1. Chʼolobʼ rikʼin jun eetalil kʼaʼut tento tqayuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa.

 KʼOXLA naq sachsokat saʼ xyi jun li kʼicheʼ. Wank naabʼal li chʼaʼajkilal saʼ laasutam: ebʼ li josqʼ aj xul, ebʼ li cheʼkʼaam li nakamsink ut jalan jalanq ebʼ li kokʼ xul. Joʼkan ajwiʼ naru naq tattichkʼoq ut tattʼaneʼq. Peʼyaal naq taabʼanyoxi raj naq wank junaq li wank xnawom li tatxbʼeresi ut tatxtenqʼa re naq inkʼaʼ tattʼaneʼq saʼebʼ li xiwxiwal? Joʼkan ajwiʼ, li ruuchichʼochʼ chanchan jun li kʼicheʼ. Nujenaq chi chʼaʼajkilal, qʼaxal wiʼ chik li naxchʼaʼajki li qapaabʼal. Abʼan wank ani nokooxbʼeresi chi chaabʼil: li Jehobʼa. Aʼan naxye qe li bʼe li tqakʼam re naq inkʼaʼ tqachʼik qibʼ saʼ chʼaʼajkilal ut tqataw li akʼ ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ toowanq chi junelik.

2. Chanru nokooxbʼeresi li Jehobʼa?

² Chanru nokooxbʼeresi li Jehobʼa? Naroksi li Raatin. Abʼan naroksi ajwiʼ ebʼ li winq li nekeʼwank joʼ ruuchil. Jun eetalil, naroksi «li moos li paabʼajel ut wank xnaʼlebʼ» re xkʼebʼal qe li naʼlebʼ li naxkawresi li qapaabʼal li nokooxtenqʼa re naq us li tqasikʼ xbʼaanunkil (Mat. 24:45). Moko kaʼaj tawiʼ aʼanebʼ naroksi li Jehobʼa re qabʼeresinkil. Ebʼ li cheekel winq li nekeʼulaʼanink chʼuut ut ebʼ li cheekel winq re li chʼuut nekeʼxwaklesi qachʼool ut nekeʼxkʼe qanaʼlebʼ re naq tqaqʼax ru ebʼ li chʼaʼajkilal. Qʼaxal naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq nokooxbʼeresi chi joʼkaʼin saʼ li kutan aʼin li qʼaxal chʼaʼaj xnumsinkil. Chi joʼkan tooruuq wank choʼq ramiiw ut maajunwa tqakanabʼ xbʼehil li junelik yuʼam.

3. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?

³ Usta joʼkan, wank sut nachʼaʼajkoʼk chiqu xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ li Jehobʼa, qʼaxal wiʼ li nekeʼxkʼe li naʼlebʼ aʼanebʼ li winq li moko tzʼaqalebʼ ta re ru li xyuʼam. Kʼaʼut? Maare li teʼxye qe maawaʼ li naqaj rabʼinkil. Malaj naqakʼoxla naq li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe moko nakʼanjelak ta ut naq aʼin moko naru ta nachalk rikʼin li Jehobʼa. Saʼ li hoonal aʼan, qʼaxal  tqakʼojobʼ qachʼool naq li Jehobʼa yook xbʼeresinkil li xtenamit ut naq li qʼaxal us li tqabʼaanu aʼan xyuʼaminkil. Re xkawubʼresinkil li xkʼojobʼankil qachʼool, saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix oxibʼ li naʼlebʼ: 1) chanru li Jehobʼa kixbʼeresi li xtenamit najter qʼe kutan, 2) chanru nokooxbʼeresi saʼ li qakutan ut 3) kʼaru ebʼ li rusilal naqataw naq naqayuʼami li xnaʼlebʼ.

CHANRU KIXBʼERESI LI JEHOBʼA LI TENAMIT ISRAEL

4, 5. Chanru kixkʼutbʼesi li Jehobʼa naq yook roksinkil laj Moisés re xbʼeresinkil ebʼ laj Israel? (Chaawil li jalam u chiru li hu).

