Lakotɔ lo 1955, dimi kaki ɔna la kose l’ana asato w’apami. Lakole suke l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka sidɛ ka Finlande, lo ɛtshi ka nkɛtɛ kelamɛ nshi nyɛ osomba wa Vantaa.

Mama akabatizama oko Ɔmɛnyi wa Jehowa ɛnɔnyi engana la ntondo ka dimi mbotɔ. Koko papa konangaka akambo wa mɛtɛ ndo nde konangaka dia mama tetsha kana ntshɔ laso lo nsanganya ya l’etshumanelo. Ɔnkɔnɛ, mama akatetshaka akambo wa mɛtɛ w’etatelo wa lo Bible etena kaki papa komongaka lawɔ.

Lakete lo wedi wa Jehowa oma ko dikɛnda diami. Ɛnyɛlɔ, etena kakamakotsha ɛnɔnyi esambele, ombetsha ami wa lo kalasa akoomala efula l’ɔtɛ wakimi konanga ndɛ ekate wakawelɛka verilättyjä (Ekate wakawasɔhanyaka la dikila). Nde akambasola manga dia ndeshami la wolo okate waki lo lɔsɔmɔ, koko lakatondoya dia mbɔkɔsɔla lɔsɔmɔ lɔsɔ oma lo lonya lande.

Papa akavu lam’akimi l’ɛnɔnyi 12. L’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande, lakayongaka l’akoka wa ntshɔ lo nsanganya. Anangɛso l’akadiyɛso w’epalanga wa l’etshumanelo wakayashaka le mi ndo wakakeketshaka dia dimi mpama lo nyuma. Lakatatɛ mbadia Bible lushi tshɛ ndo lakekaka ekanda aso w’Akristo l’etete tshɛ. Diɛsɛ la mbekelo y’amɛna ya wekelo shɔ, lakayongaka l’akoka wa nongola batisimu lele l’ɛnɔnyi 14, lo Ngɔndɔ k’enanɛi 8, 1969.

 Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa dimi nshidiya kalasa ya sekɔndɛrɛ, lakatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka wa pondjo. Mingu ngana oma laasɔ, lakonɔ dia tokamba lɛnɛ akiwɔ l’ohomba efula w’apandjudi, la Pielavesi, suke la l’atei atei wa wodja wa Finlande.

La Pielavesi, mbakamatɛnanaka la ɔna womoto ɔmɔtshi lakayokomaka wadɛmi la ngandji, Sirkka. Lakolangaka efula nɛ dia nde aki la lonyuma la dimɛna ndo la wɛdimo. Ndo nde konangaka dia nyanga lokumu kana tana esambelo oma lo lomombo la l’emunyi. Dimi la nde takakombolaka nsala kɛnɛ kakaleke dimɛna l’olimu wa Jehowa, lo mbetawɔ la lolango tshɛ dia nkamba l’ɔkɛndɛ tshɛ wakawatoshaka. Takatshukana lo Ngɔndɔ ka sato 23, 1974. Lo dihole dia sho ntshɔ lo vakashi dia tɔngɛnangɛna dimi la wadɛmi l’ɔkɔngɔ wa diwala diaso, takatshu la Karttula, lɛnɛ aki ohomba efula w’apandjudi wa Diolelo.

Oma l’etatelo ka diwala diaso, Jehowa akatokotshɛ ehomba aso wa l’emunyi naka sho mbetɛ wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo. (Mat. 6:​33) Ɛnyɛlɔ, la Karttula, sho komonga la mutuka. L’etatelo, takandaka nkɛndɔ lo dikalo. Koko, l’eleko kamɔnga akatshi, tshitshi mongaka efula. Dia nsambisha l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka woke ka l’etshumanelo kaso, taki l’ohomba wa mutuka. Koko sho komonga la falanga ya nsomba.

