Njasemukile mu 1955. Yange mutinikila hakati ka bakwenje batatu. Njakolelele ku ngenge ya ku mbwela ya Finland, mu mwela ubatumbula ano matangwa ngwabo nganda ya Vantaa.

Banana babambwitikile na kupwa umo wa Bakaleho ba Yehova myaka yaindondo simbu kanda njisemuke. Oloni batate bakele na kulwisa busunga, co kubatabesele banana kutulongesa Mbimbiliya nambe kuya netu ku biwano. Nameme ngoco, banana bakele na kutulongesa Mbimbiliya nga batate kubesi ha njibo.

Kutunda lika ku bwanike, kunjashakele kwombwanesa mashiko a Yehova. Cakumwenako, munjakele na myaka 7, mulongesi wange ha sikola wanjilubalelele manene mwafwa njabyanene kulya byakulya bije byakele na maninga. Co wanjisindakanene ha bimbange na liboko limo, likwaboco wakwatele nguto ya mishomo mangana anjilise obyo byakulya. Oloni njambalumwine oyo nguto mu liboko lyendi.

Munjakele na myaka 12, batate batokele. Munima ya kutsa kwa batate, njasele kukunguluka ku biwano. Bandolome mu cikungulukilo bamwesele ngwabo banjakele mbunge, co oku kwanjilingisile njikole ku sipilitu. Njashangumukile kutanda Mbimbiliya ha litangwa na litangwa na mabulu etu aje anemana ha Mbimbiliya. Kulinga ngoco kwalingisile banjimbwitike mu 1969, ha August 8, te njili na myaka 14.

Munjamanesele lika sikola, njashangumukile kulinga bupainiya bwa simbu yoshe. Munima ya byalumingo byabindondo, njaile na kupangela kuje kwakele  manene bujene mu mbongi ya Pielavesi, ije yalinga ngwe ili hakati ka lifuti lya Finland.

Mu Pielavesi njakaliwanene na Sirkka, uje wakupwile munakazi wange. Njamuzemene manene mwafwa wapwile wa kulikehesa, co lalo wazemene manene Yehova. Kapwile munu wa kulyalesa nambe muka-kushakezeka bufuko. Tubaboshe twashakele kupangela Yehova na nzili yetu yoshe, co twalibwaheselele kulyana kupanga bipangi byoshe-byoshe bibatwana. Twalyambatele lya 23 March, 1974. Kutubakana kuya na kulishubulwisa munima ya kulyambata, twaile na kupangela mu mbongi ya Karttula muje mwakele bujene bwakama bwa baka-kwambulula bya Bumwene.

Kutunda lika hatunalyambatela, Yehova natumwesa ngwendi atwaka mbunge nga twaka bya Bumwene bwendi mu mutamba wakulibanga. (Mate 6:33) Cakumwenako, mutwakele mu Karttula, kutwakele na mota. Co twakele na kulikwasesa kinga. Oloni mu cisika kwakele na kutonola manene. Citingitingi cetu ca cikungulukilo capwile cakama manene. Ngeci, kwatondekele mota mangana twambulwilemo mwamubwa. Oloni kutwakele na bimbongo bya kuilanda.

Yayange wa munalume injakaba mu likosi wezile na kutumona mu kukasumuna. Co watwanene mota yendi. Co lalo te naifwetela laja kuli baka-mashiko. Yetu twapandele kulandelamo lika mazi. Twakelyoni na mota itwatondele.

Yehova watumwesele ngwendi atukwasa kuwana byuma bya ku mubila bitutonda. Co yetu twapandele lika kwaka bya Bumwene bwendi mu mutamba wakulibanga.

Ha simbu itwakele ku Sikola ya Cipangi ca Bupainiya mu 1978, ndolome Raimo Kuokkanen a uje wapwile umo wa balongesi betu watushongangeyeye kushulisilila fomu ya kulomba kuya ku Sikola ya Giliyadi. Ngeci, twashangumukile kulilongesa ndaka ya Ingilishi mangana twase kupwisamo bitondeka. Oloni mu 1980, simbu kanda tulombe kuya oku ku sikola, batulanyele kukapangela ha munango wa Finland. Ha simbu ije, baje bakele na kupangela ha munango kubabatabesele kulomba kuya ku Sikola ya Giliyadi. Nameme ngoco, twashakele kupangela kwamwene Yehova ngwendi kukekwo kunapande, keti kutwamwene yetu. Ngeci, twatambwile oco cilanyo. Oloni twatwaleleleleho kulilongesa Ingilishi. Ngwetu hamo kukala simbu itwasa kulomba kuya ku Giliyadi.

