Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

SIERRA LEONE YE GUINEA

1945-1990 ‘Ẹnam Ediwak Owo Ẹkabade Ẹdi Ndinen Owo’—Dan.12:3. (Ikpehe 2)

1945-1990 ‘Ẹnam Ediwak Owo Ẹkabade Ẹdi Ndinen Owo’—Dan.12:3. (Ikpehe 2)

Ẹkpono Ndọ Sia Edide Enọ Abasi

Ke William Nushy ama ọkọtọn̄ọ utom nte esenyịn n̄kọk itieutom, enye ama okụt ke ndusụk nditọete ikọdọhọ ndọ nte Jehovah etemede. Ndusụk mmọ ẹkedọ ndọ ido obio, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ntre nte ebe ye n̄wan edi isịnke ndọ mmọ ke n̄wed. Ndusụk ẹnyụn̄ ẹnam se mbio obio ẹsinamde, ẹbet tutu n̄wan oyomo man ẹfiọk m̀mê enye ayaman eyen mbemiso ẹdọde ndọ.

Mmọdo, ke May 1953, n̄kọk itieutom ama ewet leta ọnọ ẹsọk kpukpru esop onyụn̄ etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ se Bible etịn̄de aban̄a ndọ. (Gen. 2:24; Rome 13:1; Heb. 13:4) Ẹma ẹnọ mme ọdọ ndọ ini ẹte ẹsịn ndọ mmọ ke n̄wed mîdịghe ntre ẹsio mmọ ke esop.—1 Cor. 5:11, 13.

Obufa ukpepn̄kpọ emi ama enem ata ediwak mme asuanetop esịt. Edi ndusụk ẹkema ndinam se ẹmama. Se ibede mbahade iba ke esop iba ẹma ẹkpọn̄ esop Jehovah. Edi mbon oro ẹkesọn̄ọde ẹda ẹma ẹsịn ifịk ẹnam n̄kpọ Abasi, emi owụtde ke Jehovah ama ọdiọn̄ mmọ.

Ke nditọete ẹma ẹkenen̄ede ẹsịn ukeme, ẹma ẹnyịme ẹsidian ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ Freetown. Akpa ini emi nditoẹte ẹkediande ndọ ke idemmọ ekedi September 3, 1954. Nte ini akakade, ukara ẹma ẹnọ nditọete oro ẹdotde unyịme ndidian mme owo ndọ ke ikpehe itiaba ke ofụri idụt oro. Emi ama anam mbon oro ẹkemade ndikpep Bible ẹkeme ndisịn ndọ mmọ ke n̄wed ẹnyụn̄ ẹdot nte mme asuanetop eti mbụk.

Ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄

Ediwak mbon oro ẹkemade ndikpep Bible, emi ẹkedọde ediwak iban ẹma ẹtiene ẹda mme edumbet Abasi kaban̄a ndọ ẹdu uwem. Samuel Cooper, emi odụn̄de idahaemi ke Bonthe, ọdọhọ ete: “Ke 1957, ami ye iban mi mbiba ima itọn̄ọ ndidụk mbono esop, ndien ikebịghike mma nsịn enyịn̄ ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Usen kiet, ẹma ẹnọ mi utịn̄ikọ emi ibuotikọ aban̄ade ndọ mme Christian. Ke ini n̄kanamde ndụn̄ọde ke utịn̄ikọ oro, mma ndikụt ke n̄kenyene ndisio udiana an̄wan mi ndọ. Ke ini n̄kasiande mme iman mi, kpukpru mmọ ẹma ẹbiọn̄ọ mi. Udiana an̄wan mi ama aman eyen kiet ọnọ mi, edi akpa an̄wan mi ekedi ada. Edi mma mbiere ndida mme edumbet N̄wed Abasi ndu uwem. Idem ama enen̄ede akpa mi sia ke udiana an̄wan mi ama ọkọnyọn̄, akpa an̄wan mi ama ọtọn̄ọ ndiman nditọ. Idahaemi akpa an̄wan mi oro ekedide ada aman nditọ ition ọnọ mi.”

