1. Mutindu Nkunga 18:46 memonisa yau, Davidi mefuanikisa Yehova na nini?

 BETO kena zinga na ntangu yina mambu ya mpasi lenda kumina beto na kintulumukina to ata mpe kusoba luzingu na beto. Beto kele na butondi mingi samu beto lenda tudila Yehova Nzambi ntima samu na kubaka lusadusu! Na disolo lutaka, babambulaka beto ti Yehova kele Nzambi ya moyo mpe yandi kevuandaka ntangu nionso pene samu na kusadisa beto. Ntangu beto mebaka lusadusu na yandi, yakendimisaka beto ti ‘Yehova kele na luzingu!’ (Tanga Nkunga 18:46.) Nzokande, na manima ya kutuba ti Nzambi vuandaka na luzingu, Davidi fuanikisaka Nzambi na kima mosi yina kele na luzingu ve. Davidi bokidilaka Yehova ‘Dibanga na munu.’ Yinki yandi zolaka tuba?

2. Samu na yinki beto fueti sosa kuzaba mfunu yina Davidi bokidilaka Yehova ‘Dibanga na munu’?

² Na disolo yayi, beto ketubila samu na yinki bamekokanisa Yehova na dibanga mpe yinki kifuani yango kena kulonga beto samu na yandi. Beto kelonguka diaka mutindu beto lenda banda kutadila yandi lokola Dibanga na beto. Na nsuka beto kelonguka mutindu beto lenda landa bikadulu ya Yehova.

NA YINKI MUTINDU YEHOVA KELE LOKOLA DIBANGA?

3. Yinki mutindu Biblia kesadilaka mbala mingi mpova ‘dibanga’? (Tala kuvertire.)

³ Biblia kena kukokanisa Yehova na ‘dibanga’ samu na kusadisa beto beto bakusa bikadulu na yandi. Mbala mingi ntangu bisadi ya Yehova kepesaka Nzambi lokumu samu na bikadulu na yandi ya kukamua, Biblia kemonisaka yandi lokola dibanga. Kisika ya ntete yina bamekokanisa Yehova na ‘Dibanga’ kele na Kulonga 32:4. Na kisambu mosi, Ana tubaka ‘yakele ve na dibanga lokola Nzambi na beto.’ (1 Sam. 2:2) Habakuki bokidilaka Yehova ‘Dibanga na munu.’ (Hab. 1:12) Nsoniki ya Nkunga 73 bokidilaka Nzambi ‘dibanga ya ntima na munu.’ (Nk. 73:26) Mpe ata Yehova yandi mosi kekukikokanisaka na dibanga. (Yez. 44:8) Beto tubila bikadulu tatu yina kesalaka ti Yehova vuanda lokola dibanga mpe beto longuka mutindu beto lenda sala ti yandi kuma lokola ‘Dibanga na beto.’​—Kul. 32:31.

4. Na yinki mutindu Yehova kele kisika ya kutinina? (Nkunga 94:22)

 ⁴ Yehova kele kisika ya kutinina. Mutindu kaka dibanga ya nene lenda vuanda kisika ya kusuamina mupepe ya ngolo samu na muntu, Yehova ketaninaka beto na bantangu ya mpasi ya luzingu na beto. (Tanga Nkunga 94:22.) Yandi kesadisaka beto beto tanina nguizani na beto na yandi mpe yandi kendimisaka beto ti diambu mosi ve ya mpasi yina beto kena kukutana na yau bubu yayi lenda tatamana kuniokola beto samu na mvimbamvimba. Mpe yandi melaka diaka ti na bilumbu kena kuiza yandi kekatula diambu nionso yina kekatulaka kiyenge mpe lutanunu na beto.​—Ezek. 34:25, 26.

