Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MU’NIGAJMAA 19

AJMÚÚ 22 ¡Ga̱ʼkha̱ Reino bi̱ nigíiʼ Dios!

Ndiéjunʼ eʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu xóo Jeobá gánda̱ʼa̱a̱ cuenta rá.

Ndiéjunʼ eʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu xóo Jeobá gánda̱ʼa̱a̱ cuenta rá.

“Jeobá […] tsíyóo rí nimbáa maguma gámbáa” (2 PED. 3:9).

EDXU̱U̱

Náá numuu duʼyáá gajkhun rí índo̱ Jeobá gándi̱ʼi̱i̱n cuenta xa̱bu̱ nda̱wa̱á maʼni rí nindxu̱u̱ jmbu rá.

1. Náá numuu ma̱ndoo muʼthá rí kuwáánʼlú náa mbiʼi dí nagui̱i̱ wéñuuʼ rá.

 ¡KUWÁÁNʼLÚ náa mbiʼi dí nagui̱i̱ wéñuuʼ! Xúgíʼ mbiʼi nduʼyáá xóo xtáa rambánuu kiʼtáriyaʼ ndrígóo Biblia. Mbá xkri̱da, nduʼyáá xóo eʼgídú “rey ndrígóo norte” ga̱jma̱a̱ “rey ndrígóo sur” mu mutañajunʼ náa numbaaʼ rígi̱ (Dan. 11:​40, nota). Ma̱ngaa xtáa rajuiʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo Dios náa xúgíʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼin xa̱bu̱ nuraʼwíí muni̱ ñajuunʼ Jeobá (Is. 60:22; Mat. 24:14). Ga̱jma̱a̱ kuwáánʼ rundrigú ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios náa “mbiʼi rí kaʼyoo” (Mat. 24:​45-47).

2. Ndiéjunʼ rí nduʼyáá gajkhun ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ rí gíʼmaa mbuʼyáálú rá.

2 Jeobá xtáa rambáyulú mu makru̱ʼu̱lú dí gíʼdoo wéñuuʼ numuu dí inuu marigá (Prov. 4:18; Dan. 2:28). Ma̱ndoo mbuʼyáá gajkhun dí inuu magíʼdu̱u̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱, marigá náa máʼtulú rí mambáyulú mu muguajún jmbu ga̱jma̱a̱ makuwaanʼ mbá jnduʼ náa mbiʼi rí mani̱ndxu̱u̱ mingíjyúuʼ. Mú ndayóo mbuʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí tséʼyáá dí marigá nda̱wa̱á. Náa artículo rígi̱, ginii muʼthá xú káʼnii ekru̱ʼu̱lú nákha ginii dí marigá xúgi̱. Nda̱wa̱á mbuʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ tikhuu dí nduʼyáálú má ga̱jma̱a̱ numuu dí marigá nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ xóo Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí gaʼnimbánuu.

TSÉʼYÁÁLÚ

3. Ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ nákha ginii rí maguáʼníí xa̱bu̱ índo̱ gagíʼdu̱u̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ náá numuu rí xúʼko̱ niʼthálú rá.

3 Nákha ginii nuʼtálú dí índo̱ gagíʼdu̱u̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱, xa̱bu̱ ni xándoo maku̱mu̱ún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xáguma káwíin náa Armagedón. Niʼtálú xúʼko̱ numuu rí nikumulú dí nirígá índo̱ nixnúu ruʼwa mbiʼ nambríguii ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼthí náa Biblia dí marigá nda̱wa̱á. Mbá xkri̱da, nuʼthá rí xó má Jeobá niruguáá xkrugoo arca índo̱ inu maxnuu ruʼwa mbiʼ, xúʼko̱ má gárugua̱a̱ índo̱ gagíʼdu̱u̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ nimbáa ni xándoo makríyáaʼ (Mat. 24:​37-39).

