Loko William Nushy a fika exiavelweni xakwe, u xiye leswaku vahuweleri van’wana a va nga wu namarheli nawu wa Yehovha wa vukati. Mimpatswa yin’wana a yi tshama swin’we tanihi nuna ni nsati handle ko tsarisa vukati bya yona eka valawuri va tiko. Yin’wana a yi landzela mukhuva wa kwalaho wa ku nga ngheneli vukati kukondza wansati a tika, ku tiyisekisa leswaku vukati bya yona byi ta famba kahle.

Hikwalaho, hi May 1953, rhavi ri tsalele vandlha rin’wana ni rin’wana kutani ri yi veka erivaleni milawu ya Bibele malunghana ni vukati. (Gen. 2:24; Rhom. 13:1; Hev. 13:4) Mimpatswa yi nyikiwe nkarhi wo tsarisa vukati bya yona. Loko yi nga endli tano, a yi ta susiwa evandlheni.—1 Kor. 5:11, 13.

Vahuweleri vo tala va tsakisiwe hi nkongomiso lowu. Kambe, van’wana a va vona wu nga fanelanga. Vahuweleri vo tlula hafu va le mavandlheni mambirhi va tshike nhlengeletano ya Yehovha. Kambe lava tshameke va tshembekile va andzise ntirho wa vona, ku nga nchumu lowu a wu ri erivaleni leswaku Yehovha a va katekisa.

Endzhaku ka matshalatshala lamakulu lawa vamakwerhu va ma endleke, Holo ya Mfumo ya le Freetown yi tekiwe tanihi ndhawu leyi faneleke yo tsarisa vukati. Hi September 3, 1954, vamakwerhu va endle nkhuvo wo sungula wa vukati lebyi nga enawini. Endzhakunyana, hulumendhe yi nyike vamakwerhu lava fanelekaka lava humaka eka swifundzha swa nkombo etikweni hinkwaro tibuku to tsarisa vukati. Leswi swi endle leswaku vanhu vo tala lava tsakelaka va tsarisa vukati bya vona ni ku fanelekela ku va vahuweleri va mahungu lamanene.

 Vanhu vo tala lava tsakelaka lava a va teke tshengwe na vona teke magoza yo hanya hi ku pfumelelana ni milawu ya Xikwembu. Samuel Cooper, loyi sweswi a tshamaka eBonthe u ri: “Hi 1957, ndzi sungule ku ya eminhlanganweni ni vasati va mina vambirhi naswona hi ku hatlisa ndzi tsarise eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni. Siku rin’wana, ndzi averiwe nkulumo leyi vulavulaka hi vukati bya Vakreste. Loko ndzi ri karhi ndzi endla ndzavisiso wa yona,  ndzi xiye leswaku a ndzi fanele ndzi tshika nsati wa mina wa vumbirhi. Loko ndzi byela maxaka ya mina, hinkwawo a ma yimanga na mina. Nsati wa mina wa vumbirhi a ri na n’wana wa mina, kasi nsati wa mina wo sungula a a ri mhika. Kambe se a ndzi tiyimisele ku landzela milawu ya le Matsalweni. Lexi ndzi hlamariseke swinene hileswaku loko nsati wa mina wa vumbirhi a tlhelela ekaya ka vona, nsati wa mina wo sungula u sungule ku va ni vana. Sweswi ndzi ni vana va ntlhanu ni nsati wa mina loyi a a ri mhika.”

Loko Honoré Kamano, loyi a tsakelaka, loyi a tshamaka etlhelo ka ndzilakano wa le Guinea a tshika vasati vakwe vambirhi vo hetelela, nsati wakwe wo sungula u xi tsakerile xiboho xakwe naswona u sungule ku wu xixima swinene ntiyiso. Hambileswi un’wana wa vavasati volavo a heleke matimba loko a tshikiwa, na yena u xixime ndlela leyi nuna wakwe a a yi languta ha yona milawu ya Bibele. U kombele ku dyondzeriwa Bibele naswona endzhakunyana u nyiketele vutomi byakwe eka Yehovha.

Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha ti tiveka ngopfu etikweni hinkwaro ra Sierra Leone ni le Guinea tanihi vanhu lava xiximaka vukati. Ku tshembeka ka vona eka vukati swi sasekisa tidyondzo ta Xikwembu ni ku xi vangamisa tanihi Musunguri wa lunghiselelo ra vukati.—Mat. 19:4-6; Tito 2:10.

Hi 1956, mathwasana mambirhi ya le Giliyadi, ku nga Charles na Reva Chappell ma fike eFreetown. Loko ma ri karhi ma ya ekaya ra varhumiwa, ma hlanganisiwe hi mfungho lowukulu lowu a wu navetisa nkulumo ya Bibele leyi a yi ta nyikeriwa eWilberforce Memorial Hall. Charles u ri: “Xivulavuri lexi a xi navetisiwa a ku ri C.N.D. Jones loyi a a tivula muyimeri wa vandlha ra Timbhoni ta Yehovha.”

Jones, loyi a a tivula mutotiwa a a rhangela ntlawa lowu a wu  ti hambanise ni vandlha ra le Freetown eka malembe yo hlayanyana lama hundzeke. Ntlawa wakwe a wu tivitana timbhoni ta Yehovha ta ntiyiso naswona a wu vitana varhumiwa ni lava yimelaka nhlengeletano hi ku tshembeka tanihi vakanganyisi va le Giliyadi.

