1. Asūp lāinyngen më tarik Yāvē nö irūöhen nö löklōn ò pòrô nöng kihngen?

 EL ṘĒTAK në kanihngen in töngamuh, sā vinënyö nang hī tö ngam Paipöl. (2 Tim. 3:1) Ṙòkhöre in öi lā-al në kanihngen re ikūö ngih panam. Hö-ö pöri më Vamënyen Yāvē pön lā-al minë kanihngenre hěnghöre lā-al minë ötlinëken re inrē. Asuh pöri öp ṙô mahayööken hī iṙūöhen im linöklōn Yāvē? Hěng öp ihih töt ṙanāngen chūök hī teūngen tö inyööken re, ngam inlahen hī ṙātö-ellōnre tö Yāvē nö “tö-aṅ nö Tēv.”—Yar. 10:10; 2 Tim. 1:12.

2. Tö sitih manah ngam inlahen Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv?

² Tēv tö-aṅ an Yāvē. Tö sitih manah angū-ö? Tö ngö manah angū-ö tö Yāvē nö kô-en nö ōt hēk akahakūö inrē anga-aṅ tö nup kanihngen hī hěnghöre hīnöre inrē nö hayööken hī. (2 Kin. 16:9; Sal. 23:4) Yē hī min köpölōn tö ngih ṙô, ngaich holtö nganöönöre min ayī-ö öi lā-al nup kanihngenre. Angū-ö ön inrē misī lāinyngen Rācha Tāvit nö heuveū-en nö lā-al nup kanihngenre. Töi chumkūöṙen ngëichkö ngam inlahen ò.

3. Asuh öp manah ṙô Tāvit ik sā ò nö vënyen Yāvē nö “tö-aṅ nö Tēv”?

³ Akahakūö ök misī Tāvit tö Yāvē hēk ṙātö-ellōnre inrē nö in ò. Lökten ik sā Rācha Sôl hēk tö yik tö kunyaha elmat tö ò nö hòṅ fëlngen ò, havëkūö inyööken re pöri ang Tāvit nö in Yāvē. (Sal. 18:6) Hang ṙô ò ang Yāvē nö vë-ekūötēv hēk laklen ò inrē. Ngöṙô ang Tāvit: “Tö-aṅ an ngam Mā Tēv [Yāvē].” (Sal. 18:46) Öt höng vënyen ngam Tēv ang Tāvit nö ōt. Vënyu inlahen ön ngam ṙô ò nö in öp töhěng līpöre, tö Tāvit nö hameuktö ngam ṙinātö-ellōnre nö in Yāvē. Ngöṙô ang-aṅ: “Sā ngam Tēv nö tö-aṅ ngatī inlahen anga-aṅ nö örheūheu nö hayööken yip tarik re.” Löktö in ngam inlahen re ang Tāvit nö akahakūö tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv. Akahakūö inrē anga-aṅ tö inlahen nuk kanihngen yip tarikre. Töp lökten Tāvit nö holtö nganöötöre nö iṙūöhen nö löklōn Yāvē hēk ha-öinyö ò inrē.—Sal. 18:28, 29, 49.

4. Asuh öp min inlahen hī yěi ṙinātu-ellōn tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv?

 ⁴ Yēḵ hī min kiröngen ṙinātö-ellōn tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv, ngaich holtö nganöötöre min ayī-ö öi löklōn ò. Holtö nganöönöre inrē öi lā-al nup kanihngenre hēk kalēḵ alaha inrē öi im linkölōn ò. Rö-ö nöng angū-ö, pöi vī ngam inlahen re inrē öi iṙūöhen haröhtöre in Yāvē pòrô öp tö yòh.