⁴ Li Jehobʼa kixxaqabʼ laj Moisés re naq trisi Egipto ebʼ laj Israel ut chi chʼolchʼo ru kixkʼutbʼesi naq yook roksinkil re xbʼeresinkilebʼ. Jun rehebʼ li naʼlebʼ li kiroksi aʼan li choql li nekeʼril chiru li kutan ut li xaml li nekeʼril chi qʼeq (Éx. 13:21). Laj Moisés kiroksi aʼin ut rochbʼeenebʼ laj Israel keʼwulak saʼ li Kaqi palaw. Naq ebʼ laj Israel keʼxkʼoxla naq inkʼaʼ nekeʼruuk elelik xbʼaan naq wankebʼ saʼ xyanq li palaw ut ebʼ laj puubʼ re Egipto, kʼajoʼ naq keʼxiwak. Keʼxye naq laj Moisés moko usta li kixbʼaanu naq xkohebʼ aran. Abʼan moko joʼkan ta. Li Jehobʼa kixbʼaanu naq laj Moisés tixkʼamebʼ saʼ li naʼajej aʼan (Éx. 14:2). Ut moqon kixbʼaanu jun sachbʼachʼoolej re xkolbʼalebʼ (Éx. 14:​26-28).

⁵ Chiru 40 chihabʼ, laj Moisés kixtaqe li choql re xbʼeresinkil li xtenamit li Yos saʼ li chaqichʼochʼ. a Wank sut, li Jehobʼa kixbʼaanu naq li choql tixkʼe ribʼ saʼ xbʼeen li xmuhebʼaal laj Moisés, bʼarwiʼ chixjunilebʼ nekeʼruuk rilbʼal (Éx. 33:​7, 9, 10). Li Jehobʼa naroksi li choql re aatinak rikʼin laj Moisés ut moqon naxye re li tenamit li nayeeheʼk re (Sal. 99:7). Joʼkan naq ebʼ laj Israel chi chʼolchʼo ru nekeʼxnaw naq li Jehobʼa yook roksinkil laj Moisés re xbʼeresinkilebʼ.

6. Chanru xeʼxkʼulubʼa ebʼ laj Israel li xnaʼlebʼ li Jehobʼa? (Números 14:​2, 10, 11).

⁶ Ra xyeebʼal naq li xkʼihalil laj Israel inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa kixsikʼ laj Moisés re naq twanq joʼ ruuchil (yaabʼasi Números 14:​2, 10, 11). Xbʼaan naq rajlal sut inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa li xkʼanjel laj Moisés, li Jehobʼa inkʼaʼ kixkanabʼ naq teʼoq saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Núm. 14:30).

7. Anihebʼ xeʼxyuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa? (Números 14:24; chaawil li jalam u).

⁷ Abʼanan, kiwank wiibʼ oxibʼ aj Israel li keʼxyuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa. Jun eetalil, li Jehobʼa kixye: «Laj Kaleb [ . . . ] xinxpaabʼ chi tzʼaqal re ru» (yaabʼasi Números 14:24). Li Yos kirosobʼtesi ut kixkanabʼ naq tixsikʼ saʼ kʼaru naʼaj re Canaán traj wank (Jos. 14:​12-14). Joʼ laj Caleb, ebʼ li junchʼol chik aj Israel xeʼxyuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa. «Keʼxʼoxloqʼi laj Josué [ . . . ] chiru chixjunil li xyuʼam», li winq li kixsikʼ li Jehobʼa choʼq reqaj laj Moisés re xbʼeresinkil li tenamit (Jos. 4:14). Joʼkan naq keʼosobʼtesiik xbʼaan li Jehobʼa ut kixkanabʼ naq teʼoq saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Jos. 21:​43, 44).

8. Chanru kixbʼeresi li Jehobʼa li xtenamit saʼ xqʼehil ebʼ li awabʼej? (Chaawil li jalam u).

⁸ Wiibʼ oxibʼ chihabʼ moqon li Jehobʼa kixxaqabʼ ebʼ laj raqol aatin re naq teʼxbʼeresi li xtenamit. Moqon saʼ xqʼehil ebʼ li awabʼej kixxaqabʼ ebʼ li propeet re naq teʼxbʼaanu li kʼanjel aʼin. Ebʼ li awabʼej li xeʼwank chi tiik ru xchʼool chiru li Yos xeʼrabʼi li naʼlebʼ li xeʼkʼeheʼk re xbʼaanebʼ li propeet. Jun eetalil, li awabʼej David chi anchal xchʼool  kixkʼulubʼa li qʼuseʼk li kikʼeheʼk re xbʼaan li propeet Natán (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Crón. 17:​3, 4). Li awabʼej Jehosafat kiʼabʼink chiru li kiyeeheʼk re xbʼaan li propeet Jahaziel ut kixwaklesihebʼ xchʼool laj Judá re naq teʼxpaabʼ li nekeʼxye ebʼ li xpropeet li Yos (2 Crón. 20:​14, 15, 20). Ut naq ra yook xnumsinkil, li awabʼej Ezequías kixpatzʼ xtenqʼ re li propeet Isaías (Is. 37:​1-6). Naq ebʼ li awabʼej junelik nekeʼxyuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa, aʼan narosobʼtesihebʼ ut naxkol li tenamit (2 Crón. 20:​29, 30; 32:22). Chʼolchʼo naq li Jehobʼa kiroksi ebʼ li propeet re xbʼeresinkil li xtenamit. Abʼanan, li xkʼihalil ebʼ li awabʼej ut ebʼ laj Israel inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa (Jer. 35:​12-15).

