'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 19

ˈˈTAN 22 ˗Gblüdëdhɛ ˗ya yö züdɔ, ˗Kwa bhɛɛˈˈ kö ˗yö nu

ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban za ˈö Zoova dho ˗a dɔ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗a ˗bha?

ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban za ˈö Zoova dho ˗a dɔ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗a ˗bha?

‹Zoova ˈyaa ˈˈpiʋ̈ kö mɛ ˈbha ˈgü ˗yö see˗.›2 PIƐ. 3:9.

˗A ˗GƆ

˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ za ˈö Zoova dho ˗a dɔ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü bhë, ˗yö ˗dho ˗a dɔ kpɛnŋdhödhɛ ˈgü.

1. ˈMën ˗kë ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ zuʋ̈gblüdhi ˈˈtʋ̈ŋ ꞊dede ˈnën ˈkwa˗ ˈgü yö?

 ZUƲ̈GBLÜDHI ˈˈtʋ̈ŋ ꞊dede ˈnën ˈkwa˗ ˈgü yö! ˗Dhɛkpaɔ ˈˈpɛpɛ ˈka, Biblö ˗wo ˗yökodhiʋ̈ kwa ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ «˗gblüdë ˈö ˈˈdhuŋ ꞊ʒiaan» waa «gblüdë ˈö ˈˈshiaŋ ꞊ʒiaan» ˗wo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊kɔɔnsü ˗ta kɔɔˈˈ ˗ni ˈgü wo ˈˈkwöö. (Dan. 11:​40, ztw.) Kwa˗ ˗yö ˈzü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ ˗së ˗yö pö ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü. ˈÖ mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗wa ˈˈwɩ Zoova ˗dhɔkësü ˗bha. (Is. 60:22; Mat. 24:14) ˗Ya ˈgo mü, kwa ˗zuu ˈgü ˗bhöpë ꞊va ꞊dede ˗slɔɔ «ö ˈˈtʋ̈ng ˈbha.»—Mat. 24:​45-47.

2. ˈˈSanni ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗yö dɔ, ˈmën dho ga kwa ˈgü? ˈYö ˈmën kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ?

2 Zoova ˗yö kwa ˗takun ˗kplawo kö ˈwɔn ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˈwo kwa ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ni ˈgü, ˈkwa ˗an dɔ. (Prov. 4:18; Dan. 2:28) ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈˈsanni ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗yö dɔ, pë ˗nu ˈö kwa ˗bhawɔn yö ˗an dɔ ˗sü ˗bha kö ˈkwa˗ ˗an dɔ ˈsaadhö kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa bɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö bhë ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ pë ˈbha ˗nu ˈkwaa ˗an dɔ ˈˈkɛɛ ˈö ˗an kë ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˈto ꞊klöö˗ ˗wo ˗dhö. ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü, pë ˗blɛɛsü ˈkwa dho ˗a draanˈˈ ˈyö ˗tɔ ˈwɔn ˈbha ˗nu ˈkwa ˗an ˈgüman ˗kɔ bho ˈˈgblʋʋ. ˗Ya ˈgo mü, pë ˈbha ˗nu ˈö ˈkwa ˗an dɔ  ˈwo ˗gban ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗bha waa ˗kɔ ˈö kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˈö dho ˈwɔn ˗nu kë ˗a ˈka, kwa ˗dho ˗an yö.

˗MËN ˈKWAA˗ DƆ

3. ˈMën ˈkwa˗ pö ˈö ˗gban mɛn ˈbha ˗nu ˈö ˗wo ˈti wo ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˗an ˗bha? ˈYö ˈmën ˗kë ˈkwa˗ pö ˈˈdhʋ̈?

