NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 21
SUMU 107 Yehova Wakutilongo mo Tingalongore Chanju
Vo Mungachita Kuti Musaniyi Munthu Wakutorana Nayu
“Ndiyani yo wangasaniya munthukazi wamampha? Mtengu waki uphara mya ya korali.”—NTHANTHI 31:10.
FUNDU YIKULU
Fundu za mu Bayibolu zo zingakuwovyani kuti musaniyi munthu wakwenere wakutorana nayu kweniso mo ŵanthu anyaki mu mpingu angawovye Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa wo akhumba kuja pa nthengwa.
1-2. (a) Kumbi ndi fundu nizi zo Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa atenere kuŵanaŵaniya ŵechendakhumbani nthengwa? (b) Kumbi “kukhumbana nthengwa” kung’anamuwanji? (Wonani “Vo Mazu Nganyaki Ngang’anamuwa.”)
KUMBI mukhumba kuto pamwenga kuyirwa? Chinanga kuti nthengwa ndiyu yitovya cha kuti munthu wakondwengi, Akhristu anandi ambula kuto pamwenga kuyirwa, kwali mbachinyamata pamwenga arara akhaza nyengu yo azamusaniya munthu wakutorana nayu. Kweni mwechendakhumbani nthengwa ndi munthu munyaki, mutenere kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova, mutenere kuja wakukhwima muzeru kweniso mukhumbika kuja ndi nthowa yakusaniriya ndalama kuti muziphweriyengi umampha maudindu ngo mwazamuja nangu mu banja linu. a (1 Akori. 7:36) Asani mwanozgeka viyo, vingazikuwovyani kuti muje ndi banja la likondwa.
2 Kweni ntchipusu cha kusaniya munthu wakwenere kutorana nayu. (Nthanthi 31:10) Ndipu chinanga kuti mungasaniya munthu munyaki yo mungakhumba kumuziŵa umampha chingaja chipusu cha kukhumbana nthengwa. b Mu nkhani iyi tikambiskanengi vo vingawovya Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa kusaniya munthu wakwenere kutorana nayu kweniso kuziŵana umampha ŵechendatorani. Tisambirengi so mo ŵanthu anyaki mu mpingu angawovye wo akhumba kuto pamwenga kuyirwa.
KUSANIYA MUNTHU WAKWENERE KUTORANA NAYU
3. Kumbi ndi fundu nizi zo Mkhristu wambula kuto pamwenga kuyirwa watenere kuŵanaŵaniya asani wapenja munthu wakutorana nayu?
3 Asani mukhumba kuto pamwenga kuyirwa, vingaja umampha kuziŵa mijalidu yo yimwi mungayanja kuti munthu yo mwazamutorana nayu waje nayu mwechendakhumbani nthengwa ndi munthu weyosi. Asani mwaleka kuchita viyo, mungaleka munthu munyaki yo wangaja wakwenere kutorana nayu pamwenga mungakhumba munthu munyaki yo ngwakwenere cha kwaku yimwi. Mbuneneska kuti munthu wakwenere kutorana nayu watenere kuja Mkhristu wakubatizika. (1 Akori. 7:39) Kweni ndi Mkhristu wakubatizika weyosi cha yo wangaja wakwenere kwaku yimwi. Mwaviyo mutenere kujifumba kuti: ‘Kumbi nde ndi vilatu wuli pa umoyu wangu? Kumbi ndi mijalidu niyi yo nditiyiwona kuti njakukhumbika ukongwa yo ndikhumba kuti munthu yo ndazamutorana nayu waje nayu? Kumbi ndikhaza nadi vinthu vakwenere?’
