Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ

Ngaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mawˇ dzehˬ laˇ

Ngaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mawˇ dzehˬ laˇ

Nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ 1985 kʼoꞈ˗ahˇ Kawˬlamˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ oe keuˆ˗euˬ ma. Teu ngeh teu gaˇ suˬ saˬ dui dui luꞈ˗eu meh. Teu gaˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ meuˬ doe ni jawˇ˗eu yaˇ piˇ yaˇ maˇ gaꞈ˗eu aˇ muˇ deuˬ hawˇ˗eu bawˇ tsahˬ˗euˬ yehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. Aˇ nah naˇ nga nyaꞈ neh jawˇ˗iˇ˗euˬ meuˬ pyeuꞈ˗eu Mehˇdeˬyiˬ meuˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ ma kahˇ li ni zaˬ guˬ aˬ dzawˬ aˇ gah deuˬ cah˗eu meh. Zaˬ guˬ heu deuˬ naˇ, yaˇ piˇ yaˇ maˇ gaꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ lmˬ lmˬ˗ehˇ pyuˇ shaˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ beuˆ˗eu gaˇ jiˇ mˇ˗eu meh. Zaˬ guˬ heu deuˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tsawˇ mawˬ mawˬ˗iˇ ngeh keuˆ ni maˬ ya dehꞈ˗a. Zaˬ guˬ ngeh neh shiˇ jiˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ˗ahˇ Kawˬlamˇbiˬ˗yaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ngeh, miˇ tsaˬ yawˬ siˬ yawˬ˗ahˇ jawˇ˗iˇ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ nya.

Miˇ tsaˬ heu siˬ˗euˬ laꞈ taˆ paw pyawˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ Aˬmeˬliˇkaˬ laꞈ oˆ paw aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ le nya˗euˬ nga? Dzeuˇ laꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ ngaˇ aˬ jeˬ jeˇ ya siˬ ya mawˇ˗euˬ nga?

Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ yaw nyiˇ ngeh˗euˬ dehꞈ ziˇ

Ngaˇ 1955 kʼoꞈ˗ahˇ dehꞈ le˗awˇ aˇ doˆ nyiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu ma. Ngaˇ naˇ aˬ nyiˇ nyiˇ saˬ gʼaˬ pyeuꞈ ma. Ngaˇ Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ laꞈ oˆ paw dzaˬ˗ahˇ huiˬ laˇ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ iˬ nah teu gaˇ Baˬtaˬ meuˬ lehˇ kuˇ˗eu meh.

Ngaˬ ma ngaˇ dehꞈ le˗eu myaˆ kʼoꞈ ca ngeh, iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ da, ngaˬ ma zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ gaˇ laˆ tseoˬ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ maˬ bi iˇ˗a. Teu miˇ neh ngaˬ ma, ngaˬ da maˬ jawˇ ngeh nga maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.

Ngaˇ 7 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ

Ngaˇ nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, ngaˇ 7 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh Piˇlehˬ˗euˬ kaˬ muˇ shiˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ maˬ dzaˬ˗eu miˇ neh, saˬ laˬ ma ngaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui˗eu meh. Saˬ laˬ ma aˬ laꞈ tiˬ laꞈ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ meh˗ahˇ ngawˬ nga laˇ˗awˇ, tiˬ laꞈ naˇ kaˬ muˇ nmꞈ ahˇ laˇ˗eu leh jeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ deh yawˬ dzeh˗euˬ ma.

Ngaˬ da ngaˇ 12 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh shiˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh naˇ ngaˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ iˇ nya laˇ˗euˬ meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh huiˬ laˇ mahˇ laˇ mawꞈ laˇ nyaˬ. Ngaˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui dahˬ beh laˇ˗awˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ poˆ tseˇ laˇ˗euˬ ma. Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ jahˇ˗euˬ miˇ neh, ngaˇ 14 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh 1969 kʼoꞈ, Yehꞈ siˬ ba la 8 nah˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya˗euˬ ma.

Ngaˇ sahˬ boꞈ 10 daˇ dzaw gʼaˬ shaw˗euˬ naˇ, aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ taˆ lehˇ geuꞈ dahˬ beh laˇ shaw˗euˬ ma. Teu gaˇ neh myaˆ jaw naˇ ngaˇ Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ gʼahˇ ceh kaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Piꞈlaˬgʼoeˬsiˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ dzehˬ˗eu meh.