3 ˈˈDhiʋ̈ ˗be kwa˗ ˗pö ꞊dhɛ ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗ya dɔ, kwa ˈti ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa mɛn ˈbha ˗takun ˈzü kö ˗yö ö ˗zoyö Zoova ˗dhɛ, ˗yö dha Aamagedɔn ˗gblü ˗gɔ. Kwa˗ ˗ga ˗be ꞊dhɛ Noe ˗bha ˗kwɛzlan ˗yö ˈwɔn ˈö dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˗a ˈˈbin ˈka. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kwa˗ ˗pö ꞊dhɛ ˈdhɛ Zoova ˗yö ˈˈyitagɔ ˈkpii˗ «ˈˈdhiʋ̈ta» mɛn ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzü kö ˗yö ˗da ˗a ˈgü, ˗yö dha. ˗Kɔ do bhë ˗a ˈka ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗ya dɔ, mɛn ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ö ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˈzü, ˗yö dha.—Mat. 24:​37-39.

4. ˗Kwɛzlan ˈö ˗gban ˈˈyi ˈkpii˗ ˗bha pa ˗sü ˗bha bhë, kwa˗ ˗sü ꞊dhɛ ˈwɔn ˗nu ˈwo dho kë dhiʋ̈ˈˈ ˗an ˈˈbin ˈdhö ˗ee? ˗A ˈgü ˈˈpʋ.

4 Kwa dua ˗mü kö ˗kwɛzlan ˈö ˗gban ˈˈyi ˈkpii˗ ˗bha pa ˗sü ˗bha bhë, ˈkwa˗ sü ꞊dhɛ ˈwɔn ˈö dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˗a ˈˈbin ˈdhö ˗ee? ˗Abin. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ Biblö ˈti˗ pö ˈˈdhʋ̈. a Yesu ˗yö ö ˗bha nu ˗sü ˗zɔn «Noe ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ» ˈka. ˈˈKɛɛ ˗yö ˈti˗ pö ꞊dhɛ ˈˈyi ˈkpii˗ ö pa ꞊kwɛŋzü bhë, ˈwɔn ˈö dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˗a ˈˈbin ˗mü. Ɛɛnˈˈ ˈzü Zoova ˗bha ˈˈyitagɔ ˈkpii˗ ˈˈdhiʋ̈tasü ˈö bhë ˈwɔn ˈbha ˈnën ˈˈbin ˈdhö ˗mü. ˗A ˗gɛn ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˈpö ꞊dhɛ kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˗kwɛzlan ˈö ˗gban Noe waa ˈˈyi ˈkpii˗ ˗bha pa ˗sü ˗bha bhë, ˈkwa ˗an draanˈˈ.

5. (1) ˈˈSanni ˈˈyi ˈkpii˗ ˗yö pa, ˈmën Noe ˗ya ˗kë? (Eblö 11:7; 1 Piɛdhö 3:20) (2) Noe ˗bha ˗zlanwopösü waa kwa ˗bha ˗wo ˗bhɔ wo ˈkwëë˗ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

5 ˈDhɛ Noe ˗yö Zoova ˗bha za nɔɔn˗ man, ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ö ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˈˈyitagɔ ˈkpii˗ ˗pëkë. (Eblö 11:7; 1 Piɛdhö 3:20 ˗wo pö.) ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, mɛn ˗nu ˈö ˈwo ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ ˗së man ˗an dua ˗mü kö ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ wo ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˈka. (Këw. 3:​17-20) Piɛdhö ˗yö Noe ˗dhɛ «[˗Zlan] ˗bha zian ˈö pö ˈaa˗ ˗bha bha˗ ˗zɔn mɛ ˗nu ˗dhɛ ˗mɛ.» (2 Piɛ. 2:5) ˈˈKɛɛ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈkwa˗ yö ˗a ˈka ˈwɔn ˗gɔ ˈö˗ ˗dhɛ ˈö yö ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü ˗a dhö, kwa ˈti˗ man ꞊dhɛ ˈˈsanni ˈˈyi ˈkpii˗ ˗yö pa Noe ˗yö ˗zlanwopö ˗dhɛ ꞊gban ˈgü. ꞊Dɛɛ, kwa ˗zlanwopö ˗ni ˈgü mɛn ˗nu ˗dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü kwa ꞊sɔbhɛɛ ˈka. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa˗ ˗kë kwa ꞊faan ˈka, ˈˈsanni ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˈto kwa ˈti ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa ˗zlanwopö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ. ˈMën ˗kë?

