1. Le mungya Ñimbo ya Mitōto 18:​46, Davida wādingakenye Yehova na bika?

 TUDI mu ntanda mubwanya kulupuka makambakano mu kitulumukila mene abwanya enka ne kushinta bininge būmi bwetu. Bine, tufwijanga’ko bininge pa kuyuka’mba tubwanya kunyemena kudi Yehova mwanda wa kumulomba bukwashi! Mu kishinte kibadikile betuvulwije’mo amba Yehova i Leza mūmi kadi udi’ko nyeke mwanda wa kwitukwasha. Kitatyi kyaetukwatakanya tukulupilanga’mba, “Yehova i mūmi!” (Tanga Ñimbo ya Mitōto 18:46.) Inoko, Davida pa kupwa kunena’mba Yehova i mūmi, wāmwityile bu “Dibwe dyami.” Mwanda waka wādingakenye Yehova Leza mūmi na dibwe, kintu kya kubulwa būmi?

2. Le i bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

² Mu kino kishinte, tusa kubandaula’mo mwanda waka Yehova utelwanga bu dibwe ne bintu byotubwanya kwifunda pādi kupityila ku kuno kudingakanibwa. Kadi tusa kubandaula’mo muswelo otubwanya kumona Yehova bu Dibwe dyetu. Ku mfulo, tusa kubandaula’mo muswelo otubwanya kwiula ngikadila ya Yehova.

MWANDA WAKA YEHOVA I DIBWE?

3. Le Bible wingidijanga divule namani kishima “dibwe” (Tala pa kibalu.)

³ Bible wingidijanga kishima “dibwe” bu muneneno wa kyelekejo mwanda wa kwitukwasha twivwanije ngikadila ya Yehova. Kino kishima kitanwa divule mu bisonekwa bitendela Yehova bu mwine kadipo na wadingakene nandi. Yehova i mutelwe musunsa mubajinji bu “Dibwe” mu Kupituluka mu Bijila 32:4. Hana wānenene mu milombelo amba “kekudipo dibwe pamo bwa Leza wetu.” (1 Sa. 2:2) Habakuka wātelele Yehova bu “Dibwe dyami.” (Hab. 1:12) Mulembi wa Lwimbo lwa Mitōto lwa 73 wāityile Yehova bu “dibwe dya mutyima wami.” (Ñim.  73:26) Kadi enka ne Yehova mwine witelanga bu dibwe. (Isa. 44:8) Twisambilei’ko pa ngikadila isatu imwekejanga Yehova bu dibwe ne muswelo otubwanya kumuleka ekale bu “Dibwe dyetu.”—Kup. 32:31.

4. Le Yehova i kinyemeno muswelo’ka? (Ñimbo ya Mitōto 94:22)

⁴ Yehova i kinyemeno. Monka mubwaninya dibwe dikatampe kwikala bu kifuko kya kufyama’mo muntu mu kitatyi kya kimpumpu kikatampe, ne Yehova nandi witupandijanga kitatyi kyotwikonda na ngikadilo mikomo mu bwetu būmi. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 94:22.) Witupandijanga ne kwitukinga ku makambakano abwanya kwituletela misanshi ya nyeke. Kadi i mulaye amba: Ukatalula’ko bintu byonso bitubudija ndoe ne mutyima-ntenke.—Ezk. 34:​25, 26.

5. Le Yehova ubwanya kwikala Kinyemeno kyetu namani?

⁵ Muswelo umo bidi otulekanga Yehova ekale Kinyemeno kyetu i na kulombela kwadi. Kitatyi kyotulombela, Yehova Leza witupanga ‘ndoe yandi’ mine ilamanga mutyima wetu ne ñeni yetu. (Fid. 4:​6, 7) Tubandaulei’ko kimfwa kya Artem, tutu wakutyilwe pa mwanda wa lwitabijo lwandi. Waipangwilwe misunsa mivule na mutyibi wa kasusu mwine wamususwile ne kumufwija bumvu. Artem wanenene amba: “Naikele na malangalanga kitatyi kyobadi bangipangula. . . . Nalombēle Yehova kitatyi kyonso. Namulombele ampe ndoe ya mutyima ne tunangu. Manwa a uno mutyibi keaendekelepo. . . . Na bukwashi bwa Yehova, byadi pamo’nka bwa ami wadi wimene mu lubumbu lwa mabwe.”

