1. Amulandu ci wuno tukalondela e Yehova ukututungulula? Lanjililani.

 YELENGANYANI ukuti mwasowa pano muli mu musitu. Koko kuno musowezile kuli ivinyama, inzoka, iviwambi, amavwi, amawe, apano ni vintu vinji ivya kutinya. Uzye mungivwa wuli nga cakuti muli na wumwi uwakumitungulula swinya wino akumanyile icete sana? Ukwasowa nu kuvwilika mungivwa icete. Amuno mumanyile ukuti wandi amitungulule kuno kusi vyovyo ivintu. Yo-o insi yawa ngati amwe wo-o umusitu. Mwawa ivintu iviwipe ivivule vino vingonona wuciwuza witu ne Yehova. Lelo twawa ne Yehova e katungulula witu umufikepo. Akatutungulula ukufuma kwe vyo-o iviwipe nu kututwala ku wumi wa muyayaya munsi mpya.

2. Uzye e Yehova akatutungulula wuli?

² Uzye e Yehova akatutungulula wuli? Ica kutalicila cino akawomvya we Baibolo. Swinya akawomvya na wano wasonta ukutungulula, ndi vino “umuzya wacisinka swinya uwa mano,” wino akatupekanizizya ivyakulya vya ku muzimu vino vikatwavwa ukupingula icete pa vintu. (Mat. 24:45) Cinji acakuti, akawomvya na wonsi awafikepo, ponga ngati awakangalila wa miputule na wa eluda mu mawungwe. Wa-a awonsi wakatuwomelezya nu kutunena ivya kucita nga cakuti kwawa intazi. Tukasalifya nkaninye pe wo-o vino Yehova akatutungulula icete pe yo-o impindi intale pano tukuya tukupalamila ku nsilo ya kwe yo-o insi. Co-o cikalenga tutwalilile ukuwa swe viwuza vyakwe nu kutwalilila ukupita mu nzila yakuya ku wumi.

3. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

³ Mpindi zimwi cingatuwomela ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova, maka maka nga cakuti wufumile ku wantu wano watapwililika. Amulandu ci? Amuno mpindi zimwi wangatunena vino tutatemilwe. Nanti ncepamwi tungakwelenganya ukuti vino wakutunena vitanga viwombe swinya vitafumile kwe Yehova. Nga  twatalika ukwelenganya wo-o, tuzipizile ukwizuka ukuti e Yehova awino akatungulula awantu wakwe swinya tukazanamo ivizima nga cakuti tukukonka vino akutunena. Mwe co-o icipande twandi tusambilile pe vino vingatwavwa ukutwalilila ukusuwila uwutunguluzi wa kwe Yehova, akuli ukuti (1) vino Yehova watungululanga awawomvi wa kwe ku nsizi, (2) vino akatutungulula mwe ya-a amanda, ne (3) ivizima vino tukazanamo nga twatwalilila ukukonka uwutunguluzi wakwe.

VINO YEHOVA WATUNGULULANGA AWINA ISRAELI

4-5. Avyani vino vikalanjizya ukuti e Yehova wawomvyanga e Musa pakutungulula awina Israeli? (Lolani icikope pa nkupo.)

⁴ E Yehova wasonsile e Musa ukutungulula awina Israeli pano wafumanga muwuzya ku Egypt. Swinya walenzile wamanye ukuti awino wawatungululanga ukupitila mwe Musa. Ku cakulolelako, wawomvyanga intumba yiwingo umusanya ni ntumba ya mulilo uwusiku. (Ukuf. 13:21) Acino awina Israeli ne Musa wakonkanga yonye intumba yino yawatunguluzile na kwe sumbi muwenzu. Lelo pano awina Egypt wawakonsile, awina Israeli watinile nu kulola ngati wandi wawakome. Welenginye ukuti e Musa waluvinye pakuwatungulula kwe Sumbi Muwenzu. Lelo e Musa ataluvinyepo nanti cimwi. Amuno e Yehova awino wawatungululanga ukupitila mwe Musa. (Ukuf. 14:2) Swinya awino wizile awapususya na mucizungusyo.—Ukuf. 14:​26-28.

