Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

Kit kʼalej ti índice

BIOGRAFÍA

A Jehová tin eyendhámal belits abal junchikíl in ukʼpinal

A Jehová tin eyendhámal belits abal junchikíl in ukʼpinal

TI 1985 u kʼimádhil ani nanáʼ u ulits ti Colombia. Al nixéʼ xi bichów lej waʼatsak an pojkaxtaláb. Ban bichowchik an eyalchik u pejexak kʼal i atiklábchik axi in nújuwalak i drogas ani ban tsʼenlom waʼatsak i pejextaláb. Tam tu ulits ti Medellín, ban bel waʼatsak i kwitól axi in kitam an pistola ani in nújuwalak i drogas. Jajáʼchik in kónoyalak i tumín abal kin kʼaniychik an kʼwajílom ani talchik u jalbiyábak abal kin tʼojnaʼ ti tsemdhom. Jayej, yan kʼal jajáʼchik u tsémelak lej tsakamej, i atsʼálak ejtíl max u kʼwajíl al pil i tsabál.

¿Ani jaleʼ tu kʼalej tu kʼwajíl lej owél ma ti Suramérica max wawáʼ u kʼwajilak ti Finlandia? ¿Jantʼoj u exobnámal kʼal patal an támub axi watʼenek?

JAWAʼ U WATʼAʼ TAM TI NANÁʼ IN TSAKAMEJ ANI IN KʼWAJILAK TI FINLANDIA

In waʼtsin ti 1955, ani nanáʼ játs an oxchíl tsakam. In waʼtsin ti Finlandia al jun i kwenchal axi xowéʼ in bij Vantaa.

U mamá pujan talchik i támub okʼxidh kin waʼtsin, pero u papá in kʼanchalak u mamá kin exóbnaʼ an Biblia ani tu ku neʼdháj ti tamkuntaláb. Jaxtám u mamá expidh in éjtowalak tu ku exóbchij kʼal an Biblia tam i papá xántʼojak ban atáj.

Tam ti u kwaʼalak buk i támub, u kwaʼalakits tsalpadh abal u léʼ ku tʼojonchij a Jehová.

Ma tu tsakamtal u leʼnámal ku kʼakʼnaʼ a Jehová. Jun a kʼicháj u maestra lej tsákuy kʼal nanáʼ kom yab u léʼnaʼ ku kʼapuw jun i kʼapnél axi in kwaʼalak i xitsʼ. Jajáʼ tin bálchij tu wiʼ nixéʼ an kʼapnél kʼal jun i tenedor, pero nanáʼ u kwajchij in kʼubak ani in ijkaʼ an tenedor.

U papá tsemets tam ti nanáʼ u kwaʼalak 12 i támub ani talbél nanáʼ u éjtowits kin kʼalej ban tamkuntaláb. An epchalchik tin lej tʼajaʼ ti kwéntaj, jaxtám u léʼnaʼ ku tʼojonchij a Jehová. In tujey ku ajiy an Biblia chudhél chudhél ani u lej exobnálak an publicaciones. Jaxtám u ejtow kin pujan ti 8 a Agosto ti 1969, tam ti u kwaʼalak 14 i támub.

Tam ti u talabedhaʼ tin exóbal ban escuela, u tujchij jantʼiniʼ in precursor regular. Wéʼ talbél in kʼalej tin tolmix al jun i tsakam kwenchal axi in bij Pielavesi, tanáʼ u yejenchábak más i epchalchik abal ti ólnom.

Ti Pielavesi u exlaʼ a Sirkka. Játs kʼal axi tin tomkin talbél, u kulbétnaʼ kom tsaʼat in ey ani in kʼanidhálak a Jehová. Jajáʼ yab u tʼeʼpinalak abal kin koʼoy yan jantʼoj o ka kʼwajiy alwaʼ. Ti tsablóm i léʼak ki tʼojonchij más a Jehová ani neʼetsak ku kʼalej juʼtáj ku aban. U tomkin ti 23 a marzo ti 1974. Ani talbél tu tomkinének yab u kʼalej tu belelél, u kʼalej ti Karttula, tanáʼ u yejenchábak abal más i epchal ka tolmixin ti ólnom.