 Mukwetile myaka yaindondo, Cibunga ca Kutwamenena catabesele na baje bali na kupangela ha Betheu kulomba kuya ku Giliyadi. Co oho bene twashulisilile mafomu a kulomba kuya ku Giliyadi. Oloni keti ngwabo hamo kutwashakele kupangela ha Betheu. Twashakele lika ngwetu munga yase kututuma kwoshe-kwoshe kuje kwakele bujene bwakama nga twapwisilemo bitondeka. Batutambwile ku Giliyadi, co twakele mu kilasi ya bu 79 ije yamanesele mu September 1985. Co batutumine ku Colombia.

Mu Colombia, cipangi cakulibanga cibatwanene capwile ca kupangela ha ofisi ya munango. Njesekele kupanga na nzili mu cipangi cibanjanene. Oloni munima ya mwaka umo, njalizibile ngwange twapandele kukapangelako kweka. Njalombele ngwange batwaneko cipangi ceka. Olu lukelwo lunjinalomboho cipangi ceka mu munga mu kuyoya kwange. Co batutumine mu cipangi ca bumishinali ku nganda ya Neiva mu mutambela wa Huila.

Njinalikuu cipangi ca kwambulula. Munjakele na kulinga bupainiya te njicili muzike mu Finland, simbu imo njakele na kushangumuka kwambulula mutondo-tondo na kulembuka mangwezi a butsiki. Co ha simbu itwalyambatele na mwebwange Sirkka, twakele na kwambulula litangwa lyoshe lya mutunu. Mutwakele na kwambulwila ku mitambela ya kulako, bisimbu bimo twakele na kulala mu mota itwakele nayo. Kulinga ngoco kwatepulwile ku mangenzi. Co twasele kushangumuka bwasi cipangi lyamukwabo.

Mutwapwile bamishinali, twalizibile lalo kukala na ntwima mu cipangi ca kwambulula. Cikungulukilo cetu cakolele. Kutundaho, bandolome na bandokazi mu Colombia bakele na kasingimiko, co lalo bakele na kumwesa kukandelela.

Mu bimbongi byalyatele na Neiva kumwakele Bakaleho. Njashotele manene mbunge munjasinganyekesesele ha ngila ibasa kuzibilamo muzimbu waubwa banu bakele omu mu bimbongi. Co lalo mwafwa ya nzita yakele mukati ka fulumende na baka-kutengulukila, ei myela yakele na bushonde, maneneni kuli baka-kwija. Ngeci, njalombelele ngwange kukaleko nambe umo apwako Mukaleho omu mu bimbongi. Co njasinganyekele ngwange owo munu ngwe akukala mu Neiva mangana akulilongeselemo busunga. Njalombelele lalo ngwange munima ya kumumbwitika, ngwe apwa muka-Kristu wa kukola ku sipilitu na kwiluka kwimbo lyendi na kukambulula. Oloni Yehova ikeye wazibukile ngila yaibwa ya kukwaselamo banu bakele omu mu bimbongi kuziba byendi.

Munima ya simbu yaindondo kutundoho, njashangumukile kulilongesa Mbimbiliya na mukwenje umo wa lizina lya Fernando González. Wakele mu Algeciras ije yapwile imo ya bimbongi muje kumwakele Bakaleho. Fernando wakele na kwenda makilomita 50 kutunda omu mu mbongi kwija mu Neiva kwa kupanga. Wakele na kulibwahesela mwamubwa cilongesa na cilongesa, co washangumukile kukunguluka simbu yoshe. Kushangumukila bene mu calumingo cakulibanga cashangumukile kulilongesa Mbimbiliya, Fernando wakele na kukungulula bakwabo bakele nabo mu mbongi na kubaleka byakele na kulilongesa.

