1-2. (a) Baikara bwaai aika a riai n iaiangoi Kristian aika akea buuia imwain ae a moana aia iraorao ni karekenano? (b) Tera ae nanonaki n “te iraorao ni karekenano”? (Nora “Kabwarabwaraan te Taeka.”)

 KO TANGIRIA ni kani mare? E ngae ngke e aki kakawaki te mare ibukin reken te kukurei, ma a bati Kristian aika ataei ke aika kara aika akea buuia, ae a tangiria ni kani karekea buuia. Ni koauana, imwain ae ko moana am iraorao ni karekenano, e riai ni korakora am iraorao ma Iehova, ko kinako raoi, ao ko kona ni kaaitarai kabanemwane i nanon te tekateka n taanga. a (1Kor. 7:36) Ngkana anne ae riki nakoim, e na nakoraoi riki tekatekam n taanga.

² Ma e aki bebete n taai nako kakaaean te buu ni mare ae raoiroi. (TaeRab. 31:10) Ao ngkana e a reke te aomata ae ko kani karekea riki kinaakina, e kona naba ni kangaanga moanakin te iraorao ni karekenano. b N te kaongora aei, ti na maroroakinna bwa tera ae kona ni buokiia Kristian aika akea buuia ni kakaaea temanna ae tau n riki bwa buuia ao ni moana aia  iraorao ni karekenano. Ti na nora naba aroia tabemwaang n te ekaretia ni kona ni boutokaiia naake a kani mare.

KAKAAEA AE TAU N RIKI BWA BUUM

3. Baikara bwaai aika e riai n iangoi te Kristian ae akea buuna ngkana e a kakaaea buuna ni mare?

³ Ngkana ko tangiria ni kani mare, e tamaroa ngkana ko ataia bwa baikara aroaro aika ko tangiria iroun raom imwain ae ko moana am iraorao ni karekenano. c Mwina ko na tarariaoa te aomata ae tau n riki bwa buum, ke ko a moana am iraorao ni karekenano ma te aomata ae e aki tau ibukim. E koaua ae ko riai ni kakaaea te Kristian ae bwabetitoaki ae tau n riki bwa buum. (1Kor. 7:39) Ma tiaki nanona bwa aomata ni kabane aika a tia ni bwabetitoaki, a na tau n riki bwa buum. Ngaia are ko kona n titirakiniko aei: ‘Baikara tiau ni maiuu? Baikara aroaroni buu aika I iangoi bwa a kakawaki? A raoiroi baika I kantaningai?’

4. Baikara bwaai tabeua ake a taekin tabeman n aia tataro?

⁴ Akea te nanououa bwa ko a tia n tataroakina kakaaean raom ngkana anne te bae ko tangiria. (IBir. 4:6) E koaua ae e aki berita Iehova bwa e na rinea temanna bwa buum ni mare. Ma e bon tabeakina kainnanom ao am namakin ao e kona ni buokiko ngkai ko tabe ni kakaaea buum. Ngaia are teimatoa kaotii baika ko tangiri ao am namakin nakoina. (TaiAre. 62:8) Tataroakina te taotaonakinnano ao te wanawana. (Iak. 1:5) E kabwarabwarai baika e taekini n ana tataro John, d ae te tari te mwaane man te United States: “I taekin  nakon Iehova aroaro aika I tangiri iroun te aine ae e na tau n riki bwa buu. I tataro bwa e na reke angau ni kaitiboo ma ngaia. I bubutiia naba Iehova bwa e na buokai ni karikirakei aroaro aika N na riki iai bwa te buu te mwaane ae raoiroi.” E taku Tanya, ae te tari te aine mai Sri Lanka: “Ngkai I tabe ni kakaaea te aomata ae e na tau n riki bwa buu, I butiia Iehova bwa e na buokai n teimatoa ni kakaonimaki, ni bwaina te iango ae raoiroi, ao ni kukurei.” E ngae ngkana e aki waekoa n reke buum ni mare ae tau ibukim, ma e berita Iehova bwa e na teimatoa n tabeakina kainnanom n te itera n rabwata ao am namakin.—TaiAre. 55:22.

5. Baikara aanga aika a kona iai Kristian aika akea buuia ni kaitiboo ma te aomata ae tangira Iehova? (1 I-Korinto 15:58) (Nora naba te taamnei.)

