1. Ndrŭ na ndima lotsonga lod’radha dhi njí kana nari dho ká nja ndrŭ adi ndima mbu ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

 YOVA dzá ndrŭ ko kʉ ro, ko adi lod’ra nja ndrŭ dho dhonalo ko jirie kodhi ra nǎ Baba ji ndirigoti ko adi riji ko kó ko lai ndrŭ tsotso ndima chu ke. Bí kʉ ná wahubiri jirie lod’radha dhi njí ji. Ro, nja kpa dho hwè ndima ba fø njí kana nari e kpakpa. Ká addudho? Nja kpa djo do adi pá ndirigoti kpa adi riddi ndima dho nzá longa ka ndi ddini ri. Nja ndrŭ nzá jirie nzá le nzi ndima ro ndima si ndrŭ bba nari ro ri. Nja ndrŭ adi ndima dhó lo ndrŭ si gʉgʉ nari do nji. Nja ndrŭ dho le ddirieri nzɨ kpa ne lo ndima kana ndrŭ na. Ngbà mai ndima ji Yova bbo ro, fø le-djoi ma, le-vei ma na dho rie kpakpa ndima d’ra hwè lo-i nzá ndima chu ná ndrŭ dho. Føro mai, fø njí na mana kʉ bbo nari ndima chu nari dho kpa adi kpakpanga nji ndima d’ralo bí ina. Bbʉbbʉ dhé, Yova nanga adi jini bbo kpadhi lo dho!

2. Njati hwè ni ba lod’radha dhi njí kana nari é kpakpa ma ni dho ró, ri ká ngani nzɨ ni thí bʉni addudho?

² Nja saa na ká nzɨ ni adi hwè ba lod’radha dhi njí kana fø ni ni mbu nari djotsina ri? Rie fø ró, nzɨ bbari ni thí bʉni. Ni ni nja nzá chu longaddidha ri, ná føri ridho nari kʉ, nyenyenga na ni nzá jiri ni drr ndrŭ dhó nganjadha ni djo ri ndirigoti ni nzá jiri lo é ni kana ndrŭ na ri. Ndirigoti ddikpa le ma nzá ddi jirie ri ro ndrŭ gʉ ndidhó lo gʉ ri, bbo pli rie bblo lo ndi ji ndi njí nja ndrŭ dho ri ró. Nidzá ra nǎ Baba chu ni adi bani na ná fø kpakpalo bblo pli ndirigoti ke adi riji ndi kó ni tsotso nidhó lo u ná ritsi na. (Isa. 41:13) I lo nǎ, ko si loti fø ni ni mbu nari kana ka ndi kó ni tsotso ná 5  kʉ ná lo djo ndirigoti ko si ngbaribbai ma le ka le ba hwè lod’radha dhi njí kana nari nja.

ABBARI MUNGU DZÁ LO BBɄ KPAKPANGA NI DHO

3. Nabi Yeremia tsotso ká addu kongʉe ndiro ndi d’ralo nja ndrŭ dho d’e?

³ Drrdrrnga djó ro, Mungu dzá lo adi kpakpanga bbʉ kedzá njí dhi ndrŭ dho kpakpa kʉ ná njí ke bbʉ kpa dhona ná saa na. Loroji na, akotilo nabi Yeremia djo. Ke nanga rɨngʉeni rɨ Yova pongʉeri ke rá lod’ra ro. Yeremia pongʉeri: “Ma nzá chu lotidha ro ri, dhonalo ma kʉ jadda ke go.” (Yer. 1:6) Nde, addui ká kongʉe Yeremia tsotso ndi d’ralo ngana do ro d’e? Ke bangʉe kpakpanga Mungu dzá lo nǎ ro. Ke pongʉeri: “Ri ngʉngʉe kazz le tø ma ró kpa nǎ nari bbai, ndirigoti ma njengʉeni nje ri tso ma cho ma ndí na nari na.” (Yer. 20:8, 9) Kpakpalo na ma Yeremia ngʉ bani lo ndi d’ra ná eneo nǎ ro, ke ngʉ d’ra ná lo bbʉngʉe ke dhó lo ungʉe ná kpakpanga ke dho ke njí fø njí d’e.

4. Njati ko di Mungu dzá lo zø ndirigoti ko di ngaddi ri djo bbo ró ká addu adi njini? (Wakolosai 1:9, 10)

⁴ Wakristo adi kpakpanga ba Mungu dzá lo nǎ ro. Kolosai nǎ kutaniko dho ndi ndingʉe ná barua nǎ, mutume Paulo pongʉeri bbʉbbʉlo kpa chu nari si kpa ronga cho kpa “bbi Yova na ngbà thonga nari bbai” ndirigoti kpa ba “bblo matokeo ndima nji ná bblo njí krʉ kana.” (Azø Wakolosai 1:9, 10.) Fø bblo njí tsungʉe hwè lo-i le d’ra nari ndi nǎ. Føri dzá lo dho, Mungu dzá lo ko di zø ndirigoti ko di ngaddi ri djo bbo ró, kodhó udha adi ngʉ kpakpa Yova djo ndirigoti ko adi Pidhinga dzá hwè lo-i le d’ra ná føri nja mana na bbo.

