1. De emwi ne kpataki ne Jehova ma Ebraham re?

 EBRAHAM i khian sẹtin mianmian ẹdẹ ne Osanobua loo odibo ọghẹe ya tama rẹn wẹẹ, irẹn khian guọghọ e Sọdọm vbe Gomorra rua. Rhunmwuda ọni, orhiọn Ebraham ma ghi sotọ. Ọ keghi nọ Osanobua wẹẹ: “Te u ra gele fuẹn nọ ma ru khọọ ba eni ru khọọ ra? . . . Ẹ i re te enọ bu ohiẹn otọ agbọn hia, gha ru emwi nọ kere ra?” E Jehova keghi ya izinegbe ma ọsiọre ighẹ Ebraham emwi ne kpataki, ọni ọre wẹẹ: Osanobua i khian sẹtin guọghọ emwa esi. Ọna wa vbe ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ, erriọ vbe ya fu ima ẹko rre.​—Gẹn 18:​23-33.

2. De emwi nọ ya ima rẹn wẹẹ, Osa nọ bu ohiẹn ata kevbe nọ mwẹ itohan ẹre Jehova khin?

² Vbọ ya ima gele yayi wẹẹ, Osa nọ bu ohiẹn ata ẹre Jehova khin kevbe wẹẹ, ọ vbe mwẹ itohan? Rhunmwuda, ma rẹnrẹn wẹẹ, “ekhọe ẹre [Jehova] ghee.” (1 Sam 16:7) Uhiẹn, “ọ rẹn emwi nọ rre emwa hia ekhọe.” (1 Ọba 8:39; 1 Krọ 28:9) Ẹmwata ne uhunmwu ẹmwẹ wa na khin. Ne Jehova ya mwẹ ẹwaẹn sẹ ima i re avbiẹ, rhunmwuda ọni, ma i khian sẹtin rẹn evbọzẹe ne Jehova na ru emwi eso. Ẹ i khabe ne orhiọn nọhuanrẹn na loo ukọ ighẹ e Pọl ya kha wẹẹ: “De ọmwa nọ gha sẹtin rẹn otọ vbene ọ ya bu ohiẹn!”​—Rom 11:33.

3-4. De inọta eso ne ima gha sẹtin gha mu roro vbe ugbẹnso, kevbe wẹẹ, de emwi ne ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi na? (Jọn 5:​28, 29)

³ Ọrheyerriọ, ugbẹnso ma sẹtin vbe nọ ọta eso nọ vbe khọ ne Ebraham vbe nọ. Uhiẹn, ma sẹtin kue gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ayayẹro ye rrọọ ne emwa na bu ohiẹn gbe, vbe na ghee emwa ni ghaa rre Sọdọm vbe Gomorra ra? Erhọkpa gha rhiọ kpaegbe vbe ẹghẹ na khian ya huẹn emwa “ni ma ru emwi esi” kpaegbe ra?’​—Iwinna 24:15.

 ⁴ Gia werriegbe guan kaẹn emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa arhiọkpaegbe. Vbe nọ ma he kpẹẹ gbe, ma guan kaẹn vbene ima ghi ya do rẹn otọ imaemwamwi nọ dekaẹn emwa na khian huẹn kpaegbe, ne “iran gha rrọọ” kevbe na khian “bu ohiẹn” ọnrẹn vbe iran gha rhiọ kpaegbe. a (Tie Jọn 5:​28, 29.) Odẹ ne ima ghi ya do rẹn otọ ọre nian keghi vbe ya ima ru afiwerriẹ ye emwi eso ne ima te rẹn; a gha zẹ iro yan ọna vbe ako iruẹmwi na kevbe nọ lelẹe. Vbe nọ dekaẹn odẹ ne Jehova ya bu ohiẹn ata, ma gha guan kaẹn emwi ne ima ma rẹn kevbe emwi ne ima rẹnrẹn.

