1-2. Ntia mabanza ma bâka na bantu bakaka mu ntangu yi bazabasanaka mu bungu dia makwela?

 NTANGU yi bazabasanaka mu bungu dia makwela (fréquentation) ntangu ya nsayi yena na ya nzitukulu. Tala ti bwawu bu na muntu ta zabasana mu bungu dia makwela, ntembe kâni we naku ntangu yo ya yôkela mu mpila ya mbote. Mpe ni bo wena mu bungu dia bantu babingi. Tsion, a mpangi ya yikento yibâka ku Ethiopie, yitêle: “Mosi ya ntangu yi yôkele bubote mu luzingu lwani, ni ntangu bakala diani na meno yi tweri zabasanaka mu bungu dia makwela. Misamu mia mfunu tweri zonzelaka, mpe seha tweri sehaka. Nsayi yabâ nani bu nabakula ti nayizi baka muntu wunzololo mpe wukunzololo.”

² Kâ, Alessio, mpangi ya bakala yibâka ku Pays-Bas, yitêle: “Musamu wa nsayi wabâ bu ndieri zabasanaka na mukento’ani mu bungu dia makwela, kâ tayizi telamana mpe misamu miamingi mia mpasi.” Mu timoko ti, mbo tutaluzula misamu milendi tulumuka, na mitieno mia Bibila milendi bakisa bantu mu lenda ntangu yo yi bata zabasana mu bungu dia makwela. Mbo tutula mpe bwe bantu bakaka mu timvuka balendi babakisila.

KANI DITUDINGAKA BU TUZABASANAKA MU BUNGU DIA MAKWELA

3. Ntia kani tudingaka bu tuzabasanaka mu bungu dia makwela? (Bingana 20:25)

³ Ni bu sa ti ntangu yi bazabasanaka mu bungu dia makwela ntangu ya mbote yena, titini mpe tiena tia mfunu tilendi nata ku makwela. Tilumbu tia makwela, bantu bata kwelasana kani basaka kwe Yehova dia zolosono na dia tizitisa ntangu yayansoni yi babâ ba moyo. Ntete tasa kani dio, tufweti tomo taluzula misamu.  (Tanga Bingana 20:25.) Diangana wa matieleka wena mu musamu wutariri kani dia makwela. Ntangu yi bazabasanaka mu bungu dia makwela bantu bata dinga mu kwela yitomo bakisaka mu zaba muna muntu na mu bonga nzengolo ya mbote. Ntangu zakaka nzengolo yo yilendi nata ku makwela; ntangu zakaka mpe yilendi sa ti bantu babika mu dinga mu zabasana. Tala ti bantu babikiri mu zabasana mu bungu dia makwela, ka wuzololo’â tâ ko ti musamu wa mbi bayirikiri. Kâ, ntangu yo yababakisi mu bakula tala ti kwelasana baketi kwelasana peleko kâni.

4. Mu bungu dia nti we mfunu mu bâ na mabanza ma mbote mu musamu wutariri zabasana mu bungu dia makwela?

⁴ Mfunu wena kwe bantu bata zabasana mu bungu dia makwela mu bâ na mabanza ma mbote mu musamu wo. Bampumpa bu babâka na mabanza ma mbote mu musamu wo, ka badinga ko mu kwizi zabasana na muntu tala ti ka bena na kani ko dia kwelana na muntu wo. Kâ, ka bampumpa ko kwa bafweti bâ na mabanza ma mbote mu musamu wo. Beto bansoni tufweti bâ na mabanza ma mbote mu musamu wo. Mu tifwani, bantu bakaka babanzaka ti bantu bole bamana batika mu zabasana mu bungu dia makwela, bafweti kwelasana kwa. Bwe mabanza ma mpila yo manatinaka nsobolo kwe Bakristo ba mpumpua? Melissa, mpangi ya mpumpa yibâ ku États-Unis, yitêle: “Tiya twatwingi basaka kwe Mbangi za Yehova zita zabasana mu bungu dia makwela. Buna, babingi batatamanaka mu kwe zabasane ni bu sa ti misamu ka mita toma ko ha kati diawu. Bakaka ka badingaka ko mu zabasana na muntu mu bungu dia makwela. Diangana tiya tô nkatika mpasi tusaka.”