⁵ Na pa myaka 40 yino yakonsilepo, e Musa watwalilizilevye ukukonka intumba yiwingo pakutungulula awantu wa kwe Yehova mu mayonde. a Impindi yimwi wizile awika yo-o intumba pitenti lya kwe Musa pa kuti awina Israeli wonsinye walilole. (Ukuf. 33:​7, 9, 10) Swinya yonye intumba ayino Yehova wawomvyanga pakulanda ne Musa. Nawe wayanga mukulondololela awantu vino Yehova wamunena ukuti avino wacite. (Amalu. 99:7) Vyonsinye vyo-o, vyalanjizyanga awina Israeli ukuti e Yehova awino wawatungululanga ukuwomvya e Musa.

6. Uzye awina Israeli wakonkanga uwutunguluzi wa kwe Yehova? (Impendwa 14:​2, 10, 11)

⁶ Ku cawulanda, awina Israeli awavule wakanile ukusuwila vino vyalanjizyanga ukuti e Yehova wawomvyanga e Musa ku kumulandilako. (Wazyani Impendwa 14:​2, 10, 11.) Swinya wanyocezyangapo imiku ni miku ukukana suwila ukuti e Yehova awino wawatungululanga. Na cino cafumilemo acakuti, yo-o inkulo yitinjizile munsi ya wulayo.—Impe. 14:30.

7. Awaweni wamwi wano wivwizile uwutunguluzi wa kwe Yehova? (Impendwa 14:24) (Lolani ni cikope.)

⁷ Lelo nanti ciwe wo-o, kwalinji awina Israeli wamwi wano wakonsile uwutunguluzi wa kwe Yehova. Ku cakulolelako, e Leza walanzile ukuti: “E Kalebu . . . akankonka ichete-chete.” (Wazyani Impendwa 14:24.) E Leza walambuzile e Kalebu swinya wamunenile ukuti asole icifulo kuno walondanga ukwikala munsi ya wulayo. (Josh. 14:​12-14) Inkulo ya wina Israeli yino yakonsilepo, nayonye yalinji aca kulolelako icizima kukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova. Ku cakulolelako, pano e Joshua wino wapyanile pe Musa watalisile ukutungulula awina Israeli, wamucindikanga “muwulanzi wakwe wonsi.” (Josh. 4:14) Na cino cafumilemo acakuti e Yehova wawinjizizye munsi ya wulayo.—Josh. 21:​43, 44.

8. Londololani vino Yehova watungululanga awantu wakwe mu mpindi ya zya mfumu? (Lolani ni cikope.)

⁸ Mu myaka yino yakonsilepo, e Yehova wasonsile wakapanzya ukutalika ukutungulula awantu wakwe. Swinya mu mpindi ya zya mfumu, wasonsile wakasesema ukuti awano watungulula awantu. Izya mfumu zino zyalinji ni cisinka kwe Yehova, zivwilanga wa kasesema.  Ku cakulolelako, Imfumu Davidi yayicefizye nu kwivwila vino e kasesema Natani wayilunjisile. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Imila. 17:​3, 4) Winji walinji Amfumu Jehoshafati wino wivwizile uwutunguluzi ukufuma kwe kasesema Jahazieli swinya wawomelezizye na wa Yuda ukuti “suwilani awatumwa wakwe [Leza].” (2 Imila. 20:​14, 15, 20) Ne Imfumu Hezekia pano yalinji nu wulanda, yanenile e kasesema Ayiseya ukuti ayavwe. (Ayize. 37:​1-6) Lyonsinye nga cakuti izya mfumu zivwila uwutunguluzi wa kwe Yehova, zyapalwanga swinya uluko lonsinye lwacinjililwanga. (2 Imila. 20:​29, 30; 32:22) Ukwasowa nu kuvwilika, wonsinye waweni ukuti e Yehova awino wawomvyanga wakasesema ukutungulula awantu wakwe. Lelo nanti ciwe wo-o, izya mfumu izivule na wina Israeli wamwi wativwilanga wakasesema wa kwe Yehova.—Jere. 35:​12-15.

