1. Ke Psalm 18:46, David ekemen Jehovah odomo ye nso?

 IDU uwem ke ererimbot emi mme mfịna emi nnyịn mîkodorike enyịn ẹkemede ndinyan iso, ẹnam uwem enen̄ede ọsọn̄ nnyịn, mîdịghe ẹkpụhọde uwem nnyịn ofụri ofụri. Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke imekeme ndidọhọ Jehovah Abasi an̄wam nnyịn! Ke ibuotikọ emi ekebede, ẹma ẹti nnyịn ke Jehovah edi odu-uwem Abasi, ke enye onyụn̄ adada ke ikpat ndin̄wam nnyịn. Nte enye an̄wamde nnyịn esinam ikụt ke “Jehovah ododu uwem.” (Kot Psalm 18:46.) Edi ke David ama eketịn̄ ikọ oro ama, enye ama okot Abasi “Akwa Itiat mi.” Nso ikpanam enye emen Jehovah emi edide odu-uwem Abasi okodomo ye itiat emi mîdịghe odu-uwem n̄kpọ?

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme ntak emi Bible esikotde Jehovah itiat m̀mê akwa itiat, ye se enyịn̄ oro ekpepde nnyịn aban̄a enye. Iyeneme n̄ko nte ikemede ndida Jehovah nte Akwa Itiat nnyịn. Akpatre, iyeneme mme usụn̄ emi ikemede ndikpebe mme edu Jehovah emi ẹnamde enye ebiet akwa itiat.

SE INAMDE JEHOVAH EBIET ITIAT M̀MÊ AKWA ITIAT

3. Bible esiwak ndimen ikọ oro “itiat” m̀mê “akwa itiat” ndomo ye nso? (Se ndise .)

³ Bible esimen Jehovah odomo ye “itiat” m̀mê “akwa itiat” man ndusụk edu esie an̄wan̄a nnyịn. Esiwak ndikụt ikọ oro ke mme ufan̄ikọ emi ẹtorode enye nte Abasi emi mînyeneke mbiet. Deuteronomy 32:4 ke ẹbem iso ẹkot Jehovah “Akwa Itiat.” Hannah ọkọdọhọ ke akam esie ke “baba itiat ibietke Abasi nnyịn.” (1 Sam. 2:2) Habakkuk ọkọdọhọ ke Jehovah edi “Akwa Itiat” imọ. (Hab. 1:12) Andikewet Psalm 73 okokot Abasi “akwa itiat esịt mi.” (Ps. 73:26) Jehovah esikot idemesie akwa itiat. (Isa. 44:8) Ẹyak ineme edu ita emi ẹnamde Jehovah ebiet itiat m̀mê akwa itiat, ye nte ikemede ndida enye nte “Akwa Itiat nnyịn.”​—Deut. 32:31.

4. Didie ke Jehovah edi ebiet ubọhọ? (Psalm 94:22)

 ⁴ Jehovah edi ebiet ubọhọ. Edịm ekpedep, ofụm efịme ọkpọsọn̄, owo ekeme ndidụk abaitiat ndịbe n̄kpọ inamke enye. Ntre n̄ko ke Jehovah esikpeme nnyịn ima isobo mme mfịna emi ẹkemede ndida nnyịn ibuot. (Kot Psalm 94:22.) Enye isiyakke n̄kpọ anam nnyịn, isinyụn̄ iyakke se itịbede inọ nnyịn idahaemi ọnọ nnyịn nsinsi unan. Enye ọn̄wọn̄ọ ndinam se ikande oro, oro edi ke ini iso, imọ iyemen se ededi emi etịmerede nnyịn esịt m̀mê anamde ibọ ufen ifep ke nsinsi.​—Ezek. 34:25, 26.

