1. Daudi alengesaniza Yahwe na kintu ki nk’oku kyolekerwe omu Zabuli 18:46?

 TWIKARA omu nsi nambere tusobora kuhikwaho ebizibu eby’ahonaaho kandi ebisobora kuhindurra kimu obwomeezi bwaitu. Kituhuumuza muno ngu nitusobora kwirukira hali Yahwe Ruhanga kutukonyera. Omu kicweka ekyahoire tukaijukibwa ngu Yahwe ali Ruhanga omwomeezi, kandi aikara ayetekaniize kutukonyera. Obututunga obusagiki bwe kitugumya ngu “[Yahwe] ayomiire.” (Soma Zabuli 18:46.) Baitu, hanyuma ya Daudi kubaza ebigambo ebi, akongera yayeta Ruhanga “Omwandara gwange.” Habwaki Daudi yalengesaniize Ruhanga omwomeezi n’omwandara—ekintu ekitaine bwomeezi?

2. Kiki ekiturukwegera ha bigambo bya Daudi ebirukubazaaho Yahwe nk’Omwandara?

² Omu kicweka kinu, nitwija kurora ensonga habwaki Yahwe abazibwaho nk’omwandara kandi turole eki nikitwegesa ki haluwe. Nitwija n’okwega omulingo naitwe tusobora kumurora nk’Omwandara gwaitu. Hakumalirra, nitwija kurora omulingo tusobora kwegera ha miringo ye ey’erukusisana nk’omwandara.

HABWAKI YAHWE N’AYETWA OMWANDARA

3. Baibuli ekira kukozesa eta ekigambo “omwandara”? (Rora ekya ha kyesweko.)

³ Baibuli ekozesa ekigambo “omwandara” kutukonyera kumanya emu ha miringo ya Yahwe. Kikira kukozesebwa omu bigambo ebiba nibimukugiza nka Ruhanga ow’atarukwinganwa. Yahwe abanza kubazibwaho ‘nk’Omwandara’ omu Ekyebiragiro 32:4. Anna obw’akaba n’asaba akagamba ngu “busaho mwandara ogundi okusisana na Ruhanga waitu.” (1 Sam. 2:2) Habakuki akeeta Yahwe “Mwandara” gwange. (Hab. 1:12) Omuhandiiki wa Zabuli 73 akeeta Ruhanga “mwandara gw’omutima gwange.” (Zab. 73:​26, NWT) Na Yahwe  wenyini akebazaaho nk’omwandara. (Is. 44:8) Leka tubazeeho emiringo esatu ey’erukusisana nk’omwandara, Yahwe eyayoleka kandi twege omulingo tusobora kumufoora ‘Omwandara gwaitu.’—Bir. 32:31.

4. Yahwe ali rukomero omu mulingo ki? (Zabuli 94:22)

⁴ Yahwe ali orukomero. Nk’oku omwandara omukooto gusobora kukora nk’ekiikaro eky’okweserekamu hali ihunga ery’amaani, omu mulingo nugwo gumu, Yahwe atulinda obutuhikwaho enyikara ezigumire omu bwomeezi bwaitu. (Soma Zabuli 94:22.) Alinda enkoragana yaitu nauwe kandi atugumya ngu busaho kizibu kyona ekiturukurabamu ekiratuhikyaho akabi ak’ebiro n’ebiro. Kandi n’aturaganiza n’ekirukukiraho: Naija kwihiraho kimu ekintu kyona ekitabangura obusinge bwaitu n’obulinzi.—Ez. 34:​25, 26.

5. Yahwe n’asobora ata kufooka Orukomero rwaitu oruli nk’omwandara?

⁵ Gumu ha miringo tufoora Yahwe Orukomero rwaitu oruli nk’omwandara, nukwo kumusaba. Obutusaba, Yahwe atuha ‘obusinge bwa Ruhanga’ obulinda emitima yaitu n’ebitekerezo byaitu. (Baf. 4:​6, 7) Tekerezaaho ekyokurorraho ky’Ow’oruganda Artem, ow’akaba asibirwe omu nkomo habw’okwikiriza kwe. Obw’akaba ali omu nkomo, omuserikale akamukaguliiriza emirundi nyingi, yamutwaza kubi, kandi yalengaho kumutiinisiriza. Akagamba ati: “Nayetunturaga muno omuserikale obuyanyetaga kunkaguliiriza. . . . Nasabaga Yahwe butoosa. Nkamusaba kumpa obusinge omu mutima gwange hamu n’amagezi. Nobukiraaba ngu nkahikwaho okuhiiganizibwa kunu, nkaikara ntekaine. . . . Habw’obukonyezi bwa Yahwe, kikasisana oti rundi nkaba nyemeriire enyuma y’ekisiika ky’amabaale.”