EMWI NE IMA MA RẸN

5. De emwi ne avbe ebe ọghomwa te ka ta vbekpa emwa ne Jehova guọghua ni ghaa rre Sọdọm kevbe Gomorra?

⁵ Vbe ẹghẹ nọ gberra, ebe ọghe ima keghi rhie ewanniẹn ye ọta eso ne emwa nọ, nọ dekaẹn emwi nọ khian sunu daa emwa ne Jehova bu ohiẹn ọnrẹn zẹvbe emwa ni ma ru emwi esi. Emwi ne ima te ka rẹn ọre wẹẹ, emwa ne Jehova bu ohiẹn ọnrẹn nẹ, i ghi mwẹ ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe, vbe na ghee emwa ni ghaa rre Sọdọm vbe Gomorra. Sokpan vbe ima ghi kakabọ ru ezanzan nẹ, ma na vbe na erhunmwu vbekpa ẹre, ma na do bẹghe ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin wa tae taara wẹẹ, iran i khian rhiọ kpaegbe. Vbọzẹ?

6. De vbene Jehova ya bu ohiẹn emwa eso ni ma ru emwi esi, kevbe wẹẹ, de emwi ne ima ma rẹn?

⁶ Gi ima zẹ iro yan emwi eso. Okha eso vbe Baibol gi ima rẹn vbene Jehova ya bu ohiẹn emwa ni ma ru emwi esi. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ e Noa, e Noa vbe ẹgbẹe ọre ọkpa ẹre ọ miẹn fan, e Jehova keghi loo okpamẹ ya guọghọ emwa nikẹre rua, ọ loo Ivbi Izrẹl ya guọghọ agbẹnvbo ihinrọn ni ghaa rre Otọ Na Ru Eyan Rẹn, erriọ vbe ya loo odibo ọkpa ya guọghọ ivbiyokuo Asiria ni re 185,000 vbe asọn ọkpa. (Gẹn 7:23; Diut 7:​1-3; Aiz 37:​36, 37) Emwi rhọkpa gele rrọọ vbe avbe okha na, nọ ya ima rẹnrẹn wẹẹ, te Jehova wa bu ohiẹn uwu gbe dọmwadẹ emwa ni wulo ra, vbene iran i na mwẹ ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe ra? Hiehie. Vbọ ya ima kha vberriọ?

7. De emwi ne ima ma rẹn vbekpa emwa ni wulo vbe okpamẹ kevbe emwa ne Ivbi Izrẹl gbele rua vbe Kenan? (Ghee efoto .)

⁷ Vbe avbe igiemwi na guan kaẹn ban, ma ma wa rẹn vbene Jehova ya bu ohiẹn edọmwadẹ emwa hẹ; ma ma vbe rẹn deghẹ iran miẹn ẹkpotọ ya ruẹ vbekpa e Jehova, ne iran vbe fi werriẹ, a te miẹn we iran wu. Vbe Baibol ghi guan kaẹn ẹghẹ ọghe Noa, ọ na wẹẹ, “ọmwa nọ ghaa kporhu vbekpa iruemwiẹse” ẹre Noa ghaa khin. (2 Pit 2:5) Sokpan, ọ ma kha wẹẹ, te Noa vbe gha hia nọ kporhu ma emwa hia ni rre uhunmwu otagbọn vbe ẹghẹ nii, zẹvbe nọ ya gha bọ okọ nọkhua nii. Erriọ vbe ye, ma ma wa rẹn deghẹ emwa dan hia ni ghaa rre Kenan miẹn ẹkpotọ ya ruẹ vbekpa e Jehova, ne iran vbe fi werriẹ.

8. De emwi ne ima ma rẹn vbekpa emwa ni ghaa rre Sọdọm kevbe Gomorra?

⁸ Emwa ni vbe wulo vbe Sọdọm vbe Gomorra vbe vbo? Ọmwa esi ọkpa na ghaa tie ẹre Lọt ghaa rre uwu ẹbu iran. Vbọrhirhighayehẹ, ma ma rẹn deghẹ e Lọt kporhu ma iran. Emwa dan ẹre iran gele wa gha khin, sokpan edọmwadẹ iran ẹre ọ wa rẹn emwi nọ ghaa ru ra? Yerre wẹẹ, ikpia eso vbe ẹvbo nii te gha hoo ne iran gu emwa ni do tuẹ e Lọt lovbiẹ. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, “ibiẹka kevbe eniwanrẹn,” ẹre ọ ghae ga owa nii. (Gẹn 19:4; 2 Pit 2:7) Ma gele rẹn deghẹ te Jehova nọ re Osa nọ mwẹ itohan wa bu ohiẹn uwu gbe dọmwadẹ iran ra, vbene iran i na mwẹ ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe ra? Ẹmwata nọ wẹẹ, e Jehova tama Ebraham wẹẹ, emwa esi ni ghaa rre ẹvbo nii ma sẹ igbe. (Gẹn 18:32) Ọna rhie ma wẹẹ, emwa dan ẹre iran  ghaa khin, ẹ i khabe ne Jehova na guọghọ iran rua. Ma gha sẹtin rhunmwuda ọna kha wẹẹ, iran rhọkpa i khian rhiọ kpaegbe ba emwa “ni ma ru emwi esi ra”? Ẹn o, ma i khian sẹtin kha vberriọ!