Axéʼ játs an atáj juʼtáj tu kʼwajilak ti Karttula (Finlandia).

A JEHOVÁ ETSʼEY TU BÉLETNAʼ

An carro axi tu tsʼejwaliy u epchal.

A Jehová etsʼey tu tejwamédhanchij abal neʼetsak tu ku pidhaʼ patal jawaʼ ki yéjenchij, max etsʼey ki tsápnanchij ki tʼojonchij más (Mat. 6:33). Ti Karttula, etsʼey u xeʼetsak kʼal i bicicleta kom yab i kwaʼalak i carro. Pero tam lej tsamay yab i éjtowalak ku xeʼtsin ban bicicleta. An territorio axi i kwaʼalak lej púlik. I yéjenchalak ku kʼalej kʼal an carro, pero yab i kwaʼalak i tumín abal ki tsʼáʼiy jun.

Jun a kʼicháj chich tu tsaʼbiyal u epchal ani in uluw abal neʼets tu ku jilchij an carro abal ki eyendhaʼ. Xowéʼ i kwaʼalakits an carro ani yab i pakuw nibal jantʼoj.

Antsanáʼ tin tejwamédhaʼ a Jehová abal neʼetsak tu ku béletnaʼ ani neʼetsak tu ku pidhaʼ jawaʼ ki yéjenchij, wawáʼ expidh kwaʼalak ki áynanchij ki tʼojonchij.

U KANIYAT BAN ESCUELA DE GALAAD

Al axéʼ xi foto u kʼwajat patal axi u kʼalej ban Escuela del Servicio de Precursor ti 1978.

I koʼoy an Escuela del servicio de Precursor ti 1978, tam an epchal Raimo Kuokkanen, a tu uchaʼ abal i éjtowalak ki tʼuchiy an solicitud abal an Escuela de Galaad. Wawáʼ i tujchij ki exóbnaʼ inglés kom i léʼak ku kʼalej, pero yab i ejtow ki báliy an solicitud kom ti 1980 u kániyat tu tolmix ban sucursal axi ti Finlandia. Al nixéʼchik ti támub an betelitas yabak u kaniyáb ti Galaad. Pero wawáʼ i léʼak ki tʼojonchij a Jehová juʼtámakits ku aban, yab juʼtáj wawáʼ ki léʼnaʼ. Jaxtám i batsʼuw ku kʼalej tu tolmix ti Betel. Wawáʼ i áynanchij ki exóbnaʼ inglés abal max jun a kʼicháj ku kániyat ti Galaad.

Tam ti an Kwenél i Ókʼnom in uluw abal an betelitas in éjtowalakits ka kʼalej ti Galaad, wawáʼ dhúbatkʼij i abaʼ an solicitud abal ku kʼalej. Wawáʼ i lej kulbetnálak ku tolmixin ti Betel, pero jayej i léʼak ku kʼalej tu tolmix juʼtáj ti más u yejenchábak i epchalchik abal ti ólnom. U kániyat kʼal an Escuela de Galaad kʼal an clase 79 ani putun ti septiembre ti 1985 ani u aban ti Colombia.

AN KʼAʼÁL BICHOW JUʼTÁJ TU ABAN JANTʼINIʼ U MISIONEROS

Tam tu ulits ti Colombia, u kániyat tu tolmix ban Sucursal. Jun i támub u tsápnanchij ku putuw alwaʼ kʼal an tʼojláb axi in bíjchin, pero talbél u konoy ku jalkʼuyat. U aban tu tolmix ban bichow axi in bij Neiva.

