Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 18

EKIZINA 1 Emiringo ya Yahwe

Wesige ‘Omucwi w’Emisango y’Ensi Zoona’ ow’Embabazi!

Wesige ‘Omucwi w’Emisango y’Ensi Zoona’ ow’Embabazi!

“Omucwi wemisango yensi zona talikora ebyokuhikirra?”KUB. 18:25.

EBITURAYEGA

Ekicweka kinu nikiija kutukonyera kweyongera kwetegereza embabazi za Yahwe n’obwinganiza obukirukuhika ha kuhumbuuka kw’abantu abatahikiriire.

1. Isomo ki erirukuhuumuza Yahwe eriyayegeseze Iburahimu?

 BIKABA bigambo Iburahimu ebyatalyebwa. Yahwe akakozesa Malaika kugambira Iburahimu ngu akaba nagenda kuhwerekereza embuga za Sodomu na Gomora. Kandi eki kikaleetera omusaija onu omwesigwa kwetuntura. Akakaguza Yahwe ati “Olihwerekereza abahikiriire hamu nababi? . . . Omucwi wemisango yensi zona talikora ebyokuhikirra?” N’okugumiisiriza Yahwe akegesa munywani we isomo erirukutugasira kandi likatuhuumuza, kandi eri niryo ngu Ruhanga talihwerekereza abantu abahikiriire.—Kub. 18:​23-33.

2. Nitusobora tuta kukigumya ngu omulingo Yahwe acwa emisango gw’obulyo kandi gw’embabazi?

2 Nitusobora kukigumya tuta ngu omulingo Yahwe acwa emisango gw’okuhikirra kandi gw’embabazi? Habwokuba tukimanyire ngu “[Yahwe] narora ha mutima” gw’abantu. (1 Sam. 16:7) Kandi, amanyire ‘emitima yoona.’ (1 Bakam. 8:39; 1 Byom. 28:9) Ago mananu agarukuhuniriza. Amagezi ga Yahwe nigakirra hara agaitu, nahabweki titusobora kwetegereza encwamu zoona ez’akora. Kandi egi niyo ensonga habwaki omukwenda Paulo yabalizeeho Yahwe Ruhanga ati: “Ebyobulyobye tibirukuserrwa.”—Bar. 11:33.

3-4. Bikaguzo ki ebitusobora kwekaguza kandi kiki ekiturabazaaho omu kicweka kinu? (Yohana 5:​28, 29)

3 Baitu nabwo, obwire obumu nitusobora kuba twine ebikaguzo nk’ebya Iburahimu. Nitusobora kwekaguza tuti: ‘Abantu Yahwe yahwerekeriize omu Sodomu na Gomora balihumbuuka? Nikisobora kuba ngu abamu hali bo baliba omu kuhumbuuka ‘okwabatahikiriire’?—Eng. 24:15.

4 Leka tweyijukyemu ebintu ebitumanyire ha kuhumbuuka. Enyumaho, tukatunga enyetegereza empyaka ha “okuhumbuka okwobwomezi” hamu na “okuhumbuka okwomusango.” a (Soma Yohana 5:​28, 29.) Enyetegereza enu eresereho empindahinduka ezindi eziturabazaaho omu kicweka kinu n’ekirukuhonderaho. Obukirukuhika ha mulingo Yahwe acwa emisango omu mulingo gw’okuhikirra, nitwija kubanza kubazaaho ebintu ebitutamanyire kandi hanyuma tubazeeho ebintu ebitumanyire.

EBINTU EBITUTAMANYIRE

5. Enyumaho, ebitabu byaitu byolekere ki hali abantu Yahwe yahwerekeriize omu Sodomu na Gomora?

5 Enyumaho ebitabu byaitu biikaire nibibalizaaho omulingo Yahwe aroramu abantu abatahikiriire. Ekyokurorraho, ebitabu byaitu biikaire nibyoleka ngu busaho kunihira kw’okuhumbuuka hali abantu nk’abo abaaferiire omu Sodomu na Gomora. Baitu hanyuma y’okusaba n’okuseruliiriza muno ha nsonga enu, kyeyolekere ngu eki titusobora kukigumya. Habwaki?