⁵ E kaungaira te Baibara bwa ti na “[kakorakoraira] n ana mwakuri te Uea ni kamwaiti.” (Wareka 1 I-Korinto 15:58.) Ngkai ko katabetabeko n am beku iroun Iehova ao ni kabanea am tai ma taari mwaane ao aine aika kakaonimaki, ko na aki tii kukurei n te kaungaunga man te ikoikotaki, ma e na reke naba angam ni kaitiboo ma tabeman aika akea naba buuia n ai arom aika kaatuua aia iango n aia beku iroun Iehova. Ao ngkana ko kabanea am konaa ni kakukureia Iehova, ko na boni karekea te kukurei ni koaua.

6. Tera ae a riai n uringnga Kristian aika akea buuia, ngkai a tabe ni kakaaea buuia?

⁶ Taratara raoi bwa ko na aki kariaia kakaaean raom bwa e na riki bwa te bwai ae moan te kakawaki ni maium. (IBir. 1:10) E aki boto reken te kukurei ni koaua iroum ngkana ko mare ke akea buum, ma e reke man am iraorao ma Iehova. (Mat. 5:3) Ao ngkai akea moa buum, e kona ni bati riki am tai ni karababaa am mwakuri ni minita. (1Kor. 7:32, 33) Kabongana raoi am tai aei. E taku Jessica ae te tari te aine man te United States are e mare ngke ai 30 tabun ana ririki, “I kakatabetabeai n te mwakuri ni minita ao I buokaki iai bwa e na rau nanou e ngae ngke I tangiria ni kani mare.”

KAREKEA AM TAI N TARATARAIA RAOI

7. Bukin tera bwa ko wanawana ngkana ko tarataraa moa te aomata are ko iangoia bwa e tau n riki bwa buum i nanon te tai ae maan teutana, imwaini kaotan am namakin nakoina? (Taeka N Rabakau 13:16)

⁷ Tera arom ngkana iai temanna ae ko iangoia bwa e tau n riki bwa buum? Ko na waekoa ni kaota am namakin nakoina? E taekinaki n te Baibara bwa te aomata ae wanawana, e karekea moa te atatai imwain ae e karaoa te mwakuri. (Wareka Taeka N Rabakau 13:16.) Ngaia are ko wanawana ngkana ko tarataraa moa te aomata anne i nanon te tai ae maan teutana, imwaini kaotan am namakin nakoina. E taku Aschwin man te Netherlands, “E kai rikirake te namakin ma e kai toki naba. Ngaia are ngkana ko karekea am tai n tarataraa te aomata anne, ko na bon aki moana am iraorao ni karekenano tii man am namakin ae kai toki.” Irarikina, ngkana ko tarataraa te aomata anne, ane ko na ataia imwina bwa ngaia e aki tau n riki bwa buum.

8. E na kangaa te aomata ae akea buuna n tarataraa temanna are e iangoia bwa e tau n riki bwa buuna? (Nora naba te taamnei.)

⁸ Ko na kangaa n tarataraa te aomata anne? N taini bobotaki n te ekaretia ke botaki ni kaungaunga, ko kona iai n nori bwaai tabeua ni kaineti ma korakoran ana onimaki te aomata anne, anuani maiuna, ao aroarona. Antai raoraona, ao tera ae e mamaroroakinna? (Ruka 6:45) Titeboo tiana ma ngkoe? Ko kona n titirakinia unimwaanen ana ekaretia ke Kristian aika ikawai n te onimaki riki tabeman aika kinaa raoi. (TaeRab. 20:18) Ko kona n ongora taekana ao aroarona. (Ruta  2:11) Ngkai ko tabe n tarataraa te aomata anne, taraia raoi bwa e na aki manga mwengabuaka iroum. Karinea ana namakin, tai iangoia bwa ko riai n atai baika e tuai tauraoi ni kaotii, ao tai kaokaoti n taabo nako ake e mena iai.