5. Yinki mutindu Yehova lenda kuma kisika na beto ya kutinina?

⁵ Mosi ya mutindu yina beto lenda kuenda na Yehova samu na kubaka lutanunu kele na kusambilaka yandi. Ntangu beto kesambilaka Yehova, yandi kepesaka beto ‘kiyenge ya Nzambi’ yina ketaninaka ntima mpe makanisi na beto. (Bafil. 4:6, 7) Beto tadila disolo ya Artem, mpangi mosi ya bakala yina kotaka na buloko samu na kiminu na yandi. Ntangu yandi vuandaka na buloko, muntu yina vuandaka sala baankete vuandaka yuvusa yandi biuvu mbala na mbala, yandi vuandaka tula yandi mbamba mpe yandi vuandaka fuisa yandi nsoni. Artem tubaka, “Mbala nionso yina muntu yango vuandaka yuvusa munu biuvu, munu vuandaka kukitungisa. . . . Munu vuandaka sambila Yehova ntangu nionso. Munu vuandaka lomba yandi kiyenge ya ntima mpe nduenga, atako muntu yango vuandaka niokola munu munu taninaka kiyenge na munu. . . . Na lusadusu ya Yehova, yavuandaka lokola munu telemaka na manima ya kibaka mosi ya dibanga.”

6. Samu na yinki beto lenda tudila Yehova ntima ntangu nionso? (Yezaya 26:3, 4)

⁶ Yehova kele ya kukuikama mpe yandi kebika beto ata fioti ve. Lokola dibanga yina keninganaka ve, Yehova kevuandaka ntangu nionso vana samu na beto. Beto lenda tudila yandi ntima samu yandi kele ‘dibanga ya mvula na mvula.’ (Tanga Yezaya 26:3, 4.) Yandi kevuanda ntangu nionso na luzingu samu na kukokisa bansilulu na yandi, samu na kuwa bisambu na beto, mpe samu na kupesa beto lusadusu yina beto kele na yau nsatu. Beto lenda tudila diaka Yehova ntima samu yandi kevuandaka ya kukuikama na bantu yina kesadilaka yandi. (2 Sam. 22:26) Yandi kezimbakana ata fioti ve mambu yina beto kesalaka, mpe yandi kepesa beto n’sendo ntangu nionso.​—Baeb. 6:10; 11:6.

7. Yinki beto kebakusaka kana beto metudila Yehova ntima? (Tala diaka foto.)

⁷ Beto kesalaka ti Yehova kuma Dibanga na beto ntangu beto ketudilaka yandi ntima na beto ya mvimba. Beto ketulaka ntima ti kuzitisa yandi ata na bantangu ya mpasi, kenatina beto mambote. (Yez. 48:17, 18) Ntangu nionso yina beto kemonaka ti Yehova mesadisa beto, beto ketudilaka yandi diaka ntima mingi kuluta. Beto kekumaka na kivuvu ti kaka Yehova kele na dikoki ya kusadisa beto beto kanga ntima na konso nzomono ata yakele mpasi yinki mutindu. Mbala mingi na mambu yina kevuadaka ata na muntu mosi ve yina beto lenda lomba lusadusu, beto kezabaka ti beto lenda tudila Yehova ntima ntangu nionso. Vladimir metuba, “Ntangu yina munu melutisa na buloko vuandaka ntangu yina meluta mbote na nguizani na munu na Nzambi. Munu longukaka kutudila Yehova ntima samu munu vuandaka kaka munu mosi, mpe yandi vuandaka kaka muntu mosi yina vuandaka na dikoki ya kusadisa munu samu munu kangila yau ntima.”

8. (a) Samu na yinki beto lenda tuba ti Yehova kesobaka ve? (b) Yinki mambote beto kebakaka kana beto kena kukumisa Nzambi lokola Dibanga na beto? (Nkunga 62:6, 7)

 ⁸ Yehova kesobaka ve. Yehova kele lokola dibanga mosi ya nene, to mongo yina kebikanaka kaka mutindu yakele. Kimuntu mpe lukanu na yandi kesobaka ata fioti ve. (Mal. 3:6) Ntangu Adamu mpe Eva tombokilaka Yehova, yandi sobaka ve lukanu na yandi samu na bantu. Mutindu ntumua Paulo sonikaka, Yehova ‘lenda kukiwangana ve.’ (2 Tim. 2:13) Yazola monisa ti yavuanda yinki mambu mesalama to yinki bantu yankaka mesala, Yehova lenda soba ve bikadulu, bansiku, to bansikudukusu na yandi. Lokola Yehova kesobaka ve, beto mezaba ti yandi kesadisa beto na bantangu ya mpasi mpe yandi kekokisa bansilulu na yandi ya bilumbu kena kuiza.​—Tanga Nkunga 62:6, 7.