6. Byokurorraho ki ebirukwoleka omusango Yahwe yacweriire abantu abatahikiriire kandi kiki ekitutamanyire?

6 Wecumitirizeeho ensonga ezindi eziine akakwate n’ensonga enu. Haroho Ebyahandiikirwe ebirukwahukana ebirukwoleka omulingo Yahwe yacweriire abantu abatahikiriire omusango nk’abantu baingi abaferiire omu Kusandaara kw’Amaizi rundi abantu abakaba bali omu mahanga musanju ag’omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe, Yahwe agayaragiire Abaisaleri kuhwerekereza rundi abaserikale b’Asura 185,000 abaisirwe malaika wa Yahwe omu itumbi limu. (Kub. 7:23; Bir. 7:​1-3; Is. 37:​36, 37) Omu nyikara ezi zoona, Baibuli eyoleka ngu Yahwe akaba acweriire buli omu h’abantu banu omusango kandi ngu tibalihumbuuka? Nangwa. Habwaki nitugamba tuti?

7. Kiki ekitutamanyire obukirukuhika h’abantu abaahwerekereziibwe omu Kusandaara kw’Amaizi n’okuhwerekerezebwa okw’amahanga ag’omu Kanaani? (Rora kyesweko.)

7 Titumanyire omulingo Yahwe yacweriire buli omu ha bantu banu omusango; kandi titumanyire obubaraaba baatungire omugisa ogw’okwega hali Yahwe n’okwegarukamu. Baibuli obwebazaaho akasumi ak’Okusandaara kw’Amaizi, ebazaaho Nuha “omudumi wokuhikirra.” (2 Pet. 2:5) Baitu tegamba ngu Nuha obwakaba nayombeka eryato, akalengaho kutebeza buli muntu omu nsi. Omu mulingo nugwo gumu, obukirukuhika h’amahanga ag’omu Kanaani titumanyire abantu abo ababi obubaraaba baatungire omugisa ogw’okwega hali Yahwe n’okuhindura engeso zaabo.

Nuha n’eka ye nibombeka eryato erikooto. Titurukumanya Nuha n’eka ye obubaraaba baakozere entekaniza ey’okutebeza abantu boona omu nsi kasumi ako, okusanddara kw’amaizi kutakabaireho (Rora akacweka 7)


8. Kiki ekitutamanyire h’abantu ab’omu Sodomu na Gomora?

8 Kandi obukirukuhika h’abantu Yahwe yahwerekeriize omu Sodomu na Gomora? Loti omusaija ow’okuhikirra yaikaraga n’abantu ab’omu Sodomu. Baitu Loti akabatebeza boona? Nangwa. Ky’amananu ngu bakaba bali babi, baitu boona bakaba bamanyire ekihikire n’ekitahikire? Nikizooka ngu tinukwo kikaba kiri. Ijuka ngu Baibuli n’ebazaaho ekitebe ky’abasaija ab’omu rubuga abakaba nibagonza kuhamba abagenyi ba Loti. Baibuli n’egamba ngu ekitebe ky’abantu kikaba kirumu “abato nabakuru.” (Kub. 19:4; 2 Pet. 2:7) Mali nitusobora kukigumya ngu Yahwe Ruhanga ow’embabazi akacwamu ngu busaho n’omu ha bantu banu ow’alihumbuuka? Eki titusobora kukigumya. Yahwe akagambira Iburahimu ngu omu rubuga oru hakaba hatarumu n’obubakuba abantu ikumi abahikiriire. (Kub. 18:32) Nahabweki baali batahikiriire kandi Yahwe akaba ahikire kubahwerekereza habw’ebikorwa byabo. Baitu nitusobora kukigumya ngu busaho n’omu omulibo alihumbuuka omu kuhumbuuka okwabatahikiriire? Nangwa eki titusobora kukigumya!