Ngaˇ Piꞈlaˬgʼoeˬsiˬ meuˬ˗ahˇ Siˇ˗laˇkaꞈ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yuˇ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ taˬ aw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, nui jah ziꞈ dah ni gʼeh˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ gaˬ gaˇ ya leˇ nya. Aˬ yawꞈ naˇ saˇ lehˆ ni, pyuˇ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu dehꞈ ziˇ˗ahˇ maˬ geuꞈ mawꞈ˗a. Nga nyaꞈ nyiˬ gʼaˬ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ kaˬ leh jeh dui dui˗awˇ mˇ mawꞈ˗eu ma. Nga nyaꞈ 1974 kʼoꞈ, Smˇ siˬ ba la 23 nah˗ahˇ jiˇ cehˇ baˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ jiˇ cehˇ baˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ, dawˬ deh gʼa byawˬ˗iˇ jeˬ maˬ gʼa˗iˇ ni Kaˆtuˬlaˬ meuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ iˇ˗eu lehˇ pawˇ iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ dzehˬ˗eu meh.

Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ Kaˆtuˬlaˬ meuˬ˗ahˇ nga nyaꞈ neh ngaˬ˗euˬ iˇ kahˇ

Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh

Ngaˬ˗euˬ aˇ doˆ neh biꞈ˗euˬ lawˬ liˬ

Nga nyaꞈ sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ gʼaˬ ngeh Miˬyehˇ uˆ lahˇ˗eu Miˇkʼahˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ baˬ tiꞈ taˬ naˇ, loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. (Maꞈtehˬ 6:33) Yaw jeˬ ma jeˬ, nga nyaꞈ Kaˆtuˬlaˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ ngeh, lawˬ liˬ jiˇ maˬ jawˇ. Tiˬ gaˇ gaˇ iˇ ngeh jiˇ liˇ yehˬ nawˬ nawˬ˗ehˇ cah˗eu ma. Tsahˬ gaˆ yamˬ keuˆ laˇ ngeh yaw gaˆ aˇ dzehˬ˗ehˇ gaˆ˗eu meh. Tsaꞈ gaˬ duˬ gʼawˬ loe ni gʼeh˗eu aˇ muˇ deuˬ˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh lawˬ liˬ loˬ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu ngeh nga nyaꞈ lawˬ liˬ zeuˇ˗eu pyuˇ maˬ ahˇ.

Ngaˬ˗euˬ aˇ doˆ dawˬ deh gʼa laˇ˗euˬ gaˇ saˇ suˬ ni lawˬ liˬ biꞈ nehˬ nyaˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ jahˇ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Lawˬ liˬ˗euˬ tsiˇ dawˆ˗eu heu maˬ ngeuˇ naˇ. Teu ngeh neh naˇ nga nyaꞈ lawˬ liˬ jawˇ laˇ˗euˬ ma.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ dui ya jahˇ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ naˬ baˬ tiꞈ taˬ˗eu heu tehꞈ meh.

Giˇlaˆ dzaw nymˇ

1978 kʼoꞈ˗ahˇ jahˇ˗euˬ nga maꞈ˗euˬ huˬ mehˬ mehˬ˗eu dzaw nymˇ

1978 kʼoꞈ˗ahˇ nga maꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu dzaw nymˇ˗ahˇ daˆ luꞈ ngeh, dzaw nymˇ heu˗ahˇ mehˬ˗eu Laiˇmoˬ Koˆkaꞈneˬ a lehˇ kuˇ˗eu saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ daˆ iˇ˗eu maˬ ngeuˇ maˇ˗iˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh nga nyaꞈ dzaw nymˇ teu˗ahˇ daˆ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ dzaw dahˬ beh laˇ˗euˬ ma. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ 1980 kʼoꞈ˗ahˇ nga nyaꞈ jaˇ laˇ dawˆ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, Piˇlehˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ le lehˇ kuˇ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ˗eu deuˬ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ maˬ daˆ˗iˇ nya˗a. Nga nyaꞈ yawˬ ha neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ, Yeˬhawˇbaˬ haw ngeh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu ma. Teu miˇ neh nga nyaꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ iˇ lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ tiˬ nah Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ ya iˇ˗eu baw leˇ lehˇ noeˬ˗awˇ, Gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ jiˇ leh jeh˗awˇ dzaw daˆ leꞈ˗euˬ ma.