Fernando bamumbwitikile mu January 1990, munima ya kulilongesa Mbimbiliya ha bingonde 6. Mu kwita kwa simbu wapwile painiya wa simbu yoshe. Mu Algeciras mukwakele Mukaleho, munango wamwene ngwawo waselyoni kutumako bapainiya ba kulitila. Mu February 1992, kwakele cikungulukilo omu mu mbongi.

Kuma Fernando wambulwilile lika mu mbongi  mwakele ndi? Embwe! Munima ya kwambata, ndolome Fernando na mwebwendi bajalukilile ku San Vicente del Caguán, mbongi ikwabo muje kumwakele Bakaleho. Mubakapangeleleko, bakakwasele kushimbikako cikungulukilo. Mu 2002, ndolome Fernando bamwangwile kupwa kanyungi wa kuzenguluka. Co ikeye na mwebwendi ndokazi Olga banatwalelelaho neci cipangi kweta na lelo lino.

Ebi byuma byanjikwasa kumona seho ya kulombela ha byuma mpundu bije byendelela na bipangi bya Njambi bituli na kupanga. Yehova akalingi byuma bije kutwasa kulinga. Co lalo cipangi ca kuteja capwa cendi.—Mate 9:38.

Mu 1990, batwanene cipangi ca kwendela bikungulukilo. Ha kulibanga twapangelele mu citingitingi cakele mu Bogotá, ije yapwa nganda yakama manene ya Colombia. Twalishoshomwenene manene ngwetu hamo kutwasa kulinga bwino eci cipangi. Yange na mwebwange kutwakele na cashu ca kulitila. Co lalo kutwezililile kukala mu nganda muje muli banu babangi. Nameme ngoco, Yehova washulisilile cikulaheso cili ku mukanda wa Filipi 2:13 cije cendeka ngwaco: “Njambi ikeye amikanyamesa kwesekesa na kushaka kwendi, amyana lishungu na nzili ya kulinga byuma.”

Mu kwita kwa simbu, batutumine kukapangela mu nganda ya Medellín ije injinendeka ku mashangumukilo. Banu bakele omu mu nganda bezililile kumona na kuziba bilinga bya bukenya. Ngeci, kubakele na kulishoshomwena manene nga bilingiwa. Cakumwenako, simbu imo munjakele na kutwamenena cilongesa ca Mbimbiliya, banu bakele na kulipilwila mata hanja ya njibo injendelele. Njazibile lyoba, co njashakele kulyumbila hasi. Oloni injakele na kulilongesa nendi ikeye watwaleleleleho kutanda maparagirafu mu kushubuluka. Mwamanesele kutanda, wanjilombele ngwendi acituhukileko hanja. Munima ya simbu yaindondo lika, welukile na bana bendi ba banike babali, co wendekele mu kuwa mbunge ngwendi, “Njikonekeleniko, njashakele lika kukambata bana bange.”

Kuli bisimbu bikwabo bitwakele mu bushonde. Simbu imo mutwakele na kwambulwila ha njibo na njibo, munakazi wange wezile oku ashatuka, co wamonekele kulishoshomwena manene. Wendekele ngwendi munalume umo washakele kumupilula buta. Njazibile manene lyoba. Oloni mu kwita kwa simbu, twanangukile ngwetu owo munalume kakele na kushaka kupilula munakazi wange Sirkka. Washakele kupilula munalume wakele na kwita kuyehi nendi.

Mu kwita kwa simbu, twashangumukile kwizilila kumona na kuziba bilinga bya bukenya, co kutwakele na kuziba manene lyoba. Twakanyamene manene kumona kukolesa kwa bandolome na bandokazi baje bakele na kuliwana na bukalu bwa kulifwa nambe kutubakana. Twakulahelele ngwetu nga Yehova ali na kukwasa aba bandolome, co netu atukwasa. Twatwaleleleleho kukabangeya binangulo bya bakulunu mu cikungulukilo na kulinga mwoshe mutwaselele kulinyungilila, co twasezele bije kutwasele mu maboko a Yehova.

