Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

BYAMWEKELE MWAKA WAPWA

Masawakya a bya Mambo

Masawakya a bya Mambo

ARMENIA Muji Lunengezho lwa Kupa Bena Kilishitu Nkito Ikwabo Bakana Kutwela Bushilikale

Armenia: Kafulumende wa mu kino kyalo wapa balongo bamo mingilo ikwabo ku mapunzha a mu mizhi monka mu kino kyalo na mambo a kukana kutwela bushilikale. Inge baya na kwingila ku ano mapunzha, batwajijila kwingila mwingilo wa kusapwila

Mu 2013, kafulumende wa kyalo kya Armenia wabikileko lunengezho lwa kupa bakana kutwela bushilikale nkito ikwabo. Kino kyalengejile Bakamonyi ba kwa Yehoba ba mu Armenia kusalapo nkito yo bakeba kwingila kukila kwibakasa mu kaleya na mambo a kukana kutwela bushilikale. Mu January mu 2014, musampi wa mu kino kyalo wapaine sawakya wa kuba’mba balongo 71 batendekele kwingila mingilo ikwabo kwesakana na luno lunengezho lwa katataka. Balongo bamo, batekela bamingilo bya kuja nangwa kukwashako bamanase mu bipatela. Mukulumpe utala pa luno lunengezho waambile byawama pa bingila balongo ino mingilo yakatazha. Balongo basanta bingi pa luno lunengezho lwa kwingilako mingilo ikwabo kukila kutwela bushilikale mambo kino kibalengela kutwajijila kwikala na jiwi jawama ja muchima byo baji bena Kilishitu. * Mulongo umo waambile’mba: “Namusanchila bingi Yehoba pa luno lunengezho lwa kwitupako mingilo yapusanako. Kino kitulengela kubula kutwela bushilikale ne kukasuluka kupopwela Lesa.”

DOMINICAN REPUBLIC Baswishishe Masongola Atanshi Abula a Bakatolika a Bakamonyi ba kwa Yehoba

Mu 1954, kyalo kya Dominican Republic kyafwachikile pepala wa lumvwañano na mukulumpe wa Bakatolika ne kulengela Chechi wa Katolika yenkatu kwikala na luusa lwa kusongwesha. Inge babena kwisongola kechi bebasongwesha ku Chechi wa Katolika ne, ko kuba’mba bakebasongwesha ku wa mu kafulumende. Mu 2010 kafulumende walengele buku wa mizhilo waswishishe bantangi ba mu bupopweshi kwikala na luusa lwa kusongwesha. Kafulumende wafunjishe bakebelenga kwibapa bipepala bya kwibaswisha kuba bino. Ofweshi wa musampi wa mu Dominican Republic wasajile bakulumpe mu bipwilo 30 kuya na kutanwako, kabiji pa bantu kukila pa 2,000 bakebelenga kwikala na kyete kya kwibapa luno luusa, basajilepotu bantu 32 bafikijilemo. Pano bino balongo betu bonse 30 bebasajile ne kwibapa byete bya kwibaswisha kusongwesha Bakamonyi.

INDIA Basapwila kwa Kubula Moyo

Ba Sundeep ne ba Deepalakshmi Muniswamy

Pa 27 January mu 2014, kochi utala pa luusa lwa bantu wa Karnataka State Human Rights Commission wachibile’mba mukulumpe wa bakapokola aye Police Sub-Inspector (PSI) wa ku Old Hubli Police Station mu kyalo kya Karnataka wanyachijile luusa lwa Mulongo Sundeep Muniswamy mambo bakapokola bakankelwe kumuzhikijila ku jibumba jamulukukile pa 28 June mu 2011. Kino kije kyapelemo mambo uno mukulumpe wa bakapokola a kunyanchijila luusa lwa uno mulongo ne kukambizha kuba’mba kafulumende a mukabishe uno mukulumpe wa bakapokola ne kumulipilisha 20,000 rupees, (mali aesakana na madola a kina America 326) kuba’mba akamufwete Mulongo Muniswamy. Kino kije kyakambizhe kafulumende kufumya ano mali ku mfweto ya uno mukulumpe wa bakapokola.

Mulongo Muniswamy waambile kuba’mba aye ne kisemi kyanji basanchila bingi Yehoba pa byafukwile kino kije kabiji bakebesha bingi kutwajijila kusapwila mambo awama kwa kubula moyo. Kufukula kwa kino kije kwamukoseshe bingi lwitabilo uno mulongo kabiji kwamulengela ne kushiinwa kuba’mba kine Yehoba uzhikijila bantu banji. Kabiji kwalengela ne bakulumpe ba mu kafulumende kutapo muchima kuzhikijila luusa lwa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Karnataka. Mambo a bumbanzhi o bapelengamo Mulongo Muniswamy ne mulongo mukwabo naye uji mu onka ano mambo akiji ku kochi.

KYRGYZSTAN