1. O Yave nkia diambu dia lufiaulwisu kalonga kwa Abarayama?

 ABARAYAMA kasidi vilakana ko e moko kakala kiau yo Nzambi. Nzambi wasadila mbasi mosi mu vovesa Abarayama vo Yave wakala ye kani dia fwasa e mbanz’a Sodoma ye Ngomora. Ediadi diatokanesa kikilu o muntu ndioyo wa nkwa kwikizi. Abarayama wayuvula vo: “Nga ofwasa kikilu ansongi kumosi ye yimpumbulu e? . . . Nga o Mfundisi a nza yawonso ke vanga edi diansongi ko e?” Yave kuna luzindalalu lwawonso walonga diambu diamfunu kwa nkundi andi anzolwa. E diambu dina kalonga kwa muntu ndioyo dilenda fiaulwisa yeto awonso. Nkia diambu kalonga? Nzambi ke singa fwasa ansongi ko.—Tuku 18:23-33, 25.

2. Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Yave mu unsongi ye nkenda kefundisilanga o wantu?

² Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Yave mu unsongi ye nkenda kefundisilanga o wantu? Kadi tuzeye wo vo “o Yave ntima [mia wantu] ketalanga.” (1 Sam. 16:7) Dialudi vo Yave “ozeye ntima mia wantu awonso.” (1 Nti. 8:39; 1 Tus. 28:9) Ediadi diasivi kikilu. Oyeto ke tulendi zaya e mfundisa za Yave ko una ufwene. E kiaki i kuma Paulu wa ntumwa kavumunuinua mu soneka vo: “Kavena muntu ko olenda bakula mfundisa zandi.”—Roma 11:33.

3-4. Ezak’e ntangwa nkia yuvu tulenda yuvula? Nkia mambu tubadika mu longi diadi? (Yoane 5:28, 29)

³ Kana una vo i wau, ezak’e ntangwa tulenda kala ye yuvu nze ina Abarayama kayuvula. Nanga tulenda yuvula: ‘Nga o wantu ana Yave kafwasa, nze esi Sodoma ye Ngomora balenda vutuka diaka o zinga? Nga akaka muna yau bena muna buka kia “lufuluku lwa . . . awana bena vo ke ansongi ko”?’—Mav. 24:15.

⁴ Yambula twafimpulula mana tubakulanga mu kuma kia lufuluku.  Ke kolo ko twakiesese umbakuzi weto mu kuma kia awana “befulwa mu vua o moyo” ye awana “befulwa muna fundiswa.” a (Tanga Yoane 5:28, 29.) O umbakuzi wau utufididi mu singika diaka maka mambu mana tubadika mu longi diadi ye dina dilende. Muna kuma kia mfundisa za Yave za unsongi, entete tubadika mambu mana katuzeye ko, i bosi tubadika mambu mana tuzeye.

NKIA MAMBU KE TUZEYE KO?

5. Muna mvu miavioka, e nkanda mieto adieyi miavovanga mu kuma kia wantu ana bafwaswa muna mbanz’a Sodoma ye Ngomora?

⁵ Muna mvu miavioka, e nkanda mieto miavovelanga mana mebwila wantu ana Yave kebadikilanga vo ke ansongi ko. Twavovanga vo ke vena ye vuvu kia lufuluku ko kwa wantu awaya, kumosi ye esi Sodoma ye Ngomora. Kansi, vava “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” katomene longoka e diambu diadi yo samba kwayingi, wabakwidi vo ke tulendi dio vova ko ye ziku kiawonso. Ekuma?