Teu gaˇ neh myaˆ kʼoꞈ naˇ, uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ bi daˆ iˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nga nyaꞈ jaˇ laˇ taˆ lehˇ dawˆ gʼeh˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ gaˇ laˬ kʼaˬ maˬ cehˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ gʼeh nya naˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ mˇ iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ mawꞈ˗eu ma. Nga nyaꞈ 79 poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗euˬ Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ ya daˆ iˇ˗awˇ, 1985 kʼoꞈ, Gʼoeˬ siˬ ba la˗ahˇ dzaw gʼaˬ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ˗ahˇ Kawˬlamˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ bi mˇ iˇ˗euˬ meh.

Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ neh ya mˇ dahˬ beh˗euˬ gaˇ

Kawˬlamˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ nga nyaꞈ neh ya mˇ dahˬ beh˗euˬ gaˇ naˇ, teu gaˇ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ˗euˬ heu pyeuꞈ meh. Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ kʼoꞈ mˇ byah laꞈ ngeh, gaˇ ya mˇ paˇ˗iˇ nya lehˇ noeˬ laˇ nyaˬ. Heu naˇ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ neh gaˇ bi mˇ paˇ iˇ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ˗awˇ, aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ jiˇ pyeuꞈ˗eu ma. Teu gaˇ neh naˇ nga nyaꞈ˗ahˇ Neˬbaˬ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Huˬ˗iˬlaˬ˗ahˇ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ bi mˇ iˇ laꞈ˗euˬ meh.

Ngaˇ laꞈ nyiˇ paw iˇ doˆ˗awˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˇ miˬ zaˬ maˬ yuˇ˗euˬ siˬ ngeh, Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ ngeh, mˬ bya laˇ˗awˇ mˬ ciꞈ le ngeh keuˆ ni tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu ma. Sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ ngeh kʼawꞈ Siˇ˗laˇkaꞈ nga nyaꞈ nah ga ni tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu ma. Nga nyaꞈ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, lawˬ liˬ dziˬ˗awˇ iˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ bi jiˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yaw naꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ poˆ na˗aˬ lawˬ liˬ kʼoeˇ taˆ yuꞈ yuꞈ˗ehˇ cah˗eu ma.

Tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ paˇ ya mˇ ngeh jiˇ nga nyaꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ dzaˇ˗i tiˬ poˆ nui ma shaˬ dehꞈ paˇ bi dehꞈ laˇ˗euˬ meh. Nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ laˇ dui dui luꞈ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˇ, yaw zeu baw˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh.

Guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗euˬ baoˬ

Ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ luꞈ˗eu Neˬbaˬ meuˬ˗euˬ dawˬ peh jaˆ˗eu meuˬ gʼawˬ mya meuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ teu gaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh ya gaˬ nya paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ bawˇ tsahˬ˗euˬ yehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh ceh˗ehˇ suˬ saˬ˗eu miˇ neh, teu kʼahˬ teu lahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ teu gaˇ iˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ ya kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh ngaˇ teu kʼahˬ teu lahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ bi pyeuꞈ laˇ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ teu gʼaˬ Neˬbaˬ meuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ ya dzaw meh lehˇ noeˬ nya. Teu miˇ neh ngaˇ tsawˇ haˬ teu gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ naˇ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ yawˬ ha˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh luꞈ˗uˇ lehˇ jiˇ guiˬ lahˬ paˇ shaˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ neh noeˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ ngaˇ maˬ siˬ nya˗a.

Teu gaˇ neh gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ ngaˇ Peuˬneˬdoˬ Geˬsaˇleˬ lehˇ kuˇ˗eu aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ ya mehˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ maˬ jawˇ˗eu Ehˬjeˬsiˇlaˬ˗suiꞈ lehˇ kuˇ˗eu meuˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ meh. Peuˬneˬdoˬ Neˬbaˬ meuˬ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, 30 laˇ (50 kiˬloˬmiˬteuˬ) kaˬ gaˇ neh ya laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ kʼaˇ dzaw ngeh yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh poˆ neh taꞈ naˇ, mehˬ bawˬ yawˬ hmˬ na luꞈ˗ahˇ oe˗eu meh. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ ya dzaw dahˬ beh ngeh jaw neh taꞈ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ meuˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ kuˇ laꞈ kuˇ laꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga lehˇ bi naˇ haˬ laˇ˗eu meh.