6. Mwanda waka tubwanya kukulupila nyeke mudi Yehova? (Isaya 26:​3, 4)

⁶ Yehova i ukulupilwa. Monka kemujininangapo dibwe dikatampe, mo monka ne Yehova nandi udi’ko nyeke mwanda wa kwitukwasha. Tubwanya kumukulupila mwanda i “Dibwe dya nyeke.” (Tanga Isaya 26:​3, 4.) Ukekala’ko mūmi nyeke mwanda wa kufikidija milao yandi, kuteja milombelo yetu, ne kwitupa bukwashi botusakilwa. Kadi tubwanya kukulupila Yehova mwanda i wa lulamato ku boba bamwingidila. (2 Sa. 22:26) Kakelwapo nansha dimo byotulonga, kadi uketupala nyeke mpalo.—Bah. 6:10; 11:6.

7. Le i bika byotukemwena kitatyi kyotukulupila mudi Yehova? (Tala ne kifwatulo.)

⁷ Tulekanga Yehova ekale Dibwe dyetu kitatyi kyotukulupila mwadi bya binebine. Tukulupile amba shi tumukōkele enka ne mu bitatyi bya makambakano, tukamwena’mo byabuyabuya. (Isa. 48:​17, 18) Kitatyi kyotwimwena bukwashi bwandi, kikulupiji kyetu mwadi kiningilanga’ko. Mu uno muswelo, tuteakanibwanga senene mwa kulwila na byamalwa byotubwanya kunekenya enka na bukwashi bwa Yehova. Divule, kitatyi kyotudi mu ngikadilo keibwanyapo kwitukwasha’mo muntu nansha umo, tujingululanga’mba Yehova i ukulupilwa bya binebine. Vladimir unena’mba: “Ponadi mu buloko, namwene bu naningijija’ko kipwano kyami na Yehova. Nefundile kukulupila bya binebine mudi Yehova mwanda nadi  bunka bwami, kadi nkyadipo mbwanya kushinta kintu nansha kimo pa makambakano ami.”

8. (a) Mwanda waka tubwanya kunena’mba Yehova kashintangapo? (b) Le tumwenanga namani mu kwikala na Leza bu Dibwe dyetu? (Ñimbo ya Mitōto 62:​6, 7)

⁸ Yehova kashintangapo. Yehova i mwimanije kadi kajinangapo pamo’nka bwa dibwe dikatampe. Umwekejanga ngikadila yandi mu muswelo umo onka kadi kashintangapo mpango yandi. (Mal. 3:6) Pāmutombokēle ba Adama ne Eva, Yehova kāshintyilepo mpango yandi pa bantu. Monka mwālembele’byo mutumibwa Polo, Yehova “kabwanyapo kwituna aye mwine.” (2 Tm. 2:13) Kino kishintulula’mba ekale kulongeke bika, nansha shi bantu balonge bika, Yehova kakashintapo ngikadila yandi, mpango yandi, nansha misoñanya yandi. Byotuyukile amba Leza kashintangapo, tukulupile amba uketupandija ne kwitukwasha mu bitatyi bya makambakano.—Tanga Ñimbo ya Mitōto 62:​6, 7.

9. Le i ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya Tatyana?

⁹ Tulekanga Yehova ekale Dibwe kyetu na kuta mutyima pa bumuntu bwandi ne na kulama mu ñeni yetu mpango yandi. Kulonga namino kubwanya kwitukwasha tuleke kuzumbija mutyima kitatyi kyotūminina makambakano. (Ñim. 16:8) Bino byo byemwenine ne kaka umo witwa bu Tatyana, wakutyilwe pa mwanda wa lwitabijo lwandi. Wanenene amba, “Nadi kwa bunka bwami. Byadi bikomo ku ngalwilo. Kitatyi kyonso nadi’nka ntyumukwa mutyima.” Ebiya washilula kulangulukila padi Yehova ne pa mpango yandi pa muzo wa muntu, kupwa wajingulula mwanda waka kyadi kya mvubu ōminine makambakano. Kino kyamukweshe atūkije mutyima ne kumupa bukomo bwa kūminina makambakano. Unena’mba: “Kwivwanija mwanda waka kino kyantene, kwankweshe mvuluke amba natenwe na ano makambakano mwanda nsenswe Yehova [kadi nsakanga kumusangaja]. Kino kyankweshe ndeke kuta mutyima pondi.”

