1. ¿Kʼusi akʼbat xchan yuʼun Jeova li Abraane?

 LI KʼUSI la sloʼiltaik Abraane muʼyuk bu xchʼay ta sjol. Li Jeovae la stunes jun anjel sventa xal ti ta slajes li jteklum Sodoma xchiʼuk Gomorrae. Akʼo mi oy lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios li Abraane, vokol laj yaʼibe smelolal li kʼusi snopoj tspas Diose. Jaʼ yuʼun, xi la sjakʼbee: «¿Mi ta melel koʼol chalajesbe skʼoplal li buchʼu tukʼ xchiʼuk li buchʼu toj chopole? ¿Mi mu van jaʼuk tspas kʼusi tukʼ li Jchapanvanej ta spʼejel balumile?». Li Jeovae muʼyuk x-ilin sventa xalbe yamigo ti muʼyuk bu tslajes li krixchanoetik ti tukʼ kʼusi tspasike. ¡Taje tspat tajek koʼontontik! (Jen. 18:​23-33).

2. ¿Kʼu yuʼun jpʼel ta koʼontontik ti tukʼ chchapanvan Jeova xchiʼuk ti chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼontone?

² Jpʼel ta koʼontontik ti tukʼ chchapanvan li Jeovae xchiʼuk ti chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼontone, yuʼun «jaʼ tskʼelbe li kʼusi oy ta yoʼonton» li krixchanoetike (1 Sam. 16:7). Jech xtok, xojtikinbe «yoʼonton ta jujuntal li krixchanoetike» (1 Rey. 8:39; 1 Kron. 28:9). Toj labal sba li kʼusi tspas Jeovae, yuʼun muʼyuk spajeb li spʼijile. Jaʼ yuʼun, bateltike mu xkaʼibetik smelolal ti kʼu yelan chchapanvane. Jech oxal, xi laj yal li jtakbol Pabloe: «¡Mu tabaj li chapanel yuʼune!» (Rom. 11:33).

3, 4. ¿Kʼusi van xuʼ jnopbetik skʼoplal xchiʼuk kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe? (Juan 5:​28, 29).

³ Bateltike xuʼ van jech ta jnoptik kʼuchaʼal la spas li Abraane. Xuʼ van xi jnopbetik skʼoplale: «¿Mi xuʼ to van xchaʼkuxiik li buchʼutik lajesatik yuʼun Jeova jech kʼuchaʼal li jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae? ¿Mi xuʼ to van  xchaʼkuxiik talel ‹li buchʼutik muʼyuk tukʼike›?» (Ech. 24:15).

⁴ Ta jkʼelbetik batel skʼoplal ti kʼu yelan kaʼiojbetik smelolal ta sventa li chaʼkuxesele. Achʼtik toe, laj yichʼ jambel smelolal ti kʼu yelan chichʼ aʼibel smelolal li buchʼutik «chchaʼkuxiik sventa kuxlejale» xchiʼuk li buchʼutik «chchaʼkuxiik sventa chapanele» (kʼelo Juan 5:​28, 29). a Ta skoj ti laj yichʼ jambel smelolale, jel li kʼusi kabinojbetik talel skʼoplale. Jaʼ yuʼun, jaʼ ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobile. Baʼyuke, jaʼ chkalbetik batel skʼoplal li kʼusi mu jnaʼtik ta sventa ti kʼu yelan chchapanvan li Jeovae. Ta tsʼakale, jaʼ chkalbetik batel skʼoplal li kʼusi jnaʼojtike.

LI KʼUSI MU JNAʼTIKE

5. ¿Kʼusi toʼox yaloj ta jvuntik ta sventa li buchʼutik te lajik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae?

⁵ ¿Kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik lajesatik yuʼun Jeova ta skoj ti muʼyuk tukʼ kʼusi la spasike, jech kʼuchaʼal li jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae? Li ta voʼnee, yichʼoj toʼox alel ti muʼyuk ta xchaʼkuxiike. Pe kʼalal laj yichʼ chanbel lek skʼoplal xchiʼuk ti laj yichʼ pasel orasione, li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile laj yakʼik venta ti mu xuʼ jamal xkaltik ti muʼyuk ta xchaʼkuxiik tale. Jkʼeltik ti kʼuchaʼal jech chkaltike.

6. ¿Buchʼutik ti la slajes Jeova ta skoj ti muʼyuk tukʼ kʼusi la spasike, xchiʼuk kʼusi ti mu stakʼ xkaltik ta anile?

