1. ˗Zlanwopösü ˗wɔn ˈgü, mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˗kë wo ˗de ˈgü ꞊dhɛ?

 ZOOVA ˗dhɔkëmɛn ˗nu kwa ˗zlanwopö mɛn ˗nu ˗dhɛ ˈyö sü ꞊dhɛ kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗a ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë, ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈpö kö ˈkwa mɛn ˗nu ˗takun ˗wa dɔ. ˗Zlanwopösü ˗yö mɛn ꞊vadhɛ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˗zlanwopösü ˗yö ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˈMën ˗kë? Mɛn ˈbha ˗nu ˈwaa ˗mɔn ˈˈwɩ ˗sü ˗bha, ˈö go mü ˈwaa ˈdhaŋ˗ bho wo ˗de ˈˈdhiʋ̈. ˗Kan mɛn ˗nu ˈgü ˗sü ˈö ˈkɔ ˗nu ˈgü bhë, ˈyaa˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗dhɛ ˗së. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˈˈsuʋ̈ ˗yö ˗an ˗kë ˈyö sü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo ˗an kë wo ˗gɔ ˈkɔɔ. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˈwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈwɔn ꞊shiö mɛn ˗nu ˗dhɛ wo ˗bha. Kwa ꞊dhegblü ꞊vadhɛ ˗nu ˈwo ˗dhö ˈkö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë, ˗ɲɔɔn mɛn ˗nu ˗bha ˗sü kö ˗wo nɔɔn˗ ˗së pö bhë ˗yö ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˗wa ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ yö ˗wɔngbɩɩsü ˗mü, ˗a ˗wɔn ˈgü ˗wa ˗kë zoodhö zoodhö. ˗An ˈˈdhiaa ꞊dede ˗yö Zoova ˈgü.

2. ˈKwaa zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ ˗ni ˈgü ˗zlanwopösü ˈgü, ˈmën ˗kë ˈö kwa ˈgü dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ga?

² ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗wɔn ˈgü, ˗zlanwopö zuʋ̈gblüdhi ˈka ˗sü ˗yö kë ka ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ka ˈgü ˈya ˗dho ga. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗dekëtɩtɩmɛn ˗mü kwa ˈka ˈö ˈkwaa ˈdhaŋ˗ bho kwa ˗de ˈˈdhiʋ̈ bhë, ˈkwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ˗nu ˈˈɲan ˗yö bɔ kwa ˗ta. ˗Ya ˈgo mü, ˈkwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö kwaa mɛn ˗nu kwa zɔɔdhe ˗man. Mɛn ˈbha ˈyaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈwɔn ˗së ˈö˗ ˗kë ˗a ˗wɔn ˈgü, mɛn ˗nu ˗wo ˈˈkan ö ˗bha. ˈWɔn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗yö ˗an ˗yö ˈkpakpadhö ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈö kwa ˗takun. (Is. 41:13) ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü, pë ˈˈsoodhu ˈkwa dho ˗an kë kö ˈkwa bɔ ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü kö ˈkwa ˗zlanwopö zuʋ̈gblüdhi ˈka kwa ˗dho ˗an yö.

 KWA ꞊FAAN ꞊SLƆƆ BIBLÖ ˈGÜ

3. ˈMën ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Zedhemi ˗takun kö ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˗nu ˗dhɛ?

³ ꞊Kwɛŋzü ˗Zlan ˗yö yö ˈˈgbɩɩ˗ dɔ ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗kɔ ˈka kö ˗wa kë, ˗yö ˗an ꞊faanmën. ˗Kwa ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Zedhemi ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˈDhɛ Zoova ˗ya pö ˗a ˗dhɛ ˗yö ö ˗bha nɔɔnwo pö, ˈˈsuʋ̈ ˗yö ˗da Zedhemi ˈgü. Zedhemi ˗ya ˗pö: «N ˈˈdhi ˈyaa ˈˈkan ˗sü ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗a ꞊kun ˈnëngɔɔnnën ˈka.» (Jér. 1:6) ˗Mën ˈö˗ ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˗mɔn ˗Zlan ˗bha nɔɔnwo pö ˗sü ˗bha? ˗Yö ꞊faan ꞊slɔɔ˗ ˗Zlan ˈˈDhiwo ˈgü. ˗Ya ˗pö: «˗Yö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈshiʋ̈ ˈdhö n ga ˈgü, ˈö ˈmaan kun ˗mɔn ˗ni ˈgü ˗a bun ˗sü ˗bha.» (Jér. 20:​8, 9) ˗Dhɛ ˈö Zedhemi dho nɔɔnwo ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a pö ˗a ˗bha bhë ˗a ˗dhɛ ˗kun ˈˈgbɩɩ˗. ˈMën ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ˗? Nɔɔnwo ꞊dede ˈö bhë, yö ˗mü.