4. Kumbi ŵanthu anyaki apemphanji kwaku Yehova pa nkhani yakusaniya munthu wakutorana nayu?
4 Asani mukhumba kuto pamwenga kuyirwa, tikayika cha kuti mwayipempheriyapu nkhani yeniyi. (Afi. 4:6) Mbuneneska kuti Yehova wakuŵalayizgapu cha ateŵeti ŵaki kuti asaniyengi munthu wakutorana nayu. Kweni iyu waziŵa vo mukhumba kweniso mo muvwiya mumtima ndipu wangakuwovyani po mutesesa kusaniya munthu wakutorana nayu. Mwaviyo lutirizgani kumukambiya vo mukhumba kweniso mo muvwiya mumtima. (Salimo 62:8) Mupempheni kuti wakupaskeni zeru kweniso kuti muzikirengi. (Yako. 1:5) Mubali munyaki wambula kuto wa ku United States zina laki John, c wangukonkhoska vo iyu wakamba mumapempheru ngaki. Iyu wanguti: “Nditimukambiya Yehova mijalidu yo ndikhumba kuti munthu yo ndazamutorana nayu waje nayu. Ndipempha Yehova kuti wandiwovyi kusaniya mipata yakuti ndikumani ndi munthu yo ndingatorana nayu. Nditimupempha so kuti wandiwovyi kuja ndi mijalidu yo yingazindiwovya kuja munthulumi wamampha.” Mzichi munyaki wa ku Sri Lanka, zina laki Tania wangukamba kuti: “Ndichipenja munthu wakutorana nayu ndipempha Yehova kuti wandiwovyi kulutirizga kuja wakugomezgeka, ndijengi ndi maŵanaŵanu ngakwenere kweniso kuti ndikondwengi.” Chinanga kuti mungalindizga kwa nyengu yitali mwechendasaniyi munthu wakutorana nayu, Yehova walayizga kuti walutirizgengi kukuphweriyani, kweniso kukuwovyani kuti mukondwengi.—Salimo 55:22.
5. Kumbi mphanyengu niyi po Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa angakumana ndi Akhristu a nge yiwu wo atanja Yehova? (1 Akorinto 15:58) (Wonani so chithuzi.)
5 Bayibolu lititichiska kuti tijengi ndi “vakuchita vinandi mu ntchitu ya Ambuya.” (Ŵerengani 1 Akorinto 15:58.) Asani mutangwanika ndi kuteŵete Yehova kweniso mucheza ndi abali ndi azichi akupambanapambana, vikuwovyeningi kuti musaniyi mabwezi ngamampha. Vikuwovyeningi so kuti muje ndi mwaŵi wakukumana ndi Akhristu anyaki wo ŵe pa nthengwa cha, wo nawu aŵika maŵanaŵanu ngawu ngosi pakuteŵete Yehova. Ndipu po mutesesa kuchita vosi vo mungafiska kuti mukondwesi Yehova, musaniyengi likondwa chayilu.
Asani mutangwanika ndi kuteŵete Yehova kweniso mucheza ndi abali ndi azichi akupambanapambana, mungakumana ndi Akhristu anyaki wo nawu akhumba kuja pa nthengwa (Wonani ndimi 5)
6. Kumbi Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa atenere kukumbukanji?
6 Kweni mutenere kuphwere kuti, kupenja munthu wakutorana nayu kungajanga chinthu chakukhumbika ukongwa cha pa umoyu winu. (Afi. 1:10) Kuti munthu waje ndi likondwa chayilu, vithemba kuti we pa nthengwa cha, kweni vithemba kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. (Mate. 5:3) Ndipu pa nyengu yo mwechendato pamwenga kuyirwa, mungaja ndi mwaŵi ukulu wakusazgiyaku uteŵeti winu. (1 Akori. 7:32, 33) Muyigwiriskiyengi ntchitu umampha nyengu yo mwechendato pamwenga kuyirwa. Jessica wa ku United States yo wanguyirwa we pafupi kukwanisa vyaka 40 wangukamba kuti: “Ndatangwanikanga ndi uteŵeti ndipu venivi vingundiwovya kuti ndikhorwengi chinanga kuti ndakhumbanga kuyirwa.”
PATUWANI NYENGU YAKUMUZIŴIYA UMAMPHA MUNTHU YO
7. Ntchifukwa wuli ndi zeru kumuziŵa dankha umampha munthu mwechendamukambiyi kuti mutimukhumba? (Nthanthi 13:16)
7 Nanga wuli asani muŵanaŵana kuti munthu munyaki wangaja wakwenere kutorana nayu? Kumbi mutenere kumukambiya nyengu yeniyo ndi yeniyo kuti mutimukhumba? Bayibolu likamba kuti munthu wazeru wativiziŵa dankha vinthu wechendachitepu kanthu. (Ŵerengani Nthanthi 13:16.) Mwaviyo zingaja zeru kumuziŵa umampha munthu yo kwa kanyengu kweni mwakuchenje mwechendamukambiyi kuti mutimukhumba. Aschwin wa ku Netherlands wangukamba kuti: “Ungakopeka mwaliŵiliŵi ndi munthu munyaki kweni kukopeka ko kungamala so mwaliŵiliŵi. Mwaviyo asani mwapatuwa nyengu yakumuziŵiya umampha munthu, vikuwovyeningi kuti mukhumbani ndi munthu yo chifukwa chakukopeka ŵaka cha.” Kusazgapu yapa, po mutimuziŵa umampha munthu yo, mungasaniya kuti iyu ngwakwenere cha kwaku yimwi kuti mutorani nayu.
