1. Yehova waamusambiliziizie Abrahamu lisomo ki?

 MYAKA ingi yaapitile, Leeza waabombiizie malaika evi amulande Abrahamu nangue Wene wakaba kwinoona muzi wa Sodoma ni Gomora. Kekio kyaamwemiizie sana Abrahamu, ata sie kine abanga wamuketekeele sana Leeza. Waaipuziizie evi: “Eba, kakiine wewe wakaba kumwinoona muntu wa nsambu pamo ni mubifi? . . . Eba, Mupinguzi wa kyalo kyonse takita kintu kya nsambu?” (Kut. 18:23-33) Yehova waalangiliile mibele ya kupembelela ni kumukwasia Abrahamu, rafiki wakue mutonua, evi kumusambilizia lisomo lya mana. Waali wakeba kumusambilizia nangue: Leeza takaba kwinoona ata kanini bantu ba nsambu. Lelio lisomo, lili lyatuteekia mutima ni fwefue lonu.

2. Ni kiki kili kyatusininkiziizia nangue musita Yehova lwali wapingula bantu, lyonse ali walangilila nsambu ni luse?

² Ni kiki kili kyatusininkiziizia nangue musita Yehova lwali wapingula bantu, lyonse ali walangilila nsambu ni luse? Pantu tumanine nangue “Yehova ali wamona mu mutima” wa bantu. (1 Sam. 16:7) Kulanda kisinka, amanine “mutima wa kila muntu.” (1 Mak. 8:39; 1 Mil Nsi. 28:9) Kekio, ni kisinka kya kupapia! Yehova ali ni mulangue ukata sana kuliko mulangue wetu. Kekio, kunti kyalengia twandue kunvua kelia kili kyalengia Yehova akwate bupinguzi bunge. Mutumua Paulo waalandile evi pa lwakue Yehova Leeza: “Bupinguzi bwakue tebuvinda kwinikika!”—Bar. 11:33, NWT.

3-4. Pange nsita inge kunti twaiipuzia syani, kabili tuli kulondolwela ki mu leli lyasi? (Yoane 5:28, 29)

³ Ata sie kine tumanine nangue lyonse Yehova ali wakita bintu bya nsambu, pange kunti twaaluka ni bipuzio nga belia byaaipuziizie Abrahamu. Pange kunti twaiipuzia evi: ‘Eba, kunti kyakitika bantu baalia baaipailue na Yehova, nga evelia baalia ba mu Sodoma ni Gomora, bakatuntumunue? Eba, kunti kyakitika bamo pakati  kabo baye bali mu “bantu basili ba nsambu [baalia] bakatuntumunua”?’—Miil Bat. 24:15.

⁴ Tubwelenke kulondolola bintu bitumanine palua kutuntumunua. Lenu sie, twaakipata bulondolozi bwa lenu bolia bulandiile “kutuntumunua palua bukose” ni ‘kutuntumunua palua bupinguzi.’ a (Soma Yoane 5:28, 29.) Bobo bulondolozi bwa lenu, bwalengia kwaluke bupilibuko bunge mu kunvua kwetu. Tuli kulondolwela bobo bupilibuko mu leli lyasi ni mu lelia likonkelepo. Tuli kulondolwelanke belia bitusimanine palua bupinguzi bwakue bwa nsambu, kisia tuli kulondolwela ni belia bitumanine palua bobo bupinguzi bwakue bwa nsambu.

BINTU BITUSIMANINE

5. Mpapulo yetu yaalandile ki lwa ntanzi palua baalia baainoonenue na Yehova mu Sodoma ni Gomora?

⁵ Mu musita waapitile, mpapulo yetu yaalondolwele vikili kyasangua palua bantu bali bapingulua na Yehova nangue te ba nsambu. Twaalondolwele nangue palua baalia bantu baainoonenue na Yehova, nga evelia baalia ba mu Sodoma ni Gomora, te kuli kiswapilo kya kutuntumunua mu musita uli waiza. Inzi, kisia kusambilila sana twapozeleko maano, ni kupepa sana, kyakimoneka paswetele nangue te tuvinda kusinkizia kako. Juu ya ki?