⁶ Oy ep loʼiletik ta Vivlia te chalbe skʼoplal ti la slajes krixchanoetik Jeova ta skoj ti muʼyuk kʼusi lek la spasike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal tal Nojelal ta voʼe, cham skotol li krixchanoetike jaʼ xa noʼox kuxul kom li Noe xchiʼuk yutsʼ yalale. Ta mas tsʼakale, li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti akʼo bat slajesik li vukub jteklumetik ti te oy ta Albil Balumile. Jun velta xtoke, li yaj-anjel Jeovae ta jun noʼox akʼobal la smil 185 mil soltaroetik ti jaʼik j-asiriaetike (Jen. 7:23; Deut. 7:​1-3; Is. 37:​36, 37). Li Vivliae muʼyuk xa mas chalbe skʼoplal mi lajesatik-o yuʼun Jeova ta sbatel osil li krixchanoetik taje xchiʼuk mi muʼyuk xa chichʼik chaʼkuxesel. Jkʼelbetik to batel mas skʼoplal taje.

7. ¿Kʼusi ti mu jnaʼtik ta stojolal li buchʼutik te chamik ta Nojelal ta voʼ o kʼalal laj yichʼik tsalel li jkanaanetike? (Kʼelo li lokʼol ).

⁷ Akʼo mi jnaʼojtik ti laj yichʼik lajesel yuʼun Jeova li krixchanoetik taje. Mu jnaʼtik kʼu yelan ilatik yuʼun Jeova ta jujuntal, mi laj yojtikinik xchiʼuk mi la sutes yoʼontonik. Kʼalal echʼ li Nojelal ta voʼe, li Vivliae chal ti la xcholbe skʼoplal tukʼilal li Noee (2 Ped. 2:5). Pe muʼyuk bu chal xtok mi la xcholbe mantal ta jujuntal kʼalal jaʼo batem ta yoʼonton svaʼanel arka li Noee. Li kʼusi yan mu jnaʼtike xtoke, jaʼ mi laj yojtikinik Jeova xchiʼuk mi la sjel stalelalik li chopol krixchanoetik ta Kanaane.

8. ¿Kʼusi mu jnaʼtik ta stojolal li jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae?

⁸ ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolalik li jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae? Jnaʼojtik ti te naki jun vinik ti tukʼ kʼusi la spas li ta Sodomae, jaʼ li Lote. Pe mu jnaʼtik mi la xcholbe mantal skotol li jnaklejetike. Melel onoʼox ti chopol li krixchanoetike, pe ¿mi snaʼik van li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole? Xaval yaʼeluke muʼyuk. Li Vivliae chal ti oy epal viniketik ta Sodoma ti tskʼan ox chilbajinik li yajvulaʼaltak Lote. Li viniketik taje te skʼoplal kʼox keremetik ti mu snaʼik mi toj chopol li kʼusi la spasike (Jen. 19:4; 2 Ped. 2:7). ¿Mi xuʼ xkaltik ta melel ti muʼyuk xa ta xchaʼkuxes Jeova li krixchanoetik taje ti jaʼ jun Dios ti oy xkʼuxul yoʼontone? Melel onoʼox ti Jeovae laj yalbe Abraan ti mu junuk krixchano tukʼ kʼusi tspas li ta jteklum taje (Jen. 18:32). Naka  chopol krixchanoetik, jaʼ yuʼun oy srason Jeova ti la slajese. Vaʼun chaʼa, mi la sta yorail chchaʼkuxiik li chopol krixchanoetike, ¿mi xuʼ van xkaltik ti muʼyuk xa buchʼu chchaʼkuxiik tal li ta jteklumetik taje? Mu xuʼ xkaltik ti muʼyuke.

9. ¿Kʼusi mu jnaʼtik ta stojolal li Salomone?