CHANRU KIXBʼERESI LI JEHOBʼA EBʼ LAJ PAABʼANEL SAʼ XKUTANKILEBʼ LI APÓSTOL

9. Chanru kixbʼeresi li Jehobʼa ebʼ laj paabʼanel saʼ xkutankilebʼ li apóstol? (Chaawil li jalam u).

⁹ Saʼ xkutankilebʼ li apóstol, li Jehobʼa kixkʼubʼ jun li chʼuut. Chanru kixbʼeresi li xtenamit saʼ li qʼehil aʼan? Kixxaqabʼ li Jesús joʼ xjolomil li chʼuut (Efes. 5:23). Abʼan li Jesús moko naʼaatinak ta rikʼin li junjunq aj paabʼanel re xyeebʼal kʼaru teʼxbʼaanu, kiroksi bʼan ebʼ li apóstol ut ebʼ li cheekel winq re Jerusalén re xbʼeresinkil li kʼanjel (Hech. 15:​1, 2). Joʼkan ajwiʼ, saʼ li junjunq chi chʼuut kixaqabʼamank ebʼ li cheekel winq re xbʼeresinkilebʼ li hermaan (1 Tes. 5:12; Tito 1:5).

10. a) Chanru xeʼnaʼlebʼak li xkʼihalil ebʼ laj paabʼanel saʼ xkutankilebʼ li apóstol rikʼin li naʼlebʼ li xeʼxkʼul? (Hechos 15:​30, 31). b) Kʼaʼut wiibʼ oxibʼ inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa li xeʼwank joʼ ruuchil li Jehobʼa saʼ najter qʼe kutan? (Chaawil li kaaxukuut « Kʼaʼut wiibʼ oxibʼ inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li naʼlebʼ li tzʼaqal re ru nakʼutunk»).

¹⁰ Ut chanru xeʼnaʼlebʼak ebʼ laj paabʼanel saʼ xkutankilebʼ li apóstol rikʼin li naʼlebʼ li xeʼxkʼul? Li xkʼihalil xeʼxkʼulubʼa chi anchal xchʼoolebʼ. «Xeʼsahoʼk saʼ xchʼool xbʼaan li aatin li xwaklesink re xchʼoolebʼ» li xeʼxkʼul (yaabʼasi Hechos 15:​30, 31). Abʼanan, chanru yook xbʼeresinkil li Jehobʼa li xtenamit saʼ li qakutan?

CHANRU NOKOOXBʼERESI LI JEHOBʼA SAʼ LI QAKUTAN

11. Ye jun eetalil li naxkʼutbʼesi chanru li Jehobʼa naxbʼeresihebʼ li wankebʼ joʼ ruuchil saʼ li qakutan.

¹¹ Saʼ li qakutan, li Jehobʼa naxbʼeresi li xtenamit rikʼin li Raatin ut li Ralal, li xjolomil  li chʼuut. Ma wank kʼaru naxkʼutbʼesi naq naroksi ebʼ li winq joʼ ruuchil? Heeheʼ. Jun eetalil, kʼoxla li kikʼulmank naq ak kinumeʼk li chihabʼ 1870. Laj Charles Russell ut li nekeʼtenqʼank re keʼxtaw ru naq li chihabʼ 1914 aʼan jun li chihabʼ li jwal wank xwankil choʼq re li Xʼawabʼejilal li Yos (Dan. 4:​25, 26). Chanru xeʼxtaw ru aʼin? Naq xeʼxtzol ebʼ li propesiiy. Ut chʼolchʼo naq li Jehobʼa kixbʼeresi li naʼlebʼ li keʼxtzʼil. Li kikʼulmank saʼ ruuchichʼochʼ saʼ 1914 kixkʼutbʼesi naq li Xʼawabʼejilal li Yos ak kixtikibʼ awabʼejink: kitiklaak li xbʼeen nimla yalok, kiwank ebʼ li nimla yajel, hiik ut weʼej (Luc. 21:​10, 11). Chi chʼolchʼo ru kikanaak naq li Jehobʼa yook roksinkil ebʼ li winq aʼin re naq teʼxtenqʼa li xtenamit.