5. Ko ká ka ko ba faida bbo Biblia ko zø nari nǎ ro ngbaribbai?

⁵ Ndiro ko ba faida bbo Mungu dzá lo ko zø nari nǎ ro d’e, ri nzá ngani ko di ri zø inga ko di ngaddi ri djo lele ri. Adi saa ba ri zødha dho. Njati ni zø ná andiko ni famu bblo nzá ró, nzɨ da ri djolu. Føri rɨngana, anjinjí Index des Publications Watch Tower inga Musaada wa Kutafuta Habari kwa Ajili ya Mashahidi wa Yehova na ndiro ni famu fø verse djo le tu nanga ná lo bblo d’e. Njati ni di utafiti nji Biblia ni zø ná saa na ró, føri si nidhó udha li kpakpa Mungu dzá lo kʉ bbʉbbʉ nari djo. (1 Te. 5:21) Njati ni u ni zø ná lo u ró, ni  sie hwè na ni d’ra ni zø ná fø lo nja ndrŭ dho.

ATAYARISHA NI BBLO LOD’RADHA DHI NJÍ DHO

6. Ri ká ngani ko di ko tayarisha bblo lod’radha dhi njí dho addudho?

⁶ Njati ni tayarisha ni bblo lod’radha dho ró, nja ndrŭ na ni loti nari do nzɨ ni ro nji ri. Yesu kongʉe ndi unakpa tsotso kpa tayarisha ndima bblo lod’radha dho ndi kpa cho nari njí. (Lu. 10:1-11) Yesu ddingʉe ndi unakpa dho ná lo na kpa njingʉe njí nari dzá lo dho kpa bangʉe hwè bbo ndima nji ná lo dho.​—Lu. 10:17.

7. Ko ká ka ko tayarisha ko lod’radha dho ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

⁷ Ko ká ka ko tayarisha ko lod’radha dho ngbaribbai? Ringani ko ddinga ngbaribbai ma ko ka ko d’ralo bblo pli ko adi loti nari bbai nari djo. Føri kina, addinga bí ina nidhó eneo na ndrŭ adi dhu ná aro inga gbo kʉ ná ngadhudha ma, ngbaribbai ma ni ka ni ngʉ ri goti ná chu ma na djo. Ndirigoti ndrŭ dhi ngana ni si ná saa djo, ako ni jotso ko, agbonga, ndirigoti adhoni kau.

8. Mutume Paulo tilo djo ná loroji ridho nari bbai, Wakristo ká kʉ dz’ na le rø ná no bbai ngbá chu nǎ?

⁸ Kodhó lod’radha dhi njí djo Paulo pongʉeri: “Kodhó kʉ bbo na mana kʉ ná ritsi dz’ na le rø ná no nǎ.” (2 Ko. 4:7) Bbo na mana kʉ ná fø ritsi ká kʉ addu? Føri kʉ, ndrŭ dhó shinga adi gø ná Pidhinga dzá lod’radha dhi njí. (2 Ko. 4:1) Nde, dz’ na le rø ná no ká kʉ addu? Føri kʉ, Mungu dzá njí dhi ndrŭ hwè lo-i ndima adi d’ra nja ndrŭ dho ro. Paulo cho nǎ, komersa ngʉ adi bbo na mana kʉ ná ritsi d’ú nzz na le rø ná cha nǎ, føri i ngʉe nyo ma, wa ma, mbø ma na. Føri bbai, Yova bbʉ bbo na mana kʉ ná hwè lo-i kodhó. Yova dhó le tsotsokodha chulu ko ka ko ba kodhó lo u ná kpakpanga ndiro ko rá anzi fø hwè lo-i d’radha na d’e.

ANJI SALA NDIRO NI É NGANA DO RO D’E

9. Ndrŭ do ma, kodhó lo ndrŭ si gʉ nari do ma na djolu ká ko ka ko si ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

⁹ Nja saa na, ko adi ndrŭ do ma, kodhó lo ndrŭ si gʉgʉ nari ma na do nji. Fø lo djolu ká ko ka ko si ngbaribbai? Addinga mitume njingʉe ná sala djo kpa dho ndrŭ  d’rangʉeri nzɨ kpa lod’ra ná saa na. Do ndima bbaé si ndima djolu nari rɨngana, kpa nzingʉeri Yova kó ndima tsotso ndima rá “anzi [kedzá] lo djo ndima loti ngana do ro nari na.” Yova ngʉngʉe kpadhó sala goti théi. (Mdo. 4:18, 29, 31) Njati ko di ndrŭ do nji nja saa na ró, kodho maddi ringani ko nziri Yova kó ko tsotso. Anziri Yova kó ni tsotso ni si ndrŭ do ni nji nari djolu ndrŭ ni ji nari na.

10. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai ko d’ralo d’e? (Isaya 43:10-12)

¹⁰ Yova li ko ko d’ra ndidzá lo ndirigoti ke tsoni ndi ko tsotso koko ndiro ko é ngana do ro d’e. (Azø Isaya 43:10-12.) Anja føri ke adi nji lu ná tho kʉ ná chu ro di. Ya kwanza, njati rie ngbá saa na ma ko hwè lo-i d’ra ri ró Yesu e ko na nì dhé. (Mt. 28:18-20) Ya pili, Yova li malaiká nja ndima di ko tsotso kó d’e. (Ufu. 14:6) Ya tatu, Yova adi ndidzá roho takatifu bbʉ ko dho ndi kó ko tsotso ndiro ko no ko jifunza ná lo nga d’e. (Yoh. 14:25, 26) Ya ine, Yova bbʉ ko djoi ma, ko vei ma na ko dho nja ndima kó ko tsotso d’e. Yova ma, ko djoi ma, ko vei ma na dhó nga tsotsokodha chulu ko ka ko é ngana do ro hwè lo-i d’radha dho.

ALIRI NIDHÓ LO TSO GBANI NDRŬ DHÓ LO U NÁ LO NA NDIRIGOTI ADI BBLO NGANJADHA NA NDRŬ DJO

11. Lod’radha dhi njí kana ká ko ka ko ba ndrŭ bí ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

¹¹ Ni si ndrŭ ro nzá abba ró ká ni thí adi bʉni bʉ? Rie fø ró, adhuri ni tsó: ‘Madhó eneo nǎ ndrŭ ká ka ndima é i saa na ngbaga?’ (Mdo. 16:13) ‘Kpa ká kʉ njí gʉ inga soko nǎ?’ Njati rie fø ró, ni ká ka ni ba ndrŭ bí chu lu ni lod’ra ná saa na? Le-djo Joshua pori, “Ma bangʉe lod’radha dhi chu d’uka ma, parking ma na djolu ma lod’ra nari chulu.” Føri kina ke ma, ndibbá le Bridget ma na adi ndrŭ ba bí njati ndima d’ralo ngasdjó inga yenga dyi dyina ró.​—Efe. 5:15, 16.

12. Ndrŭ u ná lo ma, ndrŭ nanga d’o ná lo ma na ká ko ka ko chu ngbaribbai?

¹² Njati ndrŭ di ndima dyu li lo ro nzá ró, amburi ni chu ndrŭ ká urie ngbá lo inga ndrŭ nanga ká addu d’o nari. Joshua ma,  Bridget ma na adi njínji trakt djó anziro kʉ ná ngadhudha na nja ndima nga lotso ndrŭ na d’e. Loroji na, njati rie Nidhó ngaddidha ká e addu Biblia djo? dhi trakt na kpa jiri ndima nga lotso ri ró, kpa adi ripo: “Nja ndrŭ adi ripo Biblia kʉ Mungu dhó ro si ná buku, ro nja ndrŭ nzɨ adi ri nja fø ri. Nde, ni ká adi ri nja ngbaribbai?” Bí ina føri adi rili kpa nga lotso ndrŭ na.

13. Njati rie nzɨ ma ndrŭ kodhó lo u ri ró, ri ká ngani ko ba hwè dhé lod’radha dhi njí nǎ ro addudho? (Mezali 27:11)

¹³ Lod’radha dhi njí nǎ ro ko ba ná hwè nzá dyʉrie ndi ri nǎ ro ko ba ná matokeo ró ri. Ká addudho? Dhonalo ko nji Yova ma, ndi dhi Dduna ma na adi ji ko njí ná lo b’lo føri i kʉ lo ko d’ra nari. (Mdo. 10:42) Føri dzá lo dho, ko ba lo ko ti na ná ndrŭ nzá ma, inga ndrŭ gʉ kodhó lo gʉ ma ró, ko ka ko é hwè na dhé dhonalo ko churi ko hwè bbʉ kodhi ra nǎ Baba dho.​—Azø Mezali 27:11.