4. ˈKwa ˗Zlan ˈˈDhiwo pö ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü, ˈwɔn ˗së ˗mɛɛn ˈkwa dho ˗a ꞊slɔɔ? (Kodhɔsö 1:​9, 10)

⁴ Kletiɛn ˗nu ˗wo ꞊faan ˗slɔɔ Zoova ˈˈDhiwo ˈgü. ˈSëëdhɛ ˈö bɔmɛn Pɔdhö ˗ya bɔ Kodhɔsömɛn ˗nu ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü, ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗wo gagade ˈö ˗Zlan ˈˈDhiwo ˈgü ˗a ˗dɔ kö ‹˗an ˈˈta ˗kɔ ˗yö bhɔ Zoova ˗bha ˗bha› kë ˈˈdhʋ̈ ‹kö ˗wo kë ˈwɔn ˗së suu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈdo ˈdo këmɛ ˈka.› (Kodhɔsö 1:​9, 10 ˗wo pö.) ˈWɔn ˗së ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗a do ˈnën ˗tɔ nɔɔn˗ ˗së pö ˗sü. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈ ˈkwa Biblö ˗wo pö, ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü kwa ˗bha ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗dho ˗gban ˈö ˈkwa˗ yö ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ pö ˗sü ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗.

5. Kwa ˗dho Biblö ˗wopösü waa˗ draansü ꞊trɔɔn ꞊slɔɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁵ ˈKwa˗ pö ˈkwa ˗Zlan ˈˈDhiwo ꞊trɔɔn ꞊slɔɔ, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˗a ˗wopösü ˗a draansü waa ˗zota ˗a ˈgü ˗sü ˗nu ˈwo bhë ˈkwa ˗an kë ˗bia ˗ta. ˈKwa Biblö ˈˈɲan ˈbha ˗wo pö kwa ˈti˗ ˈgüman ˈkwa ˗dho ˗lö ˗a ˗zü, ˗kwa bɔ Guide de recherche pour les Témoins de Jéhovah ɛɛnˈˈ Index des publications des Témoins de Jéhovah ˗ta kö ˈkwa˗ ˈgüman ˗së ˈka. ˈKwa kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü kö ˈkwa˗ draanˈˈ, ˗yö ˗dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˈˈDhiwo ˈö bhë gagade ˗mü. (1 Tes. 5:21) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, kwa ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈpë ˈkwa˗ ꞊draan bhë ˈkwa˗ ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ.

˗KWA KWA ˗DE BAAˈˈ ˗SË ˈKA ˗ZLANWOPÖSÜ ˗BHA

6. ˈMën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa kwa ˗de baaˈˈ ˗së ˈka ˗zlanwopösü ˗bha?

⁶ ˈKwa kwa ˗de baaˈˈ ˗së ˈka ˗zlanwopösü ˗bha, kwa ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa˗ pö mɛn ˗nu ˗dhɛ ˗zogbandhe ˈka. ˈˈSanni Yesu ˗yö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu bɔ, ˗yö ˗an ˗takun kö ˗wo wo ˗de  baaˈˈ. (Dhu. 10:​1-11) ˗Dhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈˈslö ˈö Yesu ˗ya ˗zɔn ˗an ˗dhɛ bhë ˗wa ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˗an ˗kɔ ˗yö ˗mɔn ˈwɔn ˗së ꞊va kë ˗sü ˗bha ˈö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ꞊dedewo.—Dhu. 10:17.