8. Kumbi munthu wambula kuto pamwenga kuyirwa watenere kuchitanji kuti wamuziŵi umampha munthu yo wapenja kumukhumba? (Wonani so chithuzi.)
8 Kumbi mungachita wuli kuti mumuziŵi umampha munthu munyaki kweni mwakuchenje? Pa maunganu ngampingu pamwenga po mucheza ndi gulu la abali ndi azichi mungawona nkharu yaki, mo wachitiya vinthu kweniso uzimu waki. Kumbi mabwezi ngaki mbayani? Kumbi watanja kukambanji? (Luka 6:45) Kumbi vilatu vaki viyanana ndi vinu? Mungafumba ŵara a mu mpingu wo iyu wawungana pamwenga Akhristu anyaki akukhwima mwauzimu wo atimuziŵa umampha. (Nthanthi 20:18) Mungaŵafumba vakukwaskana ndi mbiri ya munthu yo kweniso nkharu yaki. (Ruti 2:11) Po muchita vinthu vakuti mumuziŵi umampha munthu yo, yesesani kuti muleki kuchita vinthu vo vingamuchitiska kuti walekengi kufwatuka. Kuti muchiti venivi, wonesesani kuti mutumbika mo munthu yo wavwiya, mutimupaska mpata wakuchita vinthu pakuyija kweniso mungamuŵingiriyanga cha.
Mwechendamukambiyi munthu yo kuti mutimukhumba, mwakuchenje muziŵeni umampha kwa kanyengu (Wonani ndimi 7-8)
9. Kumbi mutenere kusimikizanji mwechendakambiyi munthu munyaki kuti mutimukhumba?
9 Kumbi patenere kujumpha nyengu yitali wuli muchimuziŵa umampha munthu munyaki mwechendamukambiyi kuti mutimukhumba? Asani mwamukambiya mwaliŵi ukongwa vingawoneka nge kuti musankha vinthu kwambula kuŵanaŵaniyapu. (Nthanthi 29:20) Kweni asani mwato so nyengu yitali ukongwa, vingawoneka nge kuti mwe ndi vidazi ukongwa pakusankha vinthu, ukongwa asani munthu yo waziŵa kuti mutimukhumba. (Waku. 11:4) Kweni kumbukani kuti mwechendamukambiyi kuti mutimukhumba, mutenere cha kusimikiziya limu kuti mwazamutorana ndi munthu mweniyo. Kweni mutenere kusimikiza kuti mwe akunozgeka kuto pamwenga kuyirwa ndipuso kuti muwona kuti munthu yo wangaja wakwenere kutorana nayu.
10. Kumbi mutenere kuchitanji asani mwaziŵa kuti munthu munyaki watikukhumbani kweni yimwi mutimukhumba cha?
10 Nanga wuli asani mwawamu kuti munthu munyaki watikukhumbani? Asani yimwi mutimukhumba cha, vakuchita vinu vilongongi nadi kuti munthu yo mutimukhumba cha. Kungaja kuleka kumuŵanaŵaniya munthu yo asani muchita vinthu vakulongo kuti muzomerengi penipo mumuzomerengi cha.—1 Akori. 10:24; Aefe. 4:25.
11. Asani yimwi ndimwi mwapempheka kuti musaniriyi munthu munyaki munthu wakutorana nayu, kumbi mutenere kukumbukanji?
11 Muvyaru vinyaki, apapi pamwenga ŵanthu anyaki arara ndiwu asankhiya abali ŵawu ŵanthu wo angazitorana nawu. Ndipu muvyaru vinyaki abali pamwenga mabwezi ndiwu asaniya munthu yo wangatorana nayu ndipu pavuli paki anozga kuti ŵanthu wo akachezi kuti akawoni asani mbakwenere kutorana pamwenga cha. Asani mwapempheka kuti musaniriyi ŵanthu anyaki munthu wakutorana nayu, ŵanaŵaniyani vo wosi ŵaŵi angayanja. Asani mwawona kuti munthu munyaki wangaja wakwenere kuzitorana ndi mubali winu pamwenga munyinu, muziŵeni umampha munthu yo, ziŵani mijalidu yaki, ndipu chakukhumbika ukongwa fufuzani asani we paubwezi wakukho ndi Yehova. Kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova ntchinthu chakukhumbika ukongwa kuluska ndalama, masambiru pamwenga udindu wo wenawu. Kweni kumbukani kuti mubali ndi mzichi yo ndiwu asankhengi ŵija kuti atorani pamwenga cha.—Aga. 6:5.