9. De emwi ne ima ma rẹn vbekpa Sọlomọn?

⁹ E Baibol vbe gi ima rẹn igiemwi ọghe emwa eso ni ka gha ru emwi esi, ni ghi do khian emwa ni ma ghi gha ru emwi esi. Ọkpa vbe uwu iran na keghi re Ọba ighẹ Sọlomọn. Te a gele ma ẹre emwi ẹse vbe odẹ ọghe Jehova, erriọ e Jehova vbe ya fiangbe ẹre; ọrheyerriọ, ọ na ye sẹ e Jehova rae, ya gha ga ẹbọ. Ọna keghi kakabọ ya ohu mu e Jehova, ukpo nibun ẹre Ivbi Izrẹl vbe ya rri oya ye emwi ne Sọlomọn ru na. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, vbe Sọlomọn wu, a keghi “re ẹre bae avbe erhae odede,” vbe na ghee Ọba ighẹ Devid. (1 Ọba 11:​5-9, 43; 2 Ọba 23:13) Sokpan te ọna ghi rhie ma wẹẹ, e Sọlomọn gha rhiọ kpaegbe ra? E Baibol ma tama ima. Sokpan, emwa eso sẹtin kha wẹẹ, “ọmwa gha wu nẹ, a faẹn fua nẹ vbe obọ orukhọ nọ ru.” (Rom 6:7) Ẹmwata nọ, sokpan ọna ma rhie ma wẹẹ, emwa hia ni wulo gha rhiọ kpaegbe, vbe na miẹn wẹẹ, erriọ khẹke nọ gha ye. Nọghayayerriọ, ẹse nọ ke obọ Osanobua rre, nọ re Osa ọghe ahoẹmwọmwa, ẹre arhiọkpaegbe khin. Emwa ne Jehova hoo nọ kie ẹkpotọ na ya ga irẹn vbe etẹbitẹ ẹre ọ khian huẹn kpaegbe. (Job 14:​13, 14; Jọn 6:44) E Jehova gha huẹn e Sọlomọn kpaegbe ra? E Jehova ọkpa ẹre ọ rẹnrẹn; ma ma rẹn. Sokpan emwi ne ima rẹnrẹn ọre wẹẹ, e Jehova gha ru emwi nọ khẹke.

EMWI NE IMA RẸNRẸN

10. Vbọ ye Jehova hẹ vbe ọ ghaa guọghọ emwa nagbọn? (Ẹzikiẹl 33:11) (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁰ Tie Ẹzikiẹl 33:11. Te Jehova wa tama ima vbe nọ ye irẹn hẹ vbe irẹn ghaa bu ohiẹn emwa nagbọn. Orhiọn nọhuanrẹn keghi loo ukọ ighẹ e Pita ya ta egbe ẹmwẹ ne akhasẹ ighẹ Ẹzikiẹl ta, nọ na wẹẹ, e Jehova “ma hoo ne ọmwa rhọkpa fuan, sokpan, irẹn hoo ne emwa hia roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.” (2 Pit 3:9) Ọna ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova i wa gheghe bu ohiẹn uwu gbe ọmwa, nọ wa kha wẹẹ, irẹn i khian ghi huẹn ọmwa nii kpaegbe. Osa nọ vuọn ne itohan ẹre Jehova wa khin, te ọ wa rhie itohan ma ẹghẹ ke ẹghẹ ne ẹkpotọ ya kie.