Etsʼey u kulbetnámal tin ólnom. Tam ti yabaye in tómkidhak u tújchalak tin ólnom lej dhajuwej ma wakletal. Tam ti in tomkin kʼal a Sirkka u ólnomak patal kʼicháj, ani tam u kʼalelak tu ólnom owél, u jílkʼonalak tu wáyal ban carro. Antsanáʼ yab i pákuwalak i tumín ani tam ka chudhey u dhajuwmél abal tu ólnom.

I lej kulbetnálak ku tolmixin jantʼiniʼ u misioneros, kom tu tʼílchalak patal jawaʼ i tʼajálak ti biyál ban olnomtaláb. An epchalchik axi ti tamkuntaláb tujey ti yanel, jajáʼchik in lej kʼakʼnálak an tʼojláb axi i tʼajál ani tu lej kʼanidhálak.

AN OLÁB U LEJ EYNAL

Utat ti Neiva waʼatsak yan i tsakam kwenchal juʼtáj ti yab waʼatsak i ólchixchik kʼal a Jehová, ani kom tanáʼ waʼatsak yan i pojkax lej kʼakʼadhak ka aban ti ólnom jun i epchal tanáʼ. Nixéʼ tin lej tʼeʼpindhálak, jaxtám u tujchij ku ólonchij a Jehová tin kwéntaj nixéʼ. U lej kónchalak a Jehová abal ti kin tólmiy ku elaʼ jun i atikláb axi u kʼwajilak al nixéʼ xi tsakam kwenchal abal kin léʼnaʼ ti exóbal kʼal an Biblia ani kin tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová. Jayej u lej kónchalak abal nixéʼ xi epchal ka wichiy tin kwenchálil ani jajáʼ ka olnomáts tanáʼ. Nanáʼ u tsálpayalak abal játs jawaʼ in tomnálak, pero a Jehová in kwaʼalak kʼeʼat i tsalap.

Talbél u tujchij ku exóbchij kʼal an Biblia jun i kwitól inik axi in bij Fernando González. Jajáʼ u kʼwajilak ti Algeciras, jun i tsakam kwenchal juʼtáj ti yabak waʼatsak i ólchix kʼal a Jehová, pero chudhél chudhél u kʼalelak abal ti Neiva abal ti tʼojnal. Jajáʼ u belálak 50 kilómetros, in tʼójojoyalak lej alwaʼ an exobintaláb ani dhúbatkʼij in tujchij ka kʼalej kʼal patal an tamkuntaláb. Jayej, tam tin tujchij ti exóbal, in tamkuy i atikláb abal kin ólchij jawaʼ kʼwajatak in exobnál.

Kʼal a Fernando ti 1993.

A Fernando pujan ti enero ti 1990, tam ti in neʼdhálak akak a ítsʼ ti exóbal ani talbél in tʼajaʼ ti precursor regular. An sucursal in éjtowits kin abaʼ i precursores especiales ti Algeciras kom waʼatsakits jun i ólchix kʼal a Jehová. Ani ti febrero ti 1992, waʼatsakits jun i tamkuntaláb tanáʼ.

Pero a Fernando yab jilkʼon ti Algeciras. Tam ti tomkin kʼal a Olga kʼalechik ti ólnom al jun i bichow axi in bij San Vicente del Caguán, tanáʼ jayej tolmixin abal ka tsʼejkáj jun i tamkuntaláb. Ani ti 2002 a Fernando ani in kʼimádhil aban jantʼiniʼ i ókʼnom kʼal an circuito, ani jayetsej an tʼojláb axi kʼwajatchik in tʼajál ma xowéʼ.

Jawaʼ u exobnál kʼal axéʼ, játs abal tam ku konchij jantʼoj a Jehová tin kwéntaj jun i tʼojláb axi in bijchinének, kwaʼal ku tajax ólchij jawaʼ u yéjenchal. A Jehová in éjtowal kin tʼajaʼ jawaʼ kin yejenchij abal kin putuw in tsalápil, kom Jajáyej an dhabal kʼal an tʼojláb (Mat. 9:38).