12, 13. Kʼaru kibʼaanumank saʼ li xkabʼ nimla yalok u re naq qʼaxal wiʼ chik t-uxmanq puktesink ut kʼutuk?

¹² Qakʼoxlaq ajwiʼ li kikʼulmank saʼ li xkabʼ nimla yalok u. Ebʼ li hermaan li nekeʼjolomink re li nimla molam keʼxtzol li naxye Apocalipsis 17:8 ut keʼxtaw ru naq ak xraqeʼk li xkabʼ nimla yalok u inkʼaʼ tchalq li Armagedón, twanq bʼan jun qʼehil re tuqtuukilal bʼarwiʼ tkʼemanq chi naweʼk li chaabʼil esil re naabʼal li kristiʼaan. Usta chanchan tawiʼ naq aʼin moko wank ta xyaalal saʼ li hoonal aʼan, li xmolam li Jehobʼa kixkʼubʼ li Tzolok saʼ Galaad Watchtower re xkawresinkilebʼ li taqlanbʼilebʼ chi puktesink saʼ jalan chik tenamit re naq teʼpuktesinq ut teʼkʼutuq saʼ jalan chik naʼajej re li Ruuchichʼochʼ. Naq yook li yalok u keʼxtaqla ebʼ li hermaan saʼ jalan chik tenamit. Joʼkan ajwiʼ li moos li paabʼajel kixkʼubʼ li tzolok li naxkʼe li Yos b re xtenqʼankilebʼ laj puktesinel re naq chaabʼilaqebʼ joʼ aj kʼutunel. Chixjunil aʼin kixkawresihebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa re li kʼanjel li tento teʼxbʼaanu.

¹³ Nokooruuk rilbʼal chi chʼolchʼo ru naq li Jehobʼa kixbʼeresi li xtenamit saʼ li qʼehil aʼan li jwal chʼaʼaj. Chalen naq kiraqeʼk li xkabʼ nimla yalok u ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼruuk puktesink chi maakʼaʼ naramok chiruhebʼ saʼ naabʼal li naʼajej. Aʼin naxbʼaanu naq naabʼalebʼ li kristiʼaan teʼxnaw ru li Jehobʼa ut anaqwan naʼuxmank puktesink saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ.

14. Kʼaʼut nokooruuk xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li naʼlebʼ li naxkʼe li xmolam li Jehobʼa ut ebʼ li cheekel winq? (Apocalipsis 2:1; chaawil li jalam u).

¹⁴ Saʼ li qakutan, ebʼ li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxsikʼ li xtenqʼ li Kriist. Nekeʼxbʼaanu chixjunil li wankebʼ saʼ ruqʼ re naq li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe tixchap ribʼ rikʼin li naxkʼoxla li Jehobʼa ut li Jesús. Ut nekeʼroksi ebʼ li cheekel winq li nekeʼulaʼanink chʼuut ut ebʼ li cheekel winq re xkʼebʼal chi naweʼk li naʼlebʼ re li chʼuut. c Ebʼ li cheekel winq li yulbʼilebʼ ru ut chixjunilebʼ li cheekel winq wankebʼ «saʼ xnim ruqʼ» li Kriist (yaabʼasi Apocalipsis 2:1). Xbʼaan naq moko tzʼaqalebʼ ta re ru li xyuʼam, nekeʼpaltoʼk joʼ kikʼulmank rikʼin laj Moisés, laj Josué ut ebʼ li apóstol (Núm. 20:12; Jos. 9:​14, 15; Rom. 3:23). Abʼanan, naqanaw naq li Jesús yook xbʼeresinkil li moos li paabʼajel ut ebʼ li cheekel winq ut tixbʼaanu «wulaj wulaj toj reetal twulaq ebʼ li kutan li tixkʼutbʼesi naq nachʼ wank li xraqik li ruuchichʼochʼ» (Mat. 28:20). Joʼkan naq wank xyaalal re xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe ebʼ li hermaan aʼin.

LI RUSILAL LI NATAWMANK NAQ NAQAYUʼAMI LI XNAʼLEBʼ LI JEHOBʼA

15, 16. Kʼaru nakaatzol rikʼinebʼ li xeʼxkanabʼ naq li Jehobʼa tbʼeresinq rehebʼ?