KUKHUMBANA NTHENGWA
12. Kumbi mungamukambiya wuli munthu munyaki kuti mutimukhumba nthengwa?
12 Kumbi mungamukambiya wuli munthu munyaki kuti mutimukhumba nthengwa? d Mukhumbika kukambiskana ndi munthu yo kwali mphamasu ndi pamasu pamwenga kuziya pa foni. Mwakuvwika umampha mukambiyeni kuti mutimukhumba ndipuso mukhumba kuziŵana nayu umampha. (1 Akori. 14:9) Asani mphakwenere mupaskeni nyengu kuti waŵanaŵaniyepu wechendakumukeni. (Nthanthi 15:28) Asani munthu yo wakuyanjani cha, tumbikani maŵanaŵanu ngaki.
13. Kumbi mutenere kuchita wuli asani munthu munyaki wakukambiyani kuti watikukhumbani nthengwa? (Akolose 4:6)
13 Nanga wuli asani munthu munyaki wakukhumbani nthengwa? Mutenere kuziŵa kuti, wakhumbikanga chiganga kuti wakukambiyeni. Mwaviyo mutenere kumumuka umampha kweniso mwaulemu. (Ŵerengani Akolose 4:6.) Asani mukhumbika nyengu yakuti muŵanaŵaniyepu mwechendamumuki, mukambiyeni. Chinanga kuti ve viyo, mukhumbika kuto nyengu yitali ukongwa cha mwechendamumuki. (Nthanthi 13:12) Asani yimwi mwamuyanja cha, mukambiyeni mwakuvwika umampha kweniso mwaulemu. Kumbi mubali Hans wa ku Austria wangumuka wuli mzichi munyaki wati wamukambiya kuti watimukhumba? Iyu wangukamba kuti: “Ndingukambiya mzichi yo maŵanaŵanu ngangu mwaulemu kweni mwakuvwika umampha. Ndingumumuka mwaliŵi chifukwa ndakhumbanga cha kuti wakhazengi vinthu vaŵaka. Chifukwa cha venivi, ndaphweriyanga ndi vo ndakambanga pamwenga kuchita kuti waleki kuŵanaŵana kuti ndisinthengi maŵanaŵanu.” Kweni asani namwi mwamuyanja munthu yo, kambiskanani mo muvwiya kweniso mo muchitiyengi vinthu mwechendatorani. Vo mungayanja kuchita mwechendatorani vingapambana ndi munthu yo mwakhumbana nayu chifukwa chakupambana midawuku pamwenga so vinthu vinyaki.
KUMBI ŴANTHU ANYAKI ANGAŴAWOVYA WULI AKHRISTU AMBULA KUTO PAMWENGA KUYIRWA?
14. Kumbi tingachita wuli kuti tichiskengi Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa kuziya mu vo tikamba?
14 Kumbi tosi tingachita wuli kuti tichiski kweniso kuwovya Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa wo akhumba kuja pa nthengwa? Nthowa yimoza nkhuphwere ndi vo tikamba. (Aefe. 4:29) Titenere kujifumba kuti: ‘Kumbi nditiŵachitiya vipongu Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa? Asani ndawona mubali wambula kuto ndi mzichi wambula kuyirwa achikambiskana, kumbi ndiŵanaŵana kuti ŵanthu wo akhumbana?’ (1 Timo. 5:13) Kusazgapu yapa, titenere cha kupereka maŵanaŵanu ngakuti Mkhristu wambula kuto pamwenga kuyirwa wakwana cha, ŵaka pakuti we panthengwa cha. Hans yo tamukambapu kali wangukamba kuti: “Abali anyaki atikufumba kuti, ‘Ntchifukwa wuli muto cha? Mwakuwa na.’ Mazu nge yanga ngachitiska kuti ŵanthu ambula kuto pamwenga kuyirwa ajivwengi kuti palivi cho achitapu kweniso atijivwa kuti achichizgika kuti ato pamwenga kuti ayirwi.” Kweni tingachita umampha kusaniya mpata wakuŵawonge Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa!—1 Ate. 5:11.