DINGENO MU TOMO ZABASANA

5-6. Bantu bata zabasana mu bungu dia makwela nti bafweti tomo zaba kwe muna muntu? (1 Piere 3:4)

⁵ Tala ti na muntu ta zabasana mu bungu dia makwela, nti bilendi ku bakisa mu bonga nzengolo ya kwela peleko kâni? Dingeno mu tomo zabasana. Kampe misamu mie kô wayizi longoka mu muntu ntete lwabatika mu zabasana mu bungu dia makwela. Kâ bwawu bu bweso bwe naku bwa zaba “timuntu tia ku kati.” (Tanga 1 Piere 3:4.) Wuzololo tâ longoka mu tomo zaba timpeve tia muntu, timuntu diandi, na mpila yi kabanzilaka. Ntangu bu yikwe yôke, fweti bâ na lenda dia hana mvutu mu biyuvu ntiana: ‘Ngano muntu wo lendi bâ bakala dia mbote peleko mukento wa mbote mu bungu dia meno?’ (Bin. 31:​26, 27, 30; Efz. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Ngano ndendi mu kipa mpe  ndendi mu hana luzolo lwe nandi nsatu, mpe lendi kunkipa mpe lendi kungana luzolo lwe nani nsatu? Ngano mbo tulenda mu korela misamu miakaka mitariri timuntu tieto?’ b (Rom. 3:23) Bu luta kwe zabasane, bambukeno ti: Musamu wuyôkele mfunu, ka misamu’â ko mi luzoloko beno bole, kâ, mpila yi luwisasanaka ni bu sa ti nsatu za swaswana ze neno.

⁶ Ntia misamu miakaka lufweti zaba bu luta kwe zabasane mu bungu dia makwela? Ntete wabâ na luzolo lwa ngolo mu muntu wo, fweti toko taluzula misamu mia mfunu, ntiana makani ma muntu wo. Kâ, bwe tutâ mu misamu mitariri tikolela, misamu mia mbongo, peleko misamu mia mbi mia turila muntu wo mu ntama, mia nata nsobolo mu mabanza mandi, mu mio mi kamonaka ku mutima, peleko mu ndiatulu’andi? Ka lwena kwa na nsatu ko ya zonzela misamu miamiansoni bu luta kwe batiki mu kwe zabasane. (Fwanakasa na Za 16:12.) Tala ti benzi ti ku kulu’â hana mvutu ko mu biyuvu bio, mu têla wo. Kâ, ntangu bu yikwe yôke, muntu wuta dinga mu kwela wufweti baka mvutu mu biyuvu bio mu bonga nzengolo ya mbote. Buna, ntangu bu yi fwana, fweti mu ziburila mutima’aku.

7. Bwe bantu bata dinga mu kwela balendi tomo zabasana? (Tala mpe kaku “Bu dinga mu zabasana mu bungu dia makwela na muntu wubâka mala.”)

⁷ Bwe lendi tomo zabila timuntu tiandi tia ku kati? Lendi sila bo bu yula biyuvu, mpe butomo wirikila mpwana’aku. (Bin. 20:5; Zaki 1:19) Beno bole mbo lubâ na nsatu yatomo tâ mabanza meno, na ya hana mvutu na bunsungu bwabwansoni. Kampe, lulendi sola mu yirika misamu tintwari mi sa ti lwazonza bubote. Mu tifwani lulendi kwe dia, lulendi kwe zeba ku mbuka ye na bantu babingi, mpe lulendi samuna. Lulendi longoka mpe mu zabasana bu luyôkesaka ntangu yayingi na ndiku zeno, na kanda dieno mpe. Musamu wakaka, lulendi sala bisalu bisongela bwe muna muntu wubêlaka mu misamu mia swaswana, kâ na bantu bakaka mpe. Tataleno misamu mia yela mu sa Aschwin, bâka ku Pays-Bas. Yandi zonzele ntangu yi keri zabasanaka na Alicia mu bungu dia makwela: “Tayizi dinga mu sala bisalu biaketi tu bakisa mu tomo zabasana. Vula-vula, bima bilembolo mpasi tweri saka. Ntiana, lamba tintwari peleko sala tisalu ni tisalu tiakaka. Mu ntangu yo, tayizi bâ na lenda dia mona misamu mi tweri ngolo na misamu mi talembo bâ ngolo.”