6-7. ˈMën ˗kë ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˈkwaa ˗mɔn nɔɔn˗ ˗së ˗pö mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗an ˗dhɛ ˗sü ˗bha? ˗A ˈgü ˈˈpʋ.

6 ˈPë Yesu ˗ya pö ˈö ˗gban kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˗bha, ˗kwaa ˗ga. ˗Ya ˗pö ꞊dhɛ ˗wo ˗dho nɔɔn˗ ˗së pö ‹ˈˈsɛ ꞊gban ˈgümɛn ˗nu ˗dhɛ kö ˗wa man.› (Mat. 24:14) ꞊Dɛɛ ˈwɔn ˈö bhë ˗ya ˗yökodhiʋ̈ ꞊dedewo ˗ya ʒiö ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗ta. ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ ˗yö pö ˗sü ˈka ˗wo ˈö ˗ʒiö 1000 ˗ta, ˗a ˈgü. ˗Ya ˈgo mü, kwa ˗bha ɛntɛnɛtö ˈˈnimlɔn ˈö ˗kë jw.org ˈka bhë, mɛn ꞊vadhɛ ˗wo ˗bɔ ˗a ˗ta ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˈwo nɔɔn˗ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a man.

7 ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈ Yesu ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ö nu ˈˈtʋ̈ŋ ˈka kö ˗wo ‹ˈti bɔ ˈˈkwipö ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü ꞊köŋ› ɛɛnˈˈ kö ˗wo ˈti ˗zlanwopö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ ꞊köŋ. (Mat. 10:23; 25:​31-33) Yesu ˗wo ˈö bhë ˗yö ˗dho yökodhiʋ̈ ˈpö kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ꞊dɛɛ. Mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗wo ˈˈyasa ˗nu ˈö ˗wa kwa ˗bha ˗zlanwopösü ꞊kɛɛ˗ ˈˈkan mü ˗an ˈgü, ꞊dɛɛ. ˗Ya ˈgo mü minitö ˈˈpɛpɛ ˈka ˈnën ꞊va ˗wo ˗bhɔ. Kwa pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈkwa nɔɔn˗ ˗së pö «ˈˈsɛgɔ ꞊gban ˈdo ˈdo ˈˈɛɛn ˗wʋ suu ꞊gban ˈdo ˈdo pö ˗mɛ ˗nu ˗dhɛ.» (˗Dhɛ. 14:6) ˈˈKɛɛ ˈˈsanni ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˈto, kwa ˗kɔ ˈti ˗dho ˗mɔn nɔɔn˗ së ˗pö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ ˗sü ˗bha.

8. Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˈkpɔ kwa ˗de ˗gɔ ˈö ˗gban za ˈö Zoova dho ˗a dɔ mɛn ˗nu ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗a ˗bha? (Kpɔɔ ˈzü ˈˈpë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

8 ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «ˈMën dho kë mɛn ˗nu ˈwo ˈti nɔɔn˗ ˗së man ˈö dho ˈö yö ˗a ˈka ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˗bha, ˗an ˈka? ˈMën Zoova waa ö Gbö ˈö za ˗dɔ mɛn ˗nu ˗bha ˗sü ˗lo ˗a ꞊kwɛɛ bhë, ˈwo dho ˗a kë ˗an ˈka?» (Zan 5:​19, 22, 27; Këw. 17:31) ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˗bha Biblö ˈˈɲan ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ‹Zoova ˈyaa ˈˈpiʋ̈ kö mɛ ˈbha ˈgü ˗yö see˗.› Pë ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ kö «mɛ ˈˈpɛpɛ ꞊gban ˗wo ˈˈtʋng ꞊slɔɔ kö ˗wo ˈˈkan ˈwɔn yaa ˗bha.» (2 Piɛ. 3:9; 1 Tim. 2:4) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë kwa ˗an ˗dɔ, ˗yö kë kwa ˈˈɲaan ꞊dhɛ Zoova ˈti ˗kɔ ˈö dho za dɔ ˗a ˈka mɛn ˗nu ˈwo ˈti nɔɔn˗ ˗së man toŋtoŋdhö ˗an ˗bha, ˗yö ˈti˗ pö kwa ˗dhɛ.