KĒ-ĔKŪÖ MEH TÖ KUMLĒḴ NGAM TÖ-AṄ TĒV

5. Asūp ṙô tö hòṅ kanöplōn hī öi heuveū-en min lā-al minë kanihngenre? (Filipī 4:13)

⁵ Yēḵ hī min köpölōn tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv hēk chumkūöken hī inrē anga-aṅ in nup töng inlahen hī, ngaich heuveū-en min ayī-ö lā-al nup töng kanihngenre, pòrô angū-ö nö tö kūönen hēk tökiröngen. Um vaichngö tö minë kanihngen tö sā ṙôkö ṙôngö nö töng hö-öv nö imat Yāvē. Pò ò nö kalēḵ kūö tökalēḵ hēk mihôiṅ inrē min anga-aṅ nö kētö kumlēḵ hī öi lā-al nup töng sitih kanihngenre. (Vë-evkūö Filipī 4:13.) Lökten nö öp töng yòh löktö minë kanihngen hī, mihôiṅ min ayī-ö lā-al u. Yēḵ hī meuk inlahen Yāvē nö hayööken hī in nup töng kūönen kanihngen hī, ngaich ṙinātu-ellōn ayī-ö tö Yāvē min nö chumkūöken hī in nup tökiröngen kanihngen.

6. Ik sā Tāvit nö ṙömöng ṙālö, asuh öp inlahen tö tī-iv tö ngam ṙinātö-ellōn ò in Yāvē nö ṙūöhlöre?

⁶ Ta-a töi chumkūöṙen öi ngëichkö në tö nët inlahen chūök ngam ṙinātö-ellōn Tāvit nö ṙūöhlöre nö in Yāvē. Ik sā Tāvit nö ṙömöng kūönö ṙēḵti ngaich aṅtö nuk sīṅp öp yöngre anga-aṅ kikōnyö, hěngheuh anga-aṅ nö laklen u tö ök për hēk im tahëng ṙētak inrē anga-aṅ nö lā-al ök lāyön nö laklö nuk sīṅp. In në tönët inlahen re ang Tāvit nö hameuktö ngam töt pinhë-eṅkūöre. Lūḵlörit u anga-aṅ nö laklö nuk sīṅp re. Öt eū ngam minhôinyö re pöri ang Tāvit, pön akahakūö anga-aṅ tö ngam kumlēḵ re nöng lamaktö in Yāvē lökten anga-aṅ nö teungten. (1 Sa. 17:34-37) Öt vaichngö ang Tāvit tö ngih inlahen re. Yēḵ ò nö afēken e ngaich ṙūöhlöre ngam ṙinātö-ellōn ò nö in Yāvē ngam tö-aṅ Tēv hēk ṙātö-ellōnre anga-aṅ tö Yāvē min nö hayööken ò in minë yamih ṙētak.

7. Asūp inlahen afēkö Tāvit hēk asuh inrē öp ṙinātö-ellōn ò?

⁷ Töi ngëichkö öp inlahen Tāvit ik sā ò nö ṙālö. Hěngheuh ang Tāvit nö chuh in ngam elyööngö yik kumyung aṅ Israel. Ngaich meuk inlahen yik kumyung anga-aṅ nö pa-ekūö tö ngam tökiröng tarik ang Kōlīat ngam aṅ Filistain. Kalah yik kumyung ‘aṅ Israel ang Kōlīat.’ (1 Sa. 17:10, 11) Ṙòkhöre yik kumyung nö vöö nö hang ngam ṙô ò nö miṙēngen cha hēk meuk ngam ṙôkö ò inrē. (1 Sa. 17:24, 25) Harikngöre pöri ang Tāvit tö cha. Pön ngëichkö ngam inlahen Kōlīat anga-aṅ nö rö-ö nöng miṙēngen yik kumyung aṅ Isarel, pön ‘miṙēngen yip kumyunglen ngam tö-aṅ Tēv.’ (1 Sa. 17:26) Afēkö inlahen Yāvē ang Tāvit hēk ngëichkö inlahen Kōlīat inrē anga-aṅ nö miṙēngen Yāvē. Ṙātö-ellōn anga-aṅ tö Yāvē ngam kamëtö kumlēḵ ò nö lā-al ök lāyön hēk tö ök për, ngatī inlahen min anga-aṅ nö kētö kumlēḵ ò nö lā-al Kōlīat. Kūö ngih ṙinātö-ellōnre anga-aṅ nö lā-al Kōlīat hēk kapaha tī inrē tö ò!—1 Sa. 17:45-51.

