Za aha birimu

Za ahari Ebirimu

Waba nokimanya?

Waba nokimanya?

Ahabw’enki ebiri omuri Bibuli obumwe biri kwegarukamu?

OBUMWE abahandiki ba Bibuli bakaba nibahandika ebigambo ebiri kushushana, enteruro aha nteruro. Reba enshonga ishatu eziri kwereka enshonga babire bari kukikora basyo:

Bikaba nibirugirira aha bwire obu bahandikiremu ebyo bigambo. Omuri Isirayeli ya kare abantu bingi bakaba batari kubasa kutunga za kopi z’ebiragiro. Emirundi myingi bakaba nibahurira ebiragiro biri kushomwa, abantu bateranira hamwe omu ihema ry’okubuganiramu. (Bir 31:10-12) Oku kiri kurebeka hakaba hari kubasa kubaho ebyabateganisa, kituma batahurira ge ahabw’okwemerera amashaha mingi kandi bari omu bantu bingi. (Neh 8:2, 3, 7) Omu mbera nk’ezo okugarukamu ebigambo by’omugasho bikaba biri kubasa kutuma cayorobera abahurikize kwijuka ebyahandikirwe n’okubita omu bikorwa. Okugarukamu ebigambo by’omugasho bikaba biri kubasa kubakwasa, namunonga kwijuka ebintu byona ebiri kukwata aha kintu, ecokurebereraho nk’oburyo obu Ruhanga ari kutegekamu n’oku ari kucwamu emanja.—Lev 18:4-22; Bir 5:1.

Oburyo obu byabire biri kuhandikwamu. Hihi 10 ahari igana by’ebintu ebihandikire omuri Bibuli, bihandikirwe nk’ebyeshongoro. Omuri ebyo, harimu nk’ekitabo ca Zaburi, Eceshongoro ca Solomoni n’ekitabo c’Amaganya. Obumwe ebyeshongoro nibiba byine amakorasi agari kukwasa abahandiki n’abari kuhurikiza ebyo byeshongoro kugumizamu kwijuka ebigambo. Ecokureberaho: Reba ebigambo ebiri omuri Zaburi ya 115:9-11: ‘Iwe Isirayeli, yesige Yehova! Ni we Muhwezi wanyu, kandi ni we Ngabo yanyu. Imwe ab’enju ya Aroni, mwesige Yehova! Ni we Muhwezi wanyu, kandi ni we Ngabo yanyu. Imwe abatina Yehova, mumwesige! Ni we Muhwezi wanyu, kandi ni we Ngabo yanyu.’ Mbehi wareba oku kugarukamu ebyo bigambo byabire biri kukwasa abeshongozi kugumizamu kwijuka enshonga nkuru z’omuri eco ceshongoro?

Bikaba nibituma basindagiriza enshonga nkuru. Obumwe abahandiki ba Bibuli bakaba nibagarukamu ebintu bikuru. Ecokureberaho: Obu Yehova yaragire Abisirayeli kutarya eshagama akaragira Musa kubigarukamu emirundi myingi. Ruhanga akaba ari kwenda kusindagiriza ku amagara gari omu shagama, kandi ku eshagama eri kugeranisa amagara. (Lev 17:11, 14) Bwanyima obu entumwa n’abazehe b’omuri Yerusalemu babire bari kugamba aha bintu ebi babire bashemerire kwerinda ebitari kushemeza Ruhanga, nambwenu bakasindagiriza ku babire bashemerire kwerinda eshagama.—Byak 15:20, 29.

N’obu Bibuli eri kugarukamu ebintu bimwe tikiri kumanyisa ngu Yehova nayenda ngu tugire engesho y’okushoma ebintu turi kubigaragarukamu. Ecokureberaho: Yesu akagamba ati: ‘Ku murabe nimushaba, mureke kushaba nimugarukagaruka omu bigambo bya busha.’ (Mat 6:7) Ku yaherize kugamba basyo akatwereka oburyo obu turi kubasa kushabamu Ruhanga omu buryo obu ari kukunda. (Mat 6:9-13) Obwe rero nobu tutashemerire kugaragarukamu ebigambo twaba turi kushaba, tikiri kutuzibira kugaruka aha nshonga nkuru z’omuri Bibuli.—Mat 7:7-11.

Ekigambo ca Ruhanga nikigarukamu ebigambo ninga enteruro ahabw’enshonga ndungi. Ni oburyo bumwe omu buryo bwingi, obu Omwegesa witu Mukuru ari kutwegesamu kugira ngu tugasirwe.—Isa 48:17, 18.