⁹ Li Vivlia xtoke chalbe skʼoplal krixchanoetik ti tukʼ kʼusitik la spasike, pe ti lik spasik kʼusitik chopole, jech kʼuchaʼal li ajvalil Salomone. Xojtikin lek li Jeovae xchiʼuk snaʼoj lek ti kʼuxi chichʼ ta mukʼe xchiʼuk akʼbat epal bendisionetik yuʼun Jeova. Pe ta tsʼakale, lik yichʼ ta mukʼ jecheʼ diosetik. Ilin tajek li Jeovae xchiʼuk ta skoj li kʼusi chopol la spase ta sienal xa noʼox jabil laj yil svokol li jteklume. Li Vivliae chal onoʼox ti kʼalal cham li Salomone «bat xkux xchiʼuk li smoltotake» ti te skʼoplal li ajvalil Davide (1 Rey. 11:​5-9, 43; 2 Rey. 23:13). Ti jech laj yichʼ mukele, ¿mi jaʼ skʼan xal ti ta xchaʼkuxie? Li Vivliae muʼyuk bu chal. Akʼo mi jech, junantike chkʼot van ta nopel yuʼunik ti ta xchaʼkuxie, yuʼun li Romanos 6:7 xi chale: «Tupʼbil xa smul li buchʼu chamem xae». Pe li teksto liʼe maʼuk skʼan xal ti chchaʼkuxiik skotol li buchʼutik chamemik xae ti xkoʼolaj kʼuchaʼal ti oy xa sderecho chchaʼkuxiik ta skoj ti chamike. Yuʼun li chaʼkuxesele jaʼ jun matanal yakʼoj Jeova ti jaʼ noʼox chakʼbe li buchʼutik skʼanoj sventa xtunik ta stojolal ta sbatel osile (Job 14:​13, 14; Juan 6:44). ¿Mi te van tsakal skʼoplal li Salomon eke? Jaʼ snaʼoj li Jeovae, li voʼotike mu jnaʼtik. Li kʼusi jnaʼojtike jaʼ ti tukʼ kʼusi tspas li Jeovae.

LI KʼUSI JNAʼOJTIKE

10. ¿Kʼu yelan chaʼi sba Jeova kʼalal chakʼbe slajeb li buchʼutik chopolike? (Esekiel 33:11; kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁰ (Kʼelo Esekiel 33:11). Li Jeovae chalbutik kʼu yelan chaʼi sba kʼalal oy buchʼu tsmile. Li jtakbol Pedroe oy kʼusi la stsʼiba ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios ti xkoʼolajtik kʼuchaʼal la stsʼiba li j-alkʼop Esekiele, xi laj yale: «[Li Jeovae] mu skʼan ti oy buchʼu xbat ta lajelal junuke» (2 Ped. 3:9). ¡Taje tspat tajek koʼontontik! Xuʼ jchʼuntik ta melel ti Jeovae muʼyuk tslajes ta sbatel osil mi muʼyuk srasonal chile. Toj echʼ xa noʼox xkʼuxul yoʼonton li Jeovae xchiʼuk jech chakʼ ta ilel kʼalal sta-o chile.

11. ¿Buchʼutik ti muʼyuk chchaʼkuxiike, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik?

¹¹ Jnaʼojtik ti oy buchʼutik muʼyuk ta xchaʼkuxiike. Li Vivliae chalbe skʼoplal junantik. b Li Jesuse laj yal ti muʼyuk chchaʼkuxi li Judas Iskariotee (Mar. 14:21). c Li Judase snaʼoj ti muʼyuk lek chil Jeova xchiʼuk Xnichʼon li kʼusi la spase (Mar. 3:29). d Li Jesus xtoke laj yal ti oy junantik jnitvanejetik ta relijione muʼyuk ta xchaʼkuxiik ta skoj ti kontrainate (Mat. 23:33). Li jtakbol Pablo xtoke laj yalbe jvalopatinej mantaletik ti muʼyuk chchaʼkuxiik ta skoj ti muʼyuk tsutes yoʼontonike (Ebr. 6:​4-8; 10:29).

12. ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti oy xkʼuxul yoʼonton li Jeovae? Albo junuk skʼelobil.

¹² Kʼuchaʼal laj xa jchantik talele, li Jeovae toj echʼ xa noʼox xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk «mu skʼan ti oy buchʼu xbat ta lajelal junuke». ¿Kʼuxi laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton junantik krixchanoetik ti tsots la spas smulike? Li ajvalil Davide mulivaj xchiʼuk milvan. Tsots tajek li smul la spase, pe la sutes yoʼonton. Vaʼun, li Jeovae laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk laj  yakʼ ta perton (2 Sam. 12:​1-13). Li ajvalil Manases eke chopol tajek li kʼusitik la spase. Akʼo mi jech, li Jeovae laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk laj yakʼ ta perton ta skoj ti la sutes yoʼontone (2 Kron. 33:​9-16). Li ta skʼelobiltak liʼe tsvules ta joltik ti chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova kʼalal sta-o chile. Chchaʼkuxes li David xchiʼuk Manasese, yuʼun laj yakʼik venta li kʼusi chopol la spasike xchiʼuk la sutes yoʼontonik.