9. Kiki ekitutamanyire obukirukuhika ha kuhumbuuka kwa Sulemani?

9 Harubaju orundi, omu Baibuli harumu ebyokurorraho eby’abantu abahikiriire abaafookere abatahikiriire. Omu h’abantu banu nuwe Omukama Sulemani. Akaba ayegesiibwe kurungi emihanda ya Yahwe. Kandi Yahwe akaba amuhaire emigisa. Baitu akatandika kuramya ba Ruhanga ab’ebisuba. Eki kikabihiza Yahwe kandi ihanga lyona likamara emyaka nyingi niribonabona habw’ebibi bya Sulemani. Ky’amananu ngu Ebyahandiikirwe nibigamba ngu Sulemani “yagwijagira nabaisenkuru,” otwaliiremu n’abasaija abesigwa nk’Omukama Daudi. (1 Bakam. 11:​5-9, 43; 2 Bakam. 23:13) Baitu habw’omulingo yaziikirwemu nikimanyisa ngu Yahwe naija kumuhumbuura? Eki Baibuli tekibazaaho. Abamu nibatekereza ngu Sulemani naija kuhumbuuka habw’okuba Baibuli egamba ngu “anyakufa buli aihirweho omusango gwekibi.” (Bar. 6:7) Ago mananu, baitu kinu tikirukumanyisa ngu boona abaafiire nibaija kuhumbuuka kikasisana oti rundi ngu omuntu obwafa, kiragiro ngu aba aine kuhumbuuka. Okuhumbuuka kiri kisembo ekiruga hali Ruhanga ow’okugonza. Kandi akiha abo abaarukugonza batunge omugisa ogw’okumuheereza ebiro n’ebiro. (Yob. 14:​13, 14; Yoh. 6:44) Sulemani alitunga ekisembo kinu? Yahwe nuwe wenka amanyire eky’okugarukamu, itwe titumanyire. Baitu ekitumanyire nikyo ngu Yahwe naija kukora ekihikire.

EBINTU EBITUMANYIRE

10. Yahwe ayehurra ata obukirukuhika ha kuhwerekereza abantu? (Ezekyeri 33:11) (Rora n’ekisisani)

10 Soma Ezekyeri 33:11. Obukirukuhika ha mulingo Yahwe acwa omusango, atukonyera kwetegereza omulingo ayehurra. Kusisanaho n’ebigambo bya nabbi Ezekyeri, omukwenda Petero akaterekerezebwa kuhandiika ati ‘Yahwe . . . tarukugonza omuntu wena okubura.’ (2 Pet. 3:9) Ebigambo binu nibituhumuza habwokuba tukimanyire ngu Yahwe tasobora kuhwerekereza omuntu wena ebiro n’ebiro, rundi buli aine ensonga enungi ey’okukikora. Aine embabazi nyingi kandi azooleka obukiba kisemeriire.

Omu kuhumbuuka okw’abahikiriire, abantu baingi balitunga omugisa ogw’okwega hali Yahwe (Rora akacweka 10)


11. Nibaha abatarukwija kuhumbuuka kandi eki nitukimanya tuta?

11 Kiki ekitumanyire h’abantu abatarukwija kuhumbuuka? Baibuli ebazaaho ebyokurorraho bike. b Yesu akooleka ngu Yuda Isekalyota tarukwija kuhumbuuka. (Mar. 14:21; rora Yohana 17:​12, NWT n’obugambo oburukusoborra.) Yuda akaba akimanyire ngu ekyakaba nakora kyali kibi hali Yahwe n’Omwana We, baitu nabwo akagumizaamu yakikora. (Rora Marako 3:​29, NWT n’obugambo oburukusoborra.) Omu mulingo nugwo gumu, Yesu akagamba ngu bamu ha bebembezi b’amadiini abaamuhakaniize bakaba batarukwija kuhumbuuka. (Mat. 23:33; rora Yohana 19:​11, NWT n’obugambo oburukusoborra “the man.”) Kandi omukwenda Paulo akagamba ngu abecwireho ekitebe abatarukwegarukamu tibarukwija kuhumbuuka.—Baheb. 6:​4-8; 10:29.

12. Kiki ekitumanyire ha mbabazi za Yahwe? Bazaaho ebyokurorraho.

12 Baitu, kiki ekitumanyire ha mbabazi za Yahwe? Akyolekere ata ngu “tarukugonza omuntu wena okubura”? Tekerezaaho omulingo Yahwe yayolekeremu embabazi abo abaakozere ebibi eby’amaani. Omukama Daudi akakora ebibi eby’amaani otwaliiremu kusihana n’okwita. Baitu Daudi obuyayegarukiremu, Yahwe akamuganyira. (2 Sam. 12:​1-13) Omukama Manase akakora ebibi eby’amaani haihi obwomeezi bwe bwona. N’obukiraaba kiri kiti, Yahwe akarora omulingo omusaija onu yayegarukiremu kandi yamuganyira. (2 Byom. 33:​9-16) Ebyokurorraho binu nibitwijukya ngu Yahwe ayoleka embabazi buli murundi atunga ensonga ey’okuzooleka. Naija kuhumbuura abantu nk’abo habw’okuba bakakyetegereza ngu bakaba bakozere ebibi eby’amaani kandi bayegarukamu.

