1. Joʼ naxye 2 Samuel 22:​47, Wy, rikʼin kʼaru kixjuntaaqʼeta laj David li Jehobʼa?

 WANK sut maare tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal li naxjal li qayuʼam. Kʼajoʼ naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq nokooruuk xtzʼaamankil re naq tooxtenqʼa! Saʼ li tzolom rubʼelaj, xqatzol naq li Jehobʼa aʼan li yoʼyokil Yos ut naq yoʼon wank re qatenqʼankil. Naq naqil li xtenqʼ, naqataw ru kʼaʼut laj David kixye naq «Yoʼyo li Qaawaʼ Dios» saʼ 2 Samuel 22:​47, Wy, (yaabʼasi). Taawil taqʼa. a Chirix chik aʼin, saʼ li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala laj David kixkʼabʼaʼi li Jehobʼa Linsaqonak. Kʼaʼut laj David kixjuntaqʼeeta li yoʼyokil Yos rikʼin jun li saqonak li moko wank ta xyuʼam?

2. Kʼaru tqatzol saʼ li tzolom aʼin?

² Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix kʼaʼut li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa chanchan jun li saqonak ut kʼaru naqatzol rikʼin li eetalil aʼin. Tqil ajwiʼ chanru tqabʼaanu re naq li Jehobʼa aʼanaq li Qasaqonak ut li tooruuq xbʼaanunkil re xkʼambʼal qe rikʼin li xnaʼlebʼ.

KʼAʼUT NAYEEMANK NAQ LI JEHOBʼA CHANCHAN JUN LI SAQONAK

3. Chanru naroksi li Santil Hu li aatin saqonak? (Chaawil li jalam u).

³ Li Santil Hu naxjuntaqʼeeta li Jehobʼa rikʼin jun li saqonak re naq tqataw ru wiibʼ oxibʼ li xnaʼlebʼ. Saʼ naabʼal li raqal re li Santil Hu, naq ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos nekeʼxkʼe xloqʼal xbʼaan li xnaʼlebʼ, nekeʼxye naq li Jehobʼa chanchan jun li saqonak. Saʼ Deuteronomio 32:4 natawmank xbʼeen sut naq li Jehobʼa aʼan li saqonak. Naq kitijok, li xʼAna kixye «maakʼaʼ junaq [ . . . ] saqoonak joʼ li qaYos» (1 Sam. 2:2). Laj Habacuc kixye naq li Jehobʼa aʼan li xsaqonak (Hab. 1:​12, TNM). Laj David kixye re li Yos «laaʼat li saqoonak» (Sal. 18:3). Ut li Jehobʼa kixkʼabʼaʼi ribʼ joʼ jun li Saqonak (Is. 44:​8, TNM). Tqatzʼil rix oxibʼ li naʼlebʼ li naxbʼaanu  naq li Jehobʼa chanchan jun li saqonak ut tqil kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq aʼanaq li Qasaqonak (Sal. 95:1).

4. Kʼaʼut naqaye naq li Jehobʼa nokooxkol naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal? (Salmo 94:22).

⁴ Li Jehobʼa nokooxkol naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal. Naq yook jun li nimla kaqsut-iqʼ, jun li qas qiitzʼin naru tixkol ribʼ rubʼel jun li ochoch pek. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank saʼ li qayuʼam, tooruuq xkolbʼal qibʼ rikʼin li Jehobʼa naq naqakʼul naabʼal li chʼaʼajkilal (yaabʼasi Salmo 94:22). Li Jehobʼa nokooxtenqʼa re xkolbʼal li qamiiwil rikʼin ut naxye naq li rahilal li naqakʼul anaqwan moko tooxtawasi ta chi junelik. Ut moko kaʼaj tawiʼ aʼin: naxyeechiʼi qe naq saʼ li kutan chalk re trisi chixjunil li rahilal malaj li naxkʼe xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool (Ezeq. 34:​25, 26).

