Skip to content

Skip to table of contents

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Ko e hā ʻoku toutou fakamamafaʻi ai ʻe he Tohi Tapú ha meʻa?

KO E kau hiki Tohi Tapú naʻa nau faʻa toutou leaʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea tatau. Fakakaukau ki ha moʻoniʻi meʻa ʻe tolu naʻá ne tākiekina nai ʻa e kau hiki-tohí ke fai pehē:

Ko e vahaʻa taimi naʻe hiki aí. ʻI ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá, ko e tokolahi taha ʻo e kakaí naʻe ʻikai ke nau maʻu ha tatau fakafoʻituitui ʻo e Laó. Naʻa nau fanongo tefito ki hono lau ʻa e Laó ʻi he taimi naʻe fakatahataha ai ʻa e puleʻangá ʻi he tāpanekalé. (Teu. 31:​10-12) ʻOku ngalingali naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi fakahohaʻa ʻi he taimi naʻa nau fanongo aí pea naʻa nau tuʻu ʻi he ngaahi houa lahi ʻi he fuʻu kakai tokolahi. (Nehe. 8:​2, 3, 7) ʻI he ngaahi taimi peheé, ko hono toutou leaʻaki ʻa e ngaahi kupuʻi lea tefitó naʻá ne ʻai ke faingofua ange ki he kakaí ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi konga Tohi Tapú pea ngāueʻaki ia. Ko hono toutou leaʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea paú naʻe tautefito ʻene tokoniʻi kinautolu ke manatuʻi ʻa e fakaikiiki ʻo ha meʻa, hangē ko e ngaahi lao mo e tuʻutuʻuni fakaefakamaau ʻa e ʻOtuá.—Liv. 18:​4-22; Teu. 5:1.

Founga naʻe hiki aí. Ko e pēseti ʻe 10 ʻo e Tohi Tapú ʻoku faʻuʻaki ʻa e ngaahi hiva—kau ai ʻa e tohi ʻo e Ngaahi Sāmé, Hiva ʻa Solomoné mo e Tangilāulaú. ʻI he taimi ʻe niʻihi ko e ngaahi hivá ʻoku ʻi ai hono tau, ʻa ia ʻokú ne fakafāʻūtahaʻi ʻa e faʻunga ʻo e hivá pea tokoni ki he kau fanongó ke nau maʻuloto ʻa e ngaahi leá. Ko e fakatātaá, fakatokangaʻi ʻa e ngaahi lea ʻi he Saame 115:​9-11: “ʻE ʻIsileli, falala kia Sihova—Ko ia ʻa honau tokoní mo ʻenau paá. ʻE fale ʻo ʻĒlone, falala kia Sihova—Ko ia ʻa honau tokoní mo ʻenau paá. ʻA kimoutolu ʻoku manavahē kia Sihová, falala kia Sihova—Ko ia ʻa honau tokoní mo ʻenau paá.” ʻE lava ke ke sio ki he founga naʻe tokoni ai ʻa hono toutou ngāueʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ko iá ke tō loloto ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻingá ki he ʻatamai mo e loto ʻo e kau hivá?

Ko e fiemaʻu ke fakamamafaʻi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻingá. ʻI he taimi ʻe niʻihi naʻe ngāueʻaki ʻe he kau hiki Tohi Tapú ha ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga. Ko e fakatātaá, ʻi hono fakahinohinoʻi ʻe Sihova ʻa e kau ʻIsilelí ke ʻoua te nau kai ʻa e totó, naʻá ne ʻai ʻa Mōsese ke ne toutou fakamamafaʻi ʻa e ʻuhingá ʻo tuʻo lahi. Naʻe fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ke fakamamafaʻi ko e moʻui ʻa e kakanó ʻoku ʻi he totó, ʻa ia, ko e totó ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e moʻuí. (Liv. 17:​11, 14) Ki mui ai ʻi hono lisi ʻe he kau ʻapositoló mo e kau mātuʻa ʻi Selusalemá ʻa e ngaahi founga mātuʻaki mahuʻinga ke fakaʻehiʻehi ai mei he hoko ʻo taʻefakahōifua ki he ʻOtuá, naʻa nau toe fakamamafaʻi ʻa e fiemaʻu ke fakaʻehiʻehi mei he totó.—Ngā. 15:​20, 29.

Naʻe ʻikai ke fakataumuʻa ʻa Sihova ke nau tōʻongaʻaki ʻa hono toutou fakamamafaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea Fakatohitapú. Ko e fakatātaá, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻI hono fai ha lotú, ʻoua ʻe toutou leaʻaki ʻa e ngaahi meʻa tatau.” (Māt. 6:7) Pea naʻá ne hoko atu ke ʻomai kiate kitautolu ha ngaahi kaveinga feʻungamālie ki he lotú ʻa ia ʻoku fehoanaki mo e finangalo ʻo e ʻOtuá. (Māt. 6:​9-13) Ko ia lolotonga ʻetau fakaʻehiʻehi mei hono toutou leaʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea tatau ʻi heʻetau lotú, ʻoku ʻatā ke tau toutou lave ki he ngaahi kaveinga tatau.—Māt. 7:​7-11.

ʻI ha ʻuhinga lelei, ko e Folofola fakamānavaʻi ʻa e ʻOtuá ʻoku toutou fakamamafaʻi ai ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea pau. Ko e taha ia ʻi he ngaahi founga lahi ʻoku akoʻi ai kitautolu ʻe heʻetau Faiako Maʻongoʻongá ke tau maʻu ʻaonga mei ai.—ʻAi. 48:​17, 18.