1-2. Uzizie vẹ Jihova o zizie idibo riẹ nọ e be rọ eva rai kpobi gọe?

 A TẸ nọ owhẹ nọ ẹvẹ who rri Jihova, eme whọ te ta? Ẹsejọhọ whọ te ta nọ, ‘Jihova yọ Ọsẹ mẹ, Ọghẹnẹ mẹ, gbe Ogbẹnyusu mẹ.’ Hayo whọ te rehọ edẹ-ova jọ nọ a be hai se Jihova ro dhesẹ oghẹrẹ nọ who rri rie fihọ. Kọ who rri Jihova fihọ ohwo nọ o zizie owhẹ kpobọ uwou riẹ?

² Devidi ovie na ọ ta ẹme jọ nọ u dhesẹ nọ Jihova o rri idibo riẹ nọ e be gọe ziezi wọhọ ahwo nọ o zizie ziọ uwou riẹ. Ọ nọ Jihova nọ: “O Jihova, ono ọ rẹ kpahe uwou-udhu ra? Ono ọ rẹ rria ugbehru ọrẹri ra?” (Ol. 15:1) Eme yena nọ e rrọ Ebaibol na i dhesẹ nọ ma sae jọ usu ahwo nọ a kpahe Jihova. Koyehọ ma sae jọ egbẹnyusu riẹ. Kọ uzizie yena nọ Jihova o zizie omai na o gbẹ rro?

JIHOVA Ọ GWỌLỌ NỌ MA NYAZE UWOU RIẸ

3. Ono họ ohwo ọsosuọ nọ ọ kpahe Jihova, kọ ẹvẹ o jọ nọ aimava a mu ohwohwo họ elele rria no?

³ Taure Jihova ọ tẹ te ma eware efa kpobi, ọye ọvo ọ jọ. Rekọ nọ u te oke jọ, ọ tẹ ma Ọmọ ọsosuọ riẹ. O tẹ wọhọ ẹsenọ ohwo jọ ọ nyaze uwou riẹ no. Oyena o jọ orọ ọsosuọ nọ ohwo jọ ọ rọ kpahe Jihova, yọ eva e were Jihova gaga inọ ohwo jọ ọ kpahe riẹ no. Ebaibol ọ ta nọ eva Ọmọ riẹ na e jẹ “hae were iẹe gaga.” Yọ Ọmọ riẹ na omariẹ ọ “jẹ ghọghọ evaọ aro riẹ oke na kpobi.”—Itẹ 8:30.

4. Amono ọfa jọ Jihova ọ kuvẹ inọ a jọ uwou riẹ?

 ⁴ Nọ u te oke jọ, Jihova ọ tẹ ma ikọ-odhiwu, yọ oma ẹzi a wo. Ikọ-odhiwu na a tẹ rrọ usu ahwo nọ a kpahe riẹ re. A se ikọ-odhiwu na “emọ Ọghẹnẹ,” yọ eva e jẹ were ae gaga evaọ uwou Ọghẹnẹ nọ a rrọ na. (Job 38:7; Dan. 7:10) Te Jesu te ikọ-odhiwu na ọvo a jọ egbẹnyusu Jihova evaọ oke yena, yọ a jọ kugbe Jihova. Nọ oke jọ o vrẹ no, Jihova ọ tẹ ma ahwo-akpọ. Ọ tẹ kẹ ahwo-akpọ uvẹ re a jọ uwou riẹ re, koyehọ re a jọ egbẹnyusu riẹ. Ahwo jọ nọ a jọ egbẹnyusu Jihova họ Enọk, Noa, Abraham, gbe Job. Ahwo yena a jẹ rọ eva rai kpobi gọ Ọghẹnẹ. Ebaibol ọ ta nọ a je lele “Ọghẹnẹ uzẹme na” nya usu.—Emu. 5:24; 6:9; Job 29:4; Aiz. 41:8.

