1. Ano nga makapaumpaw nga kamatuoran ang gintudlo ni Jehova kay Abraham?

 PAAGI sa isa ka anghel, ginsilingan sang Dios si Abraham nga laglagon Niya ang mga siudad sang Sodoma kag Gomorra. Mabakod gid ang pagtuo ni Abraham, pero nabudlayan sia nga hangpon ang desisyon sang Dios. Gani namangkot sia: “Papason mo gid bala ang matarong upod sa malauton? . . . Indi bala nga matarong lang ang himuon sang Hukom sang bug-os nga duta?” (Gen. 18:​23-33) Mapinasensiahon nga gintudluan ni Jehova ang iya pinalangga nga abyan sang isa ka makapaumpaw nga kamatuoran: Indi gid paglaglagon sang Dios ang matarong nga mga tawo. Makapaumpaw gid ini nga leksion para sa aton tanan.

2. Ngaa makasalig kita nga matarong gid pirme ang paghukom ni Jehova kag ginapakita gid niya ang iya kaluoy?

² Ngaa makasalig kita nga matarong gid pirme ang paghukom ni Jehova kag ginapakita gid niya ang iya kaluoy? Bangod kabalo kita nga “si Jehova nagatan-aw sa tagipusuon” sang mga tawo. (1 Sam. 16:7) Ang matuod, ginausisa niya “ang tanan nga tagipusuon.” (1 Cron. 28:9; 1 Hari 8:39) Dalayawon gid ini nga kamatuoran. Indi gid naton matupungan ang kaalam ni Jehova, gani may mga tion nga indi naton mahangpan sing bug-os ang iya mga desisyon. Amo ini ang ginsiling ni apostol Pablo parte kay Jehova nga Dios: “Indi gid mahangpan sing bug-os ang iya mga paghukom!”—Roma 11:33.

3-4. Ano nga mga pamangkot ang posible ginapaligban naton kon kaisa, kag ano ang binagbinagon naton sa sini nga artikulo? (Juan 5:​28, 29)

³ Pero, posible may mga tion nga ginapaligban naton ang mga pamangkot nga daw pareho sa mga ginpamangkot ni Abraham. Posible nagapalibog kita: ‘Banhawon pa bala ni Jehova ang mga tawo nga ginlaglag niya pareho sa mga ginlaglag niya sa Sodoma kag Gomorra?  Posible ayhan nga may pila sa ila nga malakip sa “pagkabanhaw sang . . . mga indi matarong”?’—Binu. 24:15.

⁴ Repasuhon naton ang aton nahangpan parte sa pagkabanhaw. Sining karon lang, may bag-o kita nga paathag parte sa “pagkabanhaw para sa kabuhi” kag “pagkabanhaw para sa paghukom.” a (Basaha ang Juan 5:​28, 29.) Bangod sa sining bag-o nga paathag, may mga kinahanglan kita bag-uhon sa aton mga paghangop. Binagbinagon naton ini sa sini nga artikulo kag sa masunod nga artikulo. Una naton nga binagbinagon kon ano ang wala naton nabal-an parte sa matarong nga mga paghukom ni Jehova. Dayon binagbinagon naton kon ano ang aton nabal-an parte sa sini.

KON ANO ANG WALA NATON NABAL-AN

5. Ano ang ginsiling sang aton mga publikasyon sang una parte sa mga tawo nga ginlaglag ni Jehova sa Sodoma kag Gomorra?

⁵ Sang una, ginbinagbinag sa aton mga publikasyon kon ano ang matabo sa indi matarong nga mga tawo nga ginlaglag ni Jehova. Nagsiling ini nga indi na pagbanhawon ang mga ginlaglag ni Jehova pareho sa mga taga-Sodoma kag Gomorra. Pero pagkatapos sang madamo nga pangamuyo kag pagkatapos matun-an pa gid sing maayo ini nga topiko, nangin maathag nga indi naton masiling nga indi na sila pagbanhawon. Ngaa indi naton ina masiling?