VINO YEHOVA WATUNGULULANGA AWINA KLISTU WAKUTALICILA

9. Awaweni wano Yehova wawomvyanga pa kutungulula awina Klistu wakutalicila? (Lolani ni cikope.)

⁹ Pa nsizi yakuzyulupuka kwa kwe Yesu, e Yehova wapanzile iwungwe lya wina Klistu. Uzye wawatungululanga wuli? Wasonsile e Yesu ukuwa amutwe wi wungwe. (Efes. 5:23) Lelo nanti ciwe wo-o, e Yesu atalandanga nu musambi wenga na wenga pakuwanena ivyakucita. Wawomvyanga awatumwa na wasongo mu Yerusalemu ukuti awano watungulula. (Imili. 15:​1, 2) Swinya wasonsile na wa eluda ukuti awano watungulula mu ma wungwe.—1 Tes. 5:12; Tait. 1:5.

10. (a) Uzye awina Klistu wakutalicila wakonsile uwutunguluzi wa kwe Yehova? (Imilimo 15:​30, 31) (b) Amulandu ci wuno wamwi wano walembwa mu Baibolo wakanizile ukwivwila wano Yehova wasonsile ukutungulula? (Lolani akambokosi ka kuti “ Cino Calenzile Wamwi Watasuwila Ukuti e Yehova Awino Wawatungululanga.”)

¹⁰ Uzye awina Klistu wakutalicila wakonsile uwutunguluzi wa kwe Yehova? Awavule wakonsile swinya wivwilanga vino wawanenanga. E Baibolo yikalanda ukuti, “awasechela nkaninye kumazwi yansimpo yano wivwile.” (Wazyani Imilimo 15:​30, 31.) Nga mwe ya-a amanda, uzye e Yehova akatungulula wuli awantu wakwe?

VINO YEHOVA AKATUTUNGULULA MWE YA-A AMANDA

11. Uzye e Yehova watunguluzile wuli e Charles Taze Russell na wawuye?

¹¹ E Yehova watwalilila ukutungulula awantu wakwe. Akacita wo-o ukupitila mwi Zwi lyakwe na mwe Yesu Klistu umutwe wi wungwe. Uzye  kuli vimwi vino vyalenga musinincizye ukuti e Yehova watwalilila ukuwomvya awantu ukutungulula? Akuno vyawa. Ku cakulolelako, yelenganyani vino vyacitisile pansizi ya mwaka wa 1870. E Charles Taze Russell na wawuye wavwambilizyanga ivisinka pa masesemo ya mu Baibolo. Acino wizile awatalika ukwivwicisya icisinka cimwi icakuti, mu 1914 mwalinji nu kucitika icintu icicindame cino cakumile Uwufumu wa kwe Leza. (Dan. 4:​25, 26) Ukwasowa nu kuvwilika e Yehova awino wawatungululanga. Vino vyacitisile mu 1914 vyalanjizizye ukuti Uwufumu wa kwe Leza watalisile ukuteka. Kwizile akuwa Inkondo ya Kutalicila iya nsi Yonsi, swinya kwizile akukonkapo izyandwala, ivizumanzi ni vipowe. (Luk. 21:​10, 11) E Yehova wawomvizye awonsi wa cisinka ukutungulula awantu wakwe.

12-13. Avyani vino awanawitu wacisile pano kwalinji Inkondo ya Citi Wili iya nsi Yonsi pa kuti umulimo wakuwizya wuwaya pa nkolelo?