14. Njati ko lai muhubiri ba ngbà li ndi dyu lo ró ná ke eneo na ró ká ringani ko ba hwè addudho?

¹⁴ Njati ko lai muhubiri ba ngbà li ndi dyu lo ró ná ke eneo na ró, ko ma ka ko ba hwè ddi. Ddikpa Munara ddingʉe kodhó lod’radha dhi njí vivi ná ngba le ne nari na. Ngba nedha dho le li bí kʉ ná ndrŭ ndirigoti ndrŭ ngba ne krʉ kʉ ná nga lu. Ro, ngba bani ró nga ddikpa le dhé e hwè na ri, ro ndrŭ krʉ e hwè na. Føri bbai, Yesu unake le ndrŭ ngʉ ná føri kʉ bí kʉ ná ndrŭ dhó njí. Ko e kutaniko nǎ ndrŭ krʉ dhó lazima na ndiro ko d’ralo eneo nǎ ndrŭ krʉ dho, ndirigoti ddikpa ke nga njudha dhi ngana ndi si nari tso ró, ko krʉ adi hwè ba.

ALI NI THÍ YOVA MA, NI LAI NDRŬ MA NA NI JI NARI DJO

15. Matayo 22:37-39 nǎ kʉ ná lo na ká ko ka ko njínji ngbaribbai ndiro ko ba hwè bbo lod’radha dhi njí kana d’e? (Anja ji maddi.)

¹⁵ Ko ka ko ba hwè bbo lod’radha dhí njí kana, njati ko di ko thí li Yova ma, nja ndrŭ ma na ko ji nari djo ró. (Azø Matayo 22:37-39.) Addinga ngbá ngatsi ma Yova adi hwè ba fø njí ko nji nari ndi nja ro nari djo, ndirigoti ngbá ngatsi ma ndrŭ sie hwè na Biblia zødha tso ndima nga ró nari djo! Anonga nari kʉ, njati ddikpa ke rr kodhó lo ndirigoti ke vʉri ndi njínji Yova dho ró ke si di cho ró nŭnŭ.​—Yoh. 6:40; 1 Ti. 4:16.

16. Nde, rié abba ko ronga tso choni ri ró, ká ko ka ko ba hwè lod’radha dhi njí nǎ ro ngbaribbai? Abbʉ loroji.

 ¹⁶ Nde, nja kʉ ná lo dho ká ni ronga tso choni abba? Njati rie fø ró, addinga ngbaribbai ma ni ka ni dhǒ jidha Yova ma, ni lai ndrŭ ma na dho nari djo. Coronavirus dhi saa na, Samuel ma, Dania ma na ronga tso chongʉeni ndima bba abba. Kpakpa tso ngʉ o ná fø saa na kpa ngʉ adi lod’ra telefone ma, barua ma na chulu, ndirigoti kpa ngʉ adi Biblia nǎ longaddi ndrŭ dho Zoom djó. Samuel ngʉ adi lod’ra kaser dhi dawa ndi ngʉ adi ba na ngana ndima ngʉ adi nju na ná ndrŭ dho. Ke pori: “Kpakpalo na ko bani ná saa na, ri ka ndi di ko nanga d’o bbo ndirigoti ko ka ko di ko mbu njenjeni nari bbai, ndirigoti kodhó ngatsovedha ka ndi tsu mbudha kana. Kodhó lo adi ri u ko ba hwè Yova dho ko njínji nari nǎ ro.” Fø kpakpalo na ko ngʉ bani ná saa na, Dania dhe kongʉe ndirigoti le ronga tso le chongʉe adza bi 3 dho. Føri goti, le dhó lo ungʉe tsutsu ná ndrŭ dhó kiti bi 6 dho. Le pori: “Ma ngʉ adi ma dho ka na lo nji krʉ. Ma ngʉ adi lod’ra ma ronga ngʉ adi si be ná munganga ma, ma bba ngʉ adi si ritsi mba ná ndrŭ ma na dho. Føri kina ma d’rangʉe lo telefone chulu dawa dhi lo djonga ngʉ adi nja ná ddikpa isɨle dho.” Samuel ma, Dania ma na dhó hali lingʉeri nzɨ kpa d’ralo bbo, ro kpa ngʉ adi ngbà ndima ka ndima njí ná lo nji ndirigoti kpa bangʉe hwè fø ndima rinji nari nǎ ro.

17. I lo nǎ ko tilo djo ná lo ká ka ndi kó ni tsotso ni ba faida bbo ngbaribbai?

¹⁷ I lo nǎ ko tilo djo ná lo adi faida bbʉ bbo njati le njínji ri krʉ na ddinga ró. Fø lo ddi ddiro krʉ kʉ djuu nyo adi o dho ná ritsi bbai. Njati le gbá nì dho nyo adi o djuu ná ritsi tso krʉ nyo na ró, nyo adi o djuu. Føri bbai, i lo nǎ ko tilo djo ná lo krʉ na ko njínji ddinga ró, ko ka ko sisi che ko ko mbu nari djolu ndirigoti ko si hwè ba bbo lod’radha dhi njí nǎ ro.