6. Ano ang pila ka halimbawa sang paghukom ni Jehova sa indi matarong nga mga tawo, kag ano ang wala naton nabal-an?

⁶ Binagbinagon naton ang pila ka halimbawa sa Biblia. Madamo sing kasaysayan sa Biblia nga nagasugid sa aton sang paghukom ni Jehova sa indi matarong nga mga tawo. Halimbawa, ginlaglag niya paagi sa Baha ang wala mabal-an nga kadamuon sang mga tawo. Ginsugo man niya ang mga Israelinhon nga laglagon ang mga tawo sa pito ka pungsod sa Ginsaad nga Duta. Kag gingamit niya ang isa ka anghel sa pagpatay sa 185,000 ka soldado sang Asiria sa isa lang ka gab-i. (Gen. 7:23; Deut. 7:​1-3; Isa. 37:​36, 37) Sa sini nga mga halimbawa, masiling bala naton nga ginsentensiahan sila tanan ni Jehova sing dayon nga kalaglagan ukon wala gid sing banhawon sa ila? Bastante bala ang mga impormasyon nga ginasugid sang Biblia para masiling naton ini? Indi. Ngaa masiling naton nga indi ini bastante?

7. Ano ang wala naton nabal-an parte sa mga tawo nga nalaglag sa Baha ukon sa mga tawo nga ginlaglag sang mga Israelinhon sang ginsakop nila ang Canaan? (Tan-awa ang piktyur.)

⁷ Sa mga halimbawa nga ginbinagbinag naton, wala kita kabalo kon paano ginhukman ni Jehova ang kada isa sa ila. Wala man kita kabalo kon bala nahatagan sila sing tsansa nga makatuon parte kay Jehova kag maghinulsol. Parte kay Noe sang panahon sang Baha, ang Biblia nagsiling nga si Noe “isa ka manugbantala sang pagkamatarong.” (2 Ped. 2:5) Pero wala ini nagsiling nga sang ginahimo niya ang daku nga arka, gintinguhaan man niya nga isaisahon nga bantalaan ang tanan nga tawo sa duta. Sing kaanggid, wala man kita kabalo kon bala nahatagan sing tsansa ang tanan nga malain nga tawo sa Canaan nga makatuon parte kay Jehova para makahimo sila sang pagbag-o.

8. Ano ang wala naton nabal-an parte sa mga taga-Sodoma kag Gomorra?

⁸ Ano naman ang masiling naton parte sa mga taga-Sodoma kag Gomorra? Nagaistar sa sini nga lugar ang isa ka matarong nga tawo nga si Lot. Pero wala kita kabalo kon bala nabantalaan ni Lot ang tanan nga tawo didto. Matuod gid man nga malain sila nga mga tawo. Pero, kabalo bala ang kada isa sa ila kon ano ang husto kag sala? Posible nga wala. Kay man, sang gusto luguson sang madamo nga lalaki sa siudad ang mga bisita ni Lot, ang Biblia nagsiling nga mga “bata kag tigulang” ang gusto maglugos sa ila. Posible nga wala kabalo ini nga mga bata nga isa ka sala ang gusto nila nga himuon. (Gen. 19:4; 2 Ped. 2:7) Ti, masiling gid bala naton nga nagdesisyon ang aton maluluy-on nga Dios nga si Jehova nga wala gid sia sing banhawon sa mga taga-Sodoma kag Gomorra? Indi naton ina  masiling. Matuod gid man nga wala sing bisan napulo lang ka matarong nga tawo sa Sodoma kag Gomorra. (Gen. 18:32) Gani indi matarong ang mga tawo didto, kag may kinamatarong si Jehova nga laglagon sila bangod sa ila mga ginahimo. Pero, masiling gid bala naton nga wala gid sa ila ang malakip sa “pagkabanhaw sang mga . . . indi matarong”? Indi naton ina masiling.