5. Kʼaru tqabʼaanu re xkolbʼal qibʼ rikʼin li Jehobʼa?

⁵ Naqakol qibʼ rikʼin li Jehobʼa naq nokootijok. Naq naqabʼaanu, naqakʼul li xtuqtuukilal li Yos, li naxkol li qakʼaʼuxl ut li qachʼool (Filip. 4:​6, 7). Qilaq jun eetalil. Laj Artiom, aʼan jun li hermaan li kikʼeheʼk saʼ tzʼalam xbʼaan li xpaabʼal ut jun li winq kixmin ru naabʼal sut re naq t-aatinaq ut kixyal xsebʼesinkil. Aʼan naxye: «Rajlal naq nekeʼxmin wu chi aatinak nanumtaak linkʼaʼuxl. […] Joʼkan naq nintijok chiru li Yos re naq tixkʼe intuqtuukilal ut inchoxahil naʼlebʼ. Junelik xinwank chi tiik ru inchʼool chiru li Jehobʼa, maakʼaʼ naxye li kixbʼaanu li winq re insebʼesinkil […]. Nawil li Jehobʼa joʼ jun li tzʼak li nakolok we».

6. Kʼaʼut junelik naru tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa? (Isaías 26:​3, 4).

⁶ Li Jehobʼa tiik xchʼool. Joʼ jun li nimla pek malaj jun li tzuul li maajunwa naʼekʼank, li Jehobʼa junelik wank aran re qatenqʼankil. Naru naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin xbʼaan naq aʼan «tzʼaqal li Saqoonak» (yaabʼasi Isaías 26:​3, 4). Li Jehobʼa junelik tixbʼaanu li naxyeechiʼi, trabʼi li qatij ut tixkʼe qe li naʼajmank chiqu. Joʼkan ajwiʼ, naru tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin xbʼaan naq aʼan maajunwa naxkanabʼ li nekeʼkʼanjelak chiru (2 Sam. 22:26). Maajunwa tsachq saʼ xchʼool li naqabʼaanu saʼ li xkʼanjel ut junelik tooxqʼajkamu (Heb. 6:10; 11:6).

7. Kʼaru rusilal naqataw naq naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa? (Chaawil li jalam u).

⁷ Naqakʼutbʼesi ajwiʼ naq li Jehobʼa aʼan li Qasaqonak naq naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin. Chʼolchʼo chiqu naq wank rusilal xpaabʼankil li naxye usta jwal chʼaʼaj li yooko xnumsinkil (Is. 48:​17, 18). Naq naqil chanru nokooxtenqʼa, qʼaxal naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin ut kawresinbʼilo re xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal li inkʼaʼ tooruuq xkuybʼal wi maakʼaʼ raj li xtenqʼ li Yos qikʼin. Wank sut, maaʼani chik truuq qatenqʼankil saʼ junaq li chʼaʼajkilal abʼan naqil chanru li Jehobʼa junelik wank aran re qatenqʼankil. Laj Vladímir, jun li hermaan naxye: «Qʼaxal nachʼ xinwank rikʼin li Jehobʼa naq xinwank saʼ tzʼalam. Aran qʼaxal xinkʼojobʼ inchʼool rikʼin xbʼaan naq wankin injunes ut maakʼaʼ ninruuk xbʼaanunkil re xjalbʼal linwanjik».

8. a) Kʼaʼut tooruuq xyeebʼal naq li Jehobʼa inkʼaʼ najalaak? b) Kʼaru rusilal naqataw naq naqil li Jehobʼa joʼ li Qasaqonak? (Salmo 62:​6, 7).

⁸ Li Jehobʼa inkʼaʼ najalaak. Li Jehobʼa  chanchan jun li nimla pek malaj jun li nimla tzuul, li kaw xaqxo ut inkʼaʼ najalaak. Li xnaʼlebʼ ut li rajom inkʼaʼ ajwiʼ najalaak (Mal. 3:6). Li Jehobʼa inkʼaʼ kixjal li kiraj choʼq rehebʼ li kristiʼaan naq laj Adán ut li xʼEva keʼxqʼet ribʼ chiru. Li apóstol Pablo kixye naq li Jehobʼa «inkʼaʼ naxqʼet ribʼ chiru li raatin» (2 Tim. 2:13). Li naʼlebʼ aʼin naraj xyeebʼal naq maakʼaʼ naxye li teʼxbʼaanu li junchʼol, li Jehobʼa inkʼaʼ tjalaaq, inkʼaʼ tixjal li rajom ut li xchaqʼrabʼ. Xnawbʼal chixjunil aʼin, naxbʼaanu naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal ut chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa tixbʼaanu li kixyeechiʼi qe (yaabʼasi Salmo 62:​7, 8).