9. Yinki dilongi nge mebaka na disolo ya Tatyana?

⁹ Kana beto kena kuyindula na mpinda na zulu ya bikadulu mpe lukanu ya Yehova samu na ntoto mpe samu na bantu, yalenda sadisa beto beto sala ti yandi kuma Dibanga na beto. Kusala mutindu yina kesadisa beto beto tanina kiyenge mpe beto bikana ya kukuikama na yandi ntangu beto kena kukutana na bampasi. (Nk. 16:8) Diambu yango monanaka kedika na mpangi mosi ya nketo na nkumbu ya Tatyana. Samu na kiminu na yandi, batulaka yandi na yinzo mosi yina bavuandaka sunga yandi. Yandi tubaka “Munu vuandaka kaka munu mosi, yavuandaka mpasi mpenza na ebandeli. Mbala mingi munu vuandaka lemba nzutu.” Kasi na manima, yandi bandaka kuyindula na mpinda na zulu ya Yehova mpe lukanu na yandi samu na bantu, mpe yandi bakusaka samu na yinki yavuandaka na mfunu samu na yandi na kukanga ntima na bampasi yango. Yau sadisaka yandi yandi baka kiyenge mpe yapesaka yandi ngolo samu na kubikana ya kukuikama. Yandi tubaka: “Kuzaba mfunu yina mambu yango kuminaka munu, sadisaka munu munu bika zimbakana ti yakele samu na Yehova nde munu kutanaka na mambu yango.”

10. Yinki mutindu Yehova lenda vuanda Dibanga na beto banda bubu yayi?

¹⁰ Ntama mingi ve, beto kekutana na mambu ya mpasi mingi mpenza, mpe yakelomba beto tudila Yehova ntima mingi kuluta mutindu beto kesalaka yau. Yayi nde ntangu beto fueti kumisa kiminu na beto ngolo na Yehova mpe kukindimisa mpenza ti yandi kesadisa beto beto bikana ya kukuikama na yandi na konso diambu. Yinki mutindu beto lenda sala yau? Tangaka masolo ya Biblia mpe masolo ya bisadi ya Yehova ya ntangu na beto. Mona mutindu Nzambi sadisaka bisadi na yandi. Kanisa na mpinda na zulu ya masolo yango. Kusala mutindu yina lenda sadisa nge nge kumisa Yehova Dibanga na nge.

LANDA KIFUANI YA BIKADULU YA YEHOVA

11. Samu na yinki beto fueti landa kifuani ya bikadulu ya Yehova? (Tala diaka ankadre “ Lukanu mosi samu na bampangi ya babakala yina kele bantuenia.”)

¹¹ Beto melonguka bikadulu ya Yehova yina kesalaka ti yandi vuanda lokola dibanga samu na beto. Ntangu yayi beto longuka mutindu beto lenda landa kifuani ya bikadulu yango. Kana beto kena kusosa kusala ngolo samu na kulanda bikadulu ya Yehova, beto lenda kindisa bampangi na beto na kimvuka. Na kifuani, Yesu pesaka Simoni nkumbu  ya Sefasi (yina mebangulua na “Piere”), yina zola monisa “Kitini ya Dibanga.” (Yoa. 1:42) Yazolaka monisa ti Petelo kebomba bantu yankaka na kimvuka mpe yandi kekindisa kiminu na bau. Bametubila kimvuka ya bankulutu lokola ‘kinsisikila ya dibanga ya nene.’ Yakena kumonisa mutindu baketaninaka bampangi na kimvuka. (Yez. 32:2) Ya kedika, kimvuka kebakaka mambote ntangu bampangi nionso ya babakala mpe ya banketo kena kulanda kifuani ya bikadulu ya Yehova.​—Baef. 5:1.

