1. Jeʼex u yaʼalik Salmo 18:​46, ¿baʼax yéetel comparartaʼab Jéeoba tumen David?

 TEʼ YÓOKʼOL kaabaʼ jach séeb u kʼexpajal tuláakal baʼal. Yoʼolal junpʼéel baʼal ku yúuchleʼ jeʼel u kʼexpajal k-kuxtaleʼ. U maʼalobileʼ ku páajtal k-kʼáatik u yáantaj Jéeoba. Teʼ xook máanikoʼ t-kaneʼ Jéeobaeʼ letiʼe Dios kuxaʼanoʼ yéetel mantatsʼ taak u yáantkoʼon. Cada ken u yáantoʼoneʼ k-maas creertik «¡Jéeobaeʼ juntúul Dios kuxaʼan!» (xok Salmo 18:46). Ka tsʼoʼokeʼ Davideʼ tu yaʼalaj xan yoʼolal Jéeoba: «Letiʼeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux kin taʼakikinbaeʼ». ¿Baʼaxten Davideʼ tu comparartaj le «Dios kuxaʼan» yéetel junpʼéel tuunich minaʼan kuxtal tiʼoʼ?

2. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

² Teʼ xookaʼ yaan k-tsolik baʼaxten ku yaʼalaʼal tiʼ Jéeoba bey junpʼéel tuunicheʼ yéetel baʼax k-kanik ikil u yaʼalaʼaltiʼ beyoʼ. Yaan xan k-kanik baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-il Jéeoba bey letiʼe nuxiʼ tuunich tuʼux jeʼel u páajtal k-taʼakikbaoʼ. Tu tsʼookeʼ yaan k-kanik bix jeʼel k-eʼesik u jatsʼuts modoseʼ.

¿BAʼAXTEN JÉEOBAEʼ BEY JUNPʼÉEL TUUNICHEʼ?

3. ¿Bix u meyaj teʼ Biblia le tʼaan «tuunichoʼ»? (Ilawil le dibujo ).

³ Teʼ Bibliaoʼ ku comparartaʼal Jéeoba yéetel junpʼéel «tuunich» utiaʼal u páajtal k-naʼatik jujunpʼéel u jatsʼuts modos. Tiʼ yaʼab tekstoʼobeʼ alabartaʼab Jéeoba tumen le máaxoʼob meyajt úuchjeakiloʼ, letiʼobeʼ tu yaʼaloʼobeʼ letiʼeʼ bey junpʼéel tuunicheʼ. Tiʼ Deuteronomio 32:​4, ku yáax aʼalaʼal tiʼ Jéeoba «le Nojoch Tuunichoʼ». Le ka orarnaj Anaeʼ tu yaʼalaj: «Minaʼan uláakʼ nuxiʼ tuunich maʼ tu péek jeʼex k-Dioseʼ» (1 Sam. 2:2). Habacukeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Teech, in Nojoch Tuunich» (Hab. 1:​12, nota). Jéeoba xaneʼ tu yaʼaleʼ letiʼeʼ junpʼéel «nuxiʼ tuunich» (Isa. 44:8). Koʼoneʼex xakʼaltik óoxpʼéel jatsʼuts modos eʼesik Jéeobaeʼ bey junpʼéel tuunicheʼ. Yaan xan k-ilik baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-ilik Jéeobaeʼ letiʼe «Nojoch Tuunich yaantoʼonoʼ» (Deu. 32:31).

4. ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ Jéeobaeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux jeʼel k-taʼakikbaeʼ? (Salmo 94:22).