Aha la nongamɛ, enondo ami akaye dia ndjotenda. Nde akatosha mutuka ande la lolango tshɛ. Nde akatashidi mfuta mikanda awɔ. Kɛnɛ kakatshikala ele sombaka esasɛ. Takayongaka la mutuka wakiso lawɔ ohomba.

Takɛnyi dia Jehowa akɔshi ɔkɛndɛ wa tokotshɛka ehomba aso wa l’emunyi lo tosha mbo yakiso layɔ ohomba. Olimu aso waki wa mbetɛ wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo.

Lam’akatɔtɔ lo Kalasa k’ambatshi mboka lo 1978, Raimo Kuokkanen, a laki ombetsha aso ɔmɔtshi akatokeketsha dia sho ndodia dɛmandɛ dia ntshɔ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ. Ɔnkɔnɛ, takatatɛ mbeka Angɛlɛ l’oyango wa sho nkotsha kɛnɛ kalɔmbama. Koko, lo 1980, la ntondo ka sho ndodia dɛmandɛ diakɔ, wakatelɛ dia sho ntshɔ tokamba lo bɛtɛlɛ ka Finlande. L’etena kɛsɔ, ase Bɛtɛlɛ takawalodiaka dɛmandɛ di’otsha lo Ngiliyadɛ. Koko sho takakombolaka dia tokamba lɛnɛ  ɛɛna Jehowa dia sho nkamba koko aha lɛnɛ akatafɔnyaka dia ndeka dimɛna sho tokamba. Ɔnkɔnɛ taketawɔ leeta lɔsɔ. Koko, takatetemala mbeka Angɛlɛ dia naka diaaso diambɛnama ko sho ndodia dɛmandɛ dia Kalasa ka Ngiliyadɛ.

Ɛnɔnyi engana l’ɔkɔngɔ, Olui-walɔmbɔla wakɛnya dia ase Bɛtɛlɛ wokoka nkondja diaaso dia ndodia dɛmandɛ di’otsha lo Ngiliyadɛ. Takalodia dɛmandɛ aha la ntshimbatshimba, koko dui sɔ kɔmɛnyaka dia takatonaka nkamba lo Bɛtɛlɛ. Aha ngasɔ! Sho takakombolaka nsala kɛnɛ tshɛ kakatakoke nsala dia monga suke dia tokamba lɛnɛ aki ohomba efula naka sho ndjalowanya. Taketawɔma dia tɔtɔ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ ka 79 lo Ngɔndɔ ka divwa 1985. Wakatotome la Colombie.

La Colombie, ɔkɛndɛ aso wa ntondo aki wa tokamba lo biro ka filialɛ. Lakahembe nsala kɛnɛ tshɛ kakamahombe nsala dia nkotsha ɔkɛndɛ ami, koko l’ɔkɔngɔ wa nkamba ɔnɔnyi ɔtɔi lo filialɛ, lakoke dia taki l’ohomba w’otshikitanu. Ɔsɔ mbaki mbala ka ntondo lo lɔsɛnɔ lami ka nɔmba dia vɔ tshikitanyami ɔkɛndɛ. Oma laasɔ, wakatotome oko waa misiɔnɛrɛ l’osomba wa Neiva, lo ngelo ka Huila.

Lakangɛnangɛngaka mbala efula olimu w’esambishelo. Etena kakamakambaka oko ombatshi mboka wa pondjo leke onyemba, lakasambishaka tena efula oma ko yosose polo la dikɔlɔ. Oko wakiso atshukanyi w’eyoyo, taketshaka lushi l’otondo l’olimu w’esambishelo. Etena kakatatshɔka lo bɛtshi dimɔtshi dia nkɛtɛ dianganyi etale, tena dimɔtshi takalalaka lo mutuka aso. Dui sɔ diakayotokonyaka dia mɛna diele oko mboka kaya bu otale ndo dui sɔ diakatokimanyiyaka dia ntatɛ nsambisha lushi layela ko yosose.