6. Habwaki tusemeriire kwikara nitwesiga Yahwe? (Isaya 26:​3, 4)

⁶ Yahwe mwesigwa. Nk’omwandara ogutatengesebwa, Yahwe aikara ayeteekaniize kutukonyera. Nitusobora kumwesiga habwokuba ali “Omwandara ogutahwaho.” (Soma Isaya 26:​3, 4.) Naija kwikara ali mwomeezi obu n’ahikiriza emirago ye, n’ahurra esaara zaitu kandi n’atuha obusagiki obuturukwetaaga. Ekindi, nitusobora kwesiga Yahwe habwokuba ali mwesigwa hali abo abamuheereza. (2 Sam. 22:26) Talyebwa ebitukora, kandi naija kwikara n’atuha emigisa.—Baheb. 6:10; 11:6.

7. Kiki ekiturukwija kwerorra obuturayesiga Yahwe? (Rora n’ekisisani.)

⁷ Tufoora Yahwe Mwandara gwaitu obutumwesigira kimu. Nitukigumya ngu obuturamworobera n’omu nyikara ezigumangaine, nitwija kugasirwa. (Is. 48:​17, 18) Obuturaarora omulingo arukutusagikamu, nitwija kweyongera kumwesiga. Kandi eki nikiija kutuleetera kwesiga Yahwe ngu nuwe wenka asobora kutukonyera kugumira ekirengo kyona kakibe kigumire kwingana nkaha. Obwire oburukukira obwingi, obutuba tuli omu nyikara nambere tuba tutaine muntu weena outusobora kusaba obukonyezi, tukyetegereza ngu nitusobora kwikara nitwesiga Yahwe. Ow’oruganda arukwetwa Vladimir akagamba ati: “Obwire obunamazire omu nkomo, nuko akasumi akakyakizireyo akanatungiiremu enkoragana enungi na Ruhanga. Nkeega kwesigira kimu Yahwe habwokuba nkaba ndi nyenka, kandi nkaba ntaine ekinsobora kukoraho kumaraho enyikara einkaba ndumu.”

8. (a) Habwaki nitusobora kugamba ngu Yahwe tahindahinduka? (b) Tugasirwa tuta habw’okuba na Ruhanga nk’Omwandara gwaitu? (Zabuli 62:​6, 7)

 ⁸ Yahwe tahindahinduka. Kusisanaho n’omwandara omukooto, Yahwe tahindahinduka. Emiringo ye n’ebigendererwa bye tibihindahinduka. (Mara. 3:6) Adamu na Hawa obubaamujeemiire, atahindule ekigendererwa kye hali abantu. Nk’oku omukwenda Paulo yahandiikire, Yahwe “tarukusobora okwehakana wenka.” (2 Tim. 2:13) Kinu nikimanyisa ngu n’obuharaabaho ki rundi abantu n’obubaakukora ki, Yahwe talihindura emiringo ye, ekigendererwa kye, rundi endengo ze. Habwokuba Yahwe tahinduka, nitukigumya ngu naija kutukonyera omu busumi obugumangaine, kandi ahikirize emirago ye omu busumi obw’omumaiso.—Soma Zabuli 62:​6, 7.

9. Kiki ekyorukwegera ha kyokurorraho kya Tatyana?

⁹ Tufoora Yahwe Omwandara gwaitu kuraba omu kumanya muntu wa mulingo ki, n’okwikara nitutekerezaaho ekigendererwa kye. Eki nikisobora kutukonyera kwikara tuteekaine omu biteekerezo byaitu obu nitugumira ebirengo. (Zab. 16:8) Eki kikahikirra hali munyaanya itwe Tatyana ow’akaba asibiirwe omu ka ye habw’okwikiriza kwe. Nagamba ati: “Nkesanga ndi nyenka. Ha kubanza kikangumira muno. Emirundi erukukira obwingi nahwamuga amaani.” Baitu obuyakyetegeriize ngu byona ebyarukurabamu akabirabamu habwa Yahwe n’ekigendererwa kye, akasobora kugumiisiriza kandi yatunga okutekaana omu bitekerezo. Nagamba ati: “Kwetegereza habwaki binu bikaba nibimpikaho, kikankonyera kwijuka ngu bikaba nibimpikaho habwokuba ningonza Yahwe kandi ningonza kumusemeza. Eki kikankonyera kuleka kwetekerezaaho nyenka.”