8. Sitih inlahen öi mihôiṅ ṙūöhlö ngam ṙinātö-ellōnre im inlahen Yāvē nö hayööken hī? (Ngëichkö ngam nyat.)

⁸ Yē hī ṙātö-ellōnre tö Yāvē ngam tö-aṅ Tēv nö hīnöre nö hayöken hī, ngaich mihôiṅ min ayī-ö lā-al nup kanihngen. (Sal. 118:6) Sitih inlahen pöri ayī-ö yěi hòṅ ṙūöhlö ngam ṙinātö-ellōnre in Yāvē? Mihôiṅ ayī-ö afēkö nup tö urěhangen inlahen Yāvē nö hayööken yik tarik re. Haköp nup inlahngen tö vënyu nö imat ngam Paipöl chūök Yāvē nö laklen yik tarik re. (Isa. 37:17, 33-37) Hěnghöre ngëichkö minë ekspirīön inrē ayī-ö el ngam jw.org minë inlahen Yāvē nö hayööken më prötör sister töngamuh. Mihôiṅ inrē ayī-ö öi fēkö inlahen tī ngam Tēv nö hayööken hī el ṙētak minë kanihngen. Lohten më-eṅ öm öt fē-ělre tö nup pinngangkūö inlahen tī Yāvē nö hayööken meh, sā inlahen tī ò nö in Tāvit. Uh pöri më-eṅ öm kihngen ellōn. Kô-en ang  Yāvē nö pōyen inlahen tī nö hayööken meh. Tūökten më inrē anga-aṅ nö in re, hòṅ meh öm hanôlö ò. (Yôh. 6:44) Rö-ö nöng angū-ö, pò meh inrē öm köp im kanô-en kūö inyööken re tö Yāvē. Rōlheuh inrē ang Yāvē nö kētö nup sanapṙô meh yěm vë-ekūötēv. Löngö ṙētak tī inrē nö hayööken meh, chumkūöken meh inrē el ṙētak kanihngen. Havëkö inyööken re in Yāvē hòṅ meh fē-ělre tö u. Yēḵ meh min fēkö inlahen minë tö urěhangen ekspirīön, ṙūöhölre min ngam ṙinātö-ellōn meh in Yāvē tö ò min nö ngatī inlahen nö hayööken meh ip yamih ṙētak.

9. Asūp tö hòṅ kanöplōn hī yěn yih minë kanihngen? (Inchōḵ-oṙô 27:11)

⁹ Yěi köpölōn tö Yāvē nö tö aṅ nö Tēv, ngaich havai ngam mufē min ayī-ö yěn yih minë kanihngen hī. Öi sitih inlahen? Yē hī min yihiv tö minë kanihngen, ngaich köpölōn ayī-ö tö ök ṙô ngam Satān misī tö ngòh tarik nö ṙāngen Yāvē yěn yihiv tö minë kanihngen. (Yōp 1:10, 11; vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 27:11.) Lökten yěi köp min im linöklōn Yāvē, ngaich sā ṙēngen mömiyôinyngö aṅ ngam Sātan min ayī-ö hēk hameuktöre inrē öi hangenlōn tö Yāvē. Öp chūök meh iyöng asökiröng hòng minë la-en hī nö in e tī ngam mahayöng? Kihngen hòng më-eṅ tö rupīö? Hang ṙô meh hòng yip tarik yěm ahangkö ngam tölöök inhānga? Hēk ōt hòng tahëng kanihngen la-al meh? Yěn ngatī, ngaich köplōn më-eṅ tö e nö tövai nö ṙētak meh haṙamlōn Yāvē. Hěnghöre köplōn min më-eṅ tö Yāvē nö kētö kumlēḵ meh öm la-al nup töng yamih kanihngen.—1 Kòr. 10:13.