Oko waa misiɔnɛrɛ, takongaka nto l’ohetoheto akɔ waamɛ waki laso ntondo l’olimu w’esambishelo. Etshumanelo kaso kakatahamaka ndo anangɛso l’akadiyɛso wa la Colombie waki la dilɛmiɛlɔ di’efula, waki la ngandji ndo la lowando.

Lo esomba waki suke la Neiva lɛnɛ akiso, Ɛmɛnyi wa Jehowa komonga lɛkɔ. Lakayakiyanyaka efula lo woho wakakoke lokumu l’ɔlɔlɔ sambishama lo bɛtshi dia nkɛtɛ sɔ. Koko, l’ɔtɛ wa dengalenga diakalɔka ata, bɛtshi dia nkɛtɛ dia lɛkɔ komonga dihole diakakoke anto mbidjasɛ. Ɔnkɔnɛ, lakalɔmbɛ Jehowa dia onto ɔmɔtshi lakadjasɛka l’osomba ɔmɔtshi l’atei w’esomba ɛsɔ nkoma Ɔmɛnyi wa Jehowa. Lakafɔnyaka di’onto akɔ ndjodjasɛ la Neiva ko ndjeka akambo wa mɛtɛ. Lakalɔmbaka nto dia nde nongola batisimu ko ntshunda lo nyuma ndo oma laasɔ nde nkalola l’osomba awɔ dia tosambisha. Lakahombe nshihodia dia Jehowa ndeka mbeya la fwa yoho yoleki dimɛna ya nsala dui sɔ oleki woho wakamafɔnyaka.

Yema tshitshɛ oma laasɔ, lakatatɛ mbeka Bible l’ɔlɔngɔ ɔmɔtshi wakawelɛka Fernando González. Nde akadjasɛka la Algeciras, osomba ɔmɔtshi l’atei w’esomba waki komonga ndooko Ɔmɛnyi wa Jehowa. Fernando akahombaka minda lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ ndekana 50 dia ndja la Neiva l’olimu. Nde akalɔngɔsɔlaka wekelo tshɛ dimɛna ndo aha la ntshimbatshimba nde akatatɛ mbɔtɔ lo nsanganya tshɛ. Oma lo lomingu la ntondo la wekelo ande, Fernando akatshumanyaka anto wa lo  ngelo kande ndo akawaetshaka kɛnɛ kakandekaka oma lo wekelo ande wa Bible.

L’ɔkɔngɔ wa nde mbeka ngɔndɔ shamalo, Fernando akayobatizamaka lo Ngɔndɔ ka ntondo 1990. Oma laasɔ, nde akayokomaka ombatshi mboka wa pondjo. L’ekimanyielo ka Ɔmɛnyi ɔmɔtshi wakadjasɛka la Algeciras, biro ka filialɛ akayɛnaka dia dihole diaya bu waale ndo akayotatɛka ntoma ambatshi mboka wa laande l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ. Lo Ngɔndɔ ka hende 1992, etshumanelo kɛmɔtshi kakaatema lo wodja ɔsɔ.

Onde Fernando akakomɛ nsambisha paka lo ngelo kande? Ndooko! L’ɔkɔngɔ wa nde ntshuka, nde la wadɛnde wakonɔ otsha la San Vicente del Caguán, l’osomba okina lɛnɛ aki ndooko Ɔmɛnyi Jehowa. Vɔ wakakimanyiya dia etshumanelo kɛmɔtshi mbatɔ lɛkɔ. Lo 2002, Fernando akasɔnama oko omendji w’otshimbedi ndo nde la wadɛnde, Olga,  wekɔ lo ntetemala polo ndo ɛlɔ.

Oma lo kɛnɛ kakete kɛsɔ, lakeke ohomba wa nɔmbaka lo dikambo dimɔtshi shikaa lo kɛnɛ kendana l’ɛkɛndɛ aso wa teokrasi. Jehowa salaka kɛnɛ kahatakoke nsala. Dinela diekɔ diande koko aha diaso.​—Mat. 9:​38.