9. Tera ae ko riai ni kakoauaa imwaini kawarakin te aomata ae ko iangoia bwa e tau n riki bwa buum?

⁹ Maanra te tai ae ko riai n tarataraa iai te aomata imwain ae ko kaota nanom nakoina? Ngkana ko waekoa ni kawara temanna, ko kona n iangoaki bwa ko kakaraoi am motinnano n aki iango moa. (TaeRab. 29:20) N te itera are teuana, ngkana ko tabwarabwara, ko kona n iangoaki bwa e kangaanga iroum karaoan am motinnano, moarara riki ngkana e ataia te aomata anne bwa iai nanom irouna. (TeMin. 11:4) Uringnga ae imwain ae ko kawara temanna, ko aki riai ni kakoauaa bwa ko nang boni mare naba ma ngaia. Ma ko riai ni kakoauaa ae ko a tauraoi nakon te mare ao e kona n tau n riki bwa buum te aomata anne.

10. Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko ataia ae iai temanna ae nano iroum ma akea nanom irouna?

¹⁰ Tera arom ngkana ko ataia ae iai temanna ae nano iroum? Ngkana akea nanom irouna, kataia kaotia raoi man am mwakuri. Ko bon aki kaota te akoi ngkana ko kaira te aomata anne bwa e na iangoia ae ko kukurei ni moana am iraorao ma ngaia, ngkana bon tiaki anne nanom.—1Kor. 10:24; IEbe. 4:25.

11. Baikara bwaai aika riai n iangoaki n aaba ake e mamatanaki iai raon ke buun temanna irouia tabemwaang?

¹¹ N aaba tabeua, a kona ni kantaningaaki kaaro ke aika ikawai riki bwa taani matana buun aia koraki ae akea buuna. N aaba riki tabeua a kona ana utu ke raoraon te aomata ae akea buuna ni matana te aomata ae tau n riki bwa buuna, ao imwina a bairea te tai ae a na kaitiboo iai te mwaane ao te aine anne, n noria bwa a kani moana aia iraorao ni karekenano ke a aki. Ngkana ko tuangaki bwa ko na matana raon ke buun temanna, iangoia bwa tera raoi ae a tangiria ao ni kainnanoia ngaiia ni kauoman. Ngkana e a reke temanna ae ko iangoia bwa e tau n riki bwa buun raoraom anne, karekea kinaakin raoi te aomata anne bwa tera anuani maiuna, aroarona ao ae kakawaki riki ana iraorao ae kaan ma Iehova. E kakawaki riki te iraorao ae kaan ma Iehova nakon te mwane, te reirei, ke te kakannato. Ma uringnga ae bon te tari te mwaane ao te tari te aine anne aika a riai ni karaoa aia motinnano bwa a na mare ke a na aki.—IKar. 6:5

 MOANAKIN TE IRAORAO NI KAREKENANO

12. Ngkana ko kani moana am iraorao ni karekenano ma temanna, ko na kangaa ni kaota nanom nakoina?

¹² Ngkana ko kani moana am iraorao ni karekenano ma temanna, ko na kangaa ni kaota nanom nakoina? e Ko kona ni baireia bwa ko na maroro ma te aomata anne tao n te tabo ae a mwaiti iai aomata ke n te tareboon. Kamataataa raoi n tuangnga ae iai nanom irouna ao ko kani kinaa riki. (1Kor. 14:9) Ngkana e riai, angan te aomata anne ana tai bwa e na iangoa raoi ana kaeka. (TaeRab. 15:28) Ao ngkana e aki tangiria ni kani moana ana iraorao, karinea ana namakin.

13. Tera ae ko na karaoia ngkana iai temanna ae kaotia bwa iai nanona iroum? (I-Korote 4:6

¹³ Tera arom ngkana iai temanna ae kaotia bwa iai nanona iroum? E boni bae ni kainnanoa te ninikoria te aomata anne ngke e kawariko, ngaia are bwaina te akoi ao te karinerine. (Wareka I-Korote 4:6.) Taekinna ngkana ko kainnanoa am tai ae ko na iangoia iai bwa ko kani moana te iraorao ni karekenano ke ko aki. Ma kataia ni kaekaa n te tai ae waekoa. (TaeRab. 13:12) Ngkana ko aki nano irouna, kaotia raoi n te aro ae akoi ao ae mataata. Iangoa ana kaeka Hans, ae te tari te mwaane mai Austria, ngke e kawaraki iroun te tari te aine: “I kaota raoi au motinnano n te aro ae akoi ma e mataata. I waekoa ni kaekaa naba ngkekei ibukina bwa I aki tangiria bwa e na kairua ana iango. Ibukin naba anne, I taratara raoi ma arou n reitaki ma ngaia imwina.” N te itera are teuana, ngkana ko kani moana am iraorao ni karekenano ma te aomata anne, kaota am namakin ao baika ko kantaningai n am iraorao ni karekenano. E kona ni kaokoro baika ko kantaningai ma te aomata anne, ibukin am katei ke ibukini bwaai riki tabeua.