1993 kʼoꞈ˗ahˇ Peuˬneˬdoˬ nehˬ˗ehˇ

Peuˬneˬdoˬ Jaˇliꞈ dzaw˗euˬ ba la 6 siˬ naˇ, 1990 kʼoꞈ, Tiˬ siˬ ba la˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Jiˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗euˬ meh. Ehˬjeˬsiˇlaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ jawˇ laˇ˗euˬ miˇ neh, Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ teu gaˇ˗ahˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ bi jawˇ˗iˇ peuˬ laˇ˗euˬ meh. 1992 kʼoꞈ, Nyiˬ siˬ ba la˗ahˇ Ehˬjeˬsiˇlaˬ˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ aˇ muˇ tiˬ muˇ jaˆ laˇ˗euˬ meh.

Peuˬneˬdoˬ aˬ yawꞈ jawˇ˗eu meuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗euˬ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ sheuˬ dahˬ dzaˬ gʼaˬ ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ dzeˇ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ maˬ jawˇ˗eu meuˬ pyeuꞈ˗eu Sehˬ Biˬseˇteˬ Deˬ Kaˬguˬ˗aˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ teu gaˇ aˇ muˇ tiˬ muˇ jaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ 2002 kʼoꞈ˗ahˇ Peuˬneˬdoˬ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Oˬgaˬ lehˇ kuˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh.

Heu poˆ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, yaw duˬ duˬ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ dui maˬ mˇ nya˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ mˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yehˬ˗eu gaˇ heu naˇ aˬ dui˗euˬ gaˇ maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh.—Maꞈtehˬ 9:38.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘nui ma keuˆ ni maˬ ehˇ, mˇ nya ni maˬ ehˇ’ laˆ noeˬ nehˬ

1990 kʼoꞈ˗ahˇ nga nyaꞈ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ Kawˬlamˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ kʼaˇ huiˬ˗eu meuˬ pyeuꞈ˗eu Boˬgoˬtaꞈ meuˬ˗ahˇ ya iˇ dahˬ beh˗euˬ ma. Nga nyaꞈ gaˇ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nya gaˇ guˆ nya. Nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ ni tehꞈ ma. Bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ lehˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Nga nyaꞈ˗ahˇ suˬ saˬ dui dui˗eu meuˬ kʼaˇ huiˬ˗eu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu maˬ daˬ laˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Piˇliˇpiˆ 2:13-ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Teu deuˆ˗ahˇ “Naw maꞈ nui ma keuˆ ni maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ nya ni maˬ ehˇ, naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ aˬ myah luꞈ gaˇ mˇ luꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Aˇ nah naˇ nga nyaꞈ dahˬ beh laˇ gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meuˬ pyeuꞈ˗eu Mehˇdeˬyiˬ meuˬ˗ahˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ ma kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ nah ngaˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ iˇ kahˇ mehˬ shi miˬ beuˆ beuˆ ceh ceh˗eu meh. Ngaˇ kawˇ ma˗ehˇ miˇ tsa˗ahˇ ga byaˆ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ gʼaˬ naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ sahˬ boꞈ kʼoeˇ maˬ jiˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni gui gui˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ gui gʼaˬ ngeh laꞈ nyiˇ tiˬ poˆ iˇ˗a de lehˇ ehˇ˗awˇ, zaˬ yaw nyiˇ nyiˬ gʼaˬ ciˬ˗awˇ laˇ ahˇ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ “Seuˆ maˬ ma de. Zaˬ iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ ya bi jawˇ nga” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Nga nyaꞈ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ jiˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ poˆ nga maꞈ iˇ kahˇ doe ni tsaꞈ gaˬ luꞈ ngeh, ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ yaw dzuˬ puiˆ puiˆ˗ehˇ ngaˇ jawˇ gaˇ cehˆ laꞈ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ miˬ beuˆ beuˆ nyaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ tsawˬ guˆ iˇ˗euˬ lehˇ miˇ˗a. Aˇ nah hawˇ˗eu ya siˬ ngeh˗aˬ, miˬ beuˆ beuˆ˗euˬ teu gʼaˬ naˇ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Siˇ˗laˇkaꞈ˗ahˇ beuˆ˗eu maˬ ngeuˇ ni, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ dzeˇ jawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ beuˆ˗eu law hawˇ ngaˬ.

Aˇ yamˬ myahˇ laˇ ngeh nga nyaꞈ gaˇ ma kʼoeˇ taˆ ya puˬ yaw mawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ neh gʼaˬ za˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ nga maꞈ loꞈ˗ehˇ ya puˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ nga maꞈ naˆ maˬ tseˇ ya puˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba naˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ jiˇ caw ba meh lehˇ noeˬ miˇ˗a.