4. Náá numuu rí nánguá eʼthá dí mbiʼi xúgi̱ mambanúu ikhaa kayuuʼ xó má nirígá mbiʼi rí nixtáa Noé rá.

4 Lá ma̱ndoo muʼthá rí xóo nirígá índo̱ nixnúu ruʼwa mbiʼ nandoo gáʼthúu̱n rí xúʼko̱ má garigá nda̱wa̱á ma̱ngaa ráʼ. a Na̱nguá, numuu rí náa Biblia na̱nguá eʼthí. Gajkhun má rí Jesús niʼni mbríguíi “mbiʼi ndrígóo Noé” mbiʼi rí ikhaa nixtáa. Mú na̱nguá niʼthí rí xó má nirígá índo̱ nixnúu ruʼwa mbiʼ, rí Jeobá nirugua̱a̱ xkrugoo arca xúʼko̱ má kayuuʼ gambánuu nda̱wa̱á ma̱ngaa. Rígá mbá rí ma̱ndoo majmañulú ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.

5. a) Ndiéjunʼ niʼni Noé nákha xóó tséxnúu ruʼwa mbiʼ rá. (Hebreos 11:7; 1 Pedro 3:20.) b) Ndiéjunʼ eʼni mbríguíi xóo niʼtáráʼa Noé ga̱jma̱a̱ xóo nuʼtáráʼalu ikháán rá.

5 Índo̱ Noé niʼdxuun rí Jeobá niʼthí maʼni nisngájmaa rí nigiʼdoo fe índo̱ niʼni arca (atraxnuu Hebreos 11:7; 1 Pedro 3:20). Xa̱bu̱ bi̱ nudxawíín ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo Dios gíʼmaa musngajma rí kuaʼdáá fe ga̱jma̱a̱ rí xóo nuni̱ (Hech. 3:​17-20). Pedro nixnáa mbiʼyuu Noé “bi̱ niʼtáraʼa dí nindxu̱u̱ jmbu” (2 Ped. 2:5). Xó má ndiʼyáá náa artículo rí nijngoo na̱nguá eʼyáá á mu Noé niʼtáruʼún xúgíinʼ xa̱bu̱ o mámbáa dí ikhiin rí ma̱ʼkha̱ ruʼwa mbiʼ. Rí mbiʼi xúgi̱, ikháán nuʼni mbá tsiakii mu muʼtáruʼún xa̱bu̱ náa xúgíʼ numbaaʼ. Mú maski ajndu nuʼni tsiakimijnalú mbáa xáʼngulú gúʼtáruʼúún xúgíinʼ xa̱bu̱ nákha xóó tséʼkha̱ mbiʼi ndrígóo Jeobá. Náá numuu nuʼthá xúʼko̱ rá.

6, 7. Náá numuu rí xáʼngulú gúʼtaru̱ʼu̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ nákha xóó tsértumuu mbiʼi rá.

6 Guʼyáá rí niʼthí Jesús ga̱jma̱a̱ numuu rí muʼtáraʼa. Niʼtáriyaʼ dí ajngáa rí májánʼ majuiʼtáraʼa “náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ mu mudxawíín xúgíinʼ xa̱bu̱” (Mat. 24:14). Ga̱jma̱a̱ ajngáa rúʼko̱ xtáa rambánuu rí mbiʼi xúgi̱. Nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino náa itháán rí 1,000 ajngáa núma̱aʼ má ga̱jma̱a̱ numuu ináa ndrígóo Internet jw.org, mbaʼin xa̱bu̱ náa xúgíʼ numbaaʼ ma̱ndoo maguanu muniʼnuuʼ ajngáa rí májánʼ.