Ke ini Honoré Kamano, owo en̄wen emi ekenyenede udọn̄ okonyụn̄ odụn̄de ke Guinea, okosiode udiana ye ọyọhọ an̄wan esie ita ndọ, akpa an̄wan ama enen̄ede ama ubiere esie onyụn̄ ọtọn̄ọ ndinen̄ede mma akpanikọ. Okposụkedi emi mîkenemke-nem kiet ke otu iban iba oro ndinyọn̄, enye n̄ko ama enen̄ede ama nte ebe esie okponode mme edumbet Bible. Enye ama ọdọhọ ẹkpep imọ Bible onyụn̄ ayak idem ọnọ Jehovah nte ini akakade.

Ẹnen̄ede ẹfiọk Mme Ntiense Jehovah nte mbon oro ẹkponode ndọ

Mfịn ẹnen̄ede ẹfiọk Mme Ntiense Jehovah ke ofụri Sierra Leone ye Guinea nte mbon oro ẹkponode ndọ. Edinam akpanikọ ke ndọ anam ukpepn̄kpọ Abasi enyene uku onyụn̄ anam ẹtoro Anditọn̄ọ ndọ.—Matt. 19:4-6; Titus 2:10.

Mfiakedem ke Freetown

Ke 1956, Charles ye Reva Chappell, emi ẹkekụrede ukpep ke Gilead n̄ko ẹma ẹdibehe ke Freetown. Ke usụn̄ uka ufọkidụn̄ isụn̄utom, idem ama akpa mmọ ndikụt ikpọ abisi emi ẹkedade ẹtọt utịn̄ikọ Bible ke Wilberforce Memorial Hall. Charles ọdọhọ ete: “Etịn̄ikọ emi ẹketọtde ekedi C.N.D. Jones, owo n̄ka ‘Ecclesia of Jehovah’s Witnesses.’”

Jones emi ọkọdọhọde ke idi owo emi ẹyetde aran, ekedi adaiso ke ekpri otu emi akadian̄arede ọkpọn̄ esop ke Freetown isua ifan̄ mbemiso ini oro. Mmọ ẹkedọhọ ke mmimọ ikam idi “ata” mme ntiense Jehovah ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mme isụn̄utom ye mbon oro ẹkesọn̄ọde ye mme andida ke ibuot esop ẹkedi “mbon abian̄a” ye “mbon Gilead emi ẹkwọrọde ikọ anafai anafai.”

N̄kpọ ama ọdiọk esịm akpatre ke ini ẹkesiode Jones ye mbon oro ẹkedade ye enye ke esop. Chappell ọdọhọ ete: “Ke ini ẹketọtde ke ẹsio mmọ ke esop, idem ama enen̄ede akpa ndusụk nditọete emi ẹkemade mbon mfiakedem oro. Owo ifan̄ ke otu mmọ ẹma ẹkam ẹsitịn̄ ke eferife ke mmimọ imaha se ẹnamde oro. Owo ifan̄ emi ye mbon eken ẹma ẹka iso ẹdụk nsan̄a ye mbon mfiakedem oro ẹnyụn̄ ẹdomo nditịmede mbono esop ye utom ukwọrọikọ. Mbon oro ẹkedụkde nsan̄a ye mbon mfiakedem do ẹkesitie ọtọkiet ke mbono esop ke ikpehe emi ẹkekotde itie mbon mfiakedem. Ata ediwak mmọ ẹma ẹkpọn̄ esop nte ini akakade. Edi ndusụk mmọ ẹma ẹfiak ẹsọn̄ idem ke esop ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme asuanetop oro ẹnyenede ifịk.

Sia ata ediwak nditọete ẹkesọn̄ọde ẹda, emi ama anam edisana spirit Abasi odu ke esop. Ke ini Brọda Harry Arnott emi ekedide esenyịn zone ekedide Freetown ke 1957, enye ama ọtọt ete: “Ata akpa ini emi inyenede utọ akwa n̄kọri emi ke Sierra Leone edi emi. Emi anam inen̄ede inịm ke n̄kọri oyodu ke ini iso.”