5. Eme ma wuhrẹ no ẹme obe Izikiẹl 37:26, 27 na ze?

⁵ No anwọ oke anwae ze rite inẹnẹ na, Jihova o gbe bi zizie egbẹnyusu riẹ ziọ uwou riẹ. (Se Izikiẹl 37:26, 27.) Ma te rri ẹme nọ Izikiẹl ọ ta, ma rẹ ruẹ nọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ nọ idibo riẹ nọ e be gọe ziezi a rẹ jọ egbẹnyusu ekpekpe riẹ. Ọ ta nọ ọ te “re ọvọ udhedhẹ kugbe ai.” Eruẹaruẹ yena i kiekpahe okenọ Ileleikristi nọ i wo ẹruore inọ a ti kpobọ odhiwu gbe enọ i wo ẹruore inọ a te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ, a te rọ gọ Jihova kugbe. A vẹ te jọ “uthuru ọvo” evaọ uwou-udhu riẹ na. (Jọn 10:16) Yọ oye o be via nẹnẹ na.

ỌGHẸNẸ Ọ BE RẸROTE OMAI EVAỌ ORIA KPOBI NỌ MA RRỌ

6. Re ohwo ọ sae ziọ uwou-udhu Jihova, eme o re ru, kọ oria vẹ uwou-udhu na ọ rrọ?

⁶ Evaọ oke anwae, uwou-udhu yọ oria nọ ohwo o re jo serihọ. O re je kpohọ etẹe nọ uvo o tẹ be rro hayo nọ oso ọ tẹ be rrọ. Oke yena, ohwo ọ tẹ nyaze uwou-udhu ra, ọ riẹ nọ whọ te rẹrotei ziezi. Nẹnẹ na, nọ ma tẹ rọ uzuazọ mai kẹ Jihova inọ ọye ma rẹ gọ, yọ ma nyaziọ uwou-udhu riẹ no. (Ol. 61:4) Evaọ uwou-udhu riẹ nọ ma rrọ na, ọ be rọ ẹme riẹ wuhrẹ omai ziezi. Ma te je wo inievo nọ ma gbẹ rrọ uwou-udhu Jihova. Orọnikọ oria jọ dẹẹ uwou-udhu Jihova ọ rrọ họ. Oria kpobi nọ ma rrọ, ma sae jọ uwou-udhu Jihova. Ẹsejọhọ who kpohọ okokohọ ologbo obọdẹ jọ evaọ orẹwho ọfa, hayo whọ nyai ru oware jọ evaọ orẹwho ọfa. Whọ tẹ jọ obei ruẹ inievo efa nọ a rrọ uwou-udhu Jihova re. Uwou-udhu Jihova o ginẹ rrọ oria kpobi nọ idibo riẹ nọ i bi yoẹme kẹe a rrọ.—Evia. 21:3.

7. Fikieme ma rọ ta nọ idibo Jihova nọ i whu no a gbẹ rrọ uwou-udhu Jihova? (Rri uwoho na re.)

 ⁷ Kọ ma sae ginẹ ta nọ idibo Jihova nọ i whu no a gbẹ rrọ uwou-udhu Jihova? Ee! Fikieme ma rọ ta ere? Keme Jihova ọ gbẹ be kareghẹhọ ae. Jesu ọ ta nọ: “Mosis dede o dhesẹ via inọ a te kpare enọ i whu no ze evaọ iku nọ o kere kpahe ure inwe nọ erae e jẹ jọ ware na, nọ o se Jihova ‘Ọghẹnẹ Abraham gbe Ọghẹnẹ Aiziki gbe Ọghẹnẹ Jekọp.’ Ọ rrọ Ọghẹnẹ enọ i whu no ho, rekọ ọrọ enọ e rrọ uzuazọ, keme evaọ aro riẹ aikpobi a rrọ uzuazọ.”—Luk 20:37, 38.