6. Yika yaka nona ya wantu bakala vo ke ansongi ko ana Yave kafwasa. Adieyi Bibila ke kivovanga ko mu kuma kiau?

⁶ Tala yaka nona muna Bibila. Tusansu twayingi muna Bibila tuyikanga wantu bakala vo ke ansongi ko ana Yave kafwasa. Kasikil’owu, Yave wafwasa e ndonga yakondwa lutangu muna Kizalu, zula nsambwadi ina Yave kakanikina vo yafwaswa muna Nsi a Nsilu ye 185.000 ma makesa ma Asuria ana bavondwa kwa mbasi a Yave muna fuku umosi kaka. (Tuku 7:23; Nsi. 7:2, 3; Yes. 37:36, 37) Muna tusansu twatu, nga Bibila kikutuzayisanga vo Yave wabaka e nzengo za fwasa emvimba konso muntu muna yau ye ke vena diaka ye vuvu kia lufuluku ko mu kuma kiau? Ve. Ekuma tulenda dio vovela?

7. Nkia mambu ke tuzeye ko mu kuma kia wantu ana bafwaswa muna Kizalu yovo muna zula ya Kana ina yakutumunua? (Tala fukwa.)

⁷ Kana una vo tuzeye wo vo Yave wafwasa e buka yayi ya wantu, kansi, ke tuzeye ko una Yave kabadikila konso muntu muna yau. Ke tuzeye ko mpe kana vo awana bavondwa bakala ye lau dia longoka oma ma Yave yo viluka o ntima. Mu kuma kia kolo kia Kizalu, e Bibila kivovanga vo Noa “nteleki a unsongi” kakala. (2 Pet. 2:5) Kansi, ke kivovanga ko vo ekolo katunganga e nzaza yampwena, walenda mokena ye wantu awonso muna kubalukisa mu kuma kia lufwaswa lwa Kizalu. Diau adimosi mpe mu kuma kia zula ya Kana, ke tuzeye ko kana vo wantu awonso ana bavanganga mambu mambi, bakala ye lau dia longoka oma ma Yave yo soba e mpila zingu kiau.

8. Nkia mambu ke tuzeye ko mu kuma kia nkangu a Sodoma ye Ngomora?

⁸ Adieyi tuvova mu kuma kia nkangu a Sodoma ye Ngomora? Loti wa muntu ansongi wazinganga yau entwadi. Nga tuzeye kana vo Loti wabasila umbangi? Ve, ke tuzeye ko. Dialudi vo wantu ambi kikilu bakala, kansi, nga konso muntu muna yau wazaya swaswanesa e mbote ye mbi? Sungamena wo vo wantu awonso muna mbanza, bazola vukana ye nzenza za Loti. E Bibila kivovanga vo ndong’a yimpumbulu, “tuka muna nleke yamuna mbuta.” Ediadi disonganga vo yau awonso basansukila mu kadilu kiambi, nanga ke basidi kala ye lau dia longoka nkanikinu mia Nzambi ko mu kuma kia mbote ye mbi. (Tuku 19:4; 2 Pet. 2:7) Nga tuzeye e diambu disonganga e ziku vo Yave wa Nzambi a nkenda wabaka e nzengo vo ke vekala ye vuvu kia lufuluku ko mu kuma kia mosi-mosi muna wantu awaya? Dialudi vo, muna moko o Yave kakala kiau yo Abarayama tulenda bakula vo muna mbanza zazina ke mwakala kumi dia ansongi ko.  (Tuku 18:32) Ozevo, yimpumbulu kikilu bakala. O Yave wabafwasa mu kuma kia mavangu mau ma umpumbulu. Nga tulenda vova ye ziku kiawonso vo ke mosi ko muna yau ofuluka muna ‘lufuluku lw’awana befundiswa’? Nkatu, ke tuna ye ziku kia diambu diadi ko!