Mɛn ˗nu ˈö ˈwo ˈti nɔɔn˗ ˗së man ˈö to ˈö ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗yö dɔ bhë, ˈmën Zoova dho ˗a kë ˗an ˈka? (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 8 ˈgü.) c


9. ˗Mën ˈbha ˈö Biblö ˗ya pö kwa ˗dhɛ ˈö ˗gban Zoova ˗bha?

9 Biblö ˈgü, Zoova ˗yö pë ˗nu ˈö dho ˗an kë ˗a ˈbha ˗nu ˗pö kwa ˗dhɛ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Zoova ˗dho «mɛn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö» ˈö ˗wo ˈti ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ kö ˗wo nɔɔn˗ ˗së man, ˗wo wo ˗bha ˗tosɛta bho ˈˈgblʋʋ bhë ˈö ˗dho ˗an bho ga ˈgü. (Këw. 24:15; Dhu. 23:​42, 43) ˈWɔn ˈö bhë ˗a ˗wɔn ˈgü, ˗kwa ˗dho pë ˗wɔngbɩɩsü ˈbha ˗nu dɔ.

10. Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˗nu ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ˈkpɔ kwa ˗de ˗gɔ ˈzü?

10 Mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo dho ga ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgü ˗ee? Biblö ˗ya ˗pö ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ˗mɛn ˗nu ˈö Zoova ˈwaa ö ˗bha ˈˈkiö ˗nu ˈwo dho ˗an ˈgü shiʋ̈ˈˈ Aamagedɔn ˗gblü ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü bhë, ˗wo ˈti ˗dho ˈgo ga ˈgu. (2 Tes. 1:​6-10) ˈYö mɛn ˗nu ˈwo dho ga ˈˈyua, ˗kë zii ˗sü, sidan ɛɛnˈˈ mɛnbhɩɩdhe ꞊kwaa ɛɛnˈˈ ˈzü ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ꞊wɛ? (Eccl. 9:11; Zach. 14:13) ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kë «mɛn ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö» ˈwo dho ˈgo ga ˈgü ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊dɛɛ ˈgü bhë, ˗an ꞊zinŋgü ˗ee? ˈKwaa˗ ˈwɔn dɔ.

ˈMËN ˈKWA˗ DƆ?

11. ˈMën Zoova dho ˗gban ˗a ˗ta kö ˗yö za dɔ mɛn ˗nu ˗bha Aamagedɔn ˗gblü yi ˈka?

11 ˈWɔn ˗nu ˈwo dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü bhë, ˈkwa ˗an ˈbha ˗nu dɔ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Aamagedɔn ˗gblü yi ˈka, ˗wo ˗dho ˗gban ˗kɔ ˈö mɛn ˗nu ˗wo Yesu ꞊dhegblü ˗nu kun ˗a ˈka ˗a ˗ta ˈwo za dɔ ˗an ˗bha. (Mat. 25:40) Mɛn ˗nu ˈwo wo ˗kɔ ˗ya ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo waa Yesu ˗nu ˗an ˗gɔ bhë, ˗wo ˗dho ˗an ˈsü ꞊dhɛ ˈˈbhlaa ˗nu ˈdhö. Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ˈzü ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü dho dɔ ˗a ˈka kö ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˈbha ˗nu ꞊kun ˈˈsɛ ˗ta yö. ˗Ya ˈgo mü, ˗wo ˗dho ˈdho dhaŋ˗ ˈgü kö Aamagedɔn ˗gblü züdɔsü ˗ya ˈto ꞊klöö˗. Yesu ꞊dhegblü ˗nu ꞊kun ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö, zuʋ̈puumɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗kɔ ˗da ˗an ˗dhɛ, ˈwo yökë ˗an ˗bha ˈka. (Mat. 25:​31, 32; ˗Dhɛ. 12:17) ˈMën ˗kë ˈö ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗?