MA BI WO EGHALE YỌ MA RE RU EWARE JỌ

8. Irere vẹ i re te ahwo nọ e nyaze uwou-udhu Jihova?

⁸ Ohwo ọ sai kpohọ uwou-udhu nyai serihọ. Yọ u re ru nọ uvo u gbe kpei hi hayo nọ oso ọ gbẹ rrọe he. Ere ọvona re, nọ ma tẹ rrọ uwou-udhu Jihova, o rẹ thọ omai. U re ru nọ oware ovo o gbẹ fa usu mai avọ Jihova ha, yọ ma re wo obọdẹ ẹruore. Nọ ma tẹ kẹle Jihova gaga, Setan ọ sai ru omai oware ovo nọ o rẹ wha uye se omai bẹdẹ bẹdẹ hẹ. (Ol. 31:23; 1 Jọn 3:8) Evaọ akpọ ọkpokpọ na, Jihova ọ te gbẹ thọ idibo riẹ, re oware ovo o gbẹ fa usu rai avọ iẹe he. Yọ ọ te thọ ae no uwhu dede.—Evia. 21:4.

9. Eme Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a nyaziọ uwou-udhu riẹ a re ru?

⁹ Uwou-udhu Jihova nọ ma nyaze na, yọ uvẹ ulogbo Jihova o rovie kẹ omai na. U ru nọ mai kpobi na omomọvo ọ rọ rrọ ogbẹnyusu ọkpekpe riẹ. Yọ ma sae jọ egbẹnyusu riẹ bẹdẹ bẹdẹ. Kọ uruemu vẹ ma re wo re ma sae gbẹ jọ uwou-udhu Jihova? Ohwo o te zizie owhẹ kpobọ uwou riẹ, whọ te gwọlọ riẹ oghẹrẹ nọ ohwo na ọ gwọlọ nọ who re ru evaọ uwou na. Ẹsejọhọ ohwo na ọ te gwọlọ nọ whọ ba eviẹ ra no re whọ tẹ te ruọ uwou na. Yọ whọ te nwani ru ere. Ere ọvona re, ma rẹ daoma re ma riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma re ru re ma sae gbẹ jọ uwou-udhu riẹ. Fikinọ ma you Jihova, ma rẹ daoma gaga re ma “ruẹsi ru ei eva were ziezi.” (Kọl. 1:10) Yọ dede nọ Jihova yọ Ogbẹnyusu mai, ma rẹ jẹ kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ mai gbe Ọsẹ mai ọ rrọ. Fikiere ma rẹ kẹe adhẹẹ. (Ol. 25:14) Ma tẹ be hae kareghẹhọ oware yena, ma rẹ dhozọ Ọghẹnẹ ẹsikpobi keme ma riẹ nọ ọhwa mai ọ rrọ họ. Yọ ma tẹ be ginẹ dhozọ Ọghẹnẹ, ma rẹ kẹnoma kẹ oware nọ o rẹ dhae eva. Ma ginẹ gwọlọ “romakpotọ lele Ọghẹnẹ [mai] nya!”—Mae. 6:8.

OKENỌ AHWO IZRẸL A JỌ UDHUDE NA JIHOVA O DHESẸ NỌ O WO ỌRIẸWẸ HẸ

10-11. Kọ Jihova ọ jẹ riẹ ahwo jọ ru vi ahwo jọ okenọ ahwo Izrẹl a jọ obọ udhude Saena?

¹⁰ Jihova o wo ọriẹwẹ hẹ. Ahwo kpobi nọ a ziọ uwou-udhu riẹ, ọ rẹ riẹ ae ru. (Rom 2:11) Ma te rri oghẹrẹ nọ Jihova o ro yerikugbe ahwo Izrẹl okenọ a jọ udhude Saena, ma rẹ ruẹ nọ o gine wo ọriẹwẹ hẹ.