13. (a) Habwaki Yahwe yayolekere abantu ba Nineve embabazi? (b) Kiki Yesu ekiyagambire h’abantu ba Nineve?

13 Ekindi, tumanyire omulingo Yahwe yayolekere abantu ba Nineve embabazi. Ruhanga akagambira Yona ati: “Obubi bwabu buimukire omu maiso gange.” Baitu obubayegarukiremu ebibi byabo, Yahwe akabaganyira. Yahwe akabagirra embabazi kukiraho Yona. Yona akabiihirwa baitu Yahwe akamwijukya ngu abantu ba Nineve “bakaba batasobora okubaganizamu emikono yabu, ogwobulyo nogwemoso.” (Yon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Hanyuma, Yesu akakozesa ekyokurorraho kinu kwegesa abantu ha mbabazi n’obwinganiza bwa Yahwe. Yesu akagamba ngu abantu ba Nineve “balyemerra omu musango.”—Mat. 12:41.

14. “Okuhumbuka okwomusango” nikwija kumanyisa ki hali abantu ba Nineve?

14 Abantu ba Nineve “balyemerra omu musango” ki? Yesu akagamba ngu halibaho “okuhumbuka okwomusango” omu kasumi ak’omu maiso. (Yoh. 5:29) Akaba nabazaaho akasumi ak’Emyaka Rukumi ey’Obulemi bwe, nambere ‘abahikiriire n’abatahikiriire’ balihumbuurwa. (Eng. 24:15) Hali abatahikiriire kunu kuliba “okuhumbuka okwomusango.” Kinu nikimanyisa ngu hanyuma y’abantu banu kuhumbuurwa, Yahwe na Yesu nibaija kurora obubaraaba niborobera kandi nibateeka omu nkora ebintu ebibegere. Kakuba omu h’abantu ba Nineve ahumbuurwa kandi akanga kuheereza Yahwe, Yahwe tarukwija kumwikiriza kwikara ayomiire. (Is. 65:20) Baitu abo boona abacwamu kuheereza Yahwe n’obwesigwa nibaija kutunga omugisa gw’okwomeera ebiro n’ebiro.—Dan. 12:2.

15. (a) Habwaki tutasemeriire kugamba ngu busaho n’omu hali abo abaahwerekereziibwe omu Sodomu na Gomora arukwija kuhumbuuka? (b) Nitusobora kwetegereza tuta ebigambo ebiri omu Yuda 7? (Rora akasanduuko “ Yuda Akaba Namanyisa Ki?”)

15 Yesu obwakaba nabazaaho abantu ab’omu Sodomu na Gomora, akagamba ngu “ha kiro kyomusango” kyakwanguhiire abantu abamwangire kandi bayanga n’ebintu ebiyayegeseze kukira ab’omu Sodomu na Gomora. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luk. 10:12) Yesu akaba namanyisa ki? Tugambe ngu Yesu akakozesa ebigambo ebi kumanyisa ngu abantu ab’omu kasumi ke bakaba bali babi muno kukira ab’omu Sodomu na Gomora? Nikizooka nangwa. Baitu ijuka Yesu obuyagambire ngu abantu ab’omu Nineve balyemerra omu musango akaba namanyisa ngu balihumbuuka. “Ekiro kyomusango” Yesu ekiyabalizeeho hanu nikyo kimu n’eki ekyakaba nabazaaho hali abantu ba Nineve. Kusisanaho n’abantu ba Nineve, abantu ba Sodomu na Gomora nabo bakakora ebintu ebibi. Baitu abantu ba Nineve bakatunga omugisa ogw’okwegarukamu. Ekindi, twijuke Yesu ekiyabalizeeho ha “okuhumbuka okwomusango.” Okuhumbuuka kunu nikwija kutwarramu abantu “abakozire okubi.” (Yoh. 5:29) Nahabweki, nikizooka ngu bamu ha bantu aba Sodomu na Gomora nibaija kuhumbuurwa. Kandi nitusobora kutunga omugisa ogw’okubegesa hali Yahwe na Yesu!