7 Jesús ma̱ngaa niʼthúu̱n xa̱bi̱i̱ rí ‹xáʼngu̱u̱n gámbúun ruʼtáraʼa náa xúgíʼ xuajin rí kaʼyoo Israel índo̱ gátanga̱a̱ A̱ʼdióo xa̱biya̱›. Xóo muʼthá, xáʼngu̱u̱n gútarúʼún xúgíinʼ xa̱bu̱ índo̱ ikhaa gáʼkha̱ (Mat. 10:23; 25:​31-33). Rí mbiʼi xúgi̱, mbaʼin xa̱bu̱ kúwi̱i̱n náa xuajin rí tséniñulú muʼtáraʼa ma̱ngaa mambá mbiʼi nagumiin mbaʼin wéñuuʼ e̱jín, ikha jngóo maski ajndu nuʼni mbá tsiakii mú muʼtáruʼún ajngáa rí májánʼ xa̱bu̱ “bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱, xuajen majkhaʼ, bi̱ nuthi mixtiʼkhu ajngáa ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ enii xa̱bu̱”, xáʼngulú gúʼtáruʼun mbá xúgíinʼ náa xúgíʼ numbaaʼ nákha xóó tséʼkha̱nú mbiʼi ndrígóo Jeobá (Apoc. 14:6).

8. Ndiéjunʼ rí ma̱ndoo murajximíjna̱lú rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

8 Mbáa murajximíjna̱lú: “Ndiéjunʼ gúgíʼníín xa̱bu̱ bi̱ táguanúu mudxáwiin ajngáa rí májánʼ nákha xóó tséʼkha̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ rá. Ndiéjunʼ gáʼnii Jeobá ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo bi̱ nixnúu ñajunʼ rí manda̱ʼa̱a̱ cuenta ga̱jma̱a̱ numún ikhiin xáʼ.” (Juan 5:​19, 22, 27; Hech. 17:31.) Texto rí kayáa edxu̱u̱ artículo rígi̱ naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jeobá “tsíyóo rí nimbáa maguma gámbáa” ikhaa nandoo “rí xúgíinʼ maguánú matanga̱a̱ a̱jkiu̱ún” (2 Ped. 3:9; 1 Tim. 2:4). Mú nduʼyáálú rí Jeobá xóó na̱nguá eʼtúlúʼ ndiéjunʼ gáʼnii ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ buʼko̱. Gajkhun má, rakáʼyoo má maʼtulúʼ.

Ndiéjunʼ gáʼni Jeobá ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ taguáʼdaa mbiʼi mú mudxawíín ajngáa rí májáánʼ nákha xóó tséʼkha̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ rá. (Atayáá kutriga̱ 8). d


9. Ndiéjunʼ rí niʼthúlú má Jeobá náa Ajngáa rawuunʼ rá.

9 Jeobá niʼtulúʼ náa Ajngáa rawuunʼ tikhuu rí maʼni. Mbá xkri̱da, naʼtulúʼ dí maʼnigabi̱ín “bi̱ túni̱ rí májánʼ” bi̱ na̱nguá niguaʼdáá mbiʼi mu mudxawíín ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ táguáʼdáá mbiʼi muriʼkumíjná xóo nindxu̱ún (Hech. 24:15; Luc. 23:​42, 43). Mbáa rúʼko̱ na̱jkhá kaguáanʼ murajximíjna̱lú grajxe̱ rí gíʼdoo numuu.

10. Ndiéjunʼ xóó ma̱ndoo murajximíjna̱lú rá.

10 Ndiéjunʼ gúgiʼnii xa̱bu̱ bi̱ gakañún índo̱ xtáa rarígá mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ rá. Lá maguma gámbi̱i̱n mbá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ ní xándoo magabi̱ín xáʼ. Náa Biblia naʼthí kaʼwu rí bi̱ xágabi̱ín nindxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ Jeobá gáʼni gámbíin náa Armagedón ga̱jma̱a̱ numuu rí túnimbu̱ún kuyáá (2 Tes. 1:​6-10). Mú, xa̱bu̱ bi̱ gakañún náa mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu nandii o rí wani̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí nikámbiñu̱u̱n o rí xa̱bu̱ niradíin. Ndiéjunʼ gúgiʼnii ikhiin xá. (Ecl. 9:11; Zac. 14:13). Lá tikhuun dí ikhiin magabi̱ín, índo̱ gátujxi̱ín “bi̱ túni̱ rí májánʼ” náa numbaaʼ nuxi̱ʼ rá. Rí phú gajkhun, na̱nguá eʼyáálú.