9. Ano ang wala naton nabal-an parte kay Solomon?

⁹ Pero, may mga kasaysayan man sa Biblia parte sa matarong nga mga tawo nga nangin indi matarong. Ang isa ka halimbawa amo si Hari Solomon. Gintudluan sia sing maayo kon paano niya dapat simbahon si Jehova, kag ginpakamaayo gid sia ni Jehova. Pero sang ulihi, nagsimba sia sa mga diosdios. Gani, naakig gid si Jehova sa iya. Nag-antos man ang pungsod sang Israel sa sulod sang ginatos ka tuig bangod sa mga sala ni Solomon. Sang napatay si Solomon, ang Biblia nagsiling nga napatay sia “pareho sang iya mga katigulangan.” Ginsambit man sang Biblia ini nga ekspresyon sang napatay ang matutom nga mga tawo pareho kay Hari David. (1 Hari 11:​5-9, 43; 2 Hari 23:13) Pero ginapahangop bala sang ekspresyon nga “pareho sang iya mga katigulangan” nga sigurado gid nga mabanhaw si Solomon? Wala ini ginasabat sang Biblia. Pero, posible magsiling ang iban nga banhawon si Solomon bangod ang Biblia nagasiling nga “ang isa nga napatay nahilway na sa iya sala.” (Roma 6:7) Matuod gid man nga ginsiling ini sang Biblia. Pero, indi buot silingon sini nga banhawon gid ang tanan nga napatay. Kon mapatay ang isa ka tawo, indi buot silingon sini nga banhawon gid sia kay nahilway na sia sa iya sala. Kay man, ang pagkabanhaw isa ka regalo halin sa aton mahigugmaon nga Dios. Kag ihatag niya ini sa mga tawo nga gusto niya hatagan sing kahigayunan nga mag-alagad sa iya asta sa wala sing katapusan. (Job 14:​13, 14; Juan 6:44) Hatagan bala si Solomon sini nga regalo? Wala kita kabalo sang sabat sa sini, pero sigurado kita nga kabalo si Jehova sang sabat. Kag kabalo kita nga himuon gid ni Jehova ang husto.

KON ANO ANG ATON NABAL-AN

10. Ano ang ginabatyag ni Jehova parte sa paglaglag sa mga tawo? (Ezequiel 33:11) (Tan-awa man ang piktyur.)

¹⁰ Basaha ang Ezequiel 33:11. Ginasugid sa aton ni Jehova kon ano ang ginabatyag niya parte sa paghukom niya sa mga tawo. May ginsiling si apostol Pedro nga pareho sa ginsiling ni manalagna Ezequiel. Nagsiling sia: “Indi [luyag ni Jehova] nga ang bisan sin-o malaglag.” (2 Ped. 3:9) Base sa sining makapaumpaw nga kamatuoran, kabalo kita nga indi paghukman ni Jehova sing dayon nga kalaglagan ang isa ka tawo kon wala sia sing rason nga himuon ini. Maluluy-on gid sia, kag nagapakita gid sia sang kaluoy sa mga nagakadapat pakitaan sini.

11. Sin-o ang mga indi na pagbanhawon, kag ngaa masiling naton ini?

¹¹ Ano ang aton nabal-an parte sa mga tawo nga indi na pagbanhawon? May ginasambit ang Biblia nga pila lang ka halimbawa parte sa sini. b Halimbawa, may ginsiling si Jesus nga nagapahangop nga indi na pagbanhawon si Judas Iscariote. (Mar. 14:21; Juan 17:12) c Kabalo si Judas nga kon himuon niya ang iya ginaplano, pamatukan niya si Jehova nga Dios kag ang Iya Anak. Pero ginhimo niya ini gihapon. (Mar. 3:29) d Sing kaanggid, nagsiling si Jesus nga kon mapatay ang pila sa mga lider sang relihion nga nagpamatok sa iya, wala sila sing paglaum nga mabanhaw. (Mat. 23:33; Juan 19:11) e Kag nagpaandam si apostol Pablo nga indi na pagbanhawon ang indi mahinulsulon nga mga apostata.​—Heb. 6:​4-8; 10:29.

12. Ano ang aton nabal-an parte sa kaluoy ni Jehova? Maghatag sing mga halimbawa.

¹² Pero, ano ang aton nabal-an parte sa kaluoy  ni Jehova? Paano niya ginpakita nga “indi niya luyag nga ang bisan sin-o malaglag”? Binagbinaga kon paano niya ginpakitaan sang kaluoy ang pila ka tawo nga nakahimo sang serioso nga mga sala. Halimbawa, nakahimo si Hari David sang serioso nga mga sala pareho sang pagpakighilahi kag pagpatay. Pero naghinulsol si David, gani ginpakitaan sia ni Jehova sang kaluoy kag ginpatawad Niya sia. (2 Sam. 12:​1-13) Sa bahin naman ni Hari Manases, grabe gid kalain sang iya mga ginhimo sa halos bilog niya nga kabuhi. Pero bisan pa sa sini, ginpakitaan sia ni Jehova sang kaluoy kag ginpatawad Niya sia bangod naghinulsol sia. (2 Cron. 33:​9-16) Ini nga mga halimbawa nagapahanumdom sa aton nga nagapakita si Jehova sang kaluoy basta may basihan sia nga himuon ini. Banhawon niya ini nga mga tawo bangod narealisar nila nga nakahimo sila sang serioso nga mga sala kag naghinulsol sila.