11. De emwa nẹi khian rhiọ kpaegbe, vbe ima ya rẹn hẹ?

¹¹ De emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa emwa nẹi khian rhiọ kpaegbe? Emwa vbenian ne Baibol ya unu kaẹn ma bun gbe. b Jesu gi ima rẹn wẹẹ, Judas Iskariọt i khian rhiọ kpaegbe. (Mak 14:21; vbe ya ghee Jọn 17:12 kevbe study note nọ rrọọ.) Te Judas wa mema ru khọ ghee Jehova kevbe Ovbi ẹre. (Ya ghee Mak 3:29 kevbe avbe study note ni rrọọ.) Erriọ vbe ye, Jesu khare wẹẹ, adeghẹ avbe ọkaolotu ugamwẹ eso ni ghaa gbodan ghee irẹn na wu, iran i khian rhiọ kpaegbe. (Mat 23:33; ya ghee Jọn 19:11 kevbe study note nọ khare wẹẹ, the man.”) Ukọ ighẹ e Pọl vbe kha wẹẹ, adeghẹ emwa okeke ni ma roro iro fi uyinmwẹ werriẹ na wu, iran i khian rhiọ kpaegbe.​—Hib 6:​4-8; 10:29.

12. De emwi ne ima rẹn vbekpa odẹ ne Jehova ya tohan emwa? Ru igiemwi eso yọ.

¹² De emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa odẹ ne Jehova ya rhie itohan ma? De vbene Jehova he ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn “ma hoo ne ọmwa rhọkpa fuan”? Gia guan kaẹn vbe nọ ya mwẹ itohan daa emwa eso ni ru orukhọ nọ wegbe. Ẹ i re avbiẹ inugba ẹre Ọba ighẹ e Devid ru orukhọ nọ wegbe, vbe na ghee oghẹ kevbe nọ na do ọmwa izigha. Ọrheyerriọ, e Devid keghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, rhunmwuda ọni, e Jehova na ghi tohan rẹn, ọ na yabọe. (2 Sam 12:​1-13) Orukhọ ni wegbe ẹre Ọba ighẹ e Manasẹ  wa mobọ ru vbe ẹdagbọn ọnrẹn. Ọrheyerriọ, vbe ọ ghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, e Jehova keghi tohan rẹn, ọ na yabọe. (2 Krọ 33:​9-16) Avbe igiemwi na rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova keghi rhie itohan ma adeghẹ ọ na bẹghe ẹre wẹẹ, esa rrọọ. Ọ gha huẹn avbe emwa na kpaegbe rhunmwuda, iran miẹn orukhọ ọghe iran kue, iran na vbe roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.

13. (a) Vbọzẹ ne Jehova na tohan Ivbi Nenivẹ? (b) De emwi ne Jesu tae vbekpa Ivbi Nenivẹ?

¹³ Ma vbe rẹn vbene Jehova ya tohan Ivbi Nenivẹ. Osanobua keghi tama e Jona wẹẹ: “I bẹghe vbene iran mwẹ ekhọe dan hẹ.” Sokpan vbe iran ghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, e Jehova keghi yabọ iran. Te ọna wa gele rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova mwẹ itohan, sokpan ọ ma gha yerriọ ne Jona. E Jona keghi kakabọ gha mu ohu, ẹre Osanobua na ghi ye ẹre rre wẹẹ, Ivbi Nenivẹ “ma rẹn” emwi ne iran ghaa ru. (Jona 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, Jesu keghi loo igiemwi ọghe Ivbi Nenivẹ ya ma emwa re vbekpa ibuohiẹn ata kevbe itohan ọghe Jehova. Jesu keghi kha wẹẹ, Ivbi Nenivẹ ni roro iro fi uyinmwẹ werriẹ gha “rhiọ kpaegbe vbe ẹghẹ ibuohiẹn.”​—Mat 12:41.

