Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Eki Waaba Nookimanya?

Eki Waaba Nookimanya?

Ahabw’enki Baibuli neegarukagarukamu enshonga ezimwe?

ABAAHANDIIKIRE Baibuli obumwe bakaba bagarukamu enshonga barikukoresa ebigambo nibyo bimwe. Yetegyereze enshonga ishatu ezirikubaasa kuba zaabareetaire kukora ekyo:

Obu yaahandiikwa. Omuri Israeli eya ira, abantu abaingi bakaba bataine Biragiro ebikopooroirwe. Bakaba bahurira Ebiragiro birikushomwa, eihanga ryona ku ryabaire ryeteeranira aha ihema ry’okubugabuganiramu. (Bir. 31:​10-12) Obundi haine ebyabaire nibibahuzya bahurikiize, kandi beemereire kumara eshaaha nyingi, obwo bari baingi. (Neh. 8:​2, 3, 7) Omu bwire nk’obwo, okugarukamu enshonga nkuru kikaba kihwera abantu kuguma nibaijuka ebyahandiikirwe n’okubigyenderaho. Okugarukamu ebigambo ebimwe kikaba kibahwera kwijuka obushonshorekye bw’ebiragiro ebi Ruhanga yaabaire abaahaire.—Lev. 18:​4-22; Bir. 5:1.

Oku yaahandiikirwe. Ebicweka nka ikumi ahari igana ebya Baibuli n’ebyeshongoro, otwariiremu ekitabo kya Zaaburi, Ekyeshongoro kya Sulemaani, n’eky’Okutonzya. Obumwe ebyeshongoro bikaba birimu ebicweka ebirikugarukwamu, ekyareeteire abarikubihurikiriza kukwata ebigambo byabyo. Nk’eky’okureeberaho, yetegyereze ebigambo ebiri omu Zaaburi 115:​9-11, nihagira hati: “Iwe Israeli, yesigye [Yehova]! Niwe muhwezi waabo, kandi engabo yaabo.Imwe ab’enju ya Arooni, mwesigye [Yehova]! Niwe muhwezi waabo kandi Engabo yaabo. Imwe abatiina [Yehova], mumwesigye! Niwe Muhwezi waabo kandi engabo yaabo.” Waayetegyereza oku okugarukamu ebigambo ebyo kirikubaasa kuba kyahweraire abaabaire nibeeshongora, kuta omu mitima yaabo n’ebiteekateeko amazima ago ag’omuhendo?

Kuhamiiriza enshonga enkuru. Abaahandiikire Baibuli obumwe bakaba bagarukamu ebigambo bikuru. Nk’eky’okureeberaho, obu Yehova yaaha Abaisraeli ekiragiro ky’okutarya eshagama, akagambira Musa kugarukamu emirundi mingi ahabw’enki baabaire bataine kukikora. Ruhanga akaba naayenda kuhamisiriza enshonga ey’okugira ngu amagara g’omubiri gari omu shagama, ekirikumanyisa ngu eshagama neejwekyera amagara. (Lev. 17:​11, 14) Bwanyima, entumwa n’abakuru omuri Yerusaalemu barikworeka emiringo mikuru y’okwetantara kugwisa kubi Ruhanga, nabo bakagaruka baayoreka ngu ni kikuru kwetantara eshagama.—Byak. 15:​20, 29.

Kwonka kikaba kitari kigyendererwa kya Yehova ngu Ebyahandiikirwe bigarukagarukwemu nk’omugyenzo. Nk’eky’okureeberaho, Yesu akagira ati: “Ku muraabe nimushaba, murekye kushaba nimugarukagaruka omu bigambo.” (Mat. 6:7) Bwanyima akabagambira ebi barikubaasa kugambaho omu kushaba ebirikuhikaana n’ebi Ruhanga arikukunda. (Mat. 6:​9-13) N’ahabw’ekyo n’obu turaabe nitwetantara kugarukagarukamu ebigambo nibyo bimwe turikushaba, twine obugabe bw’okugamba aha nshonga niyo emwe obundi.—Mat. 7:​7-11.

N’ahabw’ekyo, ebigambo ebimwe n’enshonga ezimwe omu Kigambo kya Ruhanga bikagarukagarukwamu ahabw’enshonga ezihikire. Ogu ni gumwe aha miringo mingi oku Omwegyesa waitu Orikukirayo arikutwegyesa eby’okutugasira.—Isa. 48:​17, 18.