Oloni bisimbu bimo kukwakele manene bushonde ngwe mutwakele na kusinganyekela. Simbu imo njazibile ngwe miyoyo ya banakazi babali baje bakele na kulicokota na kulishaula hanja ya njibo injendelele. Kunjashakele kuziba miyoyo yabo. Oloni babenya njibo injendelele wanjilekele ngwendi tukale mu cimbimbi ca njibo. Byuma byatengulukile. Kuma te  tuzila ba muyati umo wa mikewe bakebo bakele na kutembwinina banakazi babali baje bakele na kwendeka ha mbweli.

Mu 1997, banjangwile kupwa mulongesi mu Sikola ya Kulilongesa Bipangi bya mu Munga. b Simbu yoshe njakele na kubwahelela manene kuwaniwa ku masikola a mu munga. Oloni kunjalizibileho ngwange tangwa njikapwa mulongesi nambe mu sikola imo.

Mu kwita kwa simbu, njapwile muka-kwendela bimbongi. Cipangi ca kwendela bimbongi mubacimikile, njelukilile ku cipangi ca kwendela bikungulukilo. Co ha myaka ya kutubakana 30, njalikuu kupanga cipangi ca kuzenguluka na kupwa mulongesi mu sikola ya mu munga. Ebi bipangi byanjinenela bibezikiso byabingi. Nameme ngoco, byuma bimo kubyakele na kutwendela bwino. Njicimilumbunwineko.

Njapwa munu uje washaka kubwahesa byuma. Oku kunanjikwasa njikolese mu byuma bya kuliseza-seza. Oloni bisimbu bimo njinakala na ntwima ya kutubakanesa mu kushaka kubwahesa byuma mu bikungulukilo. Bisimbu bimo njinashongangeya bamo bamwese cizemo na kuzibisisa bakwabo. Nameme ngoco, nange kunjakele nebi bifwa ha simbu injakele na kubashongangeya.—Loma 7:21-23.

Mwafwa ya kwonowa kulinga byuma bimo, simbu imo njinakala na kuliziba manene kuzeya. (Loma 7:24) Co simbu imo njalombele Yehova ngwange cibwaha manene nga njecela cipangi ca bumishinali na kwiluka kwimbo ku Finland. Olyo bene litangwa mangwezi, njaile na kukunguluka. Byuma binjalilongesele ku biwano byanjikwasele njimone ngwange njapandele kutwalelelaho kupanga cipangi cange ca bumishinali na kutwalelelaho kupangela ha buzeye bwange. Kweta na lelo lino, njicikasinganyeka mwakumbulwililemo Yehova lilombelo lyange. Njakandelela lalo kumona mwananjikwasela Yehova kupangela ha buzeye bwange.

Nange na mwebwange Sirkka tukakandelela manene kuli Yehova ha kutubezikisa kumupangela mu cipangi ca simbu yoshe mu kuyoya kwetu. Njikakandelela lalo kuli Yehova ha kunjana munakazi wa kulongwa uje wanjizema manene, uje injinakala nendi ha myaka yoshe ei.

Ololo njipwisamo myaka 70, co ololo njecela cipangi ca bulongesi na ca kwendela bikungulukilo. Oloni keti ngwabo hamo njalubala mwafwa yoku kutenguluka. Mwafwa bika? Mwafwa njakulahela na mbunge yange yoshe ngwange cuma casa kwana Yehova bumpau cinapu kumupangela mu kulikehesa na kumushangazala kutundilila kwisi ya mbunge, kumwesa ngwetu twamuzema na kukandelela kuli ikeye. (Mika 6:8; Maki 12:32-34) Kwana Yehova bumpau kukwemanene ha cipangi cituli naco mu munga yendi.

Munjikasinganyeka ha bipangi binjinakala nabyo, njikamono ngwange kunjabitambwile mwafwa ya kukala na cashu ca kulitila nambe mwafwa ya kupwa wa seho kutubakana bakwetu. Yehova wanjanene ebi bipangi mu kutetela kwendi. Wanjanene ebi bipangi nameme njakala na buzeye. Njizibuka ngwange njinasa kupanga ebi bipangi mwafwa Yehova ikeye nanjikwasa. Co buzeye bwange bunamwesa nzili yakala nayo Njambi.—2 Kori 12:9.