5. Didie ke Jehovah ekeme ndidi akwa itiat ye Ebiet Ubọhọ nnyịn?

⁵ Usụn̄ kiet emi ikemede ndiyak Jehovah edi akwa itiat ye Ebiet Ubọhọ nnyịn edi nnyịn ndibọn̄ akam nnọ enye. Ima inam ntre, enye esinọ nnyịn “emem Abasi” emi esikpemede nnyịn esịt ye ekikere. (Phil. 4:6, 7) Kop mbụk Brọda Artem emi ẹkemụmde ẹkekọbi ke ntak emi enye okponode Jehovah. Ediwak ini emi ẹkesisiode enye ẹka ndifak mbụme, ete emi ekesibụpde enye mbụme ama esisuene enye onyụn̄ odomo ndisịn enye ndịk ke idem. Artem ọkọdọhọ ete: ‘Ini ekededi emi ete oro ọdọhọde ndikụt imọ, esịt ama esitịmede mi. N̄kesibọn̄ akam nnọ Jehovah kpukpru ini. N̄kesidọhọ enye anam esịt ana mi sụn̄ onyụn̄ ọnọ mi ọniọn̄. Ofụri n̄kari ete oro ikenyeneke ufọn. Jehovah ama an̄wam mi. Eketie nte mberi edem ke ata akamba itiat.’

6. Ntak emi ikemede ndiberi edem ke Jehovah kpukpru ini? (Isaiah 26:3, 4)

⁶ Jehovah edi se ẹberide edem. Enye etie nte akwa itiat emi mîsiwụhọkede ikpọn̄ itie esie. Jehovah ikaha n̄kpọ ikpọn̄ nnyịn. Imekeme ndibuọt idem ke enye sia enye edi “nsinsi Akwa Itiat.” (Kot Isaiah 26:3, 4.) Sia Jehovah mîkemeke ndikpa, enye oyodu ye nnyịn ke nsinsi anam kpukpru se enye ọkọn̄wọn̄ọde, okop mme akam nnyịn, onyụn̄ an̄wam nnyịn. Imekeme n̄ko ndiberi edem ke Jehovah sia enye isikpọn̄ke mbon emi ẹnamde n̄kpọ ẹnọ enye. (2 Sam. 22:26) Tutu amama, enye idifreke kpukpru se inamde inọ enye, idinyụn̄ itreke ndinọ nnyịn utịp.​—Heb. 6:10; 11:6.

7. Nso ufọn ke ididia ima iberi edem ke Jehovah? (Se ndise n̄ko.)

⁷ Ima iberi edem ke Jehovah ke ofụri esịt, ida enye nte Akwa Itiat nnyịn. Imenịm ke ikpokop uyo esie idem ke ini enen̄erede ọsọn̄ ndinam ntre, iyadia ufọn. (Isa. 48:17, 18) Ima ikụt nte enye an̄wamde nnyịn, iyenen̄ede ibuọt idem ye enye ndien oro ayanam inen̄ede iben̄e idem ndiyọ utọ mfịna emi Jehovah kpọt ekemede ndinyan̄a owo nsio. N̄kpọntịbe emi baba owo ndomokiet ke isọn̄ emi mîkemeke ndinyan̄a nnyịn nsio ama esịm nnyịn ke isiwak ndinen̄ede n̄kụt ke Jehovah ke ikpeberi edem. Brọda Vladimir ọdọhọ ete: “Ini n̄kodude ke ufọk-n̄kpọkọbi ke n̄kekpere Abasi n̄kan. Mma n̄kpep ndinen̄ede mbuọt idem ke Jehovah sia ekedi sụk ami, sụk idem, ikonyụn̄ inyeneke se n̄kemede ndinam mban̄a mfịna mi.”

8. (a) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Jehovah isikpụhọkede? (b) Nso ufọn ke ididia edieke idade Abasi nte Akwa Itiat nnyịn? (Psalm 62:6, 7)

⁸ Jehovah isikpụhọkede. Akwa itiat isikpụhọkede uduot. Ukem nte akwa itiat, Jehovah  osụk ededi utọ Abasi emi enye ekedide toto ke editọn̄ọ; ikpụhọkede edu esie ye se enye akaduakde ndinam. (Mal. 3:6) Ini Adam ye Eve ẹkesọn̄de ibuot ye enye ke In̄wan̄ Eden, Jehovah ikokpụhọkede se enye akaduakde ndinam nnọ mme owo. Apostle Paul ekewet ete ke Jehovah “ikemeke ndikan̄ idemesie.” Ntre ke onyụn̄ edi. (2 Tim. 2:13) Ikọ oro ọwọrọ ke ọkpọkọm nso itịbe, ọkpọkọm mme owo ẹnam nso, Jehovah idiforoke n̄kpọ en̄wen, enye oyosụk anam se enye akaduakde; ididọhọke ke idiọk edidi eti idahaemi, ke eti edinyụn̄ edi idiọk idahaemi. Sia Jehovah mîsikpụhọkede tutu amama, imọdiọn̄ọ ke enye ayan̄wam nnyịn ima inyene mfịna, imonyụn̄ inịm ke enye ayanam mme n̄kpọ emi enye ọkọn̄wọn̄ọde ke ini iso.​—Kot Psalm 62:6, 7.