10. Le Yehova ubwanya kwikala namani Dibwe dyetu tamba’nka pano?

¹⁰ Mu mafuku a kumeso, tukatanwa na makambakano aketulomba kukulupila bininge mudi Yehova. Kino kyo kitatyi kya kukomeja kikulupiji kyetu kya amba uketupa byonso byotusakilwa pa kūminina na kikōkeji. Le i muswelo’ka otubwanya kwikikomeja? Tanga nsekununi ya mu Bible ne bimfwa bya bengidi ba Yehova ba mu ano etu mafuku. Tala muswelo wamwekeje Yehova ngikadila na ya dibwe mwanda wa kukwatakanya bengidi bandi. Langulukila bininge pa ino nsekununi. Kulonga namino kukakukwasha uleke Yehova ekale Dibwe dyobe.

IULA NGIKADILA YA YEHOVA

11. Mwanda waka tusakanga kwiula ngikadila ya Yehova? (Tala ne kapango “ Kitungo kya Kwitungila Batutu Bankasampe.”)

¹¹ Tubamone muswelo wilombwele Yehova bu dibwe. Pano tubandaulei’ko muswelo otubwanya kwiula ngikadila yandi. Potumwiula bininge, po pene tukabwanya kukankamika  batutu ne bakaka mu kipwilo. Kimfwa, Yesu wāpele Shimona dijina dya bu Kefasa (dyalamwinwe bu “Petelo”), dine dishintulula’mba “Kipindi kya Dibwe.” (Yoa. 1:42) Kino kyālombwele amba Petelo ukasenga bakwabo mu kipwilo ne kukomeja lwitabijo lwabo. Bakulumpe mu kipwilo i batelwe bu “mwemba wa kidibwe kikatampe.” Kino kilombola’mba bakiñanga boba badi mu kipwilo. (Isa. 32:2) Inoko kipwilo kimwenanga’mo shi batutu ne bakaka bonso beula ngikadila ya Yehova.—Ef. 5:1.

12. Lombola muswelo otubwanya kwikala bu kinyemeno ku bakwetu.

¹² Ikala kinyemeno. Kitatyi kimo tubwanya kwikala bu kinyemeno ku batutu ne bakaka mu bitatyi bya bimpengele, mu tuvutakanya twa basivile, nansha mu mavita. Bintu byobyenda bibipila’ko bininge mu “mafuku a mfulo,” tukekala na mikenga mivule ya kwikwasha’mo na banabetu. (2 Tm. 3:1) Kadi tubwanya kukwasha banabetu mu malango ne ku mushipiditu. Muswelo umo bidi otubwanya kulonga namino i na kwisamba nabo biyampe pobāya ku Njibo ya Bulopwe, ne kulengeja kipwilo kyetu kikale bu kifuko kya mutyima-ntenke. Tudi mu ntanda miyule mushikwa, mine ilengeja banabetu bazumbije mutyima bininge ne kwimona bu bampikwa kusanshibwa. O mwanda kitatyi kīya batutu ne bakaka ku kupwila, tusakanga kulonga byonso byotubwanya mwanda wa kwibalengeja beivwane bu basanshibwe, batūkijibwe mutyima, kadi bakingwe.

13. Le bakulumpe babwanya kwikala namani bu kinyemeno ku bakwabo? (Tala ne kifwatulo.)

¹³ Bakulumpe babwanya kwikala bu kinyemeno ku boba bōminina makambakano mu kipwilo nansha bimpumpu bya kyelekejo. Mu bitatyi bya bimpengele nansha bya bundapi bwa bukidibukidi, bakulumpe bakwatanga’ko mpangiko ya kuleta bukwashi mu muswelo mupotoloke. Kadi baletanga bukwashi bwa  ku mushipiditu. Batutu ne bakaka mu kipwilo babwanya kupēlelwa kufwena mukulumpe shi uyukene bu muntu ulumbwa, wa lusa, kadi uteja bakwabo na mutyima umo. Ne kadi ino ngikadila ikwashanga bakwabo beivwane bu batebwe mutyima; kino kibalengejanga bapēlelwe kulonda bwendeji bwa mu Bible buleta mukulumpe.—1 Ts. 2:​7, 8, 11.

14. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola’mba twi bantu bakulupilwa?