14. Na na wẹẹ, a gha huẹn emwa kpaegbe, “na bu ohiẹn iran” vbọ ya dekaẹn Ivbi Nenivẹ hẹ?

¹⁴ De “ẹghẹ ibuohiẹn” ne Ivbi Nenivẹ khian ya “rhiọ kpaegbe”? Jesu ma emwa re wẹẹ, a gha huẹn emwa kpaegbe, “na bu ohiẹn iran.” (Jọn 5:29) Ẹghẹ nọ khian ya kha vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa, ne emwa “ni ru emwi esi kevbe ni ma ru emwi esi” khian ya rhiọ kpaegbe ẹre ọ ghaa guan kaẹn. (Iwinna 24:15) Nọ ne emwa ni ma ru emwi esi, iran gha rhiọ kpaegbe, “na bu ohiẹn iran.” Ọni nọ wẹẹ, iran gha ghi rhiọ kpaegbe nẹ, e Jehova kevbe Jesu ghi ghee iran ghee deghẹ iran gha ya emwi na ma iran re ru emwi. Adeghẹ Ovbi Nenivẹ na rhiọ kpaegbe, sokpan ọ ma ye ga e Jehova, e Jehova ghi bu ohiẹn uwu gbe ẹre. (Aiz 65:20) Sokpan nọ ne emwa hia ni ga e Jehova ẹse, ẹkpotọ ghi kie ne iran ya gha rrọọ vbe etẹbitẹ!​—Dan 12:2.

15. (a) Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne ima gha kha wẹẹ, emwa ni wulo vbe Sọdọm kevbe Gomorra i khian rhiọ kpaegbe? (b) Te ẹmwẹ ne Jud tae vbe ebe Jud 7 gbodan ghee ẹmwẹ ne Jesu tae ra? (Ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ De Emwi Ne Jud Ya Ẹmwẹ Nọ Tae Kha?”)

¹⁵ Vbe Jesu ghi guan kaẹn emwa ni ghaa rre Sọdọm vbe Gomorra, ọ na kha wẹẹ, “vbe Ẹdẹ Ibuohiẹn,” ibuohiẹn ọghe iran gha zẹye sẹ  ọghe emwa ni ma miẹn imamwaemwi ọghe irẹn yi. (Mat 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luk 10:12) Vbe Jesu a ya ọna kha? Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, te Jesu wa gha nianian ẹmwẹ na kẹkan nọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, emwa ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe irẹn khọọ sẹ emwa ni ghaa rre Sọdọm vbe Gomorra. Sokpan, yerre wẹẹ, emwi nọ gha gele sunu ẹre Jesu ghaa guan kaẹn vbe ọ khare wẹẹ, Ivbi Nenivẹ gha “rhiọ kpaegbe vbe ẹghẹ ibuohiẹn.” Nọnaghiyerriọ, ọ khọ wẹẹ, emwi ne Jesu tae vbekpa Ivbi Sọdọm vbe Gomorra gha wa sunu vbe nọ ya tae. “Ẹdẹ Ibuohiẹn” ne Jesu sunu yi mwa kevbe nọ sunu yi vbe ọ guan kaẹn Ivbi Nenivẹ keghi re ọkpa. Vbe na ghee Ivbi Nenivẹ, te emwa ni ghaa rre Sọdọm vbe Gomorra wa gha ru emwi dan. Sokpan, ẹkpotọ kie ne Ivbi Nenivẹ ya fi werriẹ. Deba ọni, yerre wẹẹ, e Jesu khare we emwa “ni ru emwi dan” a gha rre usun emwa na khian huẹn kpaegbe “na bu ohiẹn iran.” (Jọn 5:29) Rhunmwuda ọna, ọ khọ wẹẹ, ayayẹro rrọọ ne emwa eso ni ghaa rre Sọdọm kevbe Gomorra. A sẹtin miẹn wẹẹ, eso vbe uwu iran gha rhiọ kpaegbe, kevbe wẹẹ ẹkpotọ ghi kie ne ima ya ma iran emwi vbekpa e Jehova kevbe Jesu.

16. De emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa emwi ne Jehova khian ghee, nọ ya rẹn emwa nọ khian huẹn kpaegbe? (Jerimaia 17:10)

¹⁶ Tie Jerimaia 17:10. Vbe ako na, ma bẹghe emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa odẹ ne Jehova ya bu ohiẹn: Ẹghẹ hia ẹre Jehova ya ‘zanzan otọ ẹko ọghe emwa ghee, ọ vbe gualọ otọ ekhọe ọghe emwa.’ Ọ gha sẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya huẹn emwa ni wulo kpaegbe, emwi ne “dọmwadẹ ọghẹe ru” ẹre Jehova khian ya bu ohiẹn ọnrẹn. E Jehova i khian bu ohiẹn eku, adeghẹ ọ na miẹn ọmwa nọ khẹke nọ mwẹ itohan daa, ọ ghi tohan rẹn. Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ọmwa i mwẹ ayayẹro ọghe arhiọkpaegbe, vbe ẹ i re te ima gele wa rẹn vberriọ!

