Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 26

BʼIXONEM 8 Jehová are ri chajil awe

Chabʼanaʼ che ri Jehová jetaneʼ jun Abʼaj

Chabʼanaʼ che ri Jehová jetaneʼ jun Abʼaj

«Man kʼo ta jun Abʼaj jeriʼ jachaʼ ri Qadyos» (1 SAM. 2:2, Ri Tyoxlaj Wuj).

KYAʼ UBʼIXIK

Chawetaʼmaj jasche kjunamax jujun taq ubʼantajik ri Jehová rukʼ jun abʼaj y chawetaʼmaj ri kabʼan che resaxik uwach.

1. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 18:46, ¿jas rukʼ xujunamaj wi ri David ri Jehová?

 KʼI KʼAX kkʼulmataj cho ri uwach Ulew kamik, rumal laʼ weneʼ xaq kʼateʼ kqariq jun kʼax che kukʼex ri qakʼaslemal. ¡Sibʼalaj kukubʼsaj qakʼuʼx che kojkunik kqataʼ ri utobʼanik ri Jehová! Pa ri jun kʼutunem kanoq xqilo che ri Jehová are ri kʼaslik Dios y che amaqʼel kojutoʼo. Are chiʼ ri areʼ kojutoʼo, kqilo che are ri qas kʼaslik Dios, junam rukʼ ri xubʼij ri David pa ri Salmo (chasikʼij Salmo 18:46, TNM). Are chiʼ ri David ubʼim chi wariʼ, xuqujeʼ xubʼij che ri Jehová are jun «Abʼaj». ¿Jasche xujunamaj ri Dios rukʼ jun abʼaj che kʼo ta ukʼaslemal?

2. ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

2 Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na jasche ri Biblia kujunamaj ri Jehová rukʼ jun abʼaj y jas kukʼut chqawach. Xuqujeʼ kqil na ri kqabʼano rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij jachaʼ jun abʼaj. Y kqil na ri kojkunik kqabʼano rech kqesaj uwach ri utz taq ubʼantajik che kejunamataj rukʼ abʼaj.

¿JASCHE KJUNAMAX RI JEHOVÁ RUKʼ JUN ABʼAJ?

3. ¿Jas kraj kubʼij ri Biblia are chiʼ kukoj ri tzij abʼaj? (Chawilaʼ ri wachbʼal ).

3 Ri Biblia kujunamaj ri Jehová rukʼ jun abʼaj rech kojutoʼ che uchʼobʼik jujun chke ri e ubʼantajik. Pa kʼi taq textos re ri Biblia kubʼij che are chiʼ ri upatanelabʼ ri Jehová kkiqʼijilaj rumal ri jeʼlalaj taq ubʼantajik, kkijunamaj rukʼ jun abʼaj. Deuteronomio 32:4 are ri nabʼe texto che kubʼij che ri Jehová are jun Abʼaj. Jumul, ri Ana xubʼij wariʼ pa uchʼawem: «Man kʼo ta jun Abʼaj jeriʼ jachaʼ ri Qadyos» (1 Sam. 2:2, TW). Ri Habacuc xubʼij che ri Jehová are jachaʼ jun abʼaj (Hab. 1:12). Ri xtzʼibʼan ri Salmo 73 xubʼij che ri Jehová are ri abʼaj rech ri ranimaʼ (Sal. 73:26). Y ri Jehová xuqujeʼ xubʼij che ri areʼ are jun Abʼaj (Is. 44:8). Chqilaʼ oxibʼ ubʼantajik ri Jehová che kubʼano che jetaneʼ jun abʼaj y kqil na jas kqabʼano rech ri areʼ kux chqawach jachaʼ jun abʼaj (Deut. 32:31).

Ri upatanelabʼ ri Jehová kkinaʼo che ri Jehová jetaneʼ jun nimalaj abʼaj che qas kekunik kkikubʼsaj kikʼuʼx chrij. (Chawilaʼ ri párrafo 3).


4. ¿Jasche kqabʼij che ri Jehová qas kojutoʼ na? (Salmo 94:22).