7. Kwa ˗dho kwa ˗de baaˈˈ ˗zlanwopösü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

⁷ Kwa ˗dho kwa ˗de baaˈˈ ˗zlanwopösü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? Kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗zota ˈpë ˈkwa dho ˗a pö ˗a ˈgü, ˗ya ˈgo mü kö ˈkwa dhiaŋzë kwa ˗de ˗bha ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ ˈka. ˗Yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa˗ ˈto ˈˈdhiʋ̈ ˈkwa kwa ˗de baaˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ꞊plɛ ɛɛnˈˈ ˗yaaga ˈö mɛn ˗nu ˗wo wo ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˗an ˈka, ˗an ˈgü. ˗Ya ˈgo mü ˈkwa kë ˗an ˈˈpiʋ̈, ˗kwa ˈwɔn blɛɛˈˈ zuʋ̈saadhɛ ˈka, ˗kwa ˈˈyɩɩto ˗an ˗dhɛ, ˈkwa kë ꞊dhɛ ˗an ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈdhö.

8. ˈMën ˗kë ˈö Pɔdhö ˗yö kletiɛn ˗nu ˗zɔn ˈˈsɛgbɔ ˈka?

⁸ Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö ö ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɛ: ‹Pë ꞊bhlëëbhlëësü ˈö˗ ˈˈsinma ˈyaa ˈdhö bha, ˗yö ˗ya ˗sü ˈka ˈˈsɛgbɔ ˈgü.› (2 Ko. 4:7) ˈMën ˗tɔ pë ꞊bhlëëbhlëësü? Yö ˈnën ˗tɔ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ pö ˗sü ˈö mɛn dha bhë. (2 Ko. 4:1) ˈYö ˈmën ˗tɔ ˈˈsɛgbɔ? Yö ˈnën ˗tɔ ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo nɔɔn˗ ˗së pö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ. Pɔdhö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˈˈdhoodɔmɛn ˗nu ˗wo pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗bhöpë, yɔ waa ˈwëëga ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˗da ˈˈsɛgbɔ ˈgü. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka Zoova ˗yö nɔɔn˗ ˗së ˈö ˗kë pë ꞊bhlëësü ˈka bhë ˗a ˗nu kwa ˗dhɛ. Zoova ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ꞊faan ꞊slɔɔ kö ˈkwa ˗zlanwopö ˗kplawo.

˗KWA BHƐƐˈˈ KÖ ZOOVA ˗YÖ KWA ˈGÜ KË ˈˈGBƖƖ˗

9. Kwa ˗dho ˈˈkan ˗suʋ̈ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ ˗sü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

⁹ ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka kwa ꞊mɔɔn ˗bha ˈkwa ˗suʋ̈ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ. Kwa ˗dho bɔ ˈwɔn suu ˈö bhë ˗a ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈDhɛ ˈwo˗ pö bɔmɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈwa ˗dho ˗zlanwopö, ˗kɔ ˈwo ꞊bhɛɛ ˗a ˈka ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü. ˈˈSuʋ̈ ˈti ˗an kë kö ˗wo ˈˈkan ˗zlanwopö ˗sü ˗bha, ˈpë ˈwo˗ ˗kë ꞊ʒiaan ˈnën ˗tɔ ˗wo ꞊bhɛɛ Zoova ˗dhɛ kö ˗wa «˗wʋ pö ˗zʋgbandhe ˈka.» Zoova ˗to mü ˈö ˗an ˗bha bhɛɛwo ˗daakë. (Këw. 4:​18, 29, 31) Kwa ˗de ˈpö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˈˈsuʋ̈ ˗ya kwa kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗takundhe ˗dhɛ Zoova ˗gɔ. ˗Kwaa pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗yö mɛn ˗nu ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü bhë ˗a ˗dadhiʋ̈, kë ˈˈdhʋ̈ kö nɔɔn˗ ˗së ˗pö ˗an ˗dhɛ ˗sü ˈˈsuʋ̈ ˈya ˗dho kwa kë.

10. Zoova ˗yö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa kë ö ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka? (Isaïe 43:​10-12)