Lo 1990 takatomama oko emendji w’eteta. Otshimbedi aso wa ntondo aki lo kapitalɛ, Bogotá. Ɔkɛndɛ ɔsɔ wakatoshaka wɔma efula. Dimi la wadɛmi taki anto k’anto sho komonga l’akoka wa laande. Ndo sho komonga la mbekelo ka mbidjasɛ l’esomba a weke. Koko, Jehowa akakotsha daka diande dia lo Filipɛ 2:​13 diata ɔnɛ: “Nɛ dia lo ndjela kɛnɛ kɔɔngɛnyangɛnya, Nzambi mbanyosha wolo ndo mbanyosha nsaki la wolo wa nsala akambo.”

L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, wakayototomaka l’otshimbedi la Medellín, osomba wakamatɛkɛtshi la ntondo. Anto wa lɛkɔ wakekesanɛ l’awui wa ngala wa lɛkɔ wakasalemaka lo toshinga ndo dui sɔ kombaotshaka nto wɔma. Ɛnyɛlɔ, l’etena kɛmɔtshi kakamalɔmbɔlaka wekelo wa Bible, lakoke l’andja anto wakandana lam’asawɔ. Lakalange nkɔ la nkɛtɛ, koko ombeki wa Bible akatetemala mbadia odingɔ, nde kombidjaka yimba. Lam’akandashidiya la mbadia odingɔ, nde akate ate okonge yema. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nde akɔtɔ l’anande ahende w’akɛnda ndo la wɔlamu tshɛ nde akate ate: “Okimwe lam’alangɛ, lakatshwe dia tɔsa anami.”

Aki tena dimɔtshi diakiso lo waale. Lo diaaso dimɔtshi, etena kakiso l’esambishelo ka luudu la luudu, wadɛmi akakungusɔ la lowango oya lemi ele la wɔma w’efula. Nde akate ate onto ɔmɔtshi akakandji. Dui sɔ diakambisha wɔma efula. Koko, l’ɔkɔngɔ diko lakayoshikikɛka dia onto ɔsɔ kokanda Sirkka; koko nde akakande pami kɛmɔtshi kakatetaka suke la nde.

L’etena kɛsɔ, takeke woho wa ndɔshana l’awui wa ngala wa lo toshinga. Takakeketshama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kakɔ wakahomana l’awui wele oko wasɔ ndo wakaleke tshɛ kɔlɔ. Takayoshikikɛka dia naka Jehowa ekɔ lo mbakimanyiya, kete nde ayotokimanyiya ndo sho. Takalongolaka alako mbala la mbala oma le dikumanyi dia lo ngelo kakɔ dia mongaka la yewo ndo lo ntshika akambo tshɛ l’anya wa Jehowa.

Koko, awui amɔtshi komonga waale efula oko wakatafɔnyaka. L’etena kɛmɔtshi, lakoke oko anto ahende wawana watɛngana lam’asawɔ  l’andja wa luudu lakamasambishaka. Dimi konanga ntshɔ dia teenda owanu ɔsɔ, koko kanga luudu akambitɛ dia sho ntomba ko tenda kɛnɛ keta. Otshikitanyi la kɛnɛ kakatafɔnyaka, aki ekongoso ehende kakookoyaka woho wakatɛnganaka asukanyi.

Lo 1997, Iakasɔnama oko ombetsha lo Kalasa k’olowanyelo w’ekambi. b Dimi lokɔngɛnangɛnaka mbɔtɔ lo kalasa ya teokrasi, koko takamafɔnyaka pondjo dia layonga la diɛsɛ dia woke dia mbetsha lo kalasa kɛmɔtshi.