8. Ntia ndandu bantu bata zabasana mu bungu dia makwela balendi baka bu balongokaka tintwari?

⁸ Lulendi tomo zabasana mpe bu lukwe longoke  Bibila ha timosi. Tala ti lukwelasane, lufweti bongaka ntangu ya sa nsambululu ya kanda ngatu Nzambi kabâ ha kati dia makwela meno. (Ekl. 4:12) Buna, kampe lulendi kubika ntangu ya longoka ha timosi, mu ntangu yi luta kwe zabasane mu bungu dia makwela. Diangana, bantu bata zabasana mu bungu dia makwela ka beka’eti bâ kanda ko, mpe mpangi ya bakala kena mfumu ya mpangi ya yikento ko. Bu luvulu kwe longoke, mbo kwizi zaba tindiku tia ngolo tie na muntu wo na Yehova. Max na Laysa, bê ba kwelana, mpe babâka ku États-Unis, bayizi baka ndandu zakaka. Max têle: “Bu tabatika mu zabasana mu bungu dia makwela, tayizi batika mu longoka mikanda mizonzelaka zabasana mu bungu dia makwela (fréquentation), makwela, na luzingu lwa kanda. Mikanda mio miayizi tu bakisa mu zonzela misamu mia mfunu mi taketi lembo bâ na lenda mu zonzela mu beto beni.”

MISAMU MIAKAKA MI TUFWETI TALUZULA

9. Ntia misamu bantu bata zabasana mu bungu dia makwela bafweti taluzula bu babonga nzengolo ya zonzela wo kwe bantu bakaka?

⁹ Kwe nani lendi têla ti na muntu ta zabasana mu bungu dia makwela? Beno bole lufweti bonga nzengolo yo. Bu luta batika mu zabasana, lulendi bonga nzengolo ya lembo wa tâ kwe bantu babingi. (Bin. 17:27) Bu lusila bo, mbo ludioka biyuvu biabingi na tiya tubalusa mu bonga nzengolo. Kâ, tala ti ka lutêlele’â wo muntu ko, lulendi kwizi bâ beno kaka mu bungu ti bunkuta bwe neno ti bazaba wo. Tala ti lwizi bâ beno kaka, musamu wulendi lu tuma mu bâ na ndiatulu ya mbi. Buna, musamu wa mbote wubâ mu tâ wo kwe bantu balendi lu hana malongi ma mbote na mu lu bakisa mu mpila yakaka. (Bin. 15:22) Mu tifwani, lulendi wa tâ kwe bantu bakaka mu kanda, kwe ndiku za yela, peleko kwe bakuluntu.

10. Bwe bantu bata zabasana mu bungu dia makwela balendi sa mu tatamana mu bâ na ndiatulu yiyangirika Yehova?

¹⁰ Bu ta zabasana na muntu mu bungu dia makwela nti lendi sa mu tatamana mu yangirika Yehova? Luzolo lwaku bu lukwe kuri mu muntu wo, mbo kwizi dinga wavulu mu bandakanaka. Nti bilubakisa mu tatamana mu bâ na ndiatulu ya mbote? (1 Kor. 6:18) Diokeno nzonzolo ya bunsuza, ka lubâkakandi beno kaka, mpe ka lunwakakandi malavu mamingi. (Efz. 5:3) Misamu mio milendi vumbula nsatu’eno ya vukasa nitu mpe wulendi bâ mpasi mu yirika misamu mia sungama. Mbo lusarila ndwenga tala ti ntangu zazansoni lumokenene mpila yi lusa mu hanasana buzitu na mu zitisa mitieno mia Yehova. (Tanga Bingana 22:3.) Tataleno nti biabakisa Dawit na Almaz babâka ku Ethiopie. Bawu batêle: “Ntangu tweri yôkesaka mu mbuka zeri na bantu babingi, peleko na ndiku zeto zakaka. Kani kabwe ka tasa bâ beto kaka ko mu kaminio peleko mu nzo. Buna, tayizi dioka misamu miaketi tu kotesa mu ntontolo.”