6. Ni mifuano ki ilangiliile bupinguzi bwakue Yehova palua bantu basili ba nsambu, kabili ni biki bitusimanine?

⁶ Tontonkania palua bintu binge bya kwiipuzia bikwateene. Kuli mpunda ingi ya Bibilia ilondolwele bupinguzi bwakue Yehova palua bantu basili ba nsambu. Kwa mufuano, mu kibunda kya menda kya mu nsiku yakue Noa, Yehova waaipaile bantu bonse, kufumiako sie Noa ni bantu ba mu lupua lwakue. Kabili Yehova waabombiizie Baisraeli evi kwipaya ntundu saba ya bantu babanga baikeele mu kyalo kya bulayo. Kukila pa kako, wene waabombiizie malaika umo, evi kwipaya basoda mia ni makumi munane na basano elufu, (185 000) Baashuru, mu nsita ya busiku. (Kut. 7:23; Mal Miz. 7:1-3; Is. 37:36, 37) Mu ezio aali, eba Bibilia iletele ni busininkizio bumwenekele paswetele bwa kutulengia tulande nangue Yehova waapingwile kubenoona babo bantu lonse, i kulanda nangue takabatuntumuna? Ata, mu Bibilia te muli bobo busininkizio. Juu ya ki twalanda evio?

7. Ni biki bitumanine palua bantu baalia baaipailue pa Kibunda kya menda ao baalia baaipailue musita Baisraeli lubaalwisiizie kyalo kya Kanaani? (Mona ku ntendeko ya kazeeti.)

⁷ Te tumanine Yehova vyaamupingwile kila muntu pa lwakue; kabili te tumanine kine babo bantu bonse baaipailue baapatile ni fwasi ya kusambilila pa lwakue Yehova evi bafikiile kulapila. Palua kibunda kya menda kya mu nsiku yakue Noa, Bibilia ilandile nangue Noa, abanga wali “kasimika wa nsambu.” (2 Pet. 2:5, NWT) Inzi, te ilandile nangue waamusimikiile kila muntu musita lwaali wakuula elia safina ikata. Evio vyenka ni palua ntundu ya Kanaani, te tumanine kine babo bantu bonse babipile, baapatile ni fwasi ya kusambilila pa lwakue Yehova ni kwalulula lwendo lwabo.

8. Ni biki bitumanine palua bantu ba mu Sodoma ni Gomora?

⁸ Ale palua bantu baalia baaipailue musita Yehova lwaainoonene muzi wa Sodoma ni Gomora? Loti, mwalalume wa nsambu abanga waikeele pamo ni babo bantu mu muzi wa Sodoma. Inzi, eba, tumanine nangue Loti waabasimikiile babo bantu bonse? Ata, te tumanine. Kulanda kisinka, babanga bali babifi. Inzi eba, kila muntu waali wamanine kelia kyaali wapalile kukita ni kelia kyasibanga wapalile kukita? Languluka nangue, kikundi kya balalume ba mu ozo muzi, kyaali kyakebele kubalaala kwa maka baeni bakue Loti. Bibilia ili yalanda nangue pa kekio kikundi pabanga pali ni balumendo. (Kut. 19:4; 2 Pet. 2:7) Eba, kunti twalanda kakiine nangue Yehova, Leeza wa luse, waapingwile nangue te kuli muntu pakati ka babo bantu waakatuntumunua? Ata,  tetuvinda kulanda evio. Yehova waamusininkiziizie Abrahamu nangue mu ozo muzi te mubanga mwali ata sie bantu likumi ba nsambu. (Kut. 18:32) Kansi, babanga bali bantu basili ba nsambu, kabili Yehova abanga wali ni nsambu ya kubenoona juu ya bikitua byabo. Eba, kunti twalanda twasininkiziizie nangue te kuli muntu ata umo pakati kabo wakatuntumunua musita ‘bantu basili ba nsambu lubakatuntumunua’? Ata, tetuvinda kusininkizia!