4 Ri Jehová kojuchajij chuwach ri kʼax. Jun winaq kkunik kutoʼ ribʼ pa jun pek o chuxeʼ jun nimalaj abʼaj are chiʼ tajin kubʼan jun nimalaj jabʼ. Xa junam rukʼ are chiʼ kqariq kʼax pa ri qakʼaslemal kojkunik kqatoʼ qibʼ rukʼ ri Jehová (chasikʼij Salmo 94:22). Ri areʼ kojuchajij y kojutoʼo rech kqaya ta kan upatanexik apastaneʼ ri kʼax che kqariqo. Y xaq xiw ta laʼ: ri areʼ ubʼim che pa ri petinaq kresaj na ri kʼax che kubʼano che kqanaʼ ta jamaril (Ezeq. 34:25, 26).

5. ¿Jas kqabʼano rech amaqʼel are kqatzukuj ri utobʼanik ri Jehová?

5 Jun che kojkunik kqabʼano rech kqatoʼ qibʼ rukʼ ri Jehová are ubʼanik oración. Are chiʼ kqabʼan wariʼ, kqariq «ri ujamaril ri Dios» che kuchajij ri qanimaʼ y ri qachomanik (Filip. 4:6, 7). Chojchoman chrij ri xukʼulmaj Artiom, jun qachalal che xkoj pa cárcel rumal che testigo rech Jehová, ri investigador xubʼan kʼi kʼax che y xubʼij kʼax taq tzij che y xresaj ukʼixbʼal chkiwach nikʼaj chik. Ri qachalal xubʼij: «Are chiʼ kepe che ubʼanik kʼi preguntas chwe, sibʼalaj kinxiʼj wibʼ. [...] Amaqʼel kintaʼ che ri Jehová che kuya jamaril pa ri wanimaʼ y kuya nunojibʼal. Amaqʼel xinux sukʼ chuwach ri Jehová apastaneʼ ri xubʼan ri investigador chwe [...]. Ri Jehová xux jetaneʼ nimalaj tapia che xinutoʼoʼ».

6. ¿Jasche kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová? (Isaías 26:3, 4).

6 Ri Jehová are sukʼ y kojuya ta kanoq. Jun abʼaj o jun nimalaj juyubʼ kesilabʼ ta pa ri kilugar, xa junam rukʼ, ri Jehová amaqʼel kʼo che qatoʼik. Kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij rumal che ri areʼ are jun abʼaj che ksilabʼ taj (chasikʼij Isaías 26:3, 4). Ri areʼ amaqʼel kubʼan ri ubʼim, kuta ri kqataʼ che y kojutoʼo are chiʼ kʼo kajwataj chqe. Y kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij rumal che qetaʼm che kʼo ta jumul keʼuya kan ri upatanelabʼ (2 Sam. 22:26). Ksach ta che ri kqabʼan che upatanexik y kojutewchij na (Heb. 6:10; 11:6).

7. ¿Jas utzilal kuya chqe we amaqʼel kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

7 Jun chik che kqabʼano rech ri Jehová kux jetaneʼ jun abʼaj chqawach are che kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij. Paneʼ kqariq kʼax, are kʼu we kojniman che kqariq na utzilal (Is. 48:17, 18). Y más knimar ri qakojonik chrij are chiʼ kqilo che ri areʼ amaqʼel kojutoʼo. Kojkunik kqaqʼiʼ ri kʼax che xaq xiw rukʼ ri utobʼanik kqachʼijo. Jujun taq mul kʼo ta nijun winaq kojtoʼw chuwach ri kʼax che kqakʼulmaj, are kʼu ri Jehová amaqʼel kʼo che qatoʼik. Jun qachalal ubʼiʼ Vladímir xubʼij: «Are chiʼ xinkʼojiʼ pa ri cárcel xinwilo che más xnimar ri wachilanik rukʼ ri Jehová. Xinkubʼsaj más nukʼuʼx chrij rumal che xaq nutukel in kʼolik y kʼo ta kinkunik kinbʼano rech kinel lo pa ri cárcel».

Are chiʼ kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová kqabʼano che ri areʼ jetaneʼ jun nimalaj Abʼaj. (Chawilaʼ ri párrafo 7).


8. a) ¿Jasche kqabʼij che ri Jehová kkʼextaj taj? b) ¿Jas utzilal kqariqo rumal che ri Jehová kjunamataj rukʼ jun abʼaj? (Salmo 62:6, 7).