11. Ntia misamu bantu bata zabasana mu bungu dia makwela bafweti taluzula bu badinga mu songasana luzolo?

¹¹ Ngano bantu bata zabasana mu bungu dia makwela bafweti songasana luzolo? Luzolo lweno bu luta kwe kuri, lulendi bonga nzengolo ya songasana luzolo mu mpila ya delakana. Kâ, tala ti nsatu’eno ya vukasa nitu yitomono bâ ngolo, wulendi bâ musamu wa mpasi mu bonga nzengolo za ndwenga. (Muk. 1:2; 2:6) Mpe bu lusongasana luzolo wulendi bâ mpasi kwe beno mu tiyimina mpe lulendi yirika misamu milembo tâ Yehova nsayi. (Bin. 6:27) Bu luta batika mu zabasana mu bungu dia makwela, lulendi tûla ndilu mu mpila yi lusongasana luzolo, tintwari na mitieno mia Bibila. c (1 Tes. 4:​3-7) Tiyula’eno: ‘Bwe bantu batuzungiriri bakwizi mwina mpila yi tuta songasana luzolo? Bu tusila bo, ngano tulendi vumbula nsatu’eto ya vukasa nitu?’

12. Tala ti bantu bata zabasana mu bungu dia makwela ka bata wisana ko mu misamu miakaka, ngano nti bafweti taluzula?

¹² Bwe lulendi sa tala ti ka luta wisana ko? Tala  ti ka luwisanaka ko ntangu zazansoni ngano wuzololo tâ ti ka luta delakana ko? Ka wuta zolo tâ bo ko; bantu babansoni ba kwelana ka bawisanaka ko ntangu zazansoni. Makwela ma ngolo bantu bole mavukasaka balendi sala tintwari mu telamana misamu miawu. Buna, mpila yi luyirikila misamu mieno bwawu bu, mbo yisongela ti lulendi lenda makwela meno. Lulendi tiyula: ‘Ngano tulendi zonzela misamu mieto mu tidzunu na mu buzitu? Ngano makuba meto tutambulaka mpe misamu tudingaka mu yirika? Ngano ba kubama twena mu yôkesa musamu, mu lomba mulemvo, na mu lemvokela?’ (Efz. 4:31, 32) Kâ, tala ti ntangu zazansoni ka luwisanaka ko peleko bakana lubakanaka, kampe misamu ka mi toma ko ha manima ma makwela meno. Tala ti bakuri ti ka luta delakana ko, bika mu zabasana mu bungu dia makwela mbo yibâ nzengolo ya mbote mu bungu dia beno bole. d

13. Nti bilendi bakisa bantu bata zabasana mu bungu dia makwela mu zaba ntangu yi balendi sa ntete bakwelasana?

¹³ Ngano ntangu zi kwa lufweti zabasana mu bungu dia makwela? Bu tulembo bongakaka ntangu yayingi mu dimbitila mu nzengolo yi tubonga misamu ka mivulu’â yôkaka bubote ko. (Bin. 21:5) Buna, ntangu yi luta zabasana mu bungu dia makwela yifweti bâ ya yila ngatu lwatomo zabasana. Kâ, ka lulalumunandi ntangu yo yi luta zabasana tala ti ka wena salu ko. Bibila mpe ditêle: “Tivuvu tilembo kulu lunganaka mutima tibêlesaka.” (Bin. 13:​12, NWT) Musamu wakaka, bu lukwe yôkese ntangu yayingi tintwari, mbo wukwizi bâ musamu wa mpasi mu telamana ntontolo ya vukasa nitu. (1 Kor. 7:9) Kani watûla kwa mutima mu ntangu yi luyôkesa mu zabasana, lendi tiyula: ‘Ngano nti mfweti vutu zaba mu muntu wo mu bonga nzengolo?’

BWE BANTU BAKAKA BALENDI BAKISILA BÔ BATA ZABASANA MU BUNGU DIA MAKWELA?