¹² Lekani tulande na pe vino vya citisile pano kwalinji Inkondo ya Citi Wili iya nsi Yonsi. Pano awanawitu wivwicisizye amazwi yano yawa pa Ukuwumbulika 17:​8, wazanile ukuti Inkondo ya Citi Wili iya nsi Yonsi yitatungululanga kwe Armagedoni. Lelo wamanyile ukuti inkondo nga yasila kwalinji nu kuwa umutende swinya umulimo wa kuwizya walinji nu kuya pa nkolelo. Acino nanti acakuti ivintu vyalolekanga ngati vitalinji icete peyoyo impindi, iwungwe lya kwe Yehova lizile aliwikako isukulu lino witanga ukuti Watchtower Bible College of Gilead. Kwe lyo isukulu akuno wasambilizyanga wamishonari ivya kuwomba icete umulimo wakuwizya mu ncende indekane lekane ukuzinguluka insi yonsinye. Wa-a wamishonari wawatumanga ukuya mukuwombela kunji na pano kucili kuli inkondo. Cinji acakuti, wizile awawikako Isukulu lya kusambilila ivya kuwizya b pa kuti wavwe awanawitu na wankazi ukuwa awakasambilizya awazima. Vyonsinye vyo-o vyapekanizizyanga awantu wa kwe Yehova ku kutwalilila ukuwomba umulimo wakuwizya.

¹³ Mwe ya-a amanda cikayilanjizya apatiswenye ukuti e Yehova awino watungululanga awantu wakwe na pano wapitanga mu ntazi. Ukufumilila pano kwawezile Inkondo Yaciti Wili iya Nsi Yonsi, awantu wa kwe Yehova munsi imvule wawa nu wuntungwa wakuwomba umulimo wakuwizya. Na co-o calenga awantu awavule ukumanya Yehova.

14. Amulandu ci wuno wungalenga tusuwile uwutunguluzi wuno wukufuma kwi wungwe lya kwe Yehova na kwa eluda? (Ukuwumbulika 2:1) (Lolani ni cikope.)

 ¹⁴ Na peyonye impindi Iwumba Lino Likatungulula lyatwalilila ukukonka uwutunguluzi wa kwe Klistu. Swinya likalonda ukusinincizya ukuti vino likunena awanawitu na wankazi, vilingine na vino Yehova ne Yesu wakalola ivintu. Wa kangalila na wa eluda nawo nga wapocelela vyo-o ivyewo, wakanena awa mu ma wungwe. c E Baibolo yikalanda ukuti wa eluda awapakwe ukuwikako nawa eluda wonsinye wano wakatungulula mu ma wungwe wawa ‘mwikasa lyakwe [Klistu] ilya kwe ndilo.’ (Wazyani Ukuwumbulika 2:1.) Kweni wa-a awanawitu watapwililika swinya wakaluvyanya ndi wulyanye vino cawanga kwe Musa, e Joshua na watumwa. (Impe. 20:12; Josh. 9:​14, 15; Roma. 3:23) Lelo nanti ciwe wo-o, e Yesu alitwalilila ukutungulula umuzya wacisinka na wa eluda “ukufika nakunsilo yansi.” (Mat. 28:20) Fwandi twawa ni milandu imivule yino yingalenga tusuwile ukuti e Yehova awino akatutungulula ukupitila mwe wano wasonta.

IVIZIMA VINO TUKAZANAMO MUKUKONKA UWUTUNGULUZI WA KWE YEHOVA

15-16. Avyani vino mukusambililako kwe wano wakonsile uwutunguluzi wa kwe Yehova?