8 Ri Jehová kkʼextaj taj. Junam rukʼ jun abʼaj o jun nimalaj juyubʼ, ri Jehová kkʼextaj taj y kʼo ta kslabʼanik. Ri e ubʼantajik y ri urayibʼal kekʼextaj taj (Mal. 3:6). Are chiʼ ri Adán y Eva xeniman ta che, ri Jehová xukʼex ta ri urayibʼal chke ri winaq. Ri apóstol Pablo xubʼij che ri Jehová «man kakuʼin ta kʼut chi ma ta kuqʼalajisaj ribʼ chi are Dios» (2 Tim. 2:13). Wariʼ kraj kubʼij che apastaneʼ ri kkibʼan ri nikʼaj chik o ri kkʼulmatajik ri Jehová kukʼex ta ri ubʼantajik, ri utaqanik, ri urayibʼal che ri uwach Ulew y chke ri winaq. Retaʼmaxik wariʼ kubʼano che kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij che ri areʼ amaqʼel kojutoʼo y che qas kubʼan ri utzujum (chasikʼij Salmo 62:6, 7).

9. ¿Jas kawetaʼmaj at chrij ri xukʼulmaj ri qachalal Tatiana?

9 Jun chi jastaq che kojutoʼo rech kqilo che ri Jehová amaqʼel kubʼan ri ubʼim are che kojchoman chrij ri utz taq ubʼantajik y ri urayibʼal che ri uwach Ulew y chke ri winaq. Uchomaxik wariʼ kojutoʼo rech kkʼistaj ta qakʼuʼx y ksach ta ri jamaril che kqanaʼo are chiʼ kqariq kʼi kʼax (Sal. 16:8). Are wariʼ ri xukʼulmaj ri qachalal Tatiana, are chiʼ xyaʼ ta chi bʼe che kel pa ri rachoch. Ri areʼ kubʼij: «Xyaʼ ta bʼe che kekʼojiʼ nikʼaj chik wukʼ. [...] Sibʼalaj xinbʼisonik are chiʼ xbʼan wariʼ chwe, y kʼi taq mul xubʼan kebʼ nukʼuʼx». Ri xtoʼw ri qachalal chuwach ri kʼax riʼ are che xchoman chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Jehová y ri urayibʼal chke ri winaq. Ri areʼ kubʼij: «Xnaʼtaj chwe che tajin kinriq kʼax rumal che kinloqʼoqʼej ri Jehová y kwaj kinbʼan ri kraj. Wariʼ xubʼano che are ta más xinchoman chrij ri tajin kinkʼulmaj».

10. ¿Jas rajawaxik kabʼano rech qas kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri Jehová?

10 Xa jubʼiqʼ chi kraj y kqariq na nimaʼq taq kʼax, rumal laʼ rajawaxik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová. Rajawaxik che kamik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij rech kojutoʼo are chiʼ kajwataj chqe y rech kqaya ta kan upatanexik rukʼ sukʼilal. ¿Jas katkunik kabʼano? Chasikʼij ri xkiriq ri upatanelabʼ ri Jehová re ojer che kʼo pa ri Biblia y ri kikʼutbʼal ri qachalal re kamik. Chatchoman chrij ri kibʼantajik y chachomaj jas ubʼanom ri Jehová rech amaqʼel uxinaq jachaʼ jun abʼaj chke ri upatanelabʼ. Wariʼ katutoʼo rech kawil ri Jehová jachaʼ taneʼ jun Abʼaj.

CHQESAJ UWACH RI E UBʼANTAJIK RI JEHOVÁ

11. ¿Jasche rajawaxik kqesaj uwach ri utz taq ubʼantajik ri Jehová? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri recuadro « Ala katkunik kabʼan wariʼ»).

11 Qilom chi jujun e ubʼantajik ri Jehová che kukʼutu che jetaneʼ jun abʼaj. Chanim riʼ kqil na jas kqabʼan che resaxik uwach. We kqakoj qachuqʼabʼ rech kqabʼan qe ri kubʼan ri Jehová, más kojkun riʼ che kitoʼik ri qachalal re ri congregación. Jun kʼutbʼal, ri Jesús xukoj Cefas che ubʼiʼ ri Simón (kraj kubʼij «jun abʼaj») (Juan 1:42). Jeʼ wariʼ xukʼutu che ri Pedro qas kukubʼsaj na kikʼuʼx ri cristianos re ri nabʼe siglo y keʼutoʼ ri congregaciones. Ri Biblia kubʼij che ri kʼamal taq bʼe e jetaneʼ umuʼjal jun nimalaj abʼaj che kekichajij ri e qachalal re ri congregación (Is. 32:2). Qonojel kojkunik kqaya kichuqʼabʼ ri qachalal are chiʼ kqesaj uwach ri e ubʼantajik ri Jehová, che kejunamataj rukʼ jun abʼaj (Efes. 5:1).