¹⁰ Zoova ˗yö ö ˗kɔ ˗yɛ kwa ˗bha kö ˈkwa kë ö ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka, ˈö˗ pö ꞊dhɛ ö ˗dho kwa  ˗takun kö kwa ˈgü ˗yö kë ˈˈgbɩɩ˗. (Isaïe 43:​10-12 ˗wo pö.) ˗Kɔ ˈö˗ ˗kë ˗a ˈka ˈˈdhʋ̈, ˗kwaa ˗yiishiö ˗ga. ˗A ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈpɛpɛ ˈö ˈkwa ˗zlanwopö ˗a ˈka, Yesu ˗yö kwa ˈˈpiʋ̈. (Mat. 28:​18-20) ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ Zoova ˗yö ˈˈkiö ˗nu ˗bɔ kö ˗wo kwa ˗takun. (˗Dhɛ. 14:6) ˗A ˗yaaga ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ Zoova ˗yö kwa ˗gba ö ˗bha ˗zuu ˈˈslʋʋslʋ ˈka kö ˗yö kwa ˗takun kwa ˗zo ˗yö ˈto pë ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan ˗an ˈˈpiʋ̈. (Zan 14:​25, 26) ˗A ˗yiishiö ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ Zoova ˗yö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗nu kwa ˗dhɛ kö kwaa˗ ˗nu ˈkwa yökë kwa ˈkwëë˗. Zoova waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗an ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü pë ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗bhawɔn ˈdhö˗ ˗bha kö ˗zlanwopösü ˗yö dhi kwa ˗gɔ, kwa˗ ˗slɔɔ.

ˈWƆN YÖ ˗KƆ ˗SË ˗YÖ KË KWA ˗GƆ, ˗KWA ˈˈWƖ ˈWƆN ˗NU ˗BHO ˈˈGBLƲƲ ˗SÜ ˗BHA

11. Kwa ˗zlanwopö ˗ni ˈgü, ˈmën ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˗kpan mɛn ꞊vadhɛ ˗bha? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

¹¹ Ka ˈti ˗kpan mɛn ˗nu ˗bha ꞊va ˗an ˗gɔ ˈkɔɔ, ka ˈgü ˗yö ˗ga ˗ee? ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, ˗ka ka ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈka˗ pö: «N ˗man ˈˈyasagümɛn ˗nu ˗wo ˈˈmɛn ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˈgü?» (Këw. 16:13) «˗Wo yö ˈˈdhiʋ̈ ɛɛnˈˈ ˗wo ˈˈdhookwëëdhö ˗ee?» ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗zlanwopö ˗kpinŋ ˈˈpiʋ̈. Kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Ʒoshoa ˗ya ˗pö: «A ˗zlanwopö ˈˈdhookwëëdhɛ ˗nu waa ˗dhɛ ˈö mɛn ˗nu ˈwo mü ꞊va ˗an ˈgü.» Waa ö ˗bha dhebɔ Bliʒitö ˗wo ˗kpan mɛn ꞊va ˗bha ˗an ˗gɔ ˈkɔɔ kö ˈɲënŋ˗ ˗ya ˗pö, ˈwo ˗kpan ˗an ˗bha ˈzü ˗tɛɛdhoowayi ˈˈdooka ˗nu ˈka.—Efɛ. 5:​15, 16.

12. Kwa ˗dho mɛn ˗nu ˗bha ˗zoyödhe waa ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an ˗kaanbho ˗an dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹² ˈKwa˗ yö ꞊dhɛ mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa wo ˈˈtʋ ˈto kwa ˗bha nɔɔnwo ˗bha, ˗kwaa ˈˈslö mɛɛnˈˈ kö ˈkwa ˗an ˗bha ˗zoyödhe ɛɛnˈˈ ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an ˗kaanbho ˗a dɔ. Ʒoshoa waa Bliʒitö ˗wo wo ˗bha ˗dhiaŋ züdɔ dhɛɛˈˈ ˈö ˗ya ˗sü ˈka ˈsëëdhɛ ˈˈpɛn ˗ta, ˗a ˗ta. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ꞊waa˗ pö ˈwo ˈsëëdhɛ ˈˈpɛn Ka Biblö ˗sü ꞊dhɛ ˗mën ˈdhö? nu mɛn ˗nu ˗dhɛ, ˗wo dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈwo˗ pö: «Mɛn ˈbha ˗nu ˗wo Biblö ˗sü ꞊dhɛ ˈsëëdhɛ ˗be ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈdhö, ˈö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˈwaa ˈsü ˈˈdhʋ̈. ˈYö ka ˗zë ꞊wɛ?» ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˗wo ˗bɔ ˗a ˗ta ˈö waa mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdoodɔ.

13. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈti wo ˈˈtʋ ˈto kwa ˗bha, ˈmën ˗kë ˈkwa dho ˗a pö ꞊dhɛ ˗zlanwopösü ˗yö ˗dhi kwa ˗gɔ? (Proverbes 27:11)

¹³ ˗Zlanwopösü ˗bha ˗dhi kwa ˗gɔ ˗su ˈyaa  ˈsü mɛn ˗nu ˈwo wo ˈˈtʋ to ˗an ˗bha. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ yö ˈö Zoova waa ö Gbö ˈwo˗ dɔ kwa ˗kɔ ˈka bhë kwa˗ kë ˗ni ˈgü. ˗Wa ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa ꞊Gbɛkiö ˗dhɛ kë mɛn ˗nu ˗dhɛ. (Këw. 10:42) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˈti ˗kpan mɛn ˈbha ˗bha kö ˈkwa dhiaŋzë ˗a ˗dhɛ ɛɛnˈˈ ˗wa ˗kɔ kwa ˗bha nɔɔnwo ˈka zuʋ̈gblüdhi ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˗gɔ, ˈyö sü ꞊dhɛ kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ kwa ˈˈdhiaa ˗yö kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë, ˗a ˈgü.—Proverbes 27:11 ˗wo pö.

14. Kwa ꞊dhegblü do ˗ya mɛn ˈbha ˈö ö ˈˈtʋ ˈto ˗a ꞊slɔɔ, ˈmën ˗kë ˈö mɛn ˈˈpɛpɛ kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi?

¹⁴ Mɛn ˈbha ˗ya ö ˈˈtʋ ˈto kwa ꞊dhegblü do ˗bha, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗dhi ˈpö. ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˗ya ˗pö kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˗yö ꞊dhɛ ˈnën ˈbha ˈö ꞊dhiɔŋ ˗a mɛɛnˈˈ ˗sü ˈdhö. Mɛn ꞊va ˗wo ˗dho ˗a mɛɛnˈˈ ˗dhɛ ˈgü ˈwo bɔ ˗dhɛ ꞊gban ˈgü. ˗Wa kpan ˈnën ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha mɛn ˈˈpɛpɛ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi, mɛn ˈö˗ ꞊slɔɔ bhë yö dosɛnŋ ˈyaa ˗mü. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü kö ˗wo kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka bhë, mɛn ꞊va ˗bha yö ˗mü. Kwa ˗bhawɔn ˗yö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗bha kö ˗wo ˗zlanwopö kwa ˗bha ˈˈyasa ˈgü. ˈYö mɛn do ˗ya ya ˗nu ˗bhɔkwëë ˗ta ˗sü ˗bha, mɛn ˈˈpɛpɛ kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi.

˗KWA KWA ˈˈƝAN ˗KLU ZOOVA WAA MƐN ˈˈWƐƐ ˗NU ˗DHƆ ˈÖ KWA ˈGÜ ˗A ˗BHA

15. Matiö 22:​37-39 ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗sü ˗dho ˗a kë ˈö ˗zlanwopösü ˗kë kwa ˗dhɛ ˗së ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈö˗ kwi ˗ta ˗a ˗bha.)

¹⁵ ˈKwa kwa ˈˈɲan ˗klu Zoova waa kwa kë ˈyɔɔ˗ ˗nu ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü ˗an ˗bha ˗zlanwopösü ˈˈshiʋ̈ ˗dho dɔ kwa ˗ta. (Matiö 22:​37-39 ˗wo pö.) Zoova ˗ya ˗kpan kwa ˗bha kö kwa˗ ˗bha yö kë ˗ni gü, zuʋ̈gblüdhi ˈö dho kë ˗a ˗gɔ ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. ˗Ya ˈgo mü mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗wa ˗ya Biblö draansü ˗bha, zuʋ̈gblüdhi ˈö dho kë ˗an ˗gɔ ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ˈzü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo wo ˈˈtʋ to kwa ˗bha nɔɔnwo ˗bha ˈwo Zoova ˗dhɔkë bhë, ˗wo ꞊mɔɔn ˗bha ˈwo ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ.—Zan 6:40; 1 Tim. 4:16.

16. ˈKwa ꞊nënŋ kwa ˗gɔ ˈkɔɔ, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë kö ˈkwa zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ ˗zlanwopösü ˈgü? ˗A ˈwɔnzuan ˗nu ˗zɔn.