¹⁵ Naqataw rusilal naq naqayuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa. Jun eetalil, laj Andy ut li xRobyn, li rixaqil, keʼxyuʼami li naʼlebʼ re inkʼaʼ xsikʼbʼal li bʼihomal (Mateo 6:22). Aʼin kixbʼaanu naq teʼruuq tenqʼank saʼ li kabʼlak li nawank saʼ li xmolam li Jehobʼa. Aʼan naxye: «Xoowank saʼebʼ li kokʼ naʼaj ut naabʼal sut moko wank ta junaq li naʼaj re kʼubʼank. Nawulak ajwiʼ chiwu isink jalam u abʼan tento xinkʼayi chixjunil li kʼanjelobʼaal li nawoksi. Xinyaabʼak naq xinkʼayi. Abʼan joʼ li xSara, li rixaqil laj Abrahán chʼolchʼo chiwu naq inkʼaʼ chik trahoʼq inchʼool chirix li xinkanabʼ chiʼixbʼej, sahaq bʼan inchʼool rikʼin li tinruuq xbʼaanunkil choʼq re li Jehobʼa» (Heb. 11:15). Ma sahebʼ saʼ xchʼool rikʼin li xeʼxsikʼ xbʼaanunkil? Aʼan naxye ajwiʼ: «Sa naqekʼa qibʼ xbʼaan naq naqanaw naq yooko xkʼebʼal re li Jehobʼa li kʼaru wank chiqu. Rajlal naq nokookʼanjelak choʼq re li Jehobʼa chanchan tawiʼ yooko xyalbʼal xsahil chanruhaq li yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ». Ut kʼaru  naxkʼoxla laj Andy? Aʼan naxye: «Maakʼaʼ junaq chik li kʼanjel li truuq xkʼebʼal xsahil aachʼool joʼ kʼanjelak chirix li Awabʼejilal».

¹⁶ Kʼaru chik rusilal naqataw naq naqayuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa? Qilaq li kixkʼul li xMarcia. Naq kixraq li xtzolom, kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink (Mat. 6:33; Rom. 12:11). Aʼan naxye: «Xinruuk raj tzolok kaahibʼ chihabʼ saʼ li nimla tzolebʼaal chi inkʼaʼ tintojoq. Abʼan inkʼaʼ xinkʼulubʼa, xinsikʼ bʼan xtzolbʼal jun li kʼanjel li tinxtenqʼa re xtawbʼal intumin ut wank joʼ aj kʼamolbʼe. Aʼin jun li naʼlebʼ li jwal wank xwankil li xinsikʼ xbʼaanunkil. Anaqwan wankin joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 50 hoor anaqwan ut linkʼanjel naxbʼaanu naq tinruuq tenqʼank saʼ Betel ut ninruuk xbʼaanunkil jalan chik li kʼanjel saʼ xmolam li Jehobʼa».

17. Saʼ kʼaru chik ebʼ li naʼlebʼ naqataw rusilal xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ li Jehobʼa? (Isaías 48:​17, 18).

¹⁷ Wank sut li xmolam li Jehobʼa naxkʼe qe li naʼlebʼ li nokooxkol chiru xrahinkil ru li bʼihomal ut jalan chik li naʼlebʼ li truuq xbʼaanunkil naq inkʼaʼ tooʼabʼinq chiru li xnaʼlebʼ li Yos. Naq nakʼulmank aʼin, naqataw rusilal naq naqayuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa li naxbʼaanu naq saqaq ru qachʼool ut inkʼaʼ naqachʼik qibʼ saʼ chʼaʼajkilal (1 Tim. 6:​9, 10). Chi joʼkan tooruuq xkʼebʼal qachʼool saʼ li qakʼanjel chiru li Jehobʼa. Maakʼaʼ junaq chik li naʼlebʼ li truuq xkʼebʼal xsahil qachʼool ut tuqtuukilal (yaabʼasi Isaías 48:​17, 18).

18. Kʼaʼut naq junelik nakaawaj xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ li Jehobʼa?

¹⁸ Li Jehobʼa toj troksi ebʼ li kristiʼaan re xbʼeresinkil li xtenamit chiru li nimla rahilal ut chiru li jun mil chihabʼ naq t-awabʼejinq (Sal. 45:17). Saʼ li hoonal aʼan, ma tqayuʼami li xnaʼlebʼ usta tento tqakanabʼ chiʼixbʼej li nawulak chiqu? Wi anaqwan nokooʼabʼink, inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiqu abʼink saʼ li kutan chalk re. Joʼkan naq, junelik qayuʼamiq li xnaʼlebʼ li Jehobʼa ut saʼ xyanq aʼin wank li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe qe ebʼ li winq li kixxaqabʼ re naq tooʼeʼril (Is. 32:​1, 2; Heb. 13:17). Wank xyaalal re xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa, li nabʼeresink qe, li nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqachʼik qibʼ saʼebʼ li chʼaʼajkilal li naxkʼe saʼ xiwxiwal li qapaabʼal ut tqataw li akʼ ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ toowanq chi junelik.