12. ¿Jas kojkunik kqabʼano rech keqatoʼ ri nikʼaj chik?

12 Cheʼatoʼ ri nikʼaj chik. We ri e qachalal tajin kkiriq kʼax rumal jun kaqiqʼ jabʼ, kabʼraqan, chʼoj o jun chi kʼax, weneʼ kojkunik kqabʼij chke che keʼopan pa qachoch rech kekunik kkitoʼ kibʼ chuwach ri kʼax. Pa waʼ «kʼisbʼal taq qʼijol», más knimataj na ri kʼax. Rumal laʼ rajawaxik kqatoʼlaʼ qibʼ (2 Tim. 3:1). Xuqujeʼ kojkunik keqatoʼ ri nikʼaj chik rech kkowir ri kikojonik y kekikotik. Jun kʼutbʼal, utz chqabʼanaʼ che kikʼulaxik y che kichʼabʼexik ri e qachalal are chiʼ keʼopan pa ri Ja rech Ajawbʼal, jeriʼ keqatoʼo rech kekikotik y keqaloqʼoqʼej. Kamik ri e winaq kkikʼut ta loqʼoqʼebʼal y kʼax kkibʼan che kichʼabʼexik e nikʼaj chik. Rumal laʼ, kqaj che ri e qachalal kekikotik y kkinaʼo che keqaloqʼoqʼej are chiʼ keʼopan pa ri riqbʼal ibʼ.

13. ¿Jas kkibʼan ri kʼamal taq bʼe rech kekitoʼ ri qachalal? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

13 Ri kʼamal taq bʼe qas kekunik kekitoʼ ri qachalal are chiʼ tajin kkiriq kʼax. Jun kʼutbʼal, are chiʼ kkʼulmataj jun desastre natural o are chiʼ xaq kʼateʼ kkʼam bʼi jun qachalal pa Hospital, ri e areʼ aninaq kkitzukuj ri kkibʼano rech kekitoʼo. Xuqujeʼ kkikubʼsaj kikʼuʼx ri e qachalal rukʼ ri Biblia rumal che tajin kkiriq kʼax. We ri e qachalal kkilo che jun kʼamal bʼe qas kel ukʼuʼx chke y keʼutatabʼej kubʼano che más kkitzukuj ri utobʼanik. We ri kʼamal taq bʼe kkibʼan wariʼ, ri e qachalal kkinaʼo che qas keloqʼoqʼexik y kkinimaj ri pixabʼ che kyaʼ chke (1 Tes. 2:7, 8, 11).

Nim ketobʼan wi ri kʼamal taq bʼe chke ri qachalal che tajin kkiriq kʼax. (Chawilaʼ ri párrafo 13). a


14. ¿Jas kqabʼano rech kkubʼsax kʼuʼx chqij?

14 Chatux jun kubʼsal kʼuʼx. Qonojel kqaj che ri nikʼaj chik kkikubʼsaj kikʼuʼx chqij y keqatoʼo are chiʼ kkiriq kʼax (Prov. 17:17). ¿Jas kqabʼano rech kkubʼsax kʼuʼx chqij? Kqakoj qachuqʼabʼ che resaxik uwach ri utz taq ubʼantajik ri Jehová, jun kʼutbʼal, qas kqabʼan ri kqabʼij y kojopan pa ri hora che qabʼim (Mat. 5:37). Kojkunik keqatoʼ ri kʼo kajwataj chke. Xuqujeʼ we kbʼix chqe che kqabʼan jun chak, qas chqabʼanaʼ junam rukʼ ri xbʼix chqe.

15. ¿Jas utzilal kuriq ri congregación are chiʼ ri kʼamal taq bʼe kuya kkubʼsax kʼuʼx chkij?

