Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

Kit kʼalej ti índice

¿A exlálak?

¿A exlálak?

¿Jaleʼ ti Biblia waʼats i kaw axi u olnáb yan i kalel?

KI TSUʼUW jaleʼ an dhúchumchik kʼal an Biblia junchikíl u wichélak kin olnaʼ jun i kaw axi in okʼxidh olnámalits. Neʼets ki exóbnaʼ ox i tsalap abal ki exbay jaleʼ tin tʼajálakchik antsanáʼ:

Jaykʼiʼ ti dhuchan an kaw. Lej wéʼ i israelitas axi in kwaʼalak jun i copia in kʼál an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Jajáʼchik in atsʼálak jawaʼ in ulalak an abatnaxtaláb tam u támkunalak ban tabernáculo kom tanáʼ u ájchinalak (Deut. 31:​10-12). Ki tʼilaʼ abal tam an israelitas u támkunalak lej yanak tin eb ani junchikíl kwaʼalak ka kʼwajiy kubat yan i horas. Axéʼ in tʼajálak abal yabchik kin atsʼaʼ tajax jawaʼ u ájchinal ani walám yab neʼetsak kin ejtow kin tʼilaʼ patal jawaʼ olnáj (Neh. 8:​2, 3, 7). Jaxtám ti lej alwaʼak kin atsʼaʼ yaníl jun i kaw abal kin tʼilaʼchik ani kin ejtow kin eyendhaʼ tin ejatal. Ani axéʼ lej exbadhak tam u binábak yan i olchixtaláb (Lev. 18:​4-22; Deut. 5:1).

Jantʼiniʼ ti dhuchan. Talchik i pejach axi ti Biblia kʼwajat dhuchadh jantʼiniʼ i ajatlábchik, ejtíl an Salmos, El Cantar de los Cantares ani a Lamentaciones. Waʼatsak talchik i ajatláb axi in kwaʼalak jun i pejach axi wilkʼidh u tejwamélak ban ajatláb. Axéʼ u éynalak abal an israelitas kin tʼilaʼ an ajatláb ani kin exbaychik jantʼoj u leʼnabak ka exóbchat kʼal axéʼ xi ajatláb. Jun i tʼiplab játs jawaʼ in ulal an Salmo 115:​9-11, tanáʼ in ulal axéʼ: «Bichow Israel, ka belaʼ kʼal a Jehová. (Jajáʼ neʼets ti tólmiy ani neʼets ti kʼaniy). Tatáʼchik in yanél a Aarón, ka belaʼ kʼal a Jehová. (Jajáʼ neʼets ti tólmiy ani neʼets ti kʼaniy). Tatáʼchik axi a kʼakʼnál a Jehová, ka belaʼ kʼal a Jehová. (Jajáʼ neʼets ti tólmiy ani neʼets ti kʼaniy)». Tam jun i israelita in ajatnálak nixéʼ xi ajatláb u tolminchábak abal yab kin ukʼchiy.

Jaleʼ ti dhuchan. An dhúchumchik kʼal an Biblia junchikíl u wichélak kin uluw jun i kaw kom lej exbadhak. Jun i tʼiplab, a Jehová in uchaʼ an israelitas abal yab in tomnálak kin kʼapuw i xitsʼ ani in uchaʼ a Moisés abal kin ólchij yan i kalel an israelitas jaleʼ ti yab in tomnálak kin tʼajaʼchik. A Jehová in léʼak abal an israelitas kin exbay abal an xitsʼ pel i ejataláb kom kʼal nixéʼ tu kʼwajat ejat (Lev. 17:​11, 14). Yan i támub talbél an ókʼnomchik ani an abatwálej axi ti Jerusalén, in tʼilchij an epchalchik jantʼoj játs axi yab in tomnálak kin tʼajaʼ max in léʼ kin kulbedhaʼ a Dios. Jajáʼchik in ólchij juníl an epchalchik abal yab in tomnálak kin eyendhaʼ an xitsʼ (Hech. 15:​20, 29).

Belits abal ban Biblia wilkʼidh u tʼilnal jun i kaw, a Jehová yab in aychal abal wawáʼ wilkʼidh ki uluw jun i kaw axi kʼwajat dhuchadh ti Biblia. Ma a Jesús in uluw abal yab ki wilkʼidh uluw jun i kaw (Mat. 6:7). Ani talbél jayej in uluw talchik i tsalap axi i éjtowal ki eyendhaʼ tam u ól ani a Jehová neʼets kin batsʼuw nixéʼ xi oláb (Mat. 6:​9-13). Tam i ólonchal a Jehová, yab expidh i eyendhál jun i kaw abal ki ólonchij. Pero i éjtowal ki eyendhaʼ pílchik i kaw abal ki ólchij jawaʼ i atsʼál (Mat. 7:​7-11).

I lej kʼakʼnál kom ti Biblia waʼats talchik i kaw axi wilkʼidh u tejwamél. Axéʼ pel jantʼoj axi a Jehová in eyendhál abal tu ku exóbchij ani antsanáʼ ki ejtow ku kʼwajiy alwaʼ (Is. 48:​17, 18).