9. Kʼaru nakaatzol rikʼin li kixkʼul li xTatiana?

⁹ Jun chik li naʼlebʼ li tooxtenqʼa chi rilbʼal li Jehobʼa joʼ jun li saqonak aʼan naq junelik tqajultika li xnaʼlebʼ ut li rajom choʼq re li Ruuchichʼochʼ ut ebʼ li poyanam. Aʼin truuq qatenqʼankil re naq inkʼaʼ tnumtaaq qakʼaʼuxl naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (Sal. 16:8). Aʼin kitenqʼank re li xTatiana, jun li hermaan li kikʼeheʼk chi preexil saʼ rochoch xbʼaan li xpaabʼal. Aʼan naxye: «Xeʼxmin wu re naq tinkanaaq injunes saʼ wochoch. [ . . . ] Kʼajoʼ kichʼaʼajkoʼk chiwu saʼ xtiklajik ut naabʼal sut kirahoʼk inchʼool». Moqon, kiʼok chi naʼlebʼak chirix li Jehobʼa ut li rajom ut kixkʼe reetal naq jwal aajel ru naq tixkuy xnumsinkil li chʼaʼajkilal. Aʼin kixbʼaanu naq inkʼaʼ tnumtaaq xkʼaʼuxl ut kixkʼe xmetzʼew re naq maajunwa tixtzʼeqtaana li Jehobʼa. Aʼan kixye: «Chi joʼkan xinruuk xjultikankil naq wankin aran xbʼaan naq ninra li Jehobʼa ut nawaj xbʼaanunkil li nawulak chiru. Aʼin kitenqʼank we re naq inkʼaʼ tinkʼe inchʼool kaʼajwiʼ chiwix».

10. Kʼaru taabʼaanu anaqwan re naq li Jehobʼa aʼanaq Laasaqonak?

¹⁰ Chi seebʼ qʼaxal chʼaʼaj li tqanumsi ut aajel ru naq qʼaxal tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa. Joʼkan naq anaqwan aajel ru naq tchʼolaaq chiqu naq li Jehobʼa tixkʼe qe li naʼajmank re naq tqakuy xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal ut naq maajunwa tqatzʼeqtaana. Tooruuq xbʼaanunkil aʼin, wi tqayaabʼasi ebʼ li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu ut resil xyuʼam ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa saʼebʼ li qakutan. Xnaʼlebʼankil rix ut xkʼebʼal reetal chanru li Jehobʼa kiwank joʼ jun li saqonak choʼq rehebʼ laj kʼanjel chiru, tooxtenqʼa re naq li Jehobʼa aʼanaq li Qasaqonak.

QAKʼAMAQ QE RIKʼIN LI XNAʼLEBʼ LI JEHOBʼA

11. Kʼaʼut wank rusilal naq tqakʼam qe rikʼin li xnaʼlebʼ li Jehobʼa? (Chaawil li kaaxukuut « Li teʼruuq xbʼaanunkil ebʼ li hermaan li saajebʼ»).

¹¹ Ak xqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naxbʼaanu naq li Jehobʼa twanq joʼ jun li saqonak. Anaqwan tqil chanru tooruuq xyuʼaminkil li naʼlebʼ aʼin. Wi naqakʼe qachʼool chi xkʼambʼal qe rikʼin li Jehobʼa, tooruuq xtenqʼankilebʼ li hermaan saʼ li qachʼuut. Jun eetalil, li Jesús kixkʼe re laj Simón li kʼabʼaʼej Cefas (chi jalbʼil ru li kʼabʼaʼej aʼin aʼan Pedro ut naraj xyeebʼal jun «peraas li pek») (Juan 1:42). Chi joʼkan, kixkʼutbʼesi naq laj Pedro tixwaklesi xchʼool li chʼuut ut tixtenqʼahebʼ  re naq kaw xaqxoqebʼ. Li Santil Hu naxye naq ebʼ li cheekel winq chanchanebʼ «jun nimla saqoonak» li naxkolebʼ li hermaan re li chʼuut (Is. 32:2). Chʼolchʼo naq chiqajunilo tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin li xnaʼlebʼ li Jehobʼa ut wank joʼ jun li saqonak, li naxbʼaanu naq kaw xaqxooq li chʼuut (Efes. 5:1).

12. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xtenqʼankilebʼ li hermaan?

¹² Tenqʼahebʼ li hermaan naq nekeʼxkʼul li rahilal. Naq ebʼ li hermaan nekeʼxkʼul rahilal xbʼaan jun li kaqsut-iqʼ, li mululij ibʼ malaj li yalok u, naru naqayeechiʼi li qochoch re naq teʼkanaaq qikʼin. Saʼ li rosoʼjikebʼ li kutan aʼin, bʼarwiʼ yook chi numtaak li maaʼusilal, wank naabʼal li hoonal re xtenqʼankilebʼ li hermaan (2 Tim. 3:1). Jun chik li naʼlebʼ bʼarwiʼ naru tqakʼutbʼesi naq ebʼ li hermaan teʼruuq xkolbʼal ribʼebʼ qikʼin aʼan naq naqakawresi xchʼoolebʼ ut li xpaabʼal. Jun eetalil, naru naqakʼul chiʼus ebʼ li hermaan li nekeʼwulak saʼ li chʼutam ut chi joʼkan sa teʼrekʼa ribʼebʼ ut tkʼutbʼesimanq naq naqara qibʼ. Saʼebʼ li qakutan, ebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼutbʼesi naq inkʼaʼ nekeʼxra ribʼ ut nekeʼxrahobʼtesi ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ. Joʼkan naq, naq ebʼ li hermaan nekeʼchalk saʼ li chʼutam naqaj naq sa teʼrekʼa ribʼebʼ.

13. Kʼaru teʼruuq xbʼaanunkil ebʼ li cheekel winq re xtenqʼankilebʼ li hermaan? (Chaawil li jalam u).

¹³ Ebʼ li cheekel winq nekeʼxtenqʼa ebʼ li hermaan naq nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal. Joʼ eetalil, naq nakʼulmank junaq li rahilal xbʼaan jun li kaqsut-iqʼ malaj jun li naʼlebʼ re bʼaneʼk, saʼ junpaat nekeʼxkʼubʼ ribʼ re xtenqʼankilebʼ ut nekeʼxwaklesi xchʼoolebʼ rikʼin li Santil Hu. Ebʼ li hermaan sa nekeʼrekʼa ribʼ xpatzʼbʼal xtenqʼ rikʼin jun li cheekel winq li naʼaatinak saʼ tuulanil, naxkʼe xchʼool chi abʼink ut naxtaw ru li nekeʼrekʼa. Ebʼ li naʼlebʼ aʼin naxbʼaanu naq ebʼ li hermaan inkʼaʼ teʼchʼaʼajkoʼq chiru xkʼulubʼankil junaq li naʼlebʼ li nekeʼyeeheʼk re xbʼaan jun li cheekel winq (1 Tes. 2:​7, 8, 11).

14. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq paabʼajel li naqaye ut li naqabʼaanu?

 ¹⁴ Paabʼajelaq li taaye ut li taabʼaanu. Chiqajunilo naqaj naq ebʼ li junchʼol teʼxkʼojobʼ xchʼool qikʼin naq nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (Prov. 17:17). Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq ebʼ li junchʼol teʼxkʼojobʼ xchʼool qikʼin? Xyalbʼal qaqʼe re xkʼambʼal qe rikʼin li xnaʼlebʼ li Jehobʼa, joʼ xbʼaanunkil li xqaye ut naq inkʼaʼ toobʼayq chi wulak (Mat. 5:37). Tooruuq ajwiʼ xtenqʼankilebʼ li wankebʼ saʼ rajbʼal ru. Joʼkan ajwiʼ, wi nekeʼxkʼe qe jun li kʼanjel, qayalaq qaqʼe chi xbʼaanunkil joʼ xyeeheʼk qe naq tqabʼaanu.