¹⁶ ˈKaa ꞊mɔɔn ˗bha kö ˈka ˈgo ka ˗gɔ ˈkɔɔ, ˈka yö ˈˈkpɛnŋ ˗ee? ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ˗ka ka ˈˈɲan ˗klu pë ˗nu ˈka dho ˗a kë kö ˈka˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova waa ˈka këyɔɔ ˗dhɔ ˗yö ˈka kë ˗a ˗bha. Korona virisö ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, kwa ꞊dhegblü Samiɛ waa ö ˗bha dhebɔ Dania ˗wo ˗kë ꞊nënŋ ˗sü ˈka wo ˗gɔ ˈkɔɔ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a  ˈgü, ˗wo ˗zlanwopö ˗kplawo telefɔnö ˈka ˈwo ˈsëëdhɛ bɔ mɛn ˗nu ˗dhɛ, ˈö go mü ˈwo mɛn ˗nu ꞊klaŋkë Biblö ˈka Zumö ˈˈdhiʋ̈. ˗Dhɛ ˗kë ꞊dhɛ kanŋsɛɛ ˗yua ˗kun Samiɛ ˗bha bhë ˗ya ˈdho ö ˈˈdhɛkë ꞊dhɔtrɔɔplöö, ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˗nu ˈwo mü ˗an ˗dhɛ. ˗Ya ˗pö: «Kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, ˈˈsuʋ̈ ˗yö kwa ˗kë ˈö kwa ˈgü ˗yö ga. ˗Ya ˈgo mü kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˗da ˈgüdandhe ˈgü. ˈˈKɛɛ kwa ˗bhawɔn ˗yö Zoova ˗dhɔkë zuʋ̈gblüdhi ˈka ˗sü ˗bha.» ˈWɔn ˈbha ˈö Dania ˗ya ꞊slɔɔ ˈyö ˗tɔ ˗yö ˗draan ˈö ˗puö. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˈˈsu ˗yaaga ˗kë ˈliŋ˗ ˗ta. ꞊Taabha, ˗yö ˗ya gɔnën ˈgü ˈˈsu ˈˈsɔɔdo ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗pö: «Pë ˈˈpɛpɛ ˈö n ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗a kë ˗sü ˗bha ˈa˗ ˗kë. A pë ˈˈpɛpɛ ˗kë ˈa ˗zlanwopö ꞊dhɔtrɔɔmi ˈö kun n ˈˈdhɛkë ˗ni ˈgü bhë ˗a ˗dhɛ. A ˗zlanwopö ˈpö dhebɔ ˈö nu ꞊kwɛɛ˗ ˗nu ˈka yi ˗gɔ ˈkɔɔ ˗a ˗dhɛ. Dhebɔ do ˈö kun ˗blëëdhɛ yökë ˗dhɛ ˈgü yaa˗ ˗nu yi ˈˈdoo ˗së ˗dɔ telefɔnö ˈˈdhiʋ̈.» ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Samiɛ waa Dania ˈwaa kun ˗mɔn ˗ni ˈgü ˈwɔn ˗nu ˈwo kun ˗an kë ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗an kë ˗sü ˗bha ˈzü, ˗a ˗dhɛ ˈö ˗an ˗kɔ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wa ˗kë ˈö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ˈzü.

17. ˈˈSlö ˗nu ˈwo˗ ˗an ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë, kwa ˗dho ˈwɔn ˗së ꞊dede ꞊slɔɔ ˗an ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁷ ˗Kwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˗dhioo ˈˈsoodhu ˈkwa ˗an yö ˗wɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë, ˈkwa ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü. ˈˈSlö ˗nu ˈwo ˗an ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˈˈdhʋ̈ ˗wo kë ˗sü ˈka ꞊dhɛ pë ˗nu ˈwo ˗an ˗da ˗bhöpë ˈˈpiʋ̈ ˗an ˈdhö. ˗A pë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ꞊waa˗ ꞊gban ˗da ˗bhöpë ˈˈpiʋ̈, ˗a din ˗yö ˗kë ˗së. ˗Dhioo ˗nu ˈwo bhë ˈkwa ˗an ꞊gban ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, kwa ˗dho kë baasü ˈka ˈö ˈwɔn yö ˗kɔ ˗së ˗yö kë kwa ˗gɔ, ˈkwa zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ ˗zlanwopösü ˈgü.