13. (a) Ngaa ginpakitaan ni Jehova sang kaluoy ang mga taga-Ninive? (b) Ano ang ginsiling ni Jesus sang ulihi parte sa mga taga-Ninive?

¹³ Kabalo man kita parte sa kaluoy nga ginpakita ni Jehova sa mga taga-Ninive. Ginsilingan sang Dios ang iya manalagna nga si Jonas: “Ang ila kalautan nakalab-ot sa akon.” Pero ginhinulsulan nila ang ila mga sala, gani ginpatawad sila ni Jehova. Ginpakita ni Jehova nga mas maluluy-on sia sangsa kay Jonas. Sang naakig si Jonas, ginpahanumdom sa iya sang Dios nga “wala makahibalo [ang mga taga-Ninive] kon ano ang husto kag sala.” (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Sang ulihi, gingamit ni Jesus ini nga halimbawa para itudlo ang parte sa katarungan kag kaluoy ni Jehova. Nagsiling si Jesus nga ‘banhawon ang mga taga-Ninive sa Adlaw sang Paghukom’ bangod naghinulsol sila.​—Mat. 12:41.

14. Ano nga kahigayunan ang ihatag sa mga taga-Ninive sa “pagkabanhaw para sa paghukom”?

¹⁴ Ano ang buot silingon nga ‘banhawon ang mga taga-Ninive sa Adlaw sang Paghukom’? Nagsiling si Jesus nga may himuon sa palaabuton nga “pagkabanhaw para sa paghukom.” (Juan 5:29) Ginapatuhuyan niya ang tion sang iya Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom. Sa sina nga tion, banhawon ang “mga matarong kag mga indi matarong.” (Binu. 24:15) Para sa mga indi matarong, “pagkabanhaw [ini] para sa paghukom.” Buot silingon, obserbahan sila ni Jehova kag ni Jesus kon bala tumanon nila kag iaplikar ang mga itudlo sa ila. Kon magdesisyon ang ginbanhaw nga taga-Ninive nga indi sia magsimba kay Jehova, kalaglagan ang ihukom sa iya. (Isa. 65:20) Pero para sa tanan nga magadesisyon nga simbahon nila sing matutom si Jehova, may paglaum sila nga mabuhi sing wala sing katapusan.​—Dan. 12:2.

15. (a) Ngaa dapat naton likawan ang pagsiling nga wala gid sing mabanhaw sa mga taga-Sodoma kag Gomorra? (b) Paano naton dapat hangpon ang ginsiling sang Judas 7? (Tan-awa ang kahon nga “Ano ang Buot Silingon ni Judas?”)

 ¹⁵ Nagsiling si Jesus nga “sa Adlaw sang Paghukom, ang silot sa Sodoma kag Gomorra mas mamag-an pa” sangsa silot sa mga tawo nga nagsikway sa iya kag sa iya mga gintudlo. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luc. 10:12) Ano ang buot niya silingon? Posible mahunahuna naton nga indi ini literal, kag gusto lang ipahangop ni Jesus nga mas malain ang mga tawo sang panahon niya sangsa mga taga-Sodoma kag Gomorra. Pero, dumdumon naton nga sang nagsiling si Jesus nga ‘banhawon ang mga taga-Ninive sa Adlaw sang Paghukom,’ literal ang buot niya silingon. Gani sang ginsambit niya ang parte sa silot sa Sodoma kag Gomorra, literal man ang “Adlaw sang Paghukom.” Pareho sa mga taga-Ninive, malain man ang mga ginhimo sang mga taga-Sodoma kag Gomorra. Pero may kahigayunan nga maghinulsol ang mga taga-Ninive. Dugang pa, dumduma ang ginsiling ni Jesus parte sa “pagkabanhaw para sa paghukom.” Nagsiling sia nga malakip sa sini “ang mga naghimo sang malaut.” (Juan 5:29) Gani posible nga may paglaum ang mga taga-Sodoma kag Gomorra. Posible nga may pila sa ila nga pagabanhawon, kag posible may kahigayunan kita nga tudluan sila parte kay Jehova kag kay Jesucristo.