¹⁵ Tukazanamo ivizima ivivule nga cakuti twatwalilila ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova. Ku cakulolelako, e Andy ne Rose d wakonsile vino umuzya wacisinka akatuwomelezya ukuti twapepusya imikalile. (Hebe. 13:5.) Na co-o calenzile waye mukwavwilizyako mu wuzengo. E Rose watili: “Mpindi zimwi twikalanga mutuma ng’anda utucepe, icakuti patawanga na pakutendela. Swinya nakazizye ama kamela nanti acakuti natemilwe ukukopa. Nivwile uwuwi nkaninye icakuti nalizile pano nakazya. Lelo ntatwalilizile ukuyivwa uwuwi, nawisile vye amano pa vizima vino vyalinji nu kufumamo mu kuwombela Yehova, ngati awulyanye vino calinji kwe Sara e muka Abrahamu.” (Hebe. 11:15) Avizima ci vino wa-a awatwalane wazanilemo mwe vino wapinguzilepo? E Rose watili: “Twawa ni nsansa nkaninye amuno twamanya ukuti tukawombela e Yehova ukufika pano papelezile amaka yitu. Pano tukuwomba umulimo uwuli wonsinye wuno Yehova watupa, tukakwelenganya pe vino ivintu viliwa munsi mpya.” E Andy nawe watili: “Twawa ni nsansa nkaninye amuno tukawomvya amaka ni mpindi yitu kuvya Wufumu.”

 ¹⁶ Avizima ci vinji vino tukazanamo mukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova? Lekani tulandeko pe Marcia. Pano we-e nkazi wamazile isukulu, wavwambisyanga sana ukutalika ukuwomba wu payiniya. (Mat. 6:33; Roma. 12:11) Nomba pano atani atalike, walanzile ukuti: “Wizile awansola ukuya mu kusambilila ku univeziti pa myaka 4, ukwasowa ukulipila. Lelo navwambisyanga sana ukuwombela e Yehova. Acino nasozilepo ukuya mu kusambilila kakosi akatici kano kalinji nu kuwanjavwa pano nkuwomba wu payiniya. Vino napinguzilepo ukucita vyalinji icete nkaninye. Amuno peyo-o impindi nkakwivwa icete ukuwomba wu payiniya wa mpindi zyonsi swinya nawako nu longo ulwakuya mukwavwilizyako pa Bethel nu kuwombako imilimo yinji iyiyiwele ponga na wanawitu na wankazi.”

17. Avizima ci na vinji vino tulizanamo nga twatwalilila ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova? (Ayizeya 48:​17, 18)

¹⁷ Mpindi zimwi iwungwe lya kwe Yehova likatunena ivya kukonka vino vikatucinjilila ponga ngati, ukukana vwambisya ukuwa ni vintu ivivule nu kukana cita ivintu vino vingalenga tukane ukukonka amasundo ya kwe Yehova. Ivintu vikatuzipila nga cakuti twakonka wo-o uwutunguluzi. Amuno tukawa ne kampingu umusanguluke swinya tusiwa ni ntazi zino wano wasikonka amasundo ya kwe Leza wakawa nazyo. (1 Tim. 6:​9, 10) Naco cilifumamo acakuti, tuliwa ni nsansa nu mutende swinya tuliwawombela e Yehova nu mwezo witu wonsinye.—Wazyani Ayizeya 48:​17, 18.

18. Amulandu ci wuno mukuvwambisya sana ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova?

¹⁸ Twamanya ukuti e Yehova alitwalilila ukuwomvya awantu pakututungulula mu wucuzi wukulu, na pa myaka 1000 iya kuteka kwa kwe Yesu. (Amalu. 45:16) Nomba uzye tulitwalilila ukukonka uwutunguluzi nanti acakuti vyo watunena vipusine na vino tetukulonda? Icasuko kwe lyo-o iwuzyo cingawa ukulingana na vino tukacita peyo-o impindi nga cakuti iwungwe lya kwe Yehova lyatunena ivya kukonka. Acino lekani tutwalilile ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova, ukuwikako na wulyanye wuno wukafuma ku wonsi wano wasonta ukututungulula. (Ayize. 32:​1, 2; Hebe. 13:17) Amuno twawa ni milandu imivule nkaninye yino yingalenga tusuwile e Katungulula witu e Yehova. Twasuwila ukuti akatulewusya kwe vino vingonona wuciwuza witu naweliwe nu kututungulula ku wumi wa muyayaya munsi mpya.