15. Kʼaru rusilal naxtaw li chʼuut wi ebʼ li cheekel winq paabʼajel li nekeʼxye ut li nekeʼxbʼaanu?

¹⁵ Naabʼal rusilal naxtaw li chʼuut naq ebʼ li cheekel winq paabʼajel li nekeʼxye ut li nekeʼxbʼaanu. Joʼ eetalil, naq ebʼ li hermaan nekeʼxnaw naq nekeʼruuk xbʼoqbʼal ebʼ li cheekel winq naq nekeʼxnumsi junaq li chʼaʼajkilal, inkʼaʼ nekeʼnumtaak xkʼaʼuxl. Naq ebʼ li cheekel winq yoʼon wankebʼ re tenqʼank, ebʼ li hermaan sa nekeʼrekʼa ribʼebʼ. Naq ebʼ li cheekel winq nekeʼroksi li Santil Hu ut ebʼ li qatasal hu re kʼehok naʼlebʼ ut inkʼaʼ nekeʼxye li nekeʼxkʼoxla, ebʼ li hermaan nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼinebʼ. Naq ebʼ li cheekel winq inkʼaʼ nekeʼxye  rehebʼ li junchʼol li xeʼyeeheʼk re ut nekeʼxbʼaanu li nekeʼxyeechiʼi, ebʼ li hermaan ajwiʼ nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼinebʼ.

16. Kʼaru rusilal naqataw naq naqabʼi li naxye li Jehobʼa ut kʼaru rusilal nekeʼxtaw ebʼ li junchʼol xbʼaan aʼin?

¹⁶ Junelik tat-abʼinq chiru li Jehobʼa. Tqakʼe jun chaabʼil eetalil rehebʼ li junchʼol wi naqakʼe qachʼool chi xpaabʼankil li Jehobʼa ut li naxye li Santil Hu naq naqasikʼ kʼaru xbʼaanunkil. Naq naqatzol li Santil Hu ut naqakawresi li qapaabʼal tiik ru qachʼool chiru li Jehobʼa ut li xchaqʼrabʼ. Joʼkan ajwiʼ, naqakʼulubʼa naq li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ inkʼaʼ naxchap ribʼ rikʼin chanru nakʼoxlak li Jehobʼa ut inkʼaʼ naqakanabʼ naq li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ tooxbʼeresi (Efes. 4:14; Sant. 1:​6-8). Li qapaabʼal chirix li Jehobʼa ut li xyeechiʼom, naxkʼe qatuqtuukilal naq naqabʼi ebʼ li chʼaʼajkilal (Sal. 112:​7, 8). Ut tooruuq ajwiʼ xtenqʼankilebʼ li junchʼol naq nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (1 Tes. 3:​2, 3).

17. Kʼaru ttenqʼanq rehebʼ li cheekel winq re naq kaw xaqxooq li chʼuut?

¹⁷ Ebʼ li cheekel winq tento teʼxnaw xbʼeresinkil chixjunil li teʼxbʼaanu, teʼkʼoxlaq chiʼus, tustuuq ru teʼnaʼlebʼaq ut moko kawaqebʼ ta xjolom. Naq ebʼ li cheekel winq nekeʼxchap ribʼ «chi kaw rikʼin li raatin li Yos» nekeʼxbʼaanu naq kaw xaqxooq li chʼuut ut nekeʼxwaklesi xchʼool ebʼ li hermaan (Tito 1:9; 1 Tim. 3:​1-3). Naq nekeʼxkʼe jun chaabʼil eetalil ut nekeʼxkʼaakʼale ebʼ li hermaan, nekeʼxtenqʼahebʼ re naq maajunwa teʼxkanabʼ li chʼutam, li puktesink ut li tzolok saʼ junesal. Ut naq ebʼ li hermaan nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal li naxbʼaanu naq tnumtaaq xkʼaʼuxebʼ, ebʼ li cheekel winq nekeʼxtenqʼahebʼ re naq teʼxjultika li Jehobʼa ut li xyeechiʼom.

18. Kʼaʼut naqaj xkʼebʼal xloqʼal li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa ut jilok chixkʼatq? (Chaawil li kaaxukuut « Jun li naʼlebʼ re nachʼok chixkʼatq li Jehobʼa»).

¹⁸ Naq ak xqatzʼil rix li xchaabʼil naʼlebʼ li Jehobʼa, naqekʼa qibʼ joʼ laj David naq kixye: «Usilaatinanbʼil taxaq li Qaawaʼ linsaqoonak» (Sal. 144:1). Junelik tooruuq xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa. Usta ak cheeko chik, kʼojkʼo qachʼool naq li Jehobʼa tooxtenqʼa re naq junelik toowanq chixkʼatq. Chi joʼkan, chi chʼolchʼo ru tooruuq xyeebʼal: «Aʼan linsaqoonak» (Sal. 92:​15, 16).