Ndo l’ɔkɔngɔ diko, lakayokambaka oko omendji wa distrikɛ. Etena kakayotshikitanyemaka yɛdikɔ shɔ, lakayokalolaka l’olimu w’otshimbedi. Ɔnkɔnɛ, l’edja k’ɛnɔnyi ndekana 30, lakangɛnangɛnaka nkamba oko ombetsha ndo omendji w’otshimbedi. Ɛkɛndɛ ɛsɔ waki kiɔkɔ y’ɛtshɔkɔ efula. Koko, ndooko ɔkɛndɛ ɔtɔi l’atei w’ɛkɛndɛ ɛsɔ waki wɔdu. Nyokonge nyolembetshiya.

Dimi laki onto laki la lokalo ndo lakayaɛkɛka le mi dimɛ. Dui sɔ diakakimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu wakamahomana lawɔ. Koko, lo tena dimɔtshi lakoongaka l’ohetoheto wambotamba elelo dia mpemba nɔngɔsɔla akambo wa l’etshumanelo. Lo diaaso dimɔtshi, lakadjangɛ anto la wolo tshɛ dia vɔ mbokana ngandji ndo monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ otsha le anto akina. Tete lee, dimi mbaki l’ohomba wa nkɛnɛmɔla waonga akɔ.​—Rɔmɔ 7:​21-​23.

Tena dimɔtshi lakakɔmɔka l’ɔtɛ wa wandja ami. (Rɔmɔ 7:​24) L’etena kɛmɔtshi, lakatɛ Jehowa lo dɔmbɛlɔ dia handjokoka nsala kɛnɛ koleki dimɛna ndo lolanga ntshika olimu wa misiɔnɛrɛ ndo nkalola la Finlande. La dikɔlɔ diakɔ, lakatshu lo losanganya la l’etshumanelo. Ekeketshelo kakamakondja lɛkɔ kakashikikɛ dia dimi pombaka ntetemala l’ɔkɛndɛ ami ndo ntetemala ndɔshana la wandja ami. Lushi lɔsɔ, lakanandema efula dia mɛna hwe woho wakakadimola Jehowa lo dɔmbɛlɔ diami. Laadiko dia laasɔ, lekɔ la lowando l’efula lo woho wakimanyiyande dia ndɔshana la wɛɔdu ami.

Dimi la Sirkka tekɔ la lowando efula le Jehowa lo nkamba la lɔsɛnɔ laso l’olimu wa lo tena tshɛ. Lekɔ nto la lowando le Jehowa lo woho wakandambisha wadi la ngandji ndo lele la kɔlamelo l’edja k’ɛnɔnyi ɛnɛ tshɛ.

Keem’edja layanga nkotsha ɛnɔnyi 70 ndo layanga ntshika ɛkɛndɛ ami w’ombetsha ndo w’omendji w’otshimbedi. Koko, dimi hayakiyanya lo dikambo sɔ. Lande na? Nɛ dia l’ekɔ l’eshikikelo ndo la mbetawɔ dia kɛnɛ kaleka mbisha Jehowa lotombo ele mbokambɛ la wɛdimo ndo mbosha lotombo l’oma k’ɛse otema la ngandji ndo la lowando tshɛ. (Mika 6:​8; Makɔ 12:​32-​34) Dia ntombola Jehowa, aha paka onto kongi la waɛsɛ wa laande.

Etena kakaloyami washo lo waɛsɛ wakamakondja, dimi shihodiaka dia dimi kombalongola l’ɔtɛ w’ɔnɛ dimi mboleki anto akina; kana I’ɔtɛ wemi la dikoka dimɔtshi dia laande. Ndooko kaanga yema tshitshɛ! Koko, Jehowa akambisha waɛsɛ efula asɔ l’ɔtɛ wa ngandji kande kahadjama anya. Nde akambisha waɛsɛ asɔ oyadi wɛɔdu akɔna wemi lawɔ. Dimi mbeyaka dia lakakoke nkotsha ɛkɛndɛ ɛsɔ paka l’ekimanyielo ka Jehowa. Lo yoho shɔ, wɛɔdu ami wakɛnya wolo wele la Nzambi.​—2 Kɔr. 12:​9.