 ⁴ Jéeobaeʼ junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux k-taʼakikba. Wa jach kʼaʼam cháak yéetel jach kʼaʼam u yiikʼaleʼ, jeʼel u páajtal k-bin k-taʼakba tiʼ junpʼéel sajkabeʼ wa yiknal junpʼéel nuxiʼ tuunich. Bey túun xanoʼ le kéen woʼoltaʼakoʼon tumen k-problemasoʼ jeʼel u páajtal k-bin k-taʼakba yiknal Jéeobaeʼ (xok Salmo 94:22). Letiʼeʼ ku kanáantkoʼon yéetel ku yaʼaliktoʼoneʼ le baʼaxoʼob k-muʼyajtik beoraaʼ yaan u xuʼululoʼob. Ku prometerkeʼ maʼ kun xáantaleʼ yaan u luʼsik tuláakal baʼax beetik k-muʼyaj yéetel k-chiʼichnaktal (Eze. 34:​25, 26).

5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-il Jéeoba bey letiʼe Tuunich tuʼux jeʼel k-taʼakikbaoʼ?

⁵ Le oraciónoʼ jach ku yáantaj utiaʼal k-ilik Jéeoba bey junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux jeʼel k-taʼakikbaeʼ. Kéen orarnakoʼoneʼ k-kʼamik le jeetsʼeelil ku tsʼáaik Diosoʼ, lelaʼ ku kanáantik k-puksiʼikʼal yéetel k-tuukul (Fili. 4:​6, 7). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Artiom, juntúul sukuʼun kʼaʼal cárcel yoʼolal baʼax ku creertik. Letiʼeʼ tu aguantartaj u sen kʼáataʼal u chiʼ tumen juntúul policía kʼasaʼan. Artiomeʼ ku yaʼalik: «Cada ken kʼáataʼak kaʼach in chiʼeʼ kin sen chiʼichnaktal. […] Teʼ súutukiloʼoboʼ tin kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u tsʼáaten jeetsʼeelil bey xan naʼatil. Kex jeʼel baʼaxak tu beetaj le policíaoʼ chúukpaj in wóol, tumen Jéeobaeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunich kanáantkeneʼ».

6. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ Jéeobaeʼ? (Isaías 26:​3, 4).

⁶ Jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ Jéeobaeʼ. Letiʼeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunich mantatsʼ tiaʼan tu lugareʼ, le beetik jeʼel u páajtal k-bin tu yiknal utiaʼal u kanáantkoʼoneʼ. Jeʼel u páajtal k-confiar de ke beyoʼ tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «Jéeobaeʼ junpʼéel Tuunich utiaʼal kʼiinoʼob minaʼan u xuul» (xok Isaías 26:​3, 4). Jéeobaeʼ mix bikʼin kun kíimil le beetik k-confiar yaan u béeykuntik u promesaʼob, yaan u yuʼubik k-oraciónoʼob mantatsʼ yéetel yaan u yáantkoʼon. Uláakʼ baʼax beetik k-confiartiʼeʼ tumen chúukaʼan u yóol tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ (2 Sam. 22:26). Letiʼeʼ maʼ ken u tuʼubs le baʼax k-beetkoʼ yéetel yaan u bendecirkoʼon (Heb. 6:10; 11:6).

7. ¿Baʼax utsiloʼob ku taasik k-confiar tiʼ Jéeoba? (Ilawil xan le fotooʼ).

⁷ Kʼaʼabéet k-confiar tiʼ Jéeoba utiaʼal ka k-il bey letiʼe Nojoch Tuunichoʼ. Toʼoneʼ k-ojel ku taasiktoʼon utsil k-uʼuyik u tʼaan tak teʼ súutukiloʼob táan k-muʼyajoʼ (Isa. 48:​17, 18). Cada ken k-il bix u yáantkoʼon Jéeobaeʼ k-maas k-confiar tiʼ letiʼ. K-tsʼáaik cuentaeʼ yaan u yáantkoʼon k-aguantart jeʼel baʼaxak pruebaileʼ. Yaan súutukiloʼob jach chéen Jéeoba jeʼel u yáantkoʼoneʼ, tumen letiʼe Nojoch Tuunich tuʼux jeʼel u páajtal k-taʼakikbaoʼ. Juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Vladímireʼ tu yaʼalaj: «Le súutukil maas naatsʼ tin wuʼuyilinba yiknal Jéeobaoʼ letiʼe ka bisaʼaben kʼalbiloʼ. Teʼeloʼ tin kanaj confiar tiʼ Jéeoba tumen chéen tin juunal yanilen yéetel maʼ tu páajtal in beetik mix baʼal utiaʼal in kʼexik le baʼax ku yúuchultenoʼ».