KĒTÖ RANEUSHÖ MEH AN MIN NGAM TÖ AṄ TĒV

10. Asūp min tī ngam tö-aṅ Tēv nö in yip lamkölōn ò?

¹⁰ Kētö raneushö cha ang Yāvē yip maha-öinyö ò. (Hep. 11:6) Kē-ěkūö hī anga-aṅ töngamuh tö ngam lanāmö hēk ṙanamlōn, ip yamih ṙētak inrē min anga-aṅ nö kē-ěkūö hī tö ngam tö örheūheu aṅ nômö. Mihôiṅ in pōyen ṙinātö-ellōn tö Yāvē nö lōnu töre nö kētö raneushö hī hēk aṅhav in inrē anga-aṅ tö ngam kumlēḵ re nö ngatī inlahen. Kūö ngih ṙinātö-ellōnre min ayī-ö öi iṙūöhen i linöökö lōn ò, sā inlahen yik tö chiplö misī tarik nö iṙūöhen nö löklōn ò. Töhěng tak ang Timôtī nö in cha. Töi chumkūöṙen ngěichkö ngam inlahen ò.—Hep. 6:10-12.

11. Kūö yòh ang Timôtī nö ma-ainyre nö i inyööken yik prötör sistör? (1 Timôtī 4:10)

 ¹¹ Vë-evkūö 1 Timôtī 4:10. Kiröngen ṙinātö-ellōn ang Timôtī tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv hēk kē-ěkūö ò inrē min anga-aṅ tö raneushö. Töp lökten ò nö holtö ellōnre nö löklōn ò hēk ma-ainyren inrē nö hayööken yik holmaneukre. Asuh nuk inlahen ò? Hang ngam inlēnöre anga-aṅ kahëtö Pôl hēk vī-i re inrē nö tö heuveū-en nö mahaköphöti, hòṅ ò nö vayö inlahen tī nö haköphöti el ṙētak inhānga hēk el ngam māṅ inrē. Tövai anga-aṅ nö inchōḵ-okūö yik aṅ el ngam māṅ pòrô nö tökiröng hēk tö kūönö. Rö-ö nöng angū-ö pön teūngen inrē anga-aṅ töp tö kihngen la-en re, tö sā ò nö hòṅ holtö hanangenlōnre nö halööktö vanāichö yip tö vāichköreṙen. Löhten anga-aṅ nö vāyö inlahen nö kēken ngih la-en re. (1 Tim. 4:11-16; 2 Tim. 4:1-5) Pòrô yip tahëng nö öt chumkūöṙen nö meuk minë la-en ò hēk öt milēḵṙen inrē tö ò, ṙinātu-ellōn pöri ang Timôtī tö Yāvē nö meuk minë la-en ò ngaich öthō min anga-aṅ nö öt kē-ěkūö ò tö raneushö u.—Rōm. 2:6, 7.

12. Kūö yòh aich më minṙöinylen nö ma-ainyre nö in minë la-en el ngam māṅ? (Ngëichkö ngam nyat.)

¹² Mihôiṅ yin inrē töngamuh më minṙöinylen el minë māṅ nö kiröngen ṙinātö-ellōn nö in Yāvē nö chumkūöṙen hēk milēḵṙen tö minë tövai la-en cha. Ṙòkhöre yin më minṙöinylen nö chöhken minë sīṅp, haköphöti hēk kētöre inrē nö im la-en inhānga. Pōyen pöri yip minṙöinylen kamëtöre nö im la-en minānö hēk mahayööken yip tö palā-aiṙen inrē. Rīkre inrē yip minṙöinylen tö la-evṙen nö in ngam ‘Pēsön Visitēsön Krup’ (PVG) hěnghöre in ngam ‘Hòspitöl Liēsön Kömitī’ (HLC) inrē. Ṙòkhöre yin më minṙöinylen nö akahakūö tö ngam la-en el ngam māṅ nöng lamöktö in Yāvē, öt lamöktö i tarik. Töp lökten cha nö holtö ellōnre nö keuheūtngö ngam la-enre. Hēk kiröngen ṙinātö-ellōnre cha-a tö Yāvē nö öt löktu min nö öt reushen cha.—Kòl. 3:23, 24.