15 Ri kʼamal taq bʼe che qas kkibʼan ri kkibʼij, nim ketobʼan wi pa ri congregación. Jun kʼutbʼal, ri qachalal kekikotik are chiʼ kʼo jun kʼamal bʼe che kekunik kkikubʼsaj kikʼuʼx chrij y kkichʼabʼej are chiʼ kajwataj tobʼanik chke. Are chiʼ ri kʼamal taq bʼe amaqʼel kekitoʼ ri qachalal ri e areʼ kkinaʼo che qas keloqʼoqʼexik. Ri e qachalal más kkikubʼsaj kikʼuʼx chkij ri kʼamal taq bʼe are chiʼ pa ri Biblia y pa ri e qawuj kkesaj wi ri pixabʼ che kkiyaʼo. Xuqujeʼ are chiʼ kʼo ta kkibʼij wi ri ktzijox chke y qas kkibʼan ri kkibʼij, ri e qachalal más kkikubʼsaj kikʼuʼx chkij.

16. ¿Jas utzilal kqariq oj y ri nikʼaj chik are chiʼ kqakʼex ta ri kqabʼij?

16 Kakʼex ta ri kabʼij. Kojux jun utz kʼutbʼal we amaqʼel kqanimaj ri kubʼij ri Jehová, kqakʼex ta ri kqabʼij y are kojchoman chrij ri pixabʼ che kʼo pa ri Biblia are chiʼ kʼo kqachaʼ ubʼanik. We kqanikʼoj ri Biblia más knimar riʼ ri qakojonik y kqaya ta kan upatanixik ri Jehová, kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx riʼ y kqaya ta bʼe riʼ che ri kukʼut wajun uwach Ulew riʼ kuqasaj uchuqʼabʼ ri qakojonik (Efes. 4:14; Sant. 1:6-8). Ri qakojonik chrij ri Jehová y ronojel ri utzujum kojutoʼo are chiʼ kqariq kʼax (Sal. 112:7, 8). Xuqujeʼ kojkunik keqatoʼ ri tajin kkiriq kʼax (1 Tes. 3:2, 3).

17. ¿Jas kkibʼan ri kʼamal taq bʼe che kitoʼik ri qachalal rech kkixiʼj ta kibʼ y rech knimar ri kikojonik?

17 Ri kʼamal taq bʼe rajawaxik kkikʼut utz taq bʼantajik, rajawaxik kkʼojiʼ jun utz kichomanik y kkibʼan ri jastaq rukʼ cholajil. Are chiʼ kkinimaj ri kubʼij ri Biblia rukʼ ronojel kanimaʼ, kekitoʼ ri qachalal re ri congregación rech knimar ri kikojonik (Tito 1:9; 1 Tim. 3:1-3). Are chiʼ ri kʼamal taq bʼe e utz kʼutbʼal y kkiya kubʼsal kʼuʼx, keʼutoʼ ri e qachalal rech amaqʼel kebʼe pa ri riqbʼal ibʼ, keʼel che utzijoxik ri utzij ri Dios y kkisikʼij ri Biblia. Y are chiʼ ri qachalal sibʼalaj kebʼison rumal jun kʼax che xkiriqo, ri nikʼaj chik qachalal y ri kʼamal taq bʼe nim kekitoʼ wi are chiʼ kkinaʼtasaj chke ri kubʼan ri Jehová che kitoʼik y ri kubʼan na che utzʼaqatisaxik ri urayibʼal.

18. ¿Jasche kqaj kqaya uqʼij ri Jehová y kqanimarisaj ri qakojonik chrij? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri recuadro « Ri kojkunik kqabʼano rech knimar más ri qachilanik rukʼ ri Jehová»).

18 Rilik ronojel ri utz taq ubʼantajik ri Jehová, kqanaʼ riʼ ri xubʼij ri David: «Tewichital ri Ajawaxel, ri chʼuqul [Abʼaj, TNM] wech» (Sal. 144:1). Ri Jehová are jun Dios che qas kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij. Ri areʼ amaqʼel kojutoʼ pa ronojel ri qakʼaslemal rech kqaya ta kan upatanixik xuqujeʼ paneʼ nim chi qajunabʼ. Rumal laʼ kojkunik kqabʼij wariʼ: «Ri Ajawaxel, ri toʼl wech» kraj kubʼij che kojutoʼo jachaʼ jun Abʼaj (Sal. 92:14, 15).

BʼIXONEM 150 ¡Jehová are qakolonel!

a RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Pa ri Ja rech Ajawbʼal, jun qachalal ixoq rukʼ ronojel ranimaʼ tajin ktzijon kukʼ ri kʼamal taq bʼe.