16. Ano ang aton nabal-an parte sa ginabasihan ni Jehova kon sin-o ang iya banhawon? (Jeremias 17:10)

¹⁶ Basaha ang Jeremias 17:10. Mabasa naton sa sini nga teksto kon ano ang aton nabal-an parte sa ginabasihan ni Jehova sa iya paghukom: Ginausisa gid pirme ni Jehova ang “tagipusuon” kag “ang pinakamadalom nga panghunahuna.” Kon parte sa pagkabanhaw sa palaabuton, “balusan [niya] ang tagsatagsa suno sa iya mga dalanon.” Ipadapat gid niya ang nagakaigo nga paghukom, pero magapakita man sia sang kaluoy kon may basihan sia nga himuon ini. Gani indi kita dapat magsiling nga indi mabanhaw ang isa ka tawo magluwas lang kon sigurado kita sa sini. Masiling lang naton ini kon ginapakita mismo sang Biblia nga indi sia mabanhaw.

“MATARONG LANG ANG HIMUON SANG HUKOM SANG BUG-OS NGA DUTA”

17. Ano ang paglaum sang mga tawo nga napatay?

¹⁷ Sugod sang nagdampig sanday Adan kag Eva kay Satanas kag nagrebelde sila kay Jehova nga Dios, binilyon na ka tawo ang napatay. Grabe gid  kapintas nga “kaaway” ang “kamatayon.” (1 Cor. 15:26) Ano ang paglaum sang mga tawo nga napatay? May pila halin sa matutom nga mga sumulunod sang Cristo ang banhawon sa langit kag hatagan sila sang imortal nga kabuhi. Nagadamo lang sila sing 144,000. (Bug. 14:1) Pero malakip sa “pagkabanhaw sang mga matarong” ang madamo nga matutom nga mga lalaki kag babayi nga nagapalangga kay Jehova. Kon magpabilin sila nga matarong sa tion sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom sang Cristo kag sa tion sang katapusan nga pagtilaw, magakabuhi sila sing wala sing katapusan sa duta. (Dan. 12:13; Heb. 12:1) Kag sa tion man sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom sang Cristo, hatagan sing tsansa ang “mga indi matarong” nga bag-uhon ang ila kabuhi kag mag-alagad sing matutom kay Jehova. Nalakip sa ila ang mga wala gid nakaalagad kay Jehova kag bisan “ang mga naghimo sang malaut.” (Luc. 23:​42, 43) Pero, may pila ka tawo nga grabe gid kalain kay nagrebelde sila kay Jehova kag ginpamatukan nila ang iya katuyuan. Parte sa ila, nagdesisyon si Jehova nga indi na sila pagbanhawon.​—Luc. 12:​4, 5.

18-19. (a) Ngaa makasalig kita parte sa paghukom ni Jehova sa mga napatay? (Isaias 55:​8, 9) (b) Ano ang binagbinagon naton sa masunod nga artikulo?

¹⁸ Makasalig gid bala kita nga kon ginahukman ni Jehova ang mga tawo, husto gid ang tanan nga ginahimo niya nga desisyon? Huo. Sa bahin ni Abraham, kumbinsido sia nga si Jehova ang perpekto, pinakamaalam, kag maluluy-on nga “Hukom sang bug-os nga duta.” Ginhanas ni Jehova ang iya Anak kag ginhatag niya sa iya Anak ang responsibilidad sa paghukom sa tanan nga tawo. (Juan 5:22) Mabasa ni Jehova kag ni Jesus ang tagipusuon sang tanan nga tawo. (Mat. 9:4) Gani “matarong” gid pirme ang ila paghukom.

¹⁹ Saligan gid naton si Jehova kag ang tanan niya nga desisyon. Dapat naton batunon nga sia ang kabalo maghukom kag indi kita kalipikado sa sini. (Basaha ang Isaias 55:​8, 9.) Gani ginatugyan naton kay Jehova kag sa iya Anak ang tanan nga paghukom bangod nagasalig kita sa ila. Kabalo man kita nga perpekto nga ginailog sang aton Hari, nga si Jesus, ang katarungan kag kaluoy sang iya Amay. (Isa. 11:​3, 4) Pero, ano naman ang masiling naton parte sa kon paano hukman ni Jehova kag ni Jesus ang mga tawo sa tion sang dakung kapipit-an? Ano ang wala naton nabal-an parte sa sini? Kag ano ang aton nabal-an parte sa sini? Binagbinagon ini sa masunod nga artikulo.