15. (a) Mwakukoliyana ndi fundu yo yisanirika pa Aroma 15:2, kumbi mutenere kuŵanaŵaniyanji mwechendawovyi munthu munyaki kusaniya munthu wakutorana nayu? (Wonani so chithuzi.) (b) Kumbi ndi vinthu nivi vakukhumbika ukongwa vo mungusambira mu vidiyo yo munguwonere? (Wonani mazu ngamumphata.)
15 Nanga wuli asani tiwona kuti mubali ndi mzichi munyaki angayeneriyana? Bayibolu lititikambiya kuti tiŵanaŵaniyengi mo ŵanthu anyaki avwiya. (Ŵerengani Aroma 15:2.) Akhristu anandi ambula kuto pamwenga kuyirwa akhumba cha kuchita kuŵasakiya munthu wakutorana nayu, ndipu tikhumbika kutumbika vo yiwu akhumba. (2 Ate. 3:11) Anyaki angakhumba kuti tiŵawovyi, kweni titenere cha kusereriyapu asani atipempha cha. e (Nthanthi 3:27) Akhristu anandi ambula kuto pamwenga kuyirwa akhumba cha kuchita kuŵadaniya munthu pamasu ndi pamasu. Lydia yo ndi mzichi wambula kuyirwa wa ku Germany wangukamba kuti: “Mungadana abali ndi azichi anandi kuti azichezi. Ndipu pagulu lo mungadaniyapu so mubali ndi mzichi wo muwona kuti angaja akwenere kutorana. Yimwi mutenere kunozga ŵaka vakuti mubali ndi mzichi yo akumani, ndipu vinyaki vosi alekiyeni ŵeneku.”
Asani abali ndi azichi anandi acheze limoza vipereka mpata kuti Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa akumani (Wonani ndimi 15)
16. Kumbi Akhristu ambula kuto pamwenga kuyirwa atenere kukumbukanji?
16 Tosi, kwali te pa nthengwa pamwenga cha, tingaja ndi umoyu wakukondwesa kweniso wakukhorwesa! (Salimo 128:1) Mwaviyo asani mukhumba kuto pamwenga kuyirwa kweni mwechendasaniyi munthu wakutorana nayu, lutirizgani kuŵika maŵanaŵanu nginu ngosi pakuteŵete Yehova. Mzichi munyaki wa ku Macao zina laki Sin Yi wangukamba kuti: “Nyengu yo tingaja pa umphara, njifupi ukongwa asani tingayiyeruzgiya ndi nyengu yo tazamuja mu Paradayisu ndi munthu yo tikutorana nayu. Mwaviyo, muwonengi kuti nyengu yeniyi njakuzirwa ndipu muyigwiriskiyengi ntchitu umampha.” Nanga wuli asani mwasaniya munthu wakwenere kutorana nayu ndipu mosi mwayanjana? Mu nkhani yakulondopu tikambiskanengi vo mungachita kuti vinthu vikuyendiyeni umampha mwechendatorani.
SUMU 137 Anthukazi Akugomezgeka, Azichi Achikhristu
a Kuti muziŵi asani mwe akunozgeka kuto pamwenga kuyirwa, wonani nkhani yakuti “Kukhala Pachibwenzi—Mbali Yoyamba: Kodi Ndine Wokonzeka Kukhala Pachibwenzi?” pa jw.org.
b VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: Mu nkhani iyi kweniso yakulondopu, mazu ngakuti kukhumbana nthengwa, ngang’anamuwa nyengu yo munthulumi ndi munthukazi acheze limoza kuti aziŵani umampha ndi chilatu chakuti aziŵi asani mbakwenere kutorana. Anyaki akamba kuti kukole pamwenga kujaliya. Kukhumbana nthengwa kutamba asani wosi ŵaŵi ayanjana, ndipu kumala asani asankha kutorana pamwenga kulekana.
c Mazina nganyaki ngasinthika.
d Mu midawuku yinyaki, mubali ndiyu wakambiya mzichi kuti watimukhumba. Kweni mzichi wangasankha kuchikambiya mubali kuti watimukhumba. (Ruti 3:1-13) Kuti muziŵi vinandi wonani nkhani yakuti “Achinyamata Akufunsa Kuti . . . Kodi Mnyamata Ndingamuuze Bwanji Kuti Ndikumufuna?” mu magazini ya Chichewa ya Jani Masu! ya October 8, 2004.
e Wonani vidiyo yakuti Ŵanthu wo Atesesa Kuja ndi Chivwanu—Akhristu Ambula Kuto Pamwenga Kuyirwa pa jw.org.