13. 1) ¿Kʼu yuʼun kʼuxubaj ta yoʼonton Jeova li jniniveetike? 2) ¿Kʼusi laj yal Jesus ta tsʼakal ta stojolal li jniniveetike?

¹³ Jnaʼojtik ti kʼuxubaj ta yoʼonton jnaklejetik ta Ninive li Jeovae. Akʼo mi xi laj yalbe li Jonase: «Kiloj xa li xchopolilike». Pe kʼalal la sutes yoʼontonike, li Jeovae laj yakʼbe ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk laj yakʼanan ta perton. Mas to laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton, jaʼ mu sta li Jonase. Yuʼun kʼalal kap sjol li Jonase, li Diose la svulesbe ta sjol «ti mu snaʼik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopol» li jniniveetike (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11). Ta tsʼakale, sventa xakʼ ta ilel Jesus ti tukʼ kʼusi tspas Jeova xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼontone, jaʼ laj yalbe skʼoplal jniniveetik ti la sutes yoʼontonike. Laj yal ti tstotsik talel li ta «Skʼakʼalil Chapanele» (Mat. 12:41).

14. ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal jniniveetik kʼalal mi sta yorail li chaʼkuxesel sventa chapanele?

¹⁴ ¿Bu junukal chaʼkuxesel tstaik li jniniveetike? Li Jesuse laj yalbe skʼoplal ti oy jun chaʼkuxesel sventa chapanel ti chkʼot ta pasel ta tsʼakale (Juan 5:29). Taje jaʼo kʼalal mi lik ventainvanuk ta Jmil Jabil li Jesuse, kʼalal «chchaʼkuxiik li buchʼutik tukʼike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼike» (Ech. 24:15). Li buchʼutik muʼyuk tukʼike ta xichʼik chaʼkuxesel «sventa chapanel», yuʼun li Jeova xchiʼuk Jesuse jaʼ tskʼelik mi chchʼunik xchiʼuk mi chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chchanike. Mi oy junuk jninive ti chchaʼkuxi pe ti mu skʼan xichʼ ta mukʼ Jeovae, ta xichʼ lajesbel skʼoplal ta j-echʼel (Is. 65:20). Pe mi la snop chtun ta stojolal Jeovae, lek me kʼusi tsta xchiʼuk xuʼ xkuxi ta sbatel osil (Dan. 12:2).

15. 1) ¿Kʼu yuʼun mu xuʼ xkaltik ti muʼyuk buchʼu chchaʼkuxiik tal li buchʼutik chamik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae? 2) ¿Kʼu yelan skʼan xkaʼibetik smelolal li kʼusi chal Judas 7? (Kʼelo li rekuadro « ¿Kʼusi la skʼan laj yal li Judase?»).

¹⁵ Li buchʼutik la spʼajik Jesus xchiʼuk li  chanubtasel laj yakʼe tsots chil svokolik li ta «Skʼakʼalil Chapanele», jaʼ tsʼikbaj to li chapanel laj yichʼik li Sodoma xchiʼuk Gomorrae (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luk. 10:12). ¿Mi jaʼ van la skʼan laj yal Jesus sventa xakʼ ta aʼiel ti toj chopol li kʼusi la spasik li krixchanoetik ta skʼakʼalile? Moʼoj. Kʼalal laj yal ti chchaʼkuxiik ta «Skʼakʼalil Chapanel» li jniniveetike, laj yakʼ ta aʼiel ti ta onoʼox xchaʼkuxiik tale. Kʼalal laj yal Jesus ti chichʼik chapanel ta «Skʼakʼalil Chapanel» li krixchanoetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae, xuʼ xkaltik ta melel ti chchaʼkuxiik talel eke. Li «Skʼakʼalil Chapanel» laj yal Jesus ta sventa li Sodoma xchiʼuk Gomorrae xchiʼuk li «Skʼakʼalil Chapanel» laj yal ta sventa jniniveetike koʼol. Yuʼun li jniniveetik xchiʼuk li krixchanoetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae chopol kʼusitik la spasik. Pe li Jesuse laj yal ti «chchaʼkuxiik sventa chapanel li buchʼutik toj chopol kʼusitik la spasike» (Juan 5:29). Ta skoj ti akʼbatik to yorail sventa sutes yoʼontonik li jniniveetike, xaval yaʼeluke, oy junantik jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorra ti ta xchaʼkuxiik li ta Skʼakʼalil Chapanele. Vaʼun, xuʼ xakʼik ta ilel ti tsutes yoʼontonike xchiʼuk xuʼ van voʼotik ta xkakʼbetik yojtikinik Jeova xchiʼuk Jesukristo.