9. Ni biki bitumanine pa lwakue Sulemani?

⁹ Kabili, kuli ni mpunda inge ili mu Bibilia, elia ilandiile palua bantu ba nsambu baalia baapilibukile ni kwaluka basili ba nsambu. Mufuano umo ni olia wakue Likolo Sulemani. Wene, waali wasambiliziiziwe bwino nzila yakue Leeza, kabili Yehova waamupaalile sana. Inzi, kisia musita, waalulukile ni kubamba kupupa ba leeza ba bufi. Mazambi akue aalengiizie Yehova onvue kipuki, kabili aaletele maavia akata. Azo maavia aakitile ma mia a myaka ku ntundu yonse ya Baisraeli. Musita Sulemani lwaafwile, Bibilia ili yalanda nangue “waalaalikilue evi atuzie pamo ni ba bikolue bakue.” Babo ba bikolue, baali babiikile mukati ni bantu ba kisinka, nga evelia Likolo Daudi. (1 Mak. 11:5-9, 43; 2 Mak. 23:13) Inzi eba, pantu sie Bibilia ibombiizie bobo bulanzi, kekio kilangiliile nangue Sulemani waakatuntumunua? Bibilia te ilandile. Bange kunti batontonkania nangue Sulemani wakatuntumunua pantu Bibilia ili yalanda nangue “muntu olia wafua, walipila lizambi lyakue.” (Bar. 6:7, NWT) Anzia evio, kekio te kilangiliile nangue baalia bonse baafwile bakatuntumunua. Kulanda kisinka, kufua te nsambu ilangiliile nangue muntu apalile kutuntumunua ni kupeelua bukose. Kutuntumunua ni bupe kufuma kuli Leeza wa ntono. Kine atonene muntu aaluke ni lisyuko lya kumubombela wene lonse, ali kumupeela bobo bupe. (Yob. 14:13, 14; Yoan. 6:44) Eba, Sulemani wakapeelua bobo bupe? Yehova i ali ni kyasuko; fwefue te tumanine. Inzi, tumanine nangue Yehova wakakita bintu mu nzila ya nsambu.

BINTU BITUMANINE

10. Yehova ali waunvua syani palua kwinoona bantu? (Ezekieli 33:11) (Mona ni foto.)

¹⁰ Soma Ezekieli 33:11. Yehova ali watubwila vyali waiunvua palua kupingula bantu. Nga evelia vyaalembele Ezekieli, mutumua Petro, waalandile nangue “Yehova . . . tatonene muntu ata umo akenoonue.” (2 Pet. 3:9, NWT) Ezio milandu yatuteekia mutima. Tumanine nangue Yehova takamwinoona muntu lonse, inga sie kine mwine wamona nangue kuli ni nsambu iweme ya kukita evio. Wene ali ni luse sana, kabili ali walangilila nkumbu kine kyapala kukita evio.

11. Ni bani basikatuntumunua, kabili twamana syani evio?

¹¹ Ni biki bitumanine palua bantu basikatuntumunua? Bibilia ili yalandako palua mifuano inini. b Yesu waalangiliile nangue Yuda Iskariote, takatuntumunua. (Mark. 14:21; Yoan. 17:12 c) Yuda waali wamanine nangue kelia kyaakitile kyaali kyabipile pa menso akue Yehova ni Mwana Wakue. Anzia evio, waakitile sie kekio kintu. (Mark. 3:29 d) Kabili, Yesu waalandile nangue ba ntunguluzi ba ma dini, baalia baamupingile, te bakantuntumunua. (Mat. 23:33) Kabili mutumua Paulo waasokele nangue ba bisanguka baalia basizi kulapila te bakatuntumunua.—Baeb. 6:4-8; 10:29.

12. Ni biki bitumanine palua luse lwakue Yehova? Leta mifuano.

¹² Inzi, ni biki bitumanine palua luse lwakue Yehova? Wene, ali walangilila syani nangue “tatonene muntu ata umo kuti akenoonue”? Mona Yehova vyaabalangiliile luse bantu bamo baakitile mazambi akata. Kwa mufuano, Likolo Daudi waaakitile mazambi engi akata, kubiika mukati  bukende ni bungipani. Inzi, Daudi waalapiile; ni Yehova waamweleele kupitila luse lwakue. (2 Sam. 12:1-13) Likolo Manase ni wene, waakitile bintu bingi bibipile sana mu bwikazi bwakue. Inzi, ata sie kine waakitile bintu bibipile evio, Yehova waamweleele pantu waalapiile. (2 Mil Nsi. 33:9-16) Ezi mifuano yatulangulusia nangue Yehova ali walangilila luse lyonse, kine wamona nangue kuli ni nsambu iweme ya kukita evio. Wakabatuntumuna babo bantu pantu baaitabiile nangue bakitile mazambi akata kabili pantu baalapiile.

13. (a) Juu ya ki Yehova waabalangiliile luse bantu ba mu Ninawi? (b) Kisia musita, Yesu waalandile ki palua bantu ba mu Ninawi?