A JEHOVÁ TU TÓLMIYAL ABAL KI LÉʼNAʼ KI TʼAJCHIJ IN KULBÉTAL

Ti 1990 in bíjiyat tin ókʼnom kʼal an circuito. Ani an kʼaʼál bichow juʼtáj tu aban tu tolmix pel ti Bogotá, an capital axi ti Colombia. A Sirkka ani nanáʼ yab i exlálak ki tʼajaʼ yan jantʼoj ani yab i ujnámak ku kʼwajiy al jun i bichow axi lej púlik jaxtám u wéʼ jikʼélak ku kʼalej tu tolmix tiwaʼ. Tanáʼ ti tsuʼuw jantʼiniʼ ti putun jawaʼ in ulal Filipenses 2:13: «A Dios tu pidhál i tsapláb ani tu tólmiyal ki léʼnaʼ ki tʼajaʼ in kulbétal».

Talbél u aban ti Medellín, an bichow axi tu ólchichik tin tujtal. Tanáʼ waʼatsak yan i pojkaxtaláb, jaxtám an atiklábchik in ujnámakits kin tsuʼuw ani yabáts in tsʼejnálak. Jun i kʼicháj kʼwajatak u exóbchal kʼal an Biblia jun i inik, ani tam atsʼatbéj eléb jun i balacera, nanáʼ in lej jikʼey, ma neʼetsakits kin kʼwatsiy tsabál. Pero an exóbal in áynanchij ti ajum ani yab tejwaméj max u jikʼélak. Tam ti taʼpan ti ajum tin uchaʼ abal xokʼij u wichél, talbél wichiy ani in chiʼdhálak tsab i tsakam. Yab tejwaʼak max tʼeʼpidh, expidh tin uchaʼ, «pakwlanchij kom tu jilaʼ pero kwaʼalak kin kʼalej ku ikʼiʼ u tsakámil».

Kʼeʼat a kʼicháj tam tu xeʼetsak tu ólnom, u kʼimádhil chich ti adhil kʼal nanáʼ ani tejwaʼak lej jíkʼenek. Jajáʼ tin uchaʼ abal tsʼojbedháj kʼal jun inik axi in chiʼdhálak i pistola, ani nanáʼ in lej jikʼey. Pero talbél i tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab jajáʼ axi u leʼnabak ka odhnáj, pelak jun i inik axi kʼwajatak tanáʼ utat.

Kʼayúm kʼayúm i ujnaʼ tu kʼwajíl tanáʼ. I lej jikʼpálak ki tsuʼuw abal an epchalchik in kúxuyalak yan i kʼibataláb axi u watʼelak al nixéʼ xi kwenchal. I exbay abal max a Jehová kʼwajatak in beletnál axéʼ xi epchalchik, jayej neʼets tu ku béletnaʼ wawáʼ. I tsápnanchalak ki bélkaʼ jawaʼ tu uchálak an ókʼnomchik ani i beletnálak ti baʼ.

Pero jayej i watʼaʼ yan jantʼoj axi tu teʼendhaʼ. Ejtíl, jun a kʼicháj i atsʼaʼ abal tsab i mimláb kʼwajatak ti wewtsíx. Nanáʼ yab u léʼak kin kʼalej ku metʼaʼ, pero an dhabal kʼal an atáj tin uchaʼ kin kalej. Tam ti in kalej, u tʼajaʼ ti kwéntaj abal pelak tsab i kutsuʼ axi kʼwajatak ti letsbáx.

JAWAʼ U ATSʼÁMAL KʼIBAT

Ti 1997 in uchbiyat abal ku bínaʼ an clases abal Escuela de Entrenamiento Ministerial. b Nanáʼ etsʼey u kulbetnámal kin kʼalej ban Escuelas, pero yab jaykʼiʼ tu tsalpay abal neʼetsak kin bíjiyat abal kin tolmixin jantʼiniʼ in exóbchix.