¹¹ Nọ Jihova o si ahwo Izrẹl no igbo Ijipti no, ọ tẹ rọ izerẹ mu kẹ ae nọ i je ru iruo evaọ uwou-udhu egagọ na. A tẹ jẹ rọ ahwo Livae efa mu nọ i re fiobọhọ kẹ izerẹ na ru iruo efa evaọ uwou-udhu na. Kọ ahwo nọ i je ru iruo evaọ uwou-udhu egagọ na gbe ahwo nọ uwou-udhu rai o kẹle uwou-udhu egagọ na, ae Jihova ọ jẹ mae riẹ ru? Ijo! Jihova o re ru ọriẹwẹ hẹ.

12. Eme Jihova o ru kẹ ahwo Izrẹl evaọ udhude na nọ u dhesẹ nọ o wo ọriẹwẹ hẹ? (Ọnyano 40:38) (Rri uwoho na re.)

¹² Ohwo kpobi nọ ọ jọ evuẹ ahwo Izrẹl na ọ sae kẹle Jihova, te a kẹ riẹ obọdẹ iruo  jọ hayo a kẹ riẹ hẹ. O tẹ make rọnọ uwou-udhu riẹ u thabọ no uwou-udhu egagọ na, ọ sae kẹle Jihova ghele. Oware jọ nọ u dhesẹ nọ Jihova ọ jẹ riẹ ohwo kpobi ru họ, o ru nọ ohwo kpobi evaọ evuẹ na ọ jẹ rọ ruẹ ukulu ẹgho gbe ukulu erae nọ ọ jọ ehru uwou-udhu egagọ na. (Se Ọnyano 40:38.) Nọ ẹgho na ọ tẹ wọ no ehru uwou-udhu egagọ na no bi ti kpohọ ofẹ ọfa, koyehọ okenọ ohwo kpobi ọ rẹ rọ wọ no etẹe u te no. Yọ makọ ahwo nọ uwou-udhu rai o mai thabọ no uwou-udhu egagọ na a rẹ ruẹ e riẹ. A vẹ kwa eware rai, a vẹ rra uwou-udhu rai no, a ve lele ahwo nọ i kiọkọ wọ onya. (Ik. 9:15-23) U te te okenọ a rẹ rọ wọ onya no, a re kporo enware isiliva ivẹ nọ i re do gaga. Yọ ohwo kpobi evaọ evuẹ na o re yo edo rai. (Ik. 10:2) Eware nana i dhesẹ nọ orọnikọ uwou-udhu ohwo o tẹ kẹle uwou-udhu egagọ na, koyehọ u dhesẹ nọ ọ nwane kẹle Jihova vi ahwo nọ i kiọkọ no ho. Ohwo kpobi nọ ọ jọ orẹwho Izrẹl na ọ sae jọ ogbẹnyusu Jihova, ọ vẹ jẹ riẹ nọ Jihova o ti su ei yọ ọ te thọe. Nẹnẹ na re, oria kpobi nọ ma rrọ kẹhẹ, Jihova o re you omai, ọ rẹ sẹro mai jẹ thọ omai.

EWARE JỌ NỌ JIHOVA O BI RU NẸNẸ NỌ I DHESẸ NỌ O WO ỌRIẸWẸ HẸ

13. Eme Jihova o bi ru nẹnẹ nọ u dhesẹ nọ o wo ọriẹwẹ hẹ?

¹³ Nẹnẹ na, uwou inievo jọ o kẹle oria nọ u wuzou iruẹru Isẹri Jihova. Yọ inievo jọ e be rria kẹle uwou ogha Isẹri Jihova jọ. Inievo jọ dede a be jọ oria nọ u wuzou iruẹru Isẹri Jihova hayo uwou ogha ru iruo. A bi ru iruo buobu evaọ eria yena, a tẹ jẹ riẹ inievo nọ a ro mu nọ Jihova ọ be rọ kpọ ukoko na. Yọ a bi lele ai ru iruo. Inievo jọ e rrọ esẹro okogho, yọ ejọ e rrọ iruo odibọgba oke-kpobi obọdẹ efa. Inievo buobu a bi ru iruo yena ha evaọ ukoko na. Otẹrọnọ who bi ru iruo itieye na evaọ ukoko na ha, kareghẹhọ nọ Jihova nọ ma nyaziọ uwou-udhu riẹ na o you omai kpobi.  Ọ be rẹrote omai kpobi. (1 Pita 5:7) Jihova o bi wuhrẹ idibo riẹ kpobi. O bi fiobọhọ kẹ aikpobi riẹ oware nọ a re ru, yọ ọ be thọ aikpobi.