9. Nkia mambu ke tuzeye ko mu kuma kia Solomo?

⁹ Kuna diaka e sambu, muna Bibila tutanganga wantu ansongi bakituka se wantu alembi songa. Mosi muna yau i Ntinu Solomo. Walongwa e nzila za Nzambi. O Yave mpe wansambula kikilu; kansi kuna kwalanda wayantika sambila nzambi za luvunu. Yave wafunga kikilu makasi mu kuma kia masumu ma Solomo. E mfwilu mia masumu mama tandu yayingi miazingila. Dialudi, e Bibila kivovanga vo Solomo “olele yo mase mandi” kumosi ye akwa kwikizi, nze Ntinu Davidi. (1 Nti. 11:5-9, 43; 2 Nti. 23:13) Nga e mpila ina kazikilwa i ziku kisonganga vo fuluka kefuluka? E Bibila ke kivovanga diambu ko. Kansi, akaka balenda vova vo “ndiona ofwidi, ovevokele muna masumu mandi.” (Roma 6:7) Ediadi dialudi, kansi ke disongele ko vo awonso ana bafwa fuluka befuluka. O lufuluku i nkayilu a Nzambi anzodi. Ovana wo kwa awana kazolele vo bavewa e lau dia kunsadila yakwele mvu. (Yobi 14:13, 14; Yoa. 6:44) Nga Solomo osinga tambula nkayilu wau? Yave kaka ozeye mvutu; oyeto ke tuzeye ko. Edi kaka tuzeye, Yave mambu mansongi kesinga vanga.

NKIA MAMBU TUZEYE?

10. Aweyi o Yave kemonanga muna diambu ditadidi fwasa wantu? (Yezekele 33:11) (Tala mpe e fwaniswa.)

¹⁰ Tanga Yezekele 33:11. Muna diambu dia fundisa wantu, Yave kuna zola kwawonso okutuzayisanga una keyindulanga. Petelo wa ntumwa wavumunuinua mu soneka diaka mana Yezekele kateka soneka. Wavova vo: “Yave . . . kazolele ko vo vafwa kana muntu mosi.” (2 Pet. 3:9) E mvovo miami mia lufiaulwisu kikilu. Tuzeye wo vo Yave ke bakanga nzengo za nzaki ko muna diambu dia fwasa wantu yakwele mvu. Nkwa nkenda kikilu, avo dilendakana ofwilanga wantu e nkenda.

11. Aki nani ke befuluka ko? Aweyi tuzayidi wo?

¹¹ Nkia mambu tuzeye mu kuma kia wantu ana ke befuluka ko? Bibila wantu akete kaka kivovelanga. b Yesu wasonga vo Yuda wa musi Kariote ke fuluka ko. (Maku 14:21; tala mpe Yoane 17:12 ye nota de estudo.) Yuda kuna lukanu ye luzolo lwa yandi kibeni, wasia Yave wa Nzambi kitantu yo Mwan’andi. (Tala Maku 3:29 ye nota de estudo.) Diau dimosi mpe, Yesu wavova vo akaka muna mfumu za mabundu ana bansia e kitantu, befwa yo lembi kala ye vuvu kia lufuluku. (Mat. 23:33; tala mpe Yoane 19:11 ye nota de estudo “o homem.”) Paulu wa ntumwa wavana mpe lulukisu vo abendomoki ana balembi viluka o ntima ke befuluka ko.—Ayib. 6:4-8; 10:29.

12. Adieyi tuzeye mu kuma kia nkenda za Yave? Yika e nona.

¹² Kuna diaka e sambu, adieyi tuzeye mu kuma kia nkenda za Yave? Aweyi Yave kesongelanga vo “kazolele ko vo vafwa kana muntu mosi”? Tala e mpila kafwila e nkenda akaka muna wantu ana bavola masumu mampwena. Davidi wa Ntinu wavola masumu mampwena. Wata e zumba ye wavonda muntu. Kansi, vava Davidi kaviluka o ntima, Yave wanloloka. (2 Sam. 12:1-13) Manase wa Ntinu mambu mayingi mambi kavanga muna zingu kiandi. Kana una vo walwaka mu tezo kiaki, Yave wawá e sambu kiandi ye wasolola e kuma kiasikila muna kumfwila e nkenda ye kunloloka. (2 Tus. 33:9-16) E nona yayi isonganga vo Yave ofwilanga wantu e nkenda kele vo omwene kuma kiasikila mu vanga wo. Osinga fula wantu awaya,  kadi batambulwila masumu mau ye baviluka e ntima.