Jayej in tolmixin jantʼiniʼ in ókʼnom kʼal distrito ani talbél in jilan jantʼiniʼ in ókʼnom kʼal an circuito. U neʼdhál watʼadh 30 i támub tin tolmix kʼal axéʼchik xi tʼojláb. I batsʼúmal yan i lablixtaláb, pero jayej waʼtsinének yan jantʼoj axi u atsʼámal kʼibat.

Yab u kulbetnál ku tʼilaʼ pero wéʼ tsapik u ey, nixéʼ tin tolmiyámal ku ejtow ku tamétnaʼ an kʼibataláb axi u watʼamal. Pero jayej in tʼajámal ku tawnaʼ wéʼ tsapik an epchalchik tam in yejenchámal ka boliyat kʼal jantʼoj. Jun i tʼiplab, junchikíl u uchálak an epchalchik abal kwaʼalak ka kʼanidháxin más, pero tam u uchálakchik nixéʼ, u tawnálak wéʼ tsapik ani ma u wéʼ kʼwiyálak (Rom. 7:​21-23).

Junchikíl u atsʼál in lej tʼeʼpidh kom in ukʼpinal (Rom. 7:24). Jun a kʼicháj u uchaʼ a Jehová abal yabáts ti kin eyendhaʼ jantʼiniʼ in misionero ani ma u uchaʼ abal u léʼak kin wichiy ti Finlandia, pero nixéʼ a kʼicháj u atsʼaʼ jantʼoj ban tamkuntaláb axi tin lej kanatbedháj. Nixéʼ tin tólmiy abal yab ku walbaʼ tu baʼ ani ku áynanchij ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová tin tokʼtsinchij u olábil, yab jaykʼiʼ neʼets ku ukʼchiy nixéʼ a kʼicháj. Jayej, u lej kʼákʼnanchal abal kʼayúm kʼayúm tin tolmiyámal ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey.

I LEJ BELAL KʼAL A JEHOVÁ

A Sirkka ani nanáʼ i lej kʼákʼnanchal a Jehová kom tu tolmiyámal ki tʼojonchij al yan i támub. Jayej u lej kʼákʼnanchal a Jehová kom u elaʼ jun u kʼimádhil axi tin lej kʼanidhál ani tin tolmiyámal ku tʼojonchij más a Jehová.

Lej weʼits neʼets ku putuw 70 i támub ani yabáts neʼets ku ejtow tin tolmix jantʼiniʼ in ókʼnom kʼal an circuito, nibal tin exóbchix ban escuelas. Pero yab tin tʼeʼpindhál nixéʼ, kom u tʼajámal ti kwéntaj abal yab u yéjenchal yan u uchbíl abal ku kʼakʼnaʼ a Jehová. Jawaʼ más exbadh játs ku tʼojonchij kʼal patal u ichích ani kʼal patal u kanát (Miq. 6:8; Mar. 12:​32-34).

A Jehová tin pidhámal yan i tʼojláb tin bichówil ani tin tolmiyámal ku putuw. Pero yab tin pidhámal kom nanáʼ más in witʼadh o in awil, pel kom Jajáʼ tin yajnanchámal. Tin pidhámal yan i tʼojláb belits abal in lej ukʼpinal. Jajáʼ jats axi tin tolmiyámal abal ku putuw kʼal patal u uchbíl. Tin pidhámal i tsapláb abal ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey (2 Cor. 12:9).

a Jawaʼ in watʼaʼ a Raimo Kuokkanen kʼwajat al An Ólchix Uw axi ti 1 a abril ti 2006 ani in bij, «Mi determinación de servir a Jehová».

b Axéʼ xi escuela kalchiyámej kʼal an Escuela para Evangelizadores del Reino.