14. Eme ọfa u dhesẹ nọ Jihova ọ be riẹ ahwo kpobi nọ a rrọ uwou-udhu riẹ ru?

¹⁴ Oware ofa jọ o riẹ nọ u dhesẹ nọ Jihova o wo ọriẹwẹ hẹ. O ru nọ ahwo kpobi a rẹ sai ro wo Ebaibol na ghelọ oria kpobi nọ a rrọ evaọ akpọ na kẹhẹ. Evẹrẹ esa a kaki ro kere Ebaibol na. Eye họ Hibru, Aramaik, gbe Griki. Kọ ahwo nọ a rẹ sai se evẹrẹ yena ae a rẹ mae kẹle Jihova vi ahwo nọ i kiọkọ? Ijo.—Mat. 11:25.

15. Oware jọ vẹ u dhesẹ nọ Jihova o wo ọriẹwẹ hẹ? (Rri uwoho na re.)

¹⁵ Te ma kpohọ isukulu gaga te ma nya tere he, te ma riẹ evẹrẹ jọ hayo ma riẹ hẹ, ma rẹ sae jọ egbẹnyusu Jihova ghele. Orọnikọ ahwo nọ a kpohọ isukulu gaga ọvo a rẹ sae riẹ eware nọ Jihova o bi wuhrẹ idibo riẹ hẹ. Jihova o ru nọ ahwo kpobi evaọ akpọ na, te enọ i kpohọ isukulu gaga te enọ e nya ha, a sae rọ riẹ eware nọ o bi wuhrẹ omai. A fa Ẹme Ọghẹnẹ, Ebaibol na fihọ evẹrẹ nọ i bu te idu buobu no. Fikiere ghelọ oria nọ ohwo ọ rrọ evaọ akpọ na kẹhẹ, ọ sai wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ, ọ vẹ jọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ.—2 Tim. 3:16, 17.

GBẸ HAI RU EWARE NỌ JIHOVA Ọ RẸ RỌ JẸ OWHẸ REHỌ

16. Ma te rri ẹme nọ ọ rrọ Iruẹru Ikọ 10:34, 35, eme ma re ru re Jihova ọ sae gbẹ jẹ omai rehọ?

¹⁶ Oware riẹ o rro kẹhẹ nọ Jihova o ro zizie omai ziọ uwou-udhu riẹ. Ọye ọ mai wou kpobi, o you omai wo umuo ho, yọ ọye ọ rẹ mae rẹrote ohwo nọ ọ kpahe riẹ. O re dede ahwo kpobi rehọ. Orọnikọ oria nọ ohwo o no ze, epanọ o kpohọ isukulu te, ovioma riẹ, uyẹ riẹ, epanọ ọ kpako hayo maha te, hayo sọ ọzae hayo aye, o re rri hi. Rekọ ahwo nọ a bi ru oware nọ ọ ta ọvo ọ rẹ jẹrehọ, a vẹ jọ uwou-udhu riẹ.—Se Iruẹru Ikọ 10:34, 35.

17. Eme ma ti wuhrẹ evaọ uzoẹme notha?

¹⁷ Devidi ọ nọ enọ jọ evaọ Olezi 15:1 na. Ọ nọ inọ: “O Jihova, ono ọ rẹ kpahe uwou-udhu ra? Ono ọ rẹ rria ugbehru ọrẹri ra?” Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ Devidi kẹ iyo enọ yena. Ma te jọ uzoẹme notha na ta ẹme te eware jọ nọ ma re ru re ma sae jọ uwou-udhu Jihova bẹdẹ bẹdẹ.