9. Mbụk Sista Tatyana ekpep fi nso?

⁹ Ima isịn ofụri ekikere nnyịn ke utọ Owo emi Jehovah edide ye ke mme n̄kpọ emi enye ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ nnyịn ke ini iso, ida enye nte Akwa Itiat nnyịn. Ima inam ntre, mfịna ekpesịm nnyịn esịt ayana nnyịn sụn̄, nnyịn inyụn̄ isọn̄ọ ida ye enye. (Ps. 16:8) Ntre ke ekedi ye Sista Tatyana emi ẹkekọbide ẹtem ke ufọk ke ntak emi enye okponode Jehovah. Enye ọkọdọhọ ete: “Ekedi sụk ami, sụk idem. Ikememke inọ mi ke nsonso oro. Mma nsiwak ndifụhọ.” Edi enye ama ọtọn̄ọ ndikere mban̄a Jehovah ye mme n̄kpọ emi Jehovah aduakde ndinam, onyụn̄ okụt ke enen̄ede ọfọn iyọ se ikọwọrọde imọ. Oro ama anam esịt ana enye sụn̄ onyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem yak enye ọsọn̄ọ ada ye Abasi. Enye ọkọdọhọ ete: “Ke ama ekedin̄wan̄a mi se ikanamde mme n̄kpọ oro ẹtịbe ẹnọ mi, mma nditi ke ẹketịbe ke ntak Jehovah. Oro ama an̄wam mi ntre ndikere mban̄a idemmi.”

10. Didie ke Jehovah ekeme ndidi Akwa Itiat nnyịn idahaemi?

¹⁰ Ekpri ini ke iso, iyosobo ikpọ mfịna emi ẹdiyomde iberi edem ke Jehovah ikan nte inamde idahaemi. Ọfọn inen̄ede inịm idahaemi ke enye ayan̄wam nnyịn isọn̄ọ ida ye enye ọkpọkọm nso itịbe. Nso idin̄wam nnyịn inam oro? Kot mbụk ikọt Abasi ke Bible ye eke ikọt Abasi mfịn emi. Kụt nte Jehovah akadade mme edu esie emi ẹnamde enye ebiet akwa itiat an̄wam mmọ. Nen̄ede tie kere mme mbụk oro. Ama anam ntre, oro ekeme ndin̄wam fi ada Jehovah nte Akwa Itiat fo.

KPEBE MME EDU JEHOVAH EMI ẸNAMDE ENYE EBIET AKWA ITIAT

11. Nso inam iyom ndikpebe mme edu Jehovah emi ẹnamde enye ebiet akwa itiat? (Se n̄ko ekebe emi, “ Se Mme Brọda Emi Ẹdide N̄kparawa Ẹkpebierede Ndinam.”)

¹¹ Imeneme nsio nsio edu Jehovah emi ẹnamde enye ebiet akwa itiat. Idahaemi ẹyak ineme nte ikemede ndikpebe mmọ. Adan̄a nte inen̄erede ikpebe mme edu oro, ntre ke idinen̄ede ikeme ndisọn̄ọ nditọete idem. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama osio Simon, Cephas (emi ọwọrọde “Peter” ke usem Greek). Enyịn̄ oro ọwọrọ “Akamba Itiat.” (John 1:42) Oro okowụt ke Peter ọyọdọn̄ nditọete esịt onyụn̄ an̄wam mmọ ẹsọn̄ọ ẹsịne ke esop. Bible okot mbiowo  “mfụt akwa itiat.” Oro owụt nte mmọ ẹsikpemede nditọete ke esop. (Isa. 32:2) Edi kpukpru nnyịn ikpekpebe mme edu Jehovah emi ẹnamde enye ebiet akwa itiat, ofụri esop ẹdidia ufọn.​—Eph. 5:1.