13. Sitih mufē ang Yāvē yěn meuk nup inlahen hī i linökö lōn ò?

¹³ Kô-en in ötkô ṙòkhöre la-evṙen tö ngam la-en minṙöinylen. Mihôiṅ pöri öi kētöre im  linöklōn Yāvē. Yěi hī min holtö ellōnre löklōn Yāvē, ngaich kiröngen ṙanamlōn min anga-aṅ nö in hī. Hēk yē hī inrē kētö köntripiusön re nö chö-öiny tö ngam la-en nö keuheūtngöre chūök nö ikūö ngih panam, pòrô ayī-ö öi höng rahëichyen kahëti chumkūöṙen ang Yāvē nö in e. Ṙamölōn inrē anga-aṅ nö meukö hī hachônglö këlre öi kētö ansör el mīting pòrô öi tö aṙā-ev. Hēk ṙamlōn inrē anga-aṅ nö in hī yěi aṙēlen öp holre öi öt ngëichkö öp vanāichö ò. Rīkre pöri yip prötör sistör tö ngöṙô lōn töre nö öt fūra inlahen nö im linöökö lōn Yāvē. Ngatī mufē öm më-eṅ inrē? Yěn ngatī, ngaich ṙātö-ellōnre më-eṅ tö nup töng sitih inlahen meh öm i linöökö lōn Yāvē, milēḵṙen anga-aṅ tö u. Hangenlōn ang Yāvē tö meh hēk kētö raneushö minë la-en meh inrē min anga-aṅ.—Lūk. 21:1-4.

HARÖHTÖRE IM TÖ-AṄ TĒV

14. Sitih inlahen öi min köp i linöökö lōn Yāvē yěn ngön ngam innôlö hī nö in ò? (Ngëichkö ngam nyat.)

¹⁴ Yěn vai min ngam innôlö hī nö in Yāvē, ngaich lööṙen min ayī-ö köp im linöökö lōn ò. Töi ngëichkö inlahen Yôsěf. Ik sā ò hē e nö tölöṙô nö kēken öp tövaich la-en, ngaich ilööṙen anga-aṅ nö vë-eny re nö sōḵ pò ò nö köpölōn tö Yāvē nö tö-aṅ Tēv hēk sōḵ inrē anga-aṅ nö miṙivngö lōn ngam Tēv. (Ran. 39:9) Yē hī öi lōnu tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv hī, ngaich hòṅ sitih inlahen ayī-ö? Hòṅ kēnyö ṙētakre ayī-ö öi vë-ekūö ò hēk haköp ngam ṙô ò inrē. Ngaich lökten in e min ngam innôlö hī nö in ò nö ngönlöre. Yēḵ ngam innôlö hī min nö sā ngam innôlö Yôsěf nö in Yāvē nö ngön, ngaich öthō min ayī-ö la-evṙen tö nup tö mihôiṅ nö haṙivlōn tī tö Yāvē.—Yāk. 4:8.

15. Asūp mihôiṅ haköplö hī in më aṅ Israel? (Heprāi 3:12)

¹⁵ Yip tarik tö vaichngö tö Yāvē nö tö-aṅ nö Tēv, lööṙen min ngam inlahen cha nö mihôiṅ nö ṙūöhöngre tö Yāvē hēk öt chiplö inrē nö i linökö lōn ò. Chumkūöṙen tö inlahen yik aṅ Israel misī nö el ök tönyalnyi. Akahakūö cha-a hē e tö Yāvē nö ōt. Katöngalōn pöri cha-a tö Yāvē yěn hateungngö nup kuilōn cha min hēk yěn hö-ö. Uroh inrē cha-a nö ngöṙô: “In hī Ang kan ngam Mā Tēv, hö-ö ṙöng?” (Man. 17:2, 7) Angū-ö ngih lāinyngen cha nö halôngö chööngö Yāvē. Öt lōnu in ayī-ö asīnken më aṅ Israel  öi ṙūöhöngre tö ngam tö-aṅ Tēv re.—Vë-evkūö Heprāi 3:12.