A NA KANGAA TABEMWAANG NI BOUTOKAIIA KRISTIAN AIKA AKEA BUUIA?

14. Ti na kangaa ni boutokaiia Kristian aika akea buuia n ara taeka?

¹⁴ Ti na kangaa ngaira ni kabane ni boutokaiia Kristian aika akea buuia aika a kani mare? Te anga teuana ngkana ti tarataraa raoi te bae ti taekinna. (IEbe. 4:29) Ti kona n titirakinira aei: ‘I bwabwainingareia naake a kani mare? Ngkana I noria bwa a kakaraki te  tari te mwaane ma te tari te aine aika akea buuia, I a bon iangoia naba bwa iai nanoia i marenaia?’ (1Tim. 5:13) Irarikin anne, ti aki riai ni kairiia Kristian aika akea buuia bwa a na namakinna ae iai aia kangaanga ngkai a tuai mani mare. E taku Hans are taekinaki mai mwaina: “Tabeman taari a kangai, ‘E aera ko tuai mani mare? Ae ko a kani kara naba.’ Aeka n taeka akanne a namakinna iai aomata aika akea buuia bwa akea bongaia ao e kona ni kairoroiia riki bwa a na riai ni mare.” Ai raoiroira riki ngkana ti kakaaei aanga aika ti na kamoamoaia iai Kristian aika akea buuia!—1Tet. 5:11.

15. (a) Ni kaineti ma te boto n reirei are n I-Rom 15:2, tera ae ti riai n iangoia imwain ae ti buoka temanna ni kakaaea buuna ni mare? (Nora naba te taamnei.) (b) Baikara reireiam aika kakawaki man te taamnei?

¹⁵ Tera arora ngkana ti iangoa te tari te mwaane temanna ma te tari te aine temanna bwa a tau n riki bwa taanga ni mare? E tuangira te Baibara bwa ti riai n iangoa aia namakin tabemwaang. (Wareka I-Rom 15:2.) A bati aika akea buuia aika a aki tangiria bwa e na kakaaeaki te aomata ae tau n riki bwa buuia irouia tabeman, ao ti riai ni karinea aia iango anne. (2Tet. 3:11) Tabeman a bae ni kainnanoa te ibuobuoki, ma ti aki riai ni biririmoa ngkana ti aki tuangaki. f (TaeRab. 3:27) Iai tabeman aika aki tangiria ni kani karaoaki anne nakoia. E taku Lydia ae te tari te aine ae akea buuna mai Tiaman: “Ko kona ni kaoa te tari te mwaane ao te tari te aine anne i buakoia aomata aika bati. Kataia n tii kakaaea te anga ae a na kaitiboo iai te tari te mwaane ao te tari te aine anne ao ko a katuka are imwina nakoia.”

16. Tera ae a riai n uringnga Kristian aika akea buuia?

¹⁶ Ti bane ni kona ni kukurei ao n rauaki ni maiura e ngae ngkana akea buura ke ti a tia ni mare! (TaiAre. 128:1) Ngaia are ngkana ko kani mare ma e tuai moa n reke raom, teimatoa ni kaatuua am iango n am beku ibukin Iehova. E taku te tari te aine mai Macao ae Sin Yi: “E rangi n uarereke am tai n akea buum, ni kabotauaki ma te tai ae ko kona ni kabanea ma buum n te Bwaretaiti. Karekea kukureim n te tai aei ao kabongana raoi.” Ma tera arom ngkana e a reke temanna ae tau n riki bwa buum ao ko a moana am iraorao ni karekenano? N te kaongora are imwina, ti na maroroakina arom ni kanakoraoa am iraorao ni karekenano.