12. Tịn̄ nsio nsio usụn̄ emi ikemede ndidi ebiet ubọhọ nnọ mbon en̄wen.

¹² Di ebiet ubọhọ. Ndusụk ini, n̄kpọ nte ekọn̄, ntịme ke obio, mîdịghe mmọn̄, ikan̄, m̀mê oyobio ndibiat n̄kpọ akpanam nditọete nnyịn ẹfehe ẹkpọn̄ ufọk, ekeme ndidi se ikabarede ata ata ebiet ubọhọ, imen mmọ isịn ke ufọk. Nte n̄kpọ ọdiọkde aka ke “mme akpatre usen” emi, nsio nsio n̄kpọ ẹyetịbe emi edidide se in̄wamde kiet eken. (2 Tim. 3:1) Imekeme n̄ko ndiwụt nditọete nnyịn ke imama mmọ inyụn̄ idọn̄ mmọ esịt. Usụn̄ kiet emi ikemede ndinam oro edi mmọ ẹma ẹdi Ufọkmbono Obio Ubọn̄, nnyịn itịn̄ ndinem ikọ ye mmọ inyụn̄ inam esop enenem. Ererimbot emi edi mûnamke nte ọmọn̄ akpa ukwe uwem udu, ima idụhe, editịmede esịt inyụn̄ idịghe ekpri. Ntre nditọete nnyịn ẹma ẹdi mbono esop, iyom mmọ ẹkụt ke imama mmọ, ke n̄kpọ idinamke mmọ, inyụn̄ inam enenem mmọ ke idem.

13. Didie ke mbiowo ẹkeme ndidi ebiet ubọhọ nnọ mbon en̄wen? (Se ndise n̄ko.)

¹³ Mbiowo ẹkeme ndidi ebiet ubọhọ nnọ nditọete emi mfịna etịmerede mmọ esịt m̀mê emi mmọn̄, ikan̄, m̀mê oyobio abiatde n̄kpọ mmọ. Ke utọ ini oro ye ke mme ini emi oyomde ẹsọsọp ẹmen owo ẹka ufọkibọk, mbiowo ẹsisọsọp ẹnam n̄kpọ man ẹkeme ndin̄wam nditọete mmọ. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹda Ikọ Abasi ẹsọn̄ọ nditọete mmọ idem ẹnyụn̄ ẹteme mmọ se ẹkpenamde. Nditọete ẹdima ndika mbịne ebiowo emi esinamde n̄kpọ m̀mê etịn̄de ikọ ye owo sụn̄sụn̄, enyene esịtmbọm, owo okponyụn̄ etịn̄ ikọ enye ama ndikpan̄ utọn̄. Utọ edu oro ayanam nditọete ẹkụt ke ẹkere ẹban̄a mmimọ, ndien ayafiak emem mmọ utom ndinam item ekededi  emi ebiowo adade Bible ọnọ mmọ.​—1 Thess. 2:7, 8, 11.

14. Didie ke ikeme ndiwụt ke imedi se ẹkemede ndiberi edem?

¹⁴ Di se ẹkemede ndiberi edem. Iyom mbon en̄wen ẹnịm ke imekeme ndin̄wam mmọ, akpan akpan ke ini mîmemke ye mmọ. (N̄ke 17:17) Ikpanam nso man idi se nditọete nnyịn ẹkemede ndiberi edem ntre? Imekeme ndidomo nte ikekeme ndikpebe Jehovah. Ke uwụtn̄kpọ, ima in̄wọn̄ọ ndinam n̄kpọ, nnyịn inam n̄kpọ oro, isinyụn̄ ika n̄kpọ ke ini. (Matt. 5:37) Imekeme n̄ko ndin̄wam mbon emi ẹyomde un̄wam. N̄kpọ en̄wen edi ke ẹkpenọ nnyịn utom ke esop ẹnyụn̄ ẹtịn̄ nte ikpanamde utom oro, ẹyak inam inyụn̄ ikụt ite ke imanam nte ẹkedọhọde.