¹⁴ Ikala ukulupilwa. Tusakanga bakwetu betukulupile, nakampata mu bitatyi bya makambakano. (Nki. 17:17) Le i muswelo’ka otubwanya kuyukana bu bantu bakulupilwa? Tubwanya kulonga bukomo bwa kumwekeja ngikadila ya bwine Leza kitatyi kyonso, kimfwa na kufikidija bintu byotulaya ne na kulonga bukomo bwa kulēmeka kitatyi. (Mat. 5:37) Kadi tubwanya kuleta bukwashi bupotoloke kitatyi kisakilwa’bo bakwetu. Ne kadi tuloñanga bukomo bwa kuvuija mingilo yetu mungya bulombodi botupebwa.

15. Le kipwilo kimwenanga namani mu kwikala na bakulumpe bakulupilwa?

¹⁵ Bakulumpe bakulupilwa i dyese ku kipwilo. Muswelo’ka? Basapudi bemonanga bu bakwatakanibwe shi bapēlelwa kwita bakulumpe, kimfwa mutadi wa kisumpi kyabo kya busapudi. Kadi basapudi beivwananga bu batebwe mutyima shi bayukile amba bakulumpe basakanga kwibakwasha na mutyima umo. Kadi shi bakulumpe baleta madingi emanine pa Bible  ne pa mabuku a umpika mukōkele pa kyaba kya mumweno wabo, batutu ne bakaka bebakulupilanga. Kadi batutu ne bakaka bakulupilanga mukulumpe ulama myanda yabo mifyame ne ufikidija byalaya.

16. Le shi twi bantu kebashintapo tumwenanga’mo namani batwe pamo ne bantu bakwabo?

¹⁶ Ikala muntu kashintapo. Tubwanya kwikala na lupusa luyampe pa bakwetu shi twi basumininwe kukwatakanya byobya byoloke ne kukwata butyibi bwimanine bininge pa misoñanya ya mu Bible. Potuningija lwitabijo lwetu ne kuvudija buyuki, po pene twimanijanga pototo mu bubine. Ketudipo bantu ba ndimi ibidi, ba kubulwa kwimanija, nansha bapēlelwa kongolwa na bufundiji bwa bubela ne na mulangilo wa ino ntanda. (Ef. 4:14; Yak. 1:​6-8) Lwitabijo lwetu mudi Yehova ne mu milao yandi lwitukwashanga tuleke kuzumbija mutyima kitatyi kyotutambula myanda mibi. (Ñim. 112:​7, 8) Kadi tubwanya kukwasha boba bekonda na makambakano.—1 Ts. 3:​2, 3.

17. Le i bika bilengejanga bakulumpe bekale na lupusa luyampe lukwasha bantu bakwabo bemanije?

¹⁷ Bakulumpe bafwaninwe kwikala bebeje mu byonso, ba ñeni mibwane, bampikwa kavutakanya, ne ba mutyima unekena. Bano bana-balume badi na lupusa luyampe lukwasha bantu bakwabo bemanije ne kukomeja kipwilo na kukwatyija “pototo kinenwa kya binebine.” (Tet. 1:9; 1 Tm. 3:​1-3) Kupityila ku kimfwa kyabo ne ku bupempudi bwa bukumbi, bakulumpe bakwashanga basapudi batanwe ku kupwila kitatyi ne kitatyi, batambile mu busapudi, ne kulonga kifundwa kya pa kasuku. Kitatyi kitanwa batutu ne bakaka na makambakano, bakulumpe baloñanga bukomo bwabo bonso mwanda wa kwibakwatakanya amba bendelele kuta mutyima padi Yehova ne pa mpango yandi.

18. Mwanda waka tusakanga kutendela Yehova ne kwikala pabwipi nandi? (Tala ne kapango “ Muswelo wa kufwena Pabwipi na Yehova.”)

¹⁸ Pa kupwa kubandaula ngikadila ya kutendelwa ya Yehova, tubwanya kunena pamo bwa Mulopwe Davida amba: “Yehova, Dibwe dyami atendelwe.” (Ñim. 144:1) Yehova ukekala nyeke bu Leza otubwanya kukulupila. Mu būmi bwetu bonso enka ne mu bununu, tudi na bubinga bwa kunenena’mba: “I Dibwe dyami,” na kikulupiji kya amba uketukwasha nyeke twikale biyampe ku mushipiditu.—Ñim. 92:​14, 15.