14. Bwe bantu bakaka balendi sa mu bakisa bantu bata zabasana mu bungu dia makwela?

¹⁴ Tala ti bantu tuzebi bata zabasana mu bungu dia makwela? Tulendi ba tikisa mu dia na beto, mu sa nsambululu ya kanda, peleko mu sa nsaka. (Rom. 12:13) Mu ntangu yo, balendi longoka mu tomo zabasana. Kampe, lendi babakisa bu duka na bawu, bu bâ na bawu mu kaminio, peleko bu batikisa kwe nge ngatu balembo bâ bawu kaka. (Nga. 6:10) Alicia, wu tutokolo zonzelaka, zonzele misamu mi beri zoloko yandi na Aschwin. Yandi têle: “Nkatika nsayi ya bâ neto, mpangi zakaka bu zatutêle ti tulendi kwenda kwe bawu tala  ti nsatu ye neto mu bâ tintwari kani tabâ beto kaka.” Tala ti bantu bata zabasana mu bungu dia makwela bakulombele mu yôkesa ntangu na bawu, bongela wo ntiana mpila ya mbote ya bakisa ndiku zaku. Sa keba mu lembo ba bika bawu kaka, kâ mpe lendi banza ntangu yilendi hengama fioti mu ba bika bazonza bawu kaka.—Flp. 2:4.

15. Ngano bandiku nti balendi vutu sa mu bakisa bantu bata zabasana mu bungu dia makwela? (Bingana 12:18)

¹⁵ Tulendi bakisa mpe bantu bata zabasana mu bungu dia makwela mu mio mi tutâ na mio mi tulembo tâ. Ntangu zakaka tulendi bâ na nsatu ya tiyimina. (Tanga Bingana 12:18.) Mu tifwani, tulendi bâ na timina dia kwe tâ ti bantu bê kô bata zabasana mu bungu dia makwela, kâ bantu bo balendi bâ na nsatu ya hana nsangu zo bawu beni. Ka tufweti’â tazonzela bantu bata zabasana mu bungu dia makwela mu mpila ya mbi ko, peleko ka tutsalandi misamu mi batariri. (Bin. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11) Musamu wakaka ka tufweti’â tatâ misamu ko peleko tayula biyuvu bibatuma mu kwelana. Mpangi yimosi ye na nkumbu Elise na bakala diandi batêle: “Ka tayizi’â mona bubote ko bantu bakaka bu bayizi tu yula biyuvu bitariri misamu mi takubika mu bungu dia makwela meto, kâ beto beni ka tati zonzela mio ko.”

16. Nti tufweti sa tala ti bantu babongela nzengolo ya lembo vutu zabasana mu bungu dia makwela?

¹⁶ Tala ti bantu babikiri mu zabasana mu bungu dia makwela? Tufweti sa keba mu lembo kota musamu wo peleko mu bâ ku lweka lwa wumosi mu bawu. (1 Pi. 4:15) Mpangi ye na nkumbu Lea yitêle: “Nayizi wâ bantu beri zonzelaka misamu mia sa ti meno na mpangi yimosi ya yibakala tabika mu vutu zabasana mu bungu dia makwela. Musamu wo wayizi tomo kunsa mpasi.” Ntiana bu tutokolo watâka, tala ti bantu babongele nzengolo ya lembo vutu zabasana mu bungu dia makwela, ka tufweti’â tabanza ko ti nzegolo ya mbi babongele. Ntangu zakaka, wuzololo tâ kwa ti kani diawu dia balungisi—ntangu yo yababakisi mu bonga nzengolo ya mbote. Kâ, kampe nzengolo yo mpasi kwa yatiri tulumuna ku mutima, mpe balendi kwizi mona ti muna muntu weka yandi kaka. Buna, tulendi dinga mpila yi tubabakisila—Bin. 17:17.

17. Ngano bantu bata zabasana mu bungu dia makwela nti bafweti tatamana mu sa?

¹⁷ Ntiana bu tumweni wo, ntangu yi bazabasanaka mu bungu dia makwela yilendi bâ na misamu miamingi mia mpasi, kâ yilendi bâ mpe ntangu ya nsayi. Jessica têle: “Diangana zabasana na muntu mu bungu dia makwela tisalu tia tinene tiena. Kâ nsayi yabâ nani bu tasarila ntangu na ngolo mu longoka mu zabasana.” Tala ti na muntu ta zabasana mu bungu dia makwela, tatamaneno mu sarila ngolo mu tomo zabasana. Bu lusila bo, ntangu yo yi luta zabasana mbo yiyôkela mu mpila ya mbote—mbo yilubakisa mu bonga nzengolo ya ndwenga beno bole.