Ẹkpep Mbon Kisi Bible

Esisịt ini ke Brọda Arnott ama ekedi ọnyọn̄, Charles Chappell ama ọbọ leta oto eyenete kiet ke Liberia. Eyenete oro okoyom ndika n̄kọkwọrọ ikọ nnọ mbon Kisi ke Sierra Leone. Enye okoto Kisi, ndien mbon Kisi ẹkedụn̄ ke obot ye unaisọn̄ emi ẹdude ke akai ke adan̄a Sierra Leone, Liberia, ye Guinea. Etie nte ama ọdọn̄ ediwak mbon Kisi ndifiọk Bible.

Sia ata ediwak mbon Kisi mîkọfiọkke nte ẹkotde n̄wed ẹnyụn̄ ẹwetde n̄kpọ, ẹma ẹtọn̄ọ ufọkn̄wed oro ẹkpepde nte ẹkotde n̄wed ẹnyụn̄ ẹwetde n̄kpọ ke Koindu man ẹda ẹkpep mmọ mme akpan ukpepn̄kpọ Bible. Ata ediwak owo ẹma ẹtọn̄ọ ndisidụk ufọkn̄wed emi. Charles ọdọhọ ete: “Ikebịghike, otu oro ama enyene mbufa mme asuanetop 5, ekem enyene 10, ekem 15, ekem enyene 20. Mme owo ẹma ẹbụn̄ọ ẹdụk akpanikọ tutu n̄kere m̀mê akam edi ke eti. Edi ekikere mi ikenenke. Ata ediwak mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsịn ifịk.”

Ifịk ifịk mbufa mme asuanetop emi ẹma ẹsọsọp ẹsuan eti mbụk ke ofụri Koindu tutu ẹbe ẹdụk Guinea. Mmọ ẹma ẹsisan̄a ediwak hour ke akai ẹkwọrọ ikọ ke n̄kpri obio ye mme obio-in̄wan̄. Eleazar Onwudiwe emi ekedide esenyịn circuit, ọdọhọ ete: “Ke ediwak urua, ndusụk ini ediwak ọfiọn̄, nnyịn ikesikopke uyom moto.”

Nte nditọete emi ẹtode Kisi ẹkesuande n̄kpasịp Obio Ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹduọkde mmọn̄, Abasi ama anam enye ọkọri. (1 Cor. 3:7) Ke ini akparawa kiet emi ekedide nnan ọkọbọde akpanikọ, enye ama omụm ekpri n̄wed emi “Eti Mbuk Obio-uböñ Emi” ọdọn̄ ke ibuot. Ekpri n̄wed emi edi page 32. Ekem, enye ama esikot ikpehe ekikere ekededi ke ibuot ke ini enye enịmde ukpepn̄kpọ Bible. Emi ama esikpa mme owo idem. N̄wan kiet emi edide inan okonyụn̄ ọbọde akpanikọ, ama enen̄ede okpụhọde tutu n̄wan eyeneka esie ọtọn̄ọ ndisisan̄a se ibede kilomita duop n̄ka mbono esop.

Utom ukwọrọikọ ọkọkọri ata usọp usọp ke Kisi. Ẹma ẹnyene esop en̄wen, ekem ẹnyene en̄wen. N̄kpọ nte mme asuanetop 30 ẹma ẹtọn̄ọ utom usiakusụn̄. Ọbọn̄ obio Koindu ama ọtọn̄ọ ndikpep akpanikọ onyụn̄ ọnọ isọn̄ ẹda ẹbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ke ini se ibede owo 500 ẹkedụkde mbono circuit ke Kailahun, ẹma ẹsiak esop do n̄ko. Ikebịghike, owo Kisi ekedi kiet ke otu kpukpru Mme Ntiense iba ke Sierra Leone, okposụkedi emi edide edieke ẹbaharede ofụri mbon Sierra Leone ke itie 100 mbon Kisi iyọhọke mbahade 2.

Idịghe kpukpru owo ẹkekop inemesịt ẹban̄a n̄kọri emi, akpan akpan mme adaiso ido ukpono ke Kisi. Ufụp ama anam mmọ ẹyom nditre utom nnyịn sia emi mîkayakke ẹkpono mmọ aba. Edi mbụme edi, Didie ke mmọ ẹdinam emi, ndien ini ewe?