¹³ Kabili, tumanine nangue Yehova waabalangiliile luse bantu ba mu Ninawi. Leeza waamulandile evi Yona: “Naakimona bubifi bwabo.” Inzi, musita babo bantu ba mu Ninawi lubaalapiile mazambi abo, Yehova waabeleele mu nzila ya buwame. Abanga wali ni luse sana kupita ni luse lwakue Yona. Leeza waamulangulusiizie Yona, kabika wakue, olia waali wafipilue, nangue bantu ba mu Ninawi ‘te baali bamanine ata sie kupusania kiweme ni kibipile.’ (Yon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Kisia, Yesu waabombiizie ozo mufuano evi kusambilizia palua nsambu ni luse lwakue Yehova. Yesu waalandile nangue bantu ba mu Ninawi, baalia baalapiile, ‘bakeemana pa busiku bwa bupinguzi.’—Mat. 12:41.

14. Bantu ba mu Ninawi “bakatuntumunua palua bupinguzi” mu mana ki?

¹⁴ Bantu ba mu Ninawi ‘bakeemana pa busiku bwa bupinguzi’ mu mana ki? Yesu waali walandila palua bantu “bakatuntumunua palua bupinguzi,” musita uli waiza. (Yoan. 5:29) Waali walandila palua Buteeko bwakue bwa Myaka Elufu, musita “bantu ba nsambu ni bantu basili ba nsambu” lubakatuntumunua. (Miil Bat. 24:15) Bantu basili ba nsambu, bene “bakatuntumunua palua bupinguzi.” I kulanda, Yehova ni Yesu bakatoosia ni kumona kine babo bantu bali mukunakila ni kubombia belia bibali mukusambiliziiwa. Kine muntu olia abanga wali mu Ninawi watuntumunua, kisia wakaana kumupupa Yehova, wene wakamwipaya. (Is. 65:20) Inzi baalia bonse bakasaakula kumupupa mu nzila ya kisinka, wene wakabapeela lisyuko lya kwikala lonse!—Dan. 12:2.

15. (a) Juu ya ki te tupalile kulanda nangue te kuli muntu ata umo wakatuntumunua pakati ka baalia bantu baaipailue mu Sodoma ni Gomora? (b) Pange milandu ili mu lilembo lya Yuda 7 ili na mana ki? (Mona kisanduku kilandile, “ Yuda Waali Wakeba Kulanda ki?”)

¹⁵ Palua bantu ba mu Sodoma ni Gomora, Yesu  waalandile nangue, “pa Busiku bwa Bupinguzi,” kyakaba kyaleengeleko kuli bene kuliko vikyakaba ku bantu baalia baamukeene wene pamo ni masambilizio akue. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luk. 10:12) Yesu waali wakeba kulanda ki? Eba, waabombiizie sie bulanzi bwa kukikia evi kulangilila nangue bantu ba mu musita wakue babanga babipile sana kuliko bantu ba mu Sodoma ni Gomora? Ata, te kimwenekele evio. Languluka nangue musita lwaalandile nangue bantu ba mu Ninawi bakeemana pa “Busiku bwa Bupinguzi,” taali wakikia sie. e Inzi, waalandile sie kyenka kisinka. Papa “Busiku bwa Bupinguzi” bwaali walandila, i bolia bwenka bwaalandiile ni palua bantu ba mu Ninawi. Nga evelia sie bantu ba mu Ninawi, bantu ba mu Sodoma ni Gomora ni bene babanga bakita bintu bibipile. Inzi, bantu ba mu Ninawi baapatile fwasi ya kulapila. Kabili, languluka nangue Yesu waalandiile palua bantu baalia “bakatuntumunua palua bupinguzi.” Koko kutuntumunua kwakabiika mukati “baalia baakitile bintu bibipile.” (Yoan. 5:29, NWT) Pa kako, kimwenekele nangue pange kuli ni kiswapilo palua bantu ba mu Sodoma ni Gomora. Pange bange pakati ka babo bantu, bakatuntumunua. Kabili, pange twakaba twali ni lisyuko lya kubasambilizia pa lwakue Yehova ni Yesu Kristu!