12. Tubila mitindu beto lenda vuanda kisika ya kutinina samu na bantu yankaka.

¹² Vuanda kisika ya kutinina samu na bampangi na nge. Ntangu bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo mezimbisa bima to mebika bayinzo na bau samu na kivonza mosi yina kebimaka yau mosi, to samu na bamvita, beto fueti yamba bau na bayinzo na beto. Lokola mambu na “bilumbu ya nsuka” kena kubeba kuluta, kondua ntembe beto kevuanda na maluaku ya kupesa bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo bima yina bakele na yau nsatu. (2 Tim. 3:1) Beto lenda pesa diaka bampangi na beto lusadusu ya makanisi mpe ya kimpeve. Mutindu mosi ya kusala yau kele, kusololaka na bau ntangu bamekuiza na balukutakanu mpe kubomba bau. Beto kezolaka ti kimvuka vuanda kisika mosi ya kiyenge mpe ya kukindisa. Bantu mingi bubu yayi kesadilaka bantu yankaka mambu na nganzi. Yau lenda sala ti bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo kukitungisa mpenza mpe bakukimona ti bakezolaka bau ve. Na yau kana bampangi na beto mekuiza na balukutakanu, beto kezolaka kusala nionso yina beto lenda samu na kukindisa bau mpe kumonisa bau ti beto kezolaka bau.

13. Yinki mutindu bankulutu lenda sadisa bantu yankaka babaka lusadusu na bantangu ya mpasi? (Tala diaka foto.)

¹³ Bankulutu lenda bomba bampangi na bau ntangu bakena kukutana na mambu ya mutindu na mutindu. Bankulutu kebakaka bankubukulu na nsualu samu na kusadisa bampangi ntangu bamekutana na kisumbula yina kebimaka yau mosi, to bakele na nsatu ya lusadusu ya munganga ya nsualu.  Bakepesaka diaka lusadusu ya kimpeve. Bampangi kekukitungisa ve samu na kulomba nkulutu lusadusu kana bamezaba ti nkulutu yango ketubila bau na kimpombo, yandi kekuwa bau, mpe yandi kesosa kubakusa mutindu bakena kukimona. Bikadulu yango kesadisaka bantu yankaka bakukimona ti bakezolaka bau; na yau, yakevuanda pete samu na bau na kusadila konso lutuadusu ya Biblia yina nkulutu lenda pesa.​—1 Bate. 2:7, 8, 11.

14. Yinki mutindu beto lenda monisa ti beto kele bantu yina balenda tudila ntima?

¹⁴ Vuanda muntu yina balenda tudila ntima. Beto kezolaka ti bantu yankaka tudila beto ntima, mingimingi na bantangu ya mpasi. (Bing. 17:17) Yinki beto lenda sala samu bantu yankaka tudila beto ntima? Beto lenda sala bangolo samu na kumonisaka ntangu nionso bikadulu ya Nzambi. Na kifuani, na kukokisaka bansilulu na beto mpe na kusalaka nionso samu na kuzitisaka ntangu. (Mat. 5:37) Beto lenda pesa diaka muntu lusadusu ya mfunu kana yandi kele na nsatu na yau. Diaka, beto fueti kukindimisa ti beto kekokisaka biyekua na beto na kimvuka na kuzitisaka malako yina beto kebakaka.