8. 1) ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ Jéeobaeʼ maʼatech u kʼexpajal? 2) ¿Baʼax utsil ku taasiktoʼon k-ilik Jéeoba bey junpʼéel nuxiʼ tuunicheʼ? (Salmo 62:​6, 7).

⁸ Jéeobaeʼ maʼatech u kʼexpajal. Jeʼex junpʼéel nuxiʼ tuunich maʼ tu péek yéetel maʼ tu kʼexpajleʼ, Jéeoba xaneʼ maʼatech u kʼexpajal u modos  yéetel u promesaʼob (Mal. 3:6). Le ka tu tsʼáajuba Adán yéetel Eva tu contraeʼ letiʼeʼ maʼ tu kʼexaj le baʼax u chʼaʼtukultmaj utiaʼal wíinikoʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ «maʼ tu páajtal u bin tu contra le baʼax ku yaʼalikoʼ» (2 Tim. 2:13). Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ kex jeʼel baʼaxak ka úuchkeʼ, letiʼeʼ maʼ ken u kʼex u modos, u leyoʼob mix le baʼax u chʼaʼtukultmaj u beetkoʼ. Leloʼ ku beetik k-confiar yaan u yáantkoʼon Jéeoba kéen sufrirnakoʼon yéetel yaan u béeykuntik u promesaʼob (xok Salmo 62:​6, 7).

9. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Tatianaoʼ?

⁹ Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-il Jéeoba bey junpʼéel nuxiʼ tuunicheʼ, letiʼe k-tuukul tiʼ u jatsʼuts modosoʼ bey xan tiʼ le baʼax u chʼaʼtukultmaj utiaʼal wíinik bey xan utiaʼal le Luʼumaʼ. Wa k-tuukul tiʼ le baʼaloʼobaʼ maʼ ken k-sen chiʼichnaktal yéetel yaan u yantaltoʼon jeetsʼelil kéen muʼyajnakoʼon (Sal. 16:8). Lelaʼ bey úuchik tiʼ Tatiana, yoʼolal le baʼaxoʼob ku creerkoʼ maʼ tu chaʼabal kaʼach u jóokʼol tu yotoch tumen le autoridadoʼoboʼ, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Obligartaʼaben pʼáatal chéen tin juunal». Ku yaʼalik xan: «Tu káajbaleʼ jach difícil tin wilil, jach yaʼab u téenel lúub in wóol». Le baʼax áant Tatiana u aktáant le baʼax úuchtiʼoʼ, letiʼe u kʼaʼajsik tuláakal le baʼax ku yúuchultiʼoʼ yaan u yil yéetel Jéeoba bey xan yéetel u promesaʼob. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ tuláakal le baʼaloʼobaʼ táan u yúuchulten tumen in yaabiltmaj Jéeoba yéetel tumen taak in beetik baʼax uts tu tʼaan. Leloʼ tu yaanten utiaʼal maʼ in chʼíikil tuukul tiʼ le baʼaxoʼob táan u yúuchultenoʼ».

10. ¿Baʼax jeʼel a beetik desde beora utiaʼal a wilik Jéeoba letiʼe Tuunich tuʼux jeʼel a taʼakikabaoʼ?