16. Ni biki bitumanine palua nsambu yakalengia Yehova akamutuntumune muntu ao abe? (Yeremia 17:10)

¹⁶ Soma Yeremia 17:10. Leli lilembo, lyatukwasia kulanda mu kifupi belia bitumanine palua bupinguzi bwakue Yehova. Tumanine nangue lyonse Yehova ali “wakeba bintu bili mu mutima, ni kutoosia mawazo a mukati sana.” Lyonse, Yehova ‘wakamupeela kila muntu kukonkana ni nzila yakue.’ Evio, i vyaali wakakita palua kutuntumunua kwa bantu, musita uli waiza. Lwali wakaba wapingula kumutuntumuna muntu ao abe, Yehova wakakonka sana mafunde akue a nsambu, kabili wakaba walengele kulangilila luse, kine kuli ni nsambu ya kukita evio. Pa kako, te tupalile kulanda nangue ntwani takatuntumunua, inga sie kine tumanine kakiine nangue evio i vilandile Bibilia!

MUPINGUZI WA KYALO KYONSE WAKAKITA KINTU KYA NSAMBU

17. Ale kyakaba syani palua bantu baalia baafwile?

¹⁷ Kubambila pa musita waaiungile ba Adamu ni Eva pamo ni Sataana, ni kumusangukila Yehova  Leeza, ma bilioni a bantu ali mukufua mpaka lonu. Kakiine, lufu ni “mulwani” aviizie sana! (1 Bakor. 15:26) Ale kyakaba syani palua babo bantu bonse? Mpendua inini ya basambi ba kisinka bakue Yesu, i kulanda, baalia ba 144 000, bakatuntumunua ni kupeelua bukose busivinda kufua ku muulu. (Nfy. 14:1) Mpendua ikata ya balalume ni banakazi ba kisinka baalia babanga bamutonene Yehova bakaba bali pakati ka ‘bantu ba nsambu . . . bakatuntumunua,’ kabili bakeekala lonse pa kyalo, kine batwalilila kuya bali ba nsambu mu Buteeko bwa Myaka Elufu bwakue Kristu ni mu bwezio bwa kupeleezia. (Dan. 12:13; Baeb. 12:1) Kabili, mu Buteeko bwa Myaka Elufu, “bantu basili ba nsambu,” i kulanda, baalia baasyamubombeele Yehova ata kanini ao baalia “baakitile bintu bibipile,” bonse bakapeelua fwasi ya kwalulula lwendo lwabo ni kwaluka babombi ba kisinka bakue Yehova. (Luk. 23:42, 43) Inzi, Yehova takabatuntumuna baalia baali bazyeme sana mu bubifi, i kulanda, baalia babanga bapingwile sie na bufue kumupinga sana wene pamo ni kutona kwakue.—Luk. 12:4, 5.

18-19. (a) Juu ya ki tusininkiziizie nangue musita Yehova lwali wapingula bantu, lyonse ali wapingula mu nzila ya nsambu? (Isaya 55:8, 9) (b) Ni kiki kitwakaba kulondolwela mu lyasi likonkelepo?

¹⁸ Eba, kunti twasininkizia nangue lyonse nzila yakue Yehova ya kupingwilamo bantu ili yasangua yali ya nsambu? Een! Nga vyaali vyamanine bwino Abrahanu, Yehova i “Mupinguzi wa kyalo kyonse,” olia apwililikile, wa mulangue onse, kabili wa luse. Waamubeleziizie Mwana wakue ni kumupeela miilo ya kumupingula kila muntu. (Yoan. 5:22) Yehova pamo ni Yesu, bali ni buvinde bwa kumana belia bili ku mutima wa muntu. (Mat. 9:4) Pa kako, bakakita “kintu kya nsambu” mu bupinguzi bonse bubakakwata palua kila muntu.

¹⁹ Kansi, tupingule kumuswapila Yehova pamo ni bupinguzi bwakue bonse. Twinikile nangue, fwefue te tuli na buvinde bwa kupingula, inzi wene i ali ni bobo buvinde! (Soma Isaya 55:8, 9.) Kekio, i kilengele tuye twaswapiile bupinguzi bonse buli bwakwata Yehova ni Yesu. Kabili, tumanine nangue Likolo wetu Yesu, wakapala nsambu ni luse lwakue Baba wakue mu nzila ipwililikile. (Is. 11:3, 4) Ale kunti twalanda syani juu ya bupinguzi bwakue Yehova ni Yesu palua bantu, mu musita wa lyemo likata? Ni biki bitusimanine? Kabili ni biki bitumanine? Lyasi likonkelepo, lyakaba kwasuka bebio bipuzio.