12-13. ˈMɛn ˈbha ˗nu ꞊waa˗ yö ꞊dhɛ «Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗» ˈgü ˗ya shiʋ̈ˈˈ, ˗mën ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wa kë? (Kpɔɔ ˈzü ˈˈpë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

12 ˗A ˗de ˗ʒian ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗ya dɔ, ˗a ˈbha ˗ya kë mɛn ˗nu ˗wa ˗kpan «Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗» ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗sü ˗bha, ˗an ˗zo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗da ˗wo ˗nu ˈö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa pö ˗an ˗dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗be, ˗an ˈˈpiʋ̈. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗blü kö ˗wo ˈdhaŋ˗ bho Zoova ˈˈdhiʋ̈ ˗ee?—˗Dhɛ. 17:5; Ézéch. 33:33.

13 ˈWɔn suu ˈö bhë ˗yö ˗dho kë ꞊dhɛ ˗a ˈdhɛ ˗kë Moizö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü Eʒitö bhë, ˗a ˈdhö. Kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ «mɛn ꞊va ˈö ˗an ˗godhɛ ˈyaa do ˈwo ˗kun wo ˈko ˈˈpiʋ̈» ˗wo ˗da Izraɛdhömɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈwo go Eʒitö. ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˈdhɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗kɔŋ do ˈö Moizö ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ bhë ˈwo ˗kë, ˈyö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗wo wo ˗zoyö Zoova ˗dhɛ. (Ex. 12:38) Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗ ˈgü ˗ya shiʋ̈ˈˈ ˈwɔn suu do ˈö bhë ˗ya kë, mɛn ˗nu ˗wa nu kwa ˈˈpiʋ̈ kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈgü ˈti shiʋ̈ˈˈ ꞊köŋ, ˗yö ˗dho kë kwa ˗dhɛ ˈya ˗ee? ˗Abin. Kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa˗ kë ꞊dhɛ kwa Dë ˈö ˗ya ˗sü ˈka dhaŋ˗ ˈgü ˈö «mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë, ˈö mɛn ˗nu ˗bhawɔn to, ˈö ˈwɔn ˈyaa ˗shiö ˗a ˗dhɛ ˈˈvaandhö, ˈö ˗dhɔ ꞊dede waa gagade ˈö˗ ˈgü ˗a ˈˈyi ˈyaa bhʋ̈ʋ̈ˈˈ» bhë, ˗a ˈdhö. bEx. 34:6.

Mɛn ˈbha ˗nu ˈö ˗an ˈˈɲan dho ˗da «Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗» ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗sü ˈgü bhë, ˗an ˗zo ˗dho ˗bo ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗wɔn ꞊blɛɛ pinŋdhö. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 12-13 ˗bha, ˗an ˈgü.) d


14-15. Mɛn ˗bha ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ ˗sü ˗dho ˈsü ˗dhɛ ˈö ga ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ ˈˈsɛ ˈˈpian ˈö ˗ya ˗sü ˈka ˗a ˈgü ˗a ˗bha ˗ee? ˗A ˈgü ˈˈpʋ. (Psaume 33:​4, 5)