13. (a) Ekuma Yave kafwila esi Ninive e nkenda? (b) Adieyi Yesu kavova mu kuma kia esi Ninive?

¹³ Tubakulanga mpe e nkenda za Yave muna dina diabwila esi Ninive. Nzambi wavovesa Yona vo: “O bi wau ulweke oku ngina.” Kansi, vava baviluka o ntima muna masumu mau, Yave wabaloloka kuna mvevo. Waluta songa e nkenda ke mu Yona ko. Nzambi wasungamesa ngunza andi ona wafunga makasi vo esi Ninive “ke bazeye swaswanisa e mbi ye mbote ko.” (Yona 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) I bosi, Yesu wasadila e nona kiaki muna longa oma ma unsongi ye nkenda za Yave. Yesu wavova vo esi Ninive ana baviluka e ntima, ‘fuluka befuluka muna lufundisu.’—Mat. 12:41.

14. O ‘lufuluku lwa mfundu’ adieyi lusonga kuna kwa esi Ninive?

¹⁴ Mu nkia mpila esi Ninive befulukila muna “lufundisu?” Yesu ‘lufuluku lwa mfundu’ lukala kuna sentu kavovela. (Yoa. 5:29) Kolo kia Luyalu lwandi lwa Funda dia Mvu kavovela. Muna kolo kiakina, “vekala yo lufuluku lwa ansongi ye awana bena vo ke ansongi ko.” (Mav. 24:15) Awana bena vo ke ansongi ko, bevewa ‘lufuluku lwa mfundu.’ Ediadi disongele vo Yave yo Yesu besinga sia e sungididi yo fimpa mavangu mau mu zaya kana vo betambulwila malongi ma Nzambi. Avo mosi muna esi Ninive ana befuluka kazolele sambila Yave ko, o Nzambi ke yambula ko vo kakwamanana zinga. (Yes. 65:20) Kansi, awonso ana bebaka nzengo za sambila Yave ye kwikizi, ndungidi bevewa muna mfundu. Bekala ye vuvu kia vua moyo a mvu ya mvu.—Dan. 12:2.

15. (a) Ekuma ke tufwete vovelanga ko vo ke mosi ko muna awana bafwaswa muna Sodoma ye Ngomora ofuluka? (b) Aweyi tulenda bakulwila e mvovo mia Afundisi kapu kia 7? (Tala e babu “ Ayeyi i Nsas’a Mvovo mia Yuda?”)

¹⁵ Vava kavovela esi Sodoma ye Ngomora, Yesu wavova vo “muna Lumbu kia Lufundisu,” diasazu dikala kwa yau ke awana babembola Yesu ko ye malongi mandi. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luka 10:12) Nga ediadi disongele vo mambu kasakisa muna songa vo wantu awaya ambi kikilu bakala? c Ve. Vava kavova vo esi Ninive befuluka muna “Lumbu kia Lufundisu,”  wazola songa vo bevutuka zinga diaka. Diau dimosi mpe, vava Yesu kavova vo esi Sodoma ye Ngomora befundiswa muna “Lumbu kia Lufundisu,” ediadi disongele vo akaka muna yau fuluka kikilu befuluka. E “Lumbu kia Lufundisu” kavovela, kiau kimosi kwandi ye kina kiabwila esi Ninive. Nze esi Ninive, esi Sodoma ye Ngomora mambu mambi bavanga. Kansi esi Ninive bavewa e lau dia viluka ntima. Yesu wavova vo “awana bavanga mambu mambi, befulwa mu fundiswa.” (Yoa. 5:29) Wau vo esi Ninive bavewa e lau dia viluka ntima, tulenda vova vo akaka muna esi Sodoma ye Ngomora, fuluka befuluka muna “Lumbu kia Lufundisu” kimana bavewa e lau dia viluka o ntima. Nanga tukala ye lau dia kubalonga oma ma Yave yo Yesu Kristu.