15. Nso ufọn ke esop ẹsidia mbiowo ẹma ẹdi se ẹberide edem?

¹⁵ Mbiowo emi ẹkemede ndiberi edem ẹsinam ufọn ẹnọ esop. Didie? Mme asuanetop ẹkpediọn̄ọ ke imekeme ndikot mbiowo ini ekededi, utọ nte esenyịn otu an̄wautom mmọ, mmọ isinen̄ekede ifịna idem. Mmọ ẹkpediọn̄ọ n̄ko ke mbiowo ẹben̄e idem ndin̄wam mmimọ, oro esinam mmọ ẹkụt ke ẹnen̄ede ẹma mmimọ. Mbiowo ẹma ẹda Bible ye mme n̄wed esop Abasi ẹnọ  nditọete item utu ke ekikere idemmọ, oro esinam nditọete ẹnen̄ede ẹnịm ke mmọ ẹdi se iberide edem. Ebiowo mîmenke ikọ idịbi owo iketịn̄ inọ mbon en̄wen, okponyụn̄ ọdọhọ ke imọn̄ inam n̄kpọ enye onyụn̄ anam, nditọete ẹsikụt ntak ndinen̄ede mberi edem ke enye.

16. Ima inyene iwụk, didie ke ikeme ndinam idem nnyịn ye mbon en̄wen ufọn?

¹⁶ Nyene iwụk. Ima inyene iwụk, isinam nnennen n̄kpọ, inyụn̄ ida item Bible ibiere se inamde, iyedi eti uwụtn̄kpọ inọ mbon en̄wen. Nte inen̄erede ibuọt idem ye Abasi inyụn̄ inen̄erede idiọn̄ọ Ikọ Abasi, iyenen̄ede ida ikpat iba ke esop Abasi. Nnyịn idịghe mbon emi mîmụmke ibuot ke se ẹkpenamde; idịghe mbon emi ẹdide mfịn ẹdọhọ ntem, n̄kpọn̄ ẹditịn̄ n̄kpọ en̄wen; m̀mê mbon emi ererimbot ẹdade nsu emi mmọ ẹkpepde ye ekikere idemmọ ẹtụn usụn̄. (Eph. 4:14; Jas. 1:6-8) Nnyịn ndibuọt idem ke Jehovah nnyụn̄ nnịm ke enye ayanam mme n̄kpọ emi enye ọkọn̄wọn̄ọde isiyakke ibuot oyo nnyịn ima ikop idiọk mbụk. (Ps. 112:7, 8) Imonyụn̄ ikeme ndin̄wam mbon emi mfịna esịmde.​—1 Thess. 3:2, 3.

17. Nso isin̄wam mbiowo ẹn̄wam nditọete ẹkûkop ndịk ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Jehovah?

¹⁷ Mbiowo ẹnyene ndifara ke idem, ẹnyene eti ibuot, ẹnam n̄kpọ ke nde ke nde, inyụn̄ idịghe itụn. Irenowo emi ‘ẹsisọn̄ọ ẹmụm ikọ akpanikọ ẹkama.’ Oro anam mmọ ẹkeme ndin̄wam nditọete ẹkûkop ndịk ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Jehovah. (Titus 1:9; 1 Tim. 3:1-3) Mbiowo ndinịm nti uwụtn̄kpọ ndinyụn̄ nse mban̄a erọn̄ Abasi anam mmọ ẹn̄wam nditọete ẹsidụk mbono esop, ẹka ukwọrọikọ, ẹnyụn̄ ẹtie ke idemmọ ẹkpep Ikọ Abasi kpukpru ini. Mfịna emi esitịmerede owo esịt ama esịm nditọete, mbiowo ẹsiti mmọ ndiberi edem ke Jehovah nnyụn̄ nnen̄ede nsịn ekikere ke mme n̄kpọ emi Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinam.

18. Ntak emi iyomde nditoro Jehovah nnyụn̄ n̄ka iso nnen̄ede n̄kpere enye? (Se n̄ko ekebe emi, “ N̄kpọ Kiet Emi Ekemede Ndin̄wam Nnyịn Inen̄ede Ikpere Jehovah.”)

¹⁸ Ke ima ikeneme mme utịbe utịbe edu Jehovah ima, imekeme nditiene Edidem David ndọhọ ete: “Itoro enyene Jehovah Akwa Itiat mi.” (Ps. 144:1) Jehovah iditreke ndidi Abasi emi ikemede ndiberi edem. Toto ke emana tutu esịm ke usọn̄, imenyene ntak ndidọhọ ete: “Enye edi Akwa Itiat mi,” sia imenen̄ede inịm ke enye iditreke ndin̄wam nnyịn ika iso ikpere enye.​—Ps. 92:14, 15.