“ENỌ BU OHIẸN OTỌ AGBỌN HIA GHA RU EMWI NỌ KERE”

17. De emwi nọ khian sunu daa emwa ni wulo nẹ?

¹⁷ Ẹ i re avbiẹ emwa ẹre ọ he wulo, ke obọ ne Adam vbe Ivi ya deba Esu sọtẹ daa e Jehova. “Uwu” keghi re “oghian” ọghe ima! (1 Kọr 15:26) Vbọ khian sunu daa emwa hia ni he wulo? Ivbi Otu e Kristi ni re 144,000 gha rhiọ  kpaegbe gha rrie ẹrinmwi, iran ghi do gha re emwa nẹi sẹtin wu. (Arhie 14:1) Sokpan, eguọmwadia e Jehova ni bun sẹ, a gha rre usun emwa “ni ru emwi esi” na khian huẹn kpaegbe gha die uhunmwu otagbọn na, iran ghi vbe gha rrọọ vbe etẹbitẹ deghẹ iran na ye gha ru emwi esi vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Jesu Khian Ya Kha kevbe vbe ẹghẹ edanmwẹ nokiekie. (Dan 12:13; Hib 12:1) Vbe deba ọni, vbe uwu Ukpo Arriaisẹn Ọkpa na, ẹkpotọ ghi kie ne emwa “ni ma ru emwi esi” ya fi werriẹ kevbe ne iran vbe do gha ga e Jehova, uhiẹn, ya sẹ egbe emwa ne ẹkpotọ ma zẹdẹ ka kie na ya ga e Jehova ra “ni ru emwi dan.” (Luk 23:​42, 43) Vbọrhirhighayehẹ, emwa eso ghaa rrọọ ne ekhọe iran wegbe sẹrriọ wẹẹ, iran keghi sọtẹ daa e Jehova, iran na vbe gbodan daa emwamwa ọghẹe, rhunmwuda ọni, e Jehova i khian huẹn iran kpaegbe.​—Luk 12:​4, 5.

18-19. (a) Vbọ ya ima mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, odẹ nọ gbae ẹre Jehova khian ya bu ohiẹn emwa ni wulo nẹ? (Aizaia 55:​8, 9) (b) Vbe ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna?

¹⁸ Emwi rhọkpa rrọọ nọ ya ima gele yayi wẹẹ, Osa nọ bu ohiẹn ata vbe ẹghẹ hia ẹre Jehova khin ra? Kakabọ! Zẹvbe ne Ebraham tae, e Jehova keghi re Osa nọ gbae, nọ ghi mwẹ ẹwaẹn sẹ, nọ mwẹ itohan kevbe nọ “bu ohiẹn otọ agbọn hia.” Ọ ma Ovbi ẹre emwi nẹ, ọ vbe rhie asẹ nẹẹn nọ ya gha bu ohiẹn emwa. (Jọn 5:22) E Jehova vbe Jesu rẹn emwi nọ rre ekhọe dọmwadẹ emwa. (Mat 9:4) Nọnaghiyerriọ, iran “gha ru emwi nọ kere” vbe iran ghaa bu ohiẹn emwa!

¹⁹ Gi ima gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ rẹn enọ maan sẹ. Ma rẹnrẹn wẹẹ, ma i mwẹ asẹ na ya bu ohiẹn, sokpan e Jehova ẹre ọ mwẹ asẹ nii! (Tie Aizaia 55:​8, 9.) Jesu keghi re Ọba nọ ya egbe taa Erhae vbe odẹ nọ ya bu ohiẹn ata kevbe nọ ya tohan emwa, rhunmwuda ọni, wa gi ima ya ekhọe hia zin egbe khẹ ẹghẹ ne Jehova vbe Ovbi ẹre khian ya do bu ohiẹn emwa hia. (Aiz 11:​3, 4) De emwi ne ima gha sẹtin ta vbekpa odẹ ne Jehova kevbe Jesu khian ya bu ohiẹn emwa vbe orueghe nọkhua? De emwi ne ima ma rẹn? De emwi ne ima rẹnrẹn? Vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna, ma gha zẹ iro yan avbe inọta na.