14 ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ pö: «N ˗man ˈkɔdhigümɛn do ˈö yö, ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˈto ˈˈdhiʋ̈ ˗a ˗wɔn ˗ya kë, ˗yö ˗dho kë ˗së. ˈYö sü ꞊dhɛ ˗ya kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho ˈgo ga ˈgü.» ˗Zotakɔ suu ˈö bhë ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗bha mɛn ˈwɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ mɛn ˗bha ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ ˗sü ˈyaa ˈsü ˈˈtʋ̈ŋ ˈö˗ ˗mɛn ˗yö ga ˗a ˈka ˗a ˗bha. Zoova ˈö bhë, mɛn ˈö za dɔ kpɛnŋdhödhɛ ˈgü yö ˗mü. ˗A ˗bha zadɔsü ˗yö kpɛnŋdhö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka. (Psaume 33:​4, 5 ˗wo pö.) ˗Yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ «ˈˈkpʋng ꞊taa ˗mɛ ˗nu ˗bha za ˗dɔ tɛan˗ ˗ta ˗mɛ» ˗dho ˈwɔn kpɛnŋdhö kë.—ˈWun. 18:25.

15 ˗Yö ˗së ˈzü kö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ mɛn ˗bha ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ ˗sü ˈyaa ˈsü ˗dhɛ ˈö˗ ˗mɛn ˈdhö ˗ya ˗sü ˈka ˗a ˈgü, ˗a ˗bha. Zoova ˈti ˗dho mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˈsü ꞊dhɛ «˗bho ˗nu» ˈdhö ˗an ˗bha ˗kë ˈˈsɛ ˈö kwa ˈti ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ pö mü do ˗a ˈgü ˗sü ˗wɔn ˈgü. (Mat. 25:46) ˈˈKpɔnŋtaamɛn ˈˈpɛpɛ ˗bha zadɔmɛn ˈö kpɛnŋdhö bhë, ˗yö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ꞊dedewo mɛn ˈö ˗dhö ˗a ˈgü ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka kwa ˗ta. ˗Kɔ ˈö Zoova dho ˈwɔn ˗nu ˗kë ˗a ˈka ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˈkwaa˗ dɔ. ˗A ˈbha ˗ya kë kö mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ˗ kö ˈwɔn ˈö ˗gban Zoova ˗bha ˗wa draanˈˈ, ˗wo wo ˗zoyö ˗a ˗dhɛ yi ˈö dho ö ˗de ˗zɔn ˗a ˈka ˈˈkpɔnŋtaamɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ bhë, ˗a ˈka.—Ézéch. 38:16.

ˈˈKlʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ zü ˗ya dɔ mɛn ˈbha ˗nu ˈˈɲan ˗ya ˗da ˗a ˈgü, ˗wo ꞊mɔɔn ˗bha kö ˗wo wo zuʋ̈ˈˈ slëëˈˈ ˗ee?

16. ˈMën ˈkwa˗ dɔ ˈö ˗gban Zoova ˗bha? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

16 ˈDhɛ ˈkwa Biblö ꞊draan, kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wɔn ˗yö Zoova ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo. ˗Yö ö Gbö ˗nu kö mɛn ˈˈpɛpɛ ˈkwa ˗da ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˗ʒian ˗ta. (Zan 3:16) Mɛn ˈˈpɛpɛ kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë. (Is. 49:15) ˗Kɔ ˈkwa˗ ˗bha do do ˈka, ˗yö kwa ˈtɔ ˗dɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗ga, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa bho ga ˈgü ˈö kwa kwibhadhɛ, kwa kwigüdhɛ waa ˈwɔn ˗nu ˈwo kwa ˈˈɲaan ˗an ꞊gban ˈˈpɛpɛ to ö pinŋ˗ ˈgü. (Mat. 10:​29-31) Gagade ˈka ˗a ˗dhɛ ˗mü kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˈö kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë bhë, ˗yö ˗dho zadɔ kwa ˗bha kpɛnŋdhödhɛ ˈgü. ˈYö sü ꞊dhɛ ˗yö ꞊kpɔɔsü, ˈö kpɛnŋdhö, ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë.—Zak. 2:13.

˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho za dɔ mɛn ˈö ˗dhö ˗a ˗bha kpɛnŋdhödhɛ waa mɛn ˗wëëzësü ˈgü. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 16 ˈgü.)


17. ˈMën ˈkwa dho ˗a draanˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö dɔ ˗a ˗dhɛ ˈö yö ˗a ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈgü?

17 ˈWɔngümankɔ ˗dɛɛ ˗nu ˈwo bhë ˗wo kwa ˗blü kö ˈkwa ˗zlanwopö ˈzozodhö. ˈMën ˗kë ˈkwa˗ pö ˈˈdhʋ̈? ˈMën dho kwa ˗blü kö ˈkwa ˗zlanwopö kwa ꞊sɔbhɛɛ ˈka? Dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo bhë kwa ˗dho ˗an ˗yɔ bɔ ˈwɔn ˗gɔ ˈö dɔ ˗a ˗dhɛ ˈö yö ˗a ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈgü.

ˈˈTAN 76 Ü ˗kë ü ˗de ˈgü ꞊dhɛ?

a ˈBha˗ pö ˈpë ˗kë ˈö ˈkwa kwa ˗bha ˈwɔngümankɔ bho ˈˈgblʋʋ ˈü˗ dɔ, kpɔɔˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö ˗kë « Tu as trouvé bon d’agir ainsi » ˈka ˈö ˗kwɛ 2015 Masö 15 ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈˈp. 7-11 ˗bha ˗an ˈgü bhë, ˗a ˗bha.

b Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗ ˈgü ˗ya shiʋ̈ˈˈ, Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˗dho bɔ ˈgüdandhe ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈö Gɔgo ˈö go Magɔgo ˈö dho nu ˗a ˈka ˗an ˗gɔ bhë, ˗a ˈgü. Mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo dho nu ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ kö Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗ ˈgü ˗ya shiʋ̈ˈˈ bhë, ˗wo ˗dho bɔ ˈgüdandhe ˈgü ˈpö.

c PË ˈˈBIN ˈKLƆƆ˗: Pë ˈˈbin ˗yaaga ˈö ˈpë ˗kë ˈö kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˈti ˗lo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈpian ˈbha ˈgü ˗a ˗zɔn: (1) Dhebɔ do ˈö ˈˈsɛ ˈö˗ ˈgü ˈwaa ˈˈwɩ ˗zlanwo gbɛ˗ ˗bha kö ˗yö ˈti kë ˗an ˗bha ˈka, (2) Dhe waa ö gɔɔn˗ ˗wo ˗dhɛ ˈö ˈˈsɛkɔɔnmɛn ˗nu ˈwaa ˈˈwɩ ˗zlanwo gbɛ˗ ˗bha, ˗a ˈgü. (3) ˈNëngɔɔn˗ do ˈö ˈˈsɛ ˈö˗ ˈgü bhë, ˗dho mü ˗sü ˈyaa ˈˈplëëplë.

d PË ˈˈBIN ˈKLƆƆ˗: Wlüünën dhe do ˈö ˗kan Zoova ˗dhɔkësü ˈbha, ꞊yaa˗ man ꞊dhɛ ˗wa «Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗» ˈgü shiʋ̈ˈˈ. ˗Ya ö zuʋ̈ˈˈ slëëˈˈ Zoova ˈˈpiʋ̈, ˗ya nu ö ˗mɛn ˗nu ˈwo kletiɛn ˈka ˗an ˈˈpiʋ̈. ˈWɔn suu ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wa kë, ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗to kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˈö ˈkwa mɛn ˗nu ˗bhawɔn to, ˈö ˗an ˗wëë ˗yö kwa ˗kë. ˗Ya ˈgo mü, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ˈwɔnyaakëmɛn ˗bha ö ꞊yɛɛ˗ kë ˗sü ˗wɔn ˈgü.