NDUʼYÁÁLÚ MÁ

11. Ndiéjunʼ gáʼyoo Jeobá náa mambáa xa̱bu̱ índo̱ gándi̱ʼi̱ín cuenta náa Armagedón rá.

11 Rígá mbaʼa rí nduʼyáálú rí marigá nda̱wa̱á. Mbá xkri̱da, nduʼyáálú dí índo̱ gárígá Armagedón majuiʼthá rí gúgiʼnii xa̱bu̱ xó má niniu̱u̱n a̱ngui̱i̱n Jesús (Mat. 25:40). Bi̱ numbayíí Cristo ga̱jma̱a̱ bi̱ kaxtaʼwíin majuiʼthá rí nindxu̱ún mugu̱. Ma̱ngaa nduʼyáá rí tikhuun a̱ngui̱i̱n Cristo bi̱ kaxtaʼwíin maguanún xóó náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ índo̱ gárígá mbá gaʼkhu rí majphú mba̱a̱ ma̱ngaa maʼga̱ kiʼdiin mekhuíí nákha xóo tségi̱ʼdu̱u̱ marigá Armagedón. Nákha xóó kaʼnii kuʼwíinʼ bi̱ kaxtaʼwíin náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, mbáa xa̱bu̱ bi̱ májáanʼ a̱jkiu̱ún ma̱ndoo xóó mumbáñún ikhiin ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí nuni̱ (Mat. 25:​31, 32; Apoc. 12:17). Ndíjkha rí gíʼdoo wéñuuʼ numuu xúgíʼ rígi̱ rá.

12, 13. Ndiéjunʼ gúni tikhuun xa̱bu̱ índo̱ guyáá rí xtáa raguma gámbáa Babilonia rí Mba̱a̱ rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

12 Ma̱ngaa nda̱wa̱á rí gági̱ʼdu̱u̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱, mbáa tikhuun xa̱bu̱ bi̱ guyáá xóo gámbáa “Babilonia rí Mba̱a̱” marmáʼáan a̱jkiu̱ún dí testigos de Jeobá mba̱yu̱u̱ʼ má tsiguʼ nitaraʼa dí xúʼko̱ má garigá. Lá tikhuun dí ikhiin muraʼwíi munimbu̱ún kuyáá Jeobá xáʼ.(Apoc. 17:5; Ezeq. 33:33.)

13 Gundxaʼwamíjna̱ dí nirígá mbiʼi rí nixtáa Moisés índo̱ israelitas nigájni̱ín náa Egipto ga̱jma̱a̱ “nigún gajmiún eʼwíinʼ xa̱bu̱” (Éx. 12:38). Mbáa tikhuun rí ikhiin niguáʼdi̱i̱ niguaʼdáá fe náa Jeobá índo̱ ndiyáá rí mbá gu̱wa̱ʼ gamiéjunʼ rí niʼthí Moisés xtáa rambánuu. Á mu ikhaa káyúuʼ erígá nda̱wa̱á rí Babilonia rí Mba̱a̱ nagumaa gámbáa. Lá raʼkhí guʼyáá rí tikhuun xa̱bu̱ maʼndún muwiin gajmiúlú nákha xóó tsértumuu mbiʼi rá. ¡Gajkhun dí na̱nguá! Nandulúʼ mbuʼyaridáá Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí dí ikhaa “nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n, bi̱ tsékiʼnáa nacha̱, gíʼdoo ngajua rí tsétumuu ga̱jma̱a̱ naʼthí rí gajkhun” (Éx. 34:6). b

Tikhuun bi̱ mbuyáá rí naguma gámbáa “Babilonia rí Mba̱a̱” marmáʼáan a̱jkiu̱ún dí testigos de Jeobá nikúwá rutáraʼa dí xúʼko̱ má gárígá. (Atayáá kutriga̱ 12 ga̱jma̱a̱ 13). e


14, 15. Xú káʼnii eʼyáá rí mbáa xa̱bu̱ ma̱ndoo maxtáa kámuu mbiʼi tséʼniuʼ má náá xtáa o nguáná nikháñuu xá. (Salmo 33: 4, 5.)