16. Kiki ekitumanyire obukirukuhika ha mulingo Yahwe alicwamu abantu abaarahumbuura? (Yeremiya 17:10)

16 Soma Yeremiya 17:10. Orukarra runu nirutukonyera kumanya omulingo Yahwe acwa emisango: Yahwe nuwe ‘aserra omutima, nalenga ebiri omunda.’ Obukirukuhika ha kuhumbuuka okw’akasumi ak’omu maiso, naija “okuhera omuntu wena nkemihanda ye okweri.” Naija kucwa omusango omu mulingo ogusemeriire kandi ayoleke embabazi nambere kisemeriire. Nahabweki titusemeriire kugamba ngu omuntu ogu talihumbuuka oihireho kakuba tuba nitukigumya ngu nukwo kiri.

‘OMUCWI W’EMISANGO Y’ENSI ZOONA’ ALIKORA ‘EBY’OKUHIKIRRA’

17. Kiki ekirahika h’abantu abaafiire?

17 Kuruga Adamu na Hawa obubayeteranizeeho Sitaani kandi bajeemera Yahwe, abantu baingi bafiire. Kufa ‘munyanzigwa.’ (1 Kol. 15:26) Kiki ekirihika hali abo boona abaafiire? Guruupu entaito ey’abantu 144,000, abahondezi ba Kristo abesigwa, obubafa, bahumbuuka kandi batunga obwomeezi obutahwaho omu iguru. (Kus. 14:1) Abasaija n’abakazi baingi kandi abagonzaaga Yahwe nibaija kuhumbuuka omu “okuhumbuka okwabahikiriire,” kandi nibaija kwomeera ebiro n’ebiro omu nsi kakuba baikara bali besigwa omu Myaka Rukumi ey’Obulemi bwa Yesu hamu n’omu kirengo eky’okumalirra. (Dan. 12:13; Baheb. 12:1) Ekindi, omu kasumi ak’Emyaka Rukumi ‘abatahikiriire’—otwaliremu n’abo abataraheriize Yahwe rundi abo “abakozire okubi”—nibaija kuheebwa omugisa ogw’okuhindura engeso zaabo kandi bafooke abaheereza ba Yahwe abesigwa. (Luk. 23:​42, 43) Baitu abantu abandi bakaba bali babi muno kandi bacweramu kimu kujeemera Yahwe n’ekigendererwa kye, abo Yahwe acwiremu ngu tibarukwija kuhumbuuka.—Luk. 12:​4, 5.

18-19. (a) Habwaki tusemeriire kwesiga omulingo Yahwe aracwamu omusango hali abo abaafiire? (Isaya 55:​8, 9) (b) Kiki ekiturabazaaho omu kicweka ekirukuhonderaho?

18 Nitusobora kukigumya ngu encwamu za Yahwe zoona ezirukukwata ha kucwa emisango, ziba zihikire? Ego! Nk’oku Iburahimu akaba akimanyire kurungi, Yahwe ali “Omucwi Wemisango yensi zona” owahikiriire, owamagezi kandi ow’embabazi. Atendekere Omwana we kandi amuhaire obujunanizibwa obw’okucwera abantu boona omusango. (Yoh. 5:22) Yahwe hamu n’omwana we Yesu nibasobora kumanya ebiri omu mutima gwa buli muntu. (Mat. 9:4) Nahabweki, obubalicwera buli omu omusango, balikora ekihikire!

19 Leka itwena tugumizeemu kwesiga Yahwe n’encwamu ez’akora. Kandi tusemeriire kwijuka ngu Yahwe nuwe wenka ahikire kucwera abantu omusango kandi obujunanizibwa obu tabutuhaire. (Soma Isaya 55:​8, 9.) Kandi egi niyo ensonga habwaki, kucwa emisango tukulekera Yahwe n’Omwana we ow’akomere nk’Omukama ow’arukwegera ha bwinganiza n’embabazi za Ise. (Is. 11:​3, 4) Baitu kiki ekitusobora kugamba obukirukuhika ha misango Yahwe na Yesu baracwera abantu omu kusumi ak’omuhito omwingi? Biki ebitumanyire kandi biki ebitutamanyire? Nitwija kubazaaho eby’okugarukamu eby’ebikaguzo binu omu kicweka ekirukuhonderaho.

EKIZINA 57 Kutebeza Abantu Aba Buli Mulingo