¹⁰ Maʼ tun xáantaleʼ yaan u maas kʼastal le kuxtalaʼ, le beetik yaan u kʼaʼabéettal k-maas confiar tiʼ Jéeoba. Desde beora kʼaʼabéet k-creertik yaan u yáantkoʼon k-aguantart tuláakal le baʼaxoʼob kun úuchloʼ yéetel yaan u yáantkoʼon xan utiaʼal u chúukpajal k-óol. ¿Bix jeʼel a maas confiar tiʼ Jéeobaeʼ? Jeʼel a maas confiartiʼ wa ka xokik le tsikbaloʼob yaan teʼ Bibliaoʼ yéetel u experienciaʼob le sukuʼunoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. Tuukulnen tiʼ le baʼax ka xokikoʼ yéetel il baʼax áant le sukuʼunoʼob u yiloʼob Jéeoba bey junpʼéel nuxiʼ tuunicheʼ. Leloʼ yaan u yáantkech a wil Jéeobaeʼ letiʼe Tuunich tuʼux jeʼel u páajtal a taʼakikabaoʼ.

EʼES U JATSUTS MODOS JÉEOBA

11. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-eʼesik le jatsʼuts modos yaan tiʼ Jéeobaoʼ? (Ilawil xan le cuadro « Táankelem, tsʼáa le metaaʼ»).

¹¹ Tsʼoʼok k-xakʼaltikeʼex jujunpʼéel jatsʼuts modos eʼesik baʼaxten Jéeobaeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunicheʼ. Beoraaʼ yaan k-kankeʼex bix jeʼel k-eʼesik le jatsʼuts modosaʼ. Toʼoneʼ jeʼel u páajtal k-maas áantik le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil kéen k-eʼes u jatsʼuts modosoʼob Jéeobaoʼ. Por ejemploeʼ Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ Simóneʼ yaan u kʼaabaʼtik Cefas (wa Pedro), lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ «u búuj tuunich» (Juan 1:42). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ tu yeʼeseʼ Pedroeʼ yaan u líiʼsik u yóol yéetel yaan u tsʼáaik jeetsʼeelil tiʼ le múuchʼuliloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ le ancianoʼoboʼ «beyoʼob u boʼoy junpʼéel nuxiʼ tuunich[eʼ]» tumen letiʼobeʼ ku kanáantkoʼob le sukuʼunoʼoboʼ (Isa. 32:2).  U jaajileʼ tuláakloʼon unaj k-eʼesik u jatsʼuts modos Jéeoba utiaʼal ka ilakoʼon bey tuunichoʼob ku tsʼáaikoʼob jeetsʼeelil tiʼ le múuchʼuliloʼ (Efe. 5:1).

12. ¿Bix jeʼel a beetkaba bey junpʼéel tuunich tuʼux jeʼel u taʼakikuba máakeʼ?

¹² Beetaba bey junpʼéel tuunicheʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-kʼamik t-otoch le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob tuʼux úuch junpʼéel loobiloʼ, tuʼux ku sen baʼateʼel le máakoʼoboʼ wa teʼ tuʼuxoʼob yaan guerraoʼ. Teʼ tsʼook kʼiinoʼobaʼ yaan u maas kʼastal le baʼaxoʼob ku yúuchul way yóokʼol kaabeʼ (2 Tim. 3:1). Yoʼolal leloʼ yaan u kʼaʼabéettal k-paklan áantikba. Toʼoneʼ k-beetikba bey junpʼéel tuunich tuʼux jeʼel u taʼakikuba le sukuʼunoʼob le kéen k-beet u yuʼubikoʼob yaabiltaʼanoʼoboʼ yéetel kéen k-áantoʼob u maas natsʼubaʼob yiknal Jéeobaoʼ. Por ejemploeʼ jeʼel u páajtal k-kʼamkoʼob yéetel utsil kéen xiʼikoʼob reunióneʼ, beyoʼ yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob yéetel yaan u yuʼubikoʼob yaabiltaʼanoʼob. Teʼ yóokʼol kaabaʼ le máakoʼoboʼ jach kʼasaʼanoʼob yéetel maʼatech u yeʼeskoʼob yaabilaj. Le beetkeʼ le kéen xiʼik le sukuʼunoʼob reuniónoʼ k-kʼáat ka u yuʼuboʼob yaabiltaʼanoʼob.