16. Sitih inlahen mihôiṅ ngam ṙinātö-ellōn hī nö kalaha?

¹⁶ Öt tö lööṙen ön ngam inlahen hī öi hangön ngam innôlö re in Yāvē pò ngih panam töngamuh nö kiröngen ötlanöökö. Pōyen yip tarik töt ṙamātö-ellōnre nö in ngam Tēv, öt Tēvu inrē tö ṙô cha. Ngaich in ṙung meuk inlahen yip tarik töt hamang minë inchöngten re tö ngam Tēv, höng ṙamlōn mineūkö cha-a. Anū-ö min në mihôiṅ kinlaha ngam ṙinātö-ellōn hī. Pòrô ayī-ö öt hěngheuh öi ngöṙô hö-öv an ngam Tēv, mihôiṅ pöri min nö yih ngam elkuilōn hī tö ngam Tēv yěn hayööken hī min anga-aṅ hēk yěn hö-ö. Ngatī mufē ök inrē misī kamūich ngam Salmai tö 73. Ik sā ò nö meuk inlahen më tarik nöng kuchīken pòrô nö öt hang minë chööngö ngam Tēv hěnghöre haṙamlōn re inrē cha-a, ngaich yihi mufē anga-aṅ tö hī mihôiṅ öi öt yanööluṙen yěi löklōn Yāvē.—Sal. 73:11-13.

17. Asūp mihôiṅ inlahen hī yěi hòṅ haröhtöre in Yāvē?

¹⁷ Halööktö ngam mufē re pöri ngaich ngam kamūich ngam Salmai tö 73. Sitih inlahen anga-aṅ? Afēkö inlahen yip tarik anga-aṅ töt ṙamātö-ellōnre nö in Yāvē, nö asuh nup ṙòng nup kahëken cha min la-en. (Sal. 73:18, 19, 27) Chumkūöṙen inrē anga-aṅ tö nup inkòlô kahëtö Yāvē yěi löklōn ò. (Sal. 73:24) Mihôiṅ in inrē ayī-ö sā inlahen ò, öi afēkö nup inkòlô re kahëtö Yāvē hēk yē hī öt löklōn Yāvē, ngaich sitih inlahen min ngam tinrīken hī. Yē hī min afēken u ngaich köp min ayī-ö i linöökö lōn Yāvē hēk mihôiṅ inrē min ayī-ö öi sā ṙô ngam kamūich ngam Salmai öi ngöṙô, “Tölöök pöri angū-ö nö in chu öich ṙūötöre im Tēv.”—Sal. 73:28.

18. Kūö yòh öi öt pa-ekūö yěi fēkö inlahen ngam yamih ṙētak?

¹⁸ Lamöklōn ngam ‘tökô-en Tēv hēk tö-aṅ Tēv’ in ayī-ö, lökten öi heuveū-en la-al minë yamih kanihngen re ing manā-aṅ sakāmö. (1 Tös. 1:9) Tö-aṅ ön ngam Tēv hī hēk örheuheū anga-aṅ nö hayööken yip lamöklōn ò. In nuk misī ṙētak inrē anga-aṅ nö holṙen yik lamöklōnre hēk holṙen hī inrē anga-aṅ töngamuh. Röhten ön ngam inlahen hī öi la-al öp tökiröng kanihngen öp tö öl nö hěngheuh nö yih nö ing panam. Mihôiṅ pöri ayī-ö ṙātö-ellōnre tö hī öt hěngtak ip hē e pön in hī ang Yāvē. (Isa. 41:10) Ta-a chěi töi holtö: “nyanatlö öi ngö ṙô, Ngam Mā Tēv an hamòlṙen chu; ‘öt pa-ekūö chin min.’”—Hep. 13:5, 6.