Nga nyaꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ yahˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jiˇ nui ma taˬ˗eu ma. Tiˬ poˆ na˗aˬ, gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na jiˇ nga nyaꞈ neh noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ doeˇ˗a. Tiˬ poˆ ngaˬ neh gʼa kʼoꞈ˗iˇ˗euˬ pehˬ˗euˬ iˇ kahˇ mehˬ shi zaˬ miˬ aˬ buˇ nyiˬ gʼaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ guˇ guˇ˗ehˇ ceh˗eu teˇ saˇ ya gaˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ maˬ cu haw˗iˇ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ nymˇ sahˇ gʼaˬ pyaˬ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ taˬ˗awˇ, doˆ le˗awˇ haw le sheˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Iˇ doˆ˗awˇ haw˗iˇ ngeh˗aˬ, tsawˇ haˬ ceh luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ ni kʼaˬ jeˬ nyiˬ mawˇ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ ceh luꞈ law hawˇ ngaˬ.

Lahˬ laˇ˗euˬ muiˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu ya puˬ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ

1997 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ dzaw˗eu dzaw nymˇ˗ahˇ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ ma. b Ngaˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ dzaw nymˇ deuˬ˗ahˇ ya leˇ dui dui miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ ya geuꞈ˗eu paˬ lehˇ nmˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ.

Aˇ nah naˇ ngaˇ gahˬ kaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ ma. Gaˇ heu naˬ leˇ˗euˬ taꞈ naˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ paˇ ya mˇ laˇ˗euˬ ma. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ 30 kʼoꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu dzaw nymˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Gaˇ heu deuˬ naˇ ngaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya jeˬ bi za˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ heu naˇ, yawˬ jawˇ na luꞈ yaw muiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ ya puˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ.

Ngaˇ naˇ gʼahˇ ceuˆ ni gʼeh˗awˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu ma. Teu miˇ neh ngaˇ kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ nya˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, ngaˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗eu, gʼaˬ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ poˆ ngaˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ nui gaˬ hawˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ heu naˆ maˬ tseˇ mˇ mawˇ paˬ nga lehˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ, nui gaˬ hawˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ naˇ, ngaˇ pyeuꞈ law hawˇ ngaˬ.—Loˇmaˆ 7:21-23.

Ngaˇ mˇ lehˬ ngeh tiˬ poˆ na˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ baˬ dui dui laˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 7:24) Tiˬ poˆ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni Piˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ˗iˇ naˇ maˬ muiˬ dzehˬ nga laˬ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ ma. Teu ngeh miˇ ngaˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ ma. Teu ngeh miˇ mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ ya gaˬ˗euˬ jeˬ teu naˇ, ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ za laˇ˗awˇ, gaˇ heu˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ ni nui kʼaˬ bi tsmˬ laˇ nya. Kʼoeˇ naˇ muiˬ daˆ dzehˬ laˇ ni jiˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ nya. Teu ngeh nah Yeˬhawˇbaˬ neh ngaˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw luꞈ nya siˬ. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Nui kʼaˬ tsmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ pu paw haw

Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu gaˇ deuˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗awˇ, tiˬ ziˇ ziˇ lah ehˇ gʼaˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah mˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Kʼoeˇ naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu miˬ zaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Ngaˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ 70 kʼoꞈ byah laˇ˗eu lehˇ gʼeh˗awˇ, dzaw nymˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ maˬ paˇ ya geuꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ nui ma maˬ cawˆ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nui ma neh ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu uˬ taꞈ, nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu heu deuˬ pyeuꞈ meh lehˇ jah˗eu miˇ neh ma. (Miˇkaˬ 6:8; Maˬkuˆ 12:32-34) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ za taˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nya˗eu maˬ ngeuˇ˗a.

Ngaˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ haw ngeh, gaˇ heu deuˬ˗ahˇ ya mˇ˗euˬ heu naˇ ngaˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ nya˗eu miˇ neh, bym˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ nga. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ baˬ da neh nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Ngaˇ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˇ heu bi mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh, ngaˇ gaˇ heu deuˬ˗ahˇ mˇ byah nya˗euˬ ma. Ngaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ dzehˬ laˇ˗euˬ meh.—2 Gawˇliˬtu 12:9.

a Laiˇmoˬ Koˆkaꞈneˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ, “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ, 2006 kʼoꞈ, Oeˬ siˬ ba la 1 nah˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ haw. (Aˬ kaˬ paw maˬ jaˆ)

b Nymˬ˗mˇ naˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu Dzaw nymˇ pyeuꞈ.