minsôñane ya nsisim. Me nga tyi’i na ma zu yé’é ésaé ja ye volô ma na me jalé miñyiane miame nté ma bo ésaé nkpwa’a mefan. Ntyi’an ôte ô ne beta ntyi’ane wua ya mbamba mintyi’an me nga nyoñ ényiñe jam. Den, ma bo ésaé nkpwa’a mefane jam a mevak, nde fe mbôle mamiene ma tyi’i éyoñe ma bo ésaé jam, me bili éyoñe ya su’u ésaé ja bobane Béthel, a ma bo fe bisaé bife bia ve Yéhôva nlem avak.”

17. Bibotane bivé bife bia bi éyoñe bia ke ôsu a tôñe melebe Yéhôva a ve bia? (Ésaie 48:​17, 18)

¹⁷ Biyoñe biziñ ékôane Yéhôva é wô’ô ve bia melebe ma volô bia na bi sa’ale ôzañ akum, a sa’ale mame me ne bo na bi tyame metiñe me Zambe. To’o avale biyoñ éte, bia bi bibotan éyoñe bia tôñe melebe Yéhôva a ve bia. Bia ba’ale mone môte ya nleme wongane mfuban, a bia ka’a ki biabebien adite mimbe’e. (1 Tim. 6:​9, 10) Nalé a ye volô bia na bi bo Yéhôva ésaé a nleme wongan ôse, na bi bi mevak, a nya mvo’é a so nlem été.—Lañe’e Ésaie 48:​17, 18.

18. Amu jé wo nyoñe ntyi’ane ya ke ôsu a tôñe zen ékôane Yéhôva ja liti wo?

¹⁸ Teke bisô na Yéhôva a ye ke ôsu a belane bôte na be tebele bia éyoñe ya beta étibila’a akekui Éjôé ya toyini mimbu. (Bsa. 45:16) Ye bia ye fo’o ke ôsu a tôñe zene ba liti bia to’o éyoñe da ye sili na bi jô’é mame bia nye’e abui? Da ye bo tyi’ibi na bi bo de nge bia taté na bia tôñe nta’ane mame Yéhôva den. Ajô te, nkelané ôsu a tôñe melebe Yéhôva a ve bia, to’o ma ma so be bôt a nga telé na be nyoñe ngap a bia. (Ésa. 32:​1, 2; Héb. 13:17) Bi bili beamu bese ya tabe ndi a Nliti zene wongane Yéhôva, amu a volô bia na bi sa’ale mame mese me ne bo na bi ndaman élate jangan a nye, nnye fe a wulu bia zene ja kee bia—ényiñe ya melu mese, mfefé émo.