13. ¿Baʼax jeʼel u beetik le ancianoʼob utiaʼal u yilaʼaloʼob bey junpʼéel tuunich tuʼux jeʼel u taʼakikuba máakeʼ? (Ilawil xan le fotooʼ).

¹³ Le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u beetik u yilaʼaloʼob bey junpʼéel tuunich tuʼux jeʼel u taʼakikuba le sukuʼunoʼoboʼ. Letiʼobeʼ tu séebaʼanil ku tsʼáaikoʼob le áantaj kʼaʼabéet kéen úuchuk nukuch loobiloʼoboʼ wa le kéen bisaʼak juntúul sukuʼun hospitaloʼ, tsʼoʼoleʼ ku yáantkoʼob xan le sukuʼunoʼob utiaʼal maʼ u náachtaloʼob tiʼ Jéeobaoʼ. Le sukuʼunoʼob yéetel le kiikoʼoboʼ maas jeʼel u yóotkoʼob u tsikbaltoʼob baʼax ku yúuchultiʼob tiʼ juntúul anciano uts u modos, ku tsʼáaikuba tu lugar máak yéetel jach ku chʼenxikintik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ. Le jatsʼuts modosoʼobaʼ ku beetik u yuʼubik le sukuʼunoʼob yaabiltaʼanoʼoboʼ yéetel maas chéen chʼaʼabil ken u tsʼáaʼob ichil u kuxtaloʼob le consejo ku tsʼaʼabaltiʼoboʼ (1 Tes. 2:​7, 8, 11).

14. ¿Bix jeʼel k-eʼesik jeʼel u páajtal u confiar u maasil tiʼ toʼoneʼ?

 ¹⁴ Beet u confiar u maasil tiʼ teech. Toʼoneʼ k-kʼáat ka u yojéelt u maasileʼ jeʼel u páajtal k-áantkoʼob le kéen muʼyajnakoʼobeʼ (Pro. 17:17). ¿Bix jeʼel k-beetik u confiar u maasil tiʼ toʼoneʼ? Junpʼéel bixeʼ letiʼe kéen k-eʼes u jatsʼuts modos Jéeoba sáamsamaloʼ. Por ejemploeʼ kʼaʼabéet k-ilik k-béeykuntik le baʼax k-aʼalikoʼ yéetel k-kʼuchul tu yorail teʼ tuʼux ku yaʼalaʼaltoʼonoʼ (Mat. 5:37). Jeʼel u páajtal xan k-áantik le máaxoʼob táan muʼyajoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ wa ku yaʼalaʼaltoʼon ka k-beet junpʼéel baʼaleʼ kʼaʼabéet k-beetik jeʼex u yaʼalaʼaltoʼonoʼ.

15. ¿Baʼax utsil ku taasik tiʼ le múuchʼulil u yeʼesik le ancianoʼob jeʼel u páajtal k-confiartiʼoboʼ?

¹⁵ ¿Baʼax utsil ku taasik tiʼ le múuchʼulil u yeʼesik le ancianoʼob jeʼel u páajtal k-confiartiʼoboʼ? Le publicadoroʼoboʼ yaan u yuʼubikoʼob kanáantaʼanoʼob yéetel yaan u yáantaʼaloʼob. Le kéen úuchuktiʼob wa baʼaxeʼ yaan u tʼankoʼob le anciano ilik le grupo tuʼux yanoʼob utiaʼal u tsikbaltikoʼobtiʼ le baʼax ku yúuchultiʼoboʼ tumen u yojloʼob yaan u yáantaʼaloʼob. Le sukuʼunoʼoboʼ maas ku  confiaroʼob tiʼ juntúul anciano ku chʼaʼik teʼ Biblia bey xan teʼ publicaciónoʼob le consejo ku tsʼáaikoʼ. Bey xan wa ku yilkoʼob maʼatech u máan u tsikbalt tiʼ u maasil junpʼéel baʼax ku yojéeltik yéetel ku tsʼoʼokbesik le baʼax ku yaʼalikoʼ.