10. Nitusobora tuta kufoora Yahwe Omwandara gwaitu kasumi kanu?

¹⁰ Omu biro eby’omumaiso, nitwija kuhikwaho ebirengo ebiratwetaagisa kuba besigwa kukira na kara. Kanu nuko akasumi ak’okugumya okwikiriza kwaitu ngu naija kutuha ebiturukwetaaga kusobora kugumiisiriza n’obwesigwa. Eki nitusobora kukikora tuta? Somaho ebyokurorraho by’abaheereza ba Yahwe aba kara n’ab’omu kasumi kanu. Wetegereze omulingo Yahwe ayolekere emiringo ye ey’erukusisana n’omwandara kusobora kusagika abaheereza be. Wecumiitirizeeho muno ebyokurorraho ebi. Obworaakora eki, nikiija kukukonyera kufoora Yahwe Omwandara gwawe.

YEGERA HA MIRINGO YA YAHWE

11. Habwaki nitugonza kwegera ha miringo ya Yahwe ey’erikusisana nk’omwandara? (Rora n’akasanduuko “ Ekigendererwa Ab’oruganda Abato Ekibasobora Kweteraho.”)

¹¹ Turozere omulingo Yahwe arukusisanamu nk’omwandara. Hati leka turole omulingo tusobora kwegera ha miringo ye ey’erukusisana nk’omwandara. Obuturalengaho kukora kyona ekirukusoboka kwegera ha miringo ya Yahwe, nitwija kusobora kugumya ab’oruganda na banyaanya itwe omu kitebe. Ekyokurorraho, Yesu akaha Simoni ibara Kefa (amakuru gakyo obukimanyisibwa ngu Petero), ekimanyisa Omwandara.” (Yoh. 1:42) Yesu akaba namanyisa ngu Petero yakuhumwize abandi omu kitebe, kandi agumye okwikiriza kwabo. Abagurusi b’ekitebe babazibwaho “nkekiituru ekiibale erikoto.” Kinu nikyoleka omulingo balinda ab’omu kitebe. (Is. 32:2) Baitu,  ekitebe kigasirwa ab’oruganda na banyaanya itwe bona obubeegera ha miringo ya Yahwe ey’erukusisana nk’omwandara.—Bef. 5:1.

12. Soborra emiringo tusobora kuba orukomero hali abantu abandi.

¹² Ba orukomero. Obwire obumu, nitusobora kuba orukomero orwa buli kiro hali ab’oruganda, obubahikwaho ebigwererezi, obutabanguko rundi obulemu. Nk’oku enyikara omu “biro bya hanyuma” eriyo n’eyeyongera kusiisikara, hataroho kugurukyagurukya nitwija kutunga emigisa nyingi ey’okukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe. (2 Tim. 3:1) Ekindi, nitusobora kuhuumuza ab’oruganda na banyaanya itwe omu bitekerezo n’omu by’omwoyo, n’okubooleka okugonza. Gumu ha miringo tusobora kukikora nukwo kubaza nabo obubaija omu nsorrokano, nukwo tufoole ekitebe ekiikaro nambere barukuhurra nibagonzebwa kandi nibagarurwamu amaani. Nitwikara omu nsi nambere abantu barukutwazangana kubi muno. Kandi kinu nikisobora kuleetera ab’oruganda na banyaanya itwe kwehurra betuntwire kandi batarukugonzebwa. Nahabweki ab’oruganda na banyaanya itwe obubaija omu nsorrokano, nitugonza kukora kyona ekirukusoboka kubaleetera kwehurra nibagonzebwa, bahuumuziibwe kandi baine obulinzi.

13. Abagurusi nibasobora bata kufooka rukomero hali abandi? (Rora n’ekisisani.)

¹³ Abagurusi nibasobora kuba rukomero hali abo abali omu kitebe abarukuraba omu ihunga ly’onyini rundi ery’akokurorraho. Obuhabaho ebigwererezi rundi eby’obujanjabi ebya bangubwangu, abagurusi banguha kugira ekibaakoraho kukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe. Ekindi bakonyera ab’oruganda na banyaanya itwe omu by’omwoyo. Ab’oruganda na banyaanya itwe nikiija kubanguhira kuhikirra omugurusi kakuba aba amanyirwe nk’ow’arukwetwaza kurungi, ow’embabazi, kandi ow’aikara ayetekaniize kubahuliiriza. Emiringo nk’egi eretera abandi kwehurra nibafiibwaho, ekibaleetera kwanguhirwa kuteeka omu nkora obuhabuzi  bwona oburukusigikirra ha Baibuli omugurusi obw’abaha.—1 Bas. 2:​7, 8, 11.