16. ¿Kʼusi tstsak ta venta Jeova kʼalal oy buchʼu chchaʼkuxese? (Jeremias 17:10).

¹⁶ (Kʼelo Jeremias 17:10). Li versikulo liʼe chalbe skʼoplal li kʼusi jnaʼojtike: Li Jeovae jaʼ chchajbe «ta kʼelel li yoʼonton krixchanoetike» xchiʼuk jaʼ tskʼelbe «li kʼusi oy ta snopbenike». Kʼalal oy buchʼu chchaʼkuxese, jaʼ chakʼbe «stojol ta jujuntal ta skoj li kʼusitik tspasike». Li Jeovae ta onoʼox spas li kʼusi kʼotem ta nopel yuʼune, pe chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton xtok mi sta-o chile. Jaʼ yuʼun, mu xuʼ xkaltik ti chʼabal chchaʼkuxi talel li jun krixchano mi mu jechuk chal li Vivliae.

JECH-O TSPAS KʼUSI TUKʼ LI JCHAPANVANEJ TA SPʼEJEL BALUMILE

17. ¿Kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik chamemike?

¹⁷ Ti kʼu xa sjalil la stoy sbaik ta stojolal Jeova li Satanas, Adan xchiʼuk Evae, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik chamemik. Li kajkontratik ti «jaʼ li lajelale» epal  krixchanoetik smiloj talel (1 Kor. 15:26). ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li krixchanoetik taje? Li 144 mil ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe chchaʼkuxiik ta vinajel xchiʼuk muʼyuk xa bu chchamik (Apok. 14:1). Oy epal viniketik xchiʼuk antsetik ti skʼanojik Jeovae ta xichʼik chaʼkuxesel xchiʼuk chkuxiik ta sbatel osil ta balumil mi jech-o tukʼ chakʼ sbaik li ta Jmil Jabil kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj li Kristoe xchiʼuk li ta slajeb prevae (Dan. 12:13; Ebr. 12:1). Li ta Jmil Jabile, «li buchʼutik muʼyuk tukʼik» ti te skʼoplal li buchʼutik muʼyuk tunik ta stojolal Jeova o ti jaʼ la spasik li kʼusitik chopole, xuʼ to me xjel stalelalik xchiʼuk xlik yichʼik ta mukʼ li Diose (Luk. 23:​42, 43). Jech xtok, oy junantik krixchanoetik ti toj chopol echʼik xchiʼuk ti yolbaj xa la stoy sbaik ta stojolal Jeovae muʼyuk xa ta xichʼik chaʼkuxesel (Luk. 12:​4, 5).

18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ti lek kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun Jeova ta stojolal li buchʼutik chamemike? (Isaias 55:​8, 9). 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

¹⁸ Xuʼ me jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti tukʼ onoʼox chchapan li krixchanoetike. Jaʼ jech la spat yoʼonton li Abraane. Li voʼotik eke jnaʼojtik ti tukʼ kʼusi tspas «li Jchapanvanej ta spʼejel balumile», ti oy xkʼuxul yoʼontone xchiʼuk ti muʼyuk spajeb li spʼijile. Jech xtok, li Jeovae yakʼojbe sbain Xnichʼon sventa xchapanvan xchiʼuk xchanubtasoj kʼu yelan ta pasel (Juan 5:22). Li Jeova xchiʼuk Xnichʼone xilik li kʼusi oy ta koʼontontike (Mat. 9:4). Jaʼ yuʼun, jaʼ tspasik li kʼusitik tukʼe.

¹⁹ Jechuk-o jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti lek kʼusi tspase, yuʼun li stuke xtojob lek ta chapanvanej, mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li voʼotike (kʼelo Isaias 55:​8, 9). Ti jech jnaʼojtik taje tspat koʼontontik ti lek chchapanvan li Jeova xchiʼuk Xnichʼone. Jech xtok, li Jesus ti jaʼ Ajvalil kuʼuntike jaʼ chchanbe stalelal Stot ti tukʼ chchapanvane xchiʼuk ti chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼontone (Is. 11:​3, 4). Li ta yan xchanobile, jaʼ ta jkʼeltik batel li kʼusi mu jnabetik skʼoplale xchiʼuk li kʼusi jnabetik skʼoplal ti kʼu yelan chchapanvan Jeova xchiʼuk Jesus kʼalal yakal li mukʼta tsatsal vokolile.