16. ¿Baʼax utsil ku taasiktoʼon k-pʼáatal jejetsʼkil yéetel maʼ k-kʼexpajal, yéetel baʼax utsil ku taasik tiʼ u maasil?

¹⁶ Maʼ a kʼexpajal. Jeʼel u páajtal k-tsʼáaik junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ u maasil wa le kéen k-chʼaʼ decisiónoʼobeʼ k-chʼaʼik en cuenta Jéeoba bey xan baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Wa k-beetik beyoʼ yaan k-eʼesikeʼ jejetsʼkil yaniloʼon ichil u jaajil. Pero utiaʼal leloʼ kʼaʼabéet k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ bey xan k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Leloʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u kʼexpajal mix u kaʼapʼéeltal k-tuukul, maʼ ken k-chaʼa k-suʼusutaʼal mix k-yuyunchʼintaʼal tumen le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ (Efe. 4:14; Sant. 1:​6-8). Le fe yaantoʼon tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ u promesaʼoboʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ u péek k-óol le kéen k-ojéelt yaan baʼaloʼob kʼaastak táan u yúuchul (Sal. 112:​7, 8). Tsʼoʼoleʼ beyoʼ yaan u páajtal k-áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ (1 Tes. 3:​2, 3).

17. ¿Bix u muʼukʼaʼankúuntik le ancianoʼob le múuchʼuliloʼ?

¹⁷ Juntúul ancianoeʼ kʼaʼabéet u «tsʼáaik u pʼiis tuláakal baʼax ku beetik, maʼalob u tuukul, maʼ xaʼaxakʼaʼan u kuxtaliʼ yéetel uts u puksiʼikʼal». Le anciano «maʼatech u kʼéechel tiʼ baʼax ku yaʼalik u tʼaan Dios[oʼ]», ku beetik u muʼukʼaʼantal le múuchʼuliloʼ (Tito 1:9; 1 Tim. 3:​1-3). Le publicadoroʼoboʼ jach ku líikʼil u yóoloʼob le kéen u yiloʼob táan u kanáantaʼaloʼob yéetel táan u tsʼaʼabaltiʼob junpʼéel maʼalob ejemplo tumen le ancianoʼoboʼ, hasta ku maas taaktal u binoʼob reunión, u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj yéetel u xakʼalxookoʼob. Le ancianoʼobaʼ le kéen u yiloʼob yaan máax táan u muʼyajeʼ ku yáantkoʼob utiaʼal maʼ u náachtal tiʼ Jéeoba yéetel ka u kʼaʼajs u promesaʼob Dios.

18. ¿Baʼaxten taak k-alabartik Jéeoba yéetel maʼ taak k-náachtal tiʼiʼ? (Ilawil xan le cuadro « Junpʼéel bix jeʼel a maas natsʼkaba yiknal Jéeobaeʼ»).

¹⁸ Beora tsʼoʼok k-xakʼaltik jujunpʼéel u jatsʼuts modosoʼob Jéeobaaʼ, k-uʼuyikba jeʼex rey David le ka tu yaʼalaj: «Alabartaʼak Jéeoba, tumen bey junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux kin taʼakikinbaeʼ» (Sal. 144:1). Jéeobaeʼ juntúul Dios jeʼel u páajtal k-confiar mantatsʼ tiʼeʼ. Tak ken chʼíijkoʼoneʼ letiʼeʼ yaan u seguer u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ letiʼ. Jach k-confiar tiʼ Jéeoba, le oʼolal k-aʼalik: «Letiʼeʼ bey junpʼéel nuxiʼ tuunich tuʼux kin taʼakikinbaeʼ» (Sal. 92:​14, 15).