14 Mbáa niʼdxawíín rí mbáa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa bi̱ kaʼyoo bi̱ tséníi ñajuunʼ Jeobá: “Mbáa májánʼ gáʼnii rí waphaa gakañúu nákha xóó tséʼkha̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱ mu xúʼko̱ nda̱wa̱á ma̱ndoo magabi̱i̱ʼ”. Mbáa naʼthí rígi̱ numuu rí nandoo kaʼyoo. Mú dí phú gajkhun, mbáa xa̱bu̱ ma̱ndoo maxtáa kámuu mbiʼi raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu nguáná gákhañu. Jeobá bi̱ nagrui̱ga̱ xtángoo nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ rí naraʼwíí maʼni nindxu̱u̱ jmbu (atraxnuu Salmo 33:​4, 5). c Nduʼyáá gajkhun rí “bi̱ nagrui̱ga̱ xtángoo náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” maʼni xó má gíʼmaa (Gén. 18:25).

15 Mbáa ma̱ndoo maxtáa kámuu mbiʼi tséʼniuʼ má náa mínaaʼ xtáa. Jeobá nditháan xáʼthí rí nindxu̱ún “tsujthu̱nʼ” xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgií xuajin náa na̱nguá nindoo mudxawíín ga̱jma̱a̱ numuu Reino (Mat. 25:46). Á mu ikháánʼ naxmiénjulú enii xa̱bu̱ buʼko̱, gajkhun rí “bi̱ nagrui̱ga̱ xtángoo náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” itháán má naxmiéjunʼ kaʼñún. Na̱nguá eʼyáá ndiéjunʼ gáʼnii Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ índo̱ garigá mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱. Mbáa tikhuun xa̱bu̱ buʼko̱ ma̱ndoo muguánu muniʼniiʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ musngajmáá rí kuáʼdáá fe náa ikhaa índo̱ gáʼnii kaʼwii mbiʼyuu náa xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin (Ezeq. 38:16).

Nda̱wa̱á rí gáʼgidú mbá ga̱ʼkhu̱ rí majphú mba̱a̱. Lá tikhuun muraʼwíí muni̱ rí nandoo Jeobá índo̱ guyáá rí xtáa rarígá ráʼ.

16. Ndiéjunʼ rí nduʼyáálú ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

16 Numaaʼ má ga̱jma̱a̱ numuu Biblia nijmañulúʼ rí Jeobá ra̱ʼkhá tháán nga̱jo̱o̱ vida ndrígún xa̱bu̱. Nixnajxi̱ a̱ʼdióo makhañúu, mu xúʼko̱ xúgiáanʼ ikháánʼ ma̱ndoo makuwaanʼ kámuu mbiʼi (Juan 3:16). Nijkanú mbo̱o̱ mbiʼi rí Jeobá nisngájmulú xúgiáanʼ rí nandoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ rí nagawíin a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú (Is. 49:15). Naniniáanʼlú májánʼ mámbáa rí ikháánʼlú á mu nakháñulú, ma̱ndoo matanga̱a̱ maʼniwanʼlú xó ma kaʼniáanʼlú nákha ginii ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí niʼnilú (Mat. 10:​29-31). Ma̱ndoo makumulú kuʼyáá kájxi̱ Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí rí ikhaa manda̱ʼa̱ cuenta mambáa xa̱bu̱ xó ma kaʼyoo numuu rí ikhaa najmañuu, nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ nagawíin a̱jkiu̱u̱n (Sant. 2:13).