14. Nitusobora tuta kwoleka ngu nitwesigwa?

¹⁴ Ba mwesigwa. Nitugonza abantu batwesige ngu nitwija kubakonyera obubaraaba nibaraba omu nyikara ezigumire. (Nfu. 17:17) Nitusobora kukora ki kurora abandi baatwesiga? Nitusobora kwekamba kwikara nitwoleka emiringo nk’eya Yahwe, nk’okuhikiriza ebintu ebiturukuba tweragire hamu n’okukora kyona ekirukusoboka kulinda obwire. (Mat. 5:37) Ekindi, nitusobora kukonyera abantu abandi obubarukuba bali omu bwetaago. Kwongerraho nitusobora kukora kyona ekirukusoboka kurora twamaliiriza obujunanizibwa obutuheebwa omu kitebe obu nitusigikirra ha buragirizi obutuheebwa.

15. Ekitebe kigasirwa kita abagurusi obubaba bali besigwa?

¹⁵ Abagurusi abarukwesigwa bagasira ekitebe. Omu mulingo ki? Ab’oruganda na banyaanya itwe obubakimanya ngu nibasobora kuhikirra omugurusi hoona nambere barukuba nibamwetaagira, kibakonyera kutetuntura muno. Ekindi, ab’oruganda na banyaanya itwe behurra bafiirweho, abagururusi obubaikara beteekaniize kubakonyera. Abagurusi obubaha obuhabuzi nibasigikirra  ha Baibuli hamu n’ebitabu ebitiirwe Omwiru Omwesigwa, batarukusigikirra ha ntekereza zaabo, kireetera ab’oruganda na banyaanya itwe kubesiga. Ekindi, ab’oruganda na banyaanya itwe besiga omugurusi ow’alinda ensita zaabo kandi ow’ahikiriza eby’aba araganiize.

16. Tugasirwa tuta, kandi tugasira tuta abandi obutuba bantu abatarukuhindahinduka?

¹⁶ Ba muntu atarukuhindahinduka. Nitusobora kuba kyokurorraho ekirungi hali abandi obutucweramu kimu kukora ekihikire n’obutukakora encwamu nitusigikirra ha misingi ya Baibuli. Obuturayesomesa Ekigambo kya Ruhanga kandi tukagumya okwikiriza kwaitu omuli Yahwe, nitwija kwikara tuli besigwa haluwe hamu n’endengo ze. Titurukwija kutwarwatwarwa, kugurukyagurukya rundi kutwalirizibwa enyegesa ez’ebisuba hamu n’entekereza y’ensi. (Bef. 4:14; Yak. 1:​6-8) Okwikiriza kwaitu omuli Yahwe hamu n’emirago ye kutukonyera kwikara tutekaine obututunga amakuru amabi. (Zab. 112:​7, 8) Ekindi, kitusobozesa kukonyera abo ababa nibaraba omu birengo.—1 Bas. 3:​2, 3.

17. Abagurusi nibasobora kukonyera bata ab’oruganda kwikara batekaine kandi baine okwikiriza okugumire?

¹⁷ Abagurusi basemeriire kuba n’engeso enungi, entekereza enungi, aberinzi kandi abarukwetegereza. Abasaija banu bakonyera abandi kwikara batekaine hamu n’okwikara baine enkoragana enungi na Yahwe obu “nibagumya ekigambo ekyokwesiga.” (Tit. 1:9; 1 Tim. 3:​1-3) Kuraba omu kuteekaho ekyokurorraho ekirungi hamu n’okubungira ab’oruganda na banyaanya itwe kubagarramu amaani abagurusi bakonyera ab’oruganda na banyaanya itwe kutoosa ensorrokano, obuheereza, hamu n’okwesomesa. Ab’oruganda na banyaanya itwe obubaba baine ebizibu ebibaleetera kwetuntura, abagurusi nibasobora kubaijukya kwesiga Yahwe n’okuteeka omutima ha mirago ye.

18. Habwaki nitugonza kukugiza Yahwe n’okwikara nitumwirra haihih? ( Rora n’akasanduuko “Ekiratukonyera Kweyongera Kwirra Haihi na Yahwe.”)

¹⁸ Hanyuma y’okurora emiringo ya Yahwe ey’erukuhuniiriza, naitwe nitusobora kugamba nk’omukama Daudi ayagambire ati: “Ayebazibwe [Yahwe] omwandara gwange.” (Zab. 144:1) Yahwe ali Ruhanga outusobora kwikara nitwesiga. Omu bwomeezi bwitu bwona, katube tukuzire omu myaka, twine ensonga enungi ey’erukutuleetera kugamba ngu: ‘Ogu Mwandara gwange,’ Obu nitukigumya ngu naija kwikara n’atukonyera kukurakurana omu by’omwoyo.—Zab. 92:​14, 15.