Xiyimo xi nyanye ku biha loko Jones ni van’wana va vaseketeri vakwe va susiwa evandlheni. Chappell u ri: “Xitiviso lexi xi va tseme nhlana vamakwerhu van’wana lava a va tsakela mpambukwa wolowo. Van’wana a va yi vula erivaleni ndlela leyi va titwaka ha yona. Vona swin’we ni van’wana va hambete va ti hlanganisa ni vaxandzuki volavo ni ku ringeta ku kavanyeta minhlangano ni malunghiselelo ya nsimu. Vanhu volavo lava nga enerisekiki a va tshama swin’we eminhlanganweni endhawini leyi tsariweke leswaku mimpambukwa. Eku heteleleni, vo tala va tshike ntiyiso. Kambe van’wana va tlhele va endla nhluvuko hi tlhelo ra moya kutani va va vahuweleri lava hisekaka.”

Ku tshembeka loku kombisiweke hi vanhu vo tala ku endle leswaku moya wa Xikwembu wu tirha. Loko mufamberi wa marhavi Harry Arnott a endzela eFreetown eka lembe leri landzelaka, u vike a ku: “Loku i ku andza ko sungula lokukulu loku tshameke ku va kona eSierra Leone eka malembe lama hundzeke. Leswi swi hi nyika xivangelo lexinene xo va ni ntshembo wa leswaku ku ta va ni nhluvuko enkarhini lowu taka.”

Endzhakunyana ka riendzo ra Makwerhu Arnott, Charles Chappell u amukele papila leri humaka eka makwerhu loyi a tshamaka etikweni ra le kusuhi ra Liberia. Makwerhu loyi a a lava ku sungula ku chumayela vanhu va ka vona lava vulavulaka Xikisi lava tshamaka eSierra Leone. A a huma eka rixaka ra Vakisi, lava a va tshama etintshaveni leti nga ni khwati ni le minkoveni leyi khulukaka hi le Sierra Leone, Liberia na le Guinea. Swi vonaka onge vanhu vo tala lava vulavulaka Xikisi a va lava ku dyondza Bibele.

 Tanihi leswi vanhu vo tala lava vulavulaka Xikisi a va nga swi koti ku hlaya ni ku tsala, ku hleriwe titlilasi to dyondzisa tidyondzo ta xisekelo ta Bibele eKoindu. Titlilasi leti ti tsakise swichudeni swa madzana. Charles u ri: “Hi ku hatlisa, ntlawa lowu a wu ri ni vahuweleri va ntlhanu lavantshwa, wu ve ni vahuweleri va 10, kutani va engeteleka va va 15 ivi va hetelela va va 20. Vanhu va amukele ntiyiso hi ku hatlisa lerova ndzi kanakana loko va ri vahuweleri va ntiyiso. Kambe a ndzi hoxisile. Vo tala va vona a va nga lo tshembeka ntsena kambe a va hiseka!”

Hi ku hatlisa, vahuweleri lavantshwa lava hisekaka va chumayele mahungu lamanene etikweni hinkwaro ra le Koindu naswona eku heteleleni va chumayele ni le tikweni ra Guinea leri nga ekusuhi. Leswi a va famba tiawara hi milenge etindhawini leti rhelelaka, va chumayele emapurasini ni le swimitanini. Eleazar Onwudiwe loyi a a ri mulanguteri wa xifundzha hi nkarhi wolowo u ri: “A hi heta mavhiki, minkarhi yin’wana tin’hweti hi nga si twa mpfumawulo wa movha.”

Loko vamakwerhu lava nga Vakisi va ri karhi va hangalasa ni ku cheleta mbewu ya Mfumo, Xikwembu xi yi kurisile. (1 Kor. 3:7) Loko jaha leri feke mahlo ri twa ntiyiso, ri nhlokohate xibukwana lexi nge “This Good News of the Kingdom” lexi nga ni matluka ya 32. Endzhakunyana, a ri kota ku tsundzuka ndzimana yin’wana ni yin’wana loko ri ri karhi ri chumayela ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele. Leswi swi hlamarise vanhu. Wansati un’wana loyi a nga twiki loyi a amukeleke ntiyiso u endle ku cinca lokukulu lerova nsati wa ndzisana yakwe a sungula ku ya eminhlanganweni, laha ku ya kona a swi teka khume ra tikhilomitara.

Ntirho wo chumayela eka Vakisi wu tswale mihandzu hi ku hatlisa. Ku simekiwe vandlha ivi ku tlhela ku simekiwa rin’wana. Vahuweleri va kwalomu ka 30 va teke vuphayona. Hosi ya le dorobeni ra Koindu yi sungule ku tsakela ntiyiso kutani yi nyikela hi ndhawu yo aka Holo ya Mfumo. Loko vanhu vo tlula 500 va tile eka nhlengeletano ya xifundzha eKailahun, ku simekiwe  vandlha kwalaho. Hi ku hatlisa, hafu ya Timbhoni ta le Sierra Leone a ku ri Vakisi, hambileswi vanhu va rixaka rero nhlayo ya vona a yi ri ehansi ka tiphesente timbirhi eka vaaki va tiko rero.

Nhluvuko lowu a wu tsakisanga vanhu hinkwavo, ngopfu-ngopfu vafundhisi lava nga Vakisi. Leswi a va ri ni mavondzo, a va tiyimisele ku herisa Timbhoni hi ku va va yisa xivilelo xa vona eka valawuri. Xivutiso hileswaku, Xana a va ta xi yisa njhani xivilelo xexo naswona a va ta xi yisa rini?