Ma̱ndoo mbuʼyáá gajkhun dí Jeobá mandi̱ʼi̱i̱n cuenta mámbáa xa̱bu̱ xó má kaʼyoo numuu rí ikhaa najmañuu, nindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ nagawíin a̱jkiu̱u̱n. (Atayáá kutriga̱ 16).


17. Ndiéjunʼ guʼyáá náa i̱mba̱ artículo rá.

17 Xúgi̱ rí nakru̱ʼu̱lú májánʼ rígi̱, na̱jkua̱nú nduʼyáálú dí muʼtáraʼa gíʼdoo wéñuuʼ numuu dí mbiʼi xúgi̱. Náá numuu nuʼtálú xúʼko̱ rá. Ga̱jma̱a̱, ndiéjunʼ gáxkajxáánʼ muʼtáraʼa ajngáa rí májáánʼ ga̱jma̱a̱ nditháan xúniñaʼ rá. Náa i̱mba̱ artículo muriʼña̱a̱ grajxe̱ rígi̱.

AJMÚÚ 76 Arathún’ rí eku̱ma̱a̱ʼ

a Náa artículo rí kayá edxu̱u̱ “Ra̱mingíjyúuʼ eʼsngáa Jeobá” rí nigájnuu náa i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayejngoo 15 ñajunʼ gu̱nʼ marzo tsiguʼ 2015, ináa 7 asndu 11, mataxkamaa rí ikhí naʼthí náá numuu nánguá eʼthá rí mbiʼi xúgi̱ maʼgánú mambanúu tikhuu rí naʼthí náa Biblia dí xóo nirígá nákha wajyúúʼ.

b Nda̱wa̱á rí gaguma gambáaʼ Babilonia rí Mba̱a̱, xkujndu rí maʼni Gog ndrígóo Magog maʼni rí maguma giʼnii xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ Dios. Ga̱jma̱a̱ asndu tsáa bi̱ garaʼwíí maʼni ñajuunʼ Jeobá nda̱wa̱á rí gambáaʼ Babilonia rí Mba̱a̱ ma̱ngaa maguma gínáa.

c Salmo 33:​4, 5: “Numuu rí ajngóo Jeobá nindxu̱u̱ jmbu, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí naʼni ikhaa kaʼnii matatsimbaʼ.5 Ikhaa naniguuʼ rí jmbu ga̱jma̱a̱ naʼni rí májánʼ. Náa ku̱ba̱ʼ kajnííʼ ngajua rí jmbu ndrígóo Jeobá”.

d NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU: Ajtsú xtiʼkhuu náa nasngájmulú rí xáʼngulú gúʼtaruʼun xúgíinʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ mámbáa dí ikhiin: 1) Mbáa a̱ʼgu̱ xtáa náa mbá xuajin náa mbaʼin na̱nguá nindxu̱ún cristianos ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ gamíi dí marataráʼa; 2) xa̱bu̱ gajmii kúwá náa xuajin rí tséniñúnʼ mutaraʼa ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ gamíi numuu rí kúwá políticos; 3) mbáa xa̱bu̱ xtáa náa mbá xuajin rí mitsínguánʼ wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ náa nimbáa xáʼngo̱o̱ gáʼga̱nú.

e NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU: Mbáa dxáʼgú bi̱ niniñuʼ rí gajkhun narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí nijmañuu ga̱jma̱a̱ numuu rí maguma gambáaʼ “Babilonia rí Mba̱a̱”. Naraʼwíí maʼni rí nandoo Jeobá ga̱jma̱a̱ natanga̱a̱ náa anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ náa ru̱dúu̱ bi̱ nindxu̱ún testigos. A mu xúʼko̱ e̱jkha̱nú erígá, nandulúʼ rí magawíínʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ ma̱ngoo a̱jkiu̱lú xóo Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí ma̱ngaa maʼdxulu rí mbáa bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá naraʼwíí mata̱nga̱a̱.