16. Nkia mambu tuzeye mefila Yave mu baka e nzengo za wantu ana befuluka? (Yeremiya 17:10)

¹⁶ Tanga Yeremiya 17:10. E sono kiaki kitusadisi mu kufika mana tuzeye, i sia vo, ntangwa zawonso Yave ‘ofimpanga ntima mia wantu, ye nsi a mbundu.’ Muna kuma kia lufuluku lukala kuna sentu, ‘osenda konso muntu mun’owu wa nzila zandi.’ Yave ke zima meso ko kele vo divuilu o mfunu, kansi ofwila mpe wantu ankaka e nkenda avo dilendakana. Muna kuma kiaki, ke tufwete vova ko vo o muntu kingandi, kena ye vuvu kia lufuluku ko avo ke tumwene ziku kia diambu diadi ko muna Bibila.

“O MFUNDISI A NZA YAWONSO OVANGA EDI DIANSONGI”

17. Nkia diambu divangama kuna sentu kwa wantu ana bafwa?

¹⁷ Tuka Adami yo Eva bayikamena Satana yo kolamena Yave wa Nzambi, mafunda ye mafunda ma wantu bafwidi kala. ‘O lufwa, mbeni’ ambi kikilu. (1 Kor. 15:26) Nkia diambu divangama kwa wantu awaya kuna sentu? Lutangu lwakete, i sia vo, 144.000 ma alandi akwikizi a Kristu, befuluka mu kwenda vuila moyo ulembi fwa kuna zulu. (Lus. 14:1) Ndonga ya akwa kwikizi, tuka akala ye akento ana bezolanga Yave, bekala muna ‘lufuluku lwa . . . ansongi.’ Avo basikidi ye kwikizi muna kolo kia Luyalu lwa Kristu lwa Funda dia Mvu, bevua moyo a mvu ya mvu ova ntoto. (Dan. 12:13; Ayib. 12:1) Muna kolo kiakina, “ansongi” kumosi ye awana ke bakala ye lau dia sadila Nzambi ko, kana nkutu awana “bavanga mambu mambi,” bevewa e lau dia soba e mpila zingu  kiau yo kituka se selo yakwikizi ya Yave wa Nzambi. (Luka 23:42, 43) Kansi, wantu ankaka ana bakala vo yimpumbulu kikilu ye babaka e nzengo za kolamena Yave ye kani diandi, Yave wabaka e nzengo vo ke befuluka ko.—Luka 12:4, 5.

18-19. (a) Ekuma tulenda kadila ye vuvu muna mpila o Yave kefundisila awana bafwa? (Yesaya 55:8, 9) (b) Nkia yuvu tubadika muna longi dilanda?

¹⁸ Nga tulenda kala ye ziku vo vava Yave kefundisanga wantu, nzengo zansongi kaka kebakanga? Ingeta! Nze una tuzeye, Abarayama watoma bakula vo, Yave una vo i “mfundisi a nza yawonso” muntu alunga, osundidi e ngangu ye nkwa nkenda. Nzambi watoma longa Mwan’andi ye wamvana kiyekwa kia fundisa wantu awonso. (Yoa. 5:22) O Se yo Mwana balenda zaya mambu mena muna ntima wa konso muntu. (Mat. 9:4) Muna mfundisa zawonso, ‘mambu mansongi’ kaka bevanga.

¹⁹ Yambula twakala ye kani dia bunda e vuvu vo Yave ozeye oma masundidi owete. Tuzeye wo vo oyeto ke twafwana ko mu kala se afundisi, yandi kaka ofwanukini kio. (Tanga Yesaya 55:8, 9.) Muna kuma kiaki, tuvanganga mawonso mu yambula mfundisa zawonso vana moko mandi ye vana moko ma Mwan’andi wa Ntinu ona otangininanga o unsongi ye nkenda za Se diandi mu mpila yalunga. (Yes. 11:3, 4) Kansi, adieyi tulenda vova mu kuma kia mfundisa za Nzambi muna kolo kia mpasi zayingi? Nkia mambu ke tuzeye ko? Nkia mambu tuzeye? Tubadika e mvutu za yuvu yayi muna longi dilanda.