15. Yinki mutindu bampangi ya kimvuka kebakaka mambote kana bankulutu kele bantu yina balenda tudila ntima?

¹⁵ Yinki mambote bampangi ya kimvuka kebakaka kana bakele na bankulutu yina balenda tudila ntima? Kana bampangi mezaba ti balenda bokila bankulutu konso ntangu yina bakele na nsatu ya lusadusu na bau, yakesadisaka bau bakukitungisa mingi ve. Bampangi kekukimonaka ti bakezolaka bau kana bankulutu kevuandaka ntangu nionso pene ya kusadisa bau. Mpe ntangu malongi ya bankulutu kena kukatuka na Biblia mpe na mikanda ya nanga ya kukuikama mpe ya mayele na kisika  yakatuka na makanisi na bau mosi, bampangi na bau Baklisto ketudilaka bau ntima. Bampangi ketulaka diaka ntima na bankulutu yina ketubilaka ve bantu yankaka mambu yina metala kaka bau mosi, kelundaka mambu ya kinsueki, mpe kekokisaka bansilulu na bau.

16. Yinki mutindu beto mosi mpe bantu yankaka kebakaka mambote ntangu beto kena kusala mambu yina Yehova metuba ti yakele mbote?

¹⁶ Salaka ntangu nionso mambu yina Yehova kena kutuba ti yakele mbote. Kana beto kena kuzitisa Yehova na mambu nionso mpe kana beto kena kubaka banzengolo yina mesimbama na Biblia, beto kevuanda na bupusi ya mbote samu na bantu yankaka. Kana beto kena kulonguka Mpova ya Nzambi mpe beto kena kukumisa kiminu na beto ngolo na Yehova, beto kevuanda ya kukuikama na yandi mpe na bansikudukusu na yandi. Beto kebakusa malongi mpe makanisi ya luvunu yina kele ve na nguizani na makanisi ya Yehova, mpe yakevuanda ve na bupusi na zulu na beto. (Baef. 4:14; Yak. 1:6-8) Kiminu na beto na Yehova mpe na bansilulu na yandi kesadisaka beto beto tanina kiyenge na beto ntangu beto mebaka bansangu ya yimbi. (Nk. 112:7, 8) Beto kevuandaka diaka na dikoki ya kusadisa bantu yankaka yina mbala yankaka kena kukutana na mambu ya mpasi.​—1 Bate. 3:2, 3.

17. Yinki kesadisa bankulutu na kuvuanda na bupusi ya mbote na bantu yankaka?

¹⁷ Bankulutu fueti vuanda ve bantu yina kelutisaka ndilu na bikadulu na bau, bafueti vuanda bantu ya makanisi ya mbote, bantu ya mulongo mpe ya mambu ngolo ve. Babakala yango kesadisaka bantu yankaka samu bavuanda na kiyenge mpe bavuanda na kiminu ya ngolo na Yehova. Mpe bakekindisaka kimvuka na ‘kukangamaka ngolo na mpova ya kukuikama.’ (Tito 1:9; 1 Tim. 3:1-3) Na nzila ya kifuani mpe kisalu na bau ya kutanina mameme, bankulutu kesadisaka mameme samu bakutakanaka ntangu nionso na balukutakanu, basamunaka ntangu nionso, mpe basalaka ndongokolo na bau mosi. Ntangu bampangi kena kukutana na mambu ya mpasi yina kena kutungisa bau, bankulutu kebambulaka bau batudila Yehova ntima mpe batula makanisi na bansilulu na yandi.

18. Samu na yinki beto fueti pesa Yehova lokumu mpe kupusana penepene na yandi kuluta mutindu beto kesalaka yau? (Tala diaka ankadre “ Mutindu ya kupusana diaka penepene ya Yehova.”)

¹⁸ Na manima ya kutadila bikadulu ya kitoko ya Yehova, beto lenda tuba lokola ntinu Davidi: ‘Bika Yehova, Dibanga na munu, baka lokumu.’ (Nk. 144:1) Beto lenda tudila Yehova ntima ntangu nionso. Ata kana beto mepusana na bamvula, beto lenda tula ntima ti yandi ketatamana kusadisa beto beto bikana penepene na yandi, mpe beto lenda tuba: ‘Yandi kele Dibanga na munu.’​—Nk. 92:14, 15.