Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

ICALO CA SIERRA LEONE NE CA GUINEA

1948-1990 ‘Ukuleta Abengi ku Bulungami’—Dan.12:3. (Ulubali 2)

1948-1990 ‘Ukuleta Abengi ku Bulungami’—Dan.12:3. (Ulubali 2)

Ukucindika Icupo, Ubupe Ubwafuma Kuli Lesa

Ilyo ba William Nashy batendeke ukubomba bumishonari, bamwene ukuti bakasabankanya bamo tabacindike icupo nge fyo Yehova acicindika. Bakasabankanya bamo baleupana fye ukwabula ukulembesha ifyupo fyabo ku buteko. Bambi nabo balekonka ulutambi lwa kuti pa kuti bekale mu cupo kano umwanakashi aba pa bukulu, balemona kwati e cingakosha icupo cabo.

Mu May mu 1953, amaofeshi yakalamba yalembeele ifilonganino fyonse no kulondolola bwino sana ifyo Baibolo isambilisha pa cupo. (Ukute. 2:24; Rom. 13:1; Heb. 13:4) Abaupana balibapeele inshita ya kuyalembesha ifyupo, abashali na kulembesha bena bali no kubatamfya mu cilonganino.—1 Kor. 5:11, 13.

Bakasabankanya abengi balitemenwe sana. Lelo bamo bena balemona kwati ukulembesha ifyupo ku buteko takwacindeme. Eco ukucila pali hafu wa bakasabankanya mu filonganino fibili balilekele ukulongana. Lelo abatwalilile abacishinka bena balitwalilile ukulongana kabili balelunduluka, e bwali bushininkisho bwa kuti Yehova alebapaala.

Bamunyinefwe balibombeshe ica kuti ubuteko bwalibasuminishe ukulaufisha bakasabankanya pa ng’anda ya Bufumu iya mu Freetown. Pa 3 September mu 1954, bamunyinefwe balisefeshe ubwinga bwa kubalilapo pali iyi yine Ing’anda ya Bufumu. Na mu kulekelesha, ubuteko bwalembele amashina ya bamunyinefwe bamo, bwalibasuminishe no kulaufya bakasabankanya mu fitungu 7 muli ici calo. Ici cakoseleshe aba mu filonganino abengi ukuyalembesha ifyupo, e lyo bafikilepo ukuba bakasankanya aba mbila nsuma.

Ubwinga pa Ng’anda ya Bufumu

Abengi aba mu filonganino abali ne mpali, balikonkele amafunde ya kwa Lesa pa cupo. Ku ca kumwenako, ba Samuel Cooper abo pali nomba bekala mu Bonthe batile: “Mu 1957, ine na bena mwandi babili twalitendeke ukulongana, kabili nalilembeshe na mu Isukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa. Bushiku bumo balimpeele ukulanda ilyashi pa fyupo fya bena Kristu. Ilyo nafwailishe ifyebo, nailwike ukuti nalingile ukuleka umukashi mwaice. Balupwa wandi bonse tabatemenwe ilyo nabebeleko ili lyashi, pantu umukashi mwaice alekwata abana lelo umukashi mukalamba ena talekwata abana. Lelo nalikoselepo fye ukukonka ifishinte fya mu Malembo pa cupo. Nomba icampapwishe ca kuti ilyo umukashi mwaice abwelelemo ku lupwa lwakwe, umukashi mukalamba alitampile ukukwata abana. Pali ino nshita nalikwata abana 5, muli uyu mwanakashi uushalefyala.”

Ilyo ba Honore Kamano abaleikala mu Guinea abalesambilila Baibolo balekele abakashi baice babili, abakashi bakalamba balitemenwe sana ica kuti batendeke no kucindika icine. Umo pali balya abo balekele nangu ca kuti tatemenwe ukumuleka, alitemenwe ukumona ifyo ba Honore Kamano bacindike ifishinte fya mu Malembo. Alilombele ne sambililo lya Baibolo kabili pa numa aliipele kuli Yehova mu lubatisho.

Inte sha kwa Yehova baishibikwa ukuti balicindika sana ifyupo

Pali lelo, Inte sha kwa Yehova mu Sierra Leone na mu Guinea baishibikwa ukuti balicindika sana ifyupo. Bucishinka bwabo mu fyupo bulalenga abantu balecindika Lesa uwatendeke icupo.—Mat. 19:4-6; Tito 2:10.

Amalekano mu Cilonganino ca mu Freetown

Mu 1956, bamishonari na bambi babili abapwishishe Isukulu lya Gileadi, ba Charles na ba Reva Chappell balifikile mu Freetown. Ilyo baleya ku ng’anda ya bamishonari, balipapile ilyo bamwene icipampa apalembelwe umutwe we lyashi lya Baibolo ilyali no kubela mu Wilberforce Memorial Hall. Ba Charles batile, “uwali no kulanda ilyashi ni C.N.D. Jones, uwaleimininako ibumba lya mapepo ilyo baleita ukuti ‘Ecclesia of Jehovah’s Witnesses,’” nelyo akabungwe akaleitunga ukuti ni Nte sha kwa Yehova.

Jones uwaleitunga ukuti alisubilwe, e waletungulula ibumba lya bapondweke mu cilonganino ca mu Freetown pa myaka iingi. Aba bantu baleitunga ukuti baali ni nte sha “cine” isha kwa Yehova kabili baleti bamishonari na bonse abalekonka ifyo abeminishi ba kuteyanya balebeba ni “ncenjeshi” kabili “mafutu ya ku Gileadi.”

Ifintu fyalibipile sana ilyo Jones na bantu bakwe batamfiwe mu cilonganino. Ba Chappell batile, “ilyo babilishe ukuti aba bantu nabatamfiwa bamo balisungwike sana pantu balemona kwati ifyo balecita fyali fye bwino. Bamo bamo balilangile fye apabuuta tuutu ukuti tabatemenwe. Balitwalilile ukulabishanya na bacipondoka kabili balepumfyanya no kulongana no kukumana kwa mulimo wa mwi bala. Pa kulongana, bacintomfwa bonse baleikala pamo pa ncende imo. Abengi basukile bafuma mu cine. Lelo, bamo balilekele ukubishanya na bacipondoka kabili baishileba bakasabankanya abacincila na kabili.”

Pa mulandu wa kuti abengi balitwalilile ukuba ne cishinka, umupashi wa kwa Lesa walitwalilile ukuba mu cilonganino. Munyinefwe Harry Arnott, uwalebomba bukangalila bwa kutandalila imisambo alitandalile umusumba wa Freetown mu mwaka wakonkelepo, kabili atile: “Pa myaka iingi, takwatala akuba ukulunduluka kwa musango uyu mu Sierra Leone. Cailanga fye apabuuta tuutu ukuti kuli no kuba ukulunduluka sana ku ntanshi.”

Ukusambilisha abaKisi

Ilyo Munyinefwe Arnott abwelelemo, ba Charles Chappell balipokelele kalata ukufuma ku wa bwananyina ku calo ca mupepi ica Liberia. Uyu munyinefwe alefwaya ukutendeka ukushimikila kuli balupwa bakwe abaume mu Sierra Leone. Aali muKisi, uwaleikala mu mpili umwali sana imiti ne mikonko ukukonka umwapakanine icalo ca Sierra Leone, Liberia, na Guinea. Calemoneka kwati abaKisi abengi balefwaya ukumfwikisha ifyaba mu Baibolo.

Apo abaKisi abengi tabaishibe ukubelenga no kulemba, amasukulu ya shibukeni yaliswilwe mu Koindu pa kuti basambilile amasambililo ya kubalilapo aya mu Baibolo. Abantu abengi balishile mu kusambilila. Ba Charles batile: “Mu nshita fye inono, basano balilundulwike baba na bakasabankanya, lyena baile balefulilako, bafikile 10, 15 lyena 20. Aba bantu balilundulwike bwangu sana ica kuti naletwishika no kutwishika nga ca kuti bali ni bakasabankanya bene bene. Kanshi nalilubile. Abengi baali aba cishinka kabili abacincila sana!”

Tapapitile na nshita, bakasabankanya abapya balibombeshe sana mu kubila imbila nsuma mwi tauni lya Koindu na mu Guinea. Pa kuya mu kushimikila mu mafarmu na mu mishi baleenda amaawala ayengi ukutentemuka impili. Ba Eleazar Onwudiwe, abali bakangalila wa muputule batile, “pa milungu iingi, nangu fye imyeshi iingi tatwaumfwilepo iciunda ca motoka.”

Ba Nte abakisi, baletanda no kutapilila imbuto sha Bufumu kabili Lesa e walemesha. (1 Kor. 3:7) Ilyo umulumendo umo impofu asambilile icine, alisungiile amashiwi ya mu katabo ka mabula 32 akatila: “This Good News of the Kingdom.” Lyena, nga aleshimikila no kutungulula amasambililo ya Baibolo, alelanda amaparagrafu yonse ku mutwe, ica kuti na bantu balepapa. Umwanakashi umo nkomamatwi, uwasambilile icine alyalwike sana ica kuti mulamu wakwe umwanakashi alitampile ukupepa kabili pa kuya mu kulongana aleenda amakilomita 10.

Umulimo wa kushimikila mu baKisi walilundulwike. Icilonganino na cimbi calipangilwe, e lyo na cimbi na co calipangilwe. Nalimo bakasabankanya 30 e batendeke bupainiya. Umulashi umo mwi tauni lya Koindu uwalefwaya ukusambilila icine alipeele impanga apa kukuula Ing’anda ya Bufumu. Ilyo kwali ukulongana kwa muputule ku Kailahun, abantu ukucila pali 500 balisangilweko e lyo ne cilonganino calipangilwe. Nangu ca kuti abaKisi bali abanono sana mu Sierra Leone, hafu wa Nte sha kwa Yehova bafumine muli uyu mutundu.

Te bonse batemenwe uku kulunduluka, maka maka intungulushi sha mapepo isha abaKisi. Apo ishi ntungulushi shamwene kwati balashipoka abantu, shalipatile sana ba Nte, eco shapampamine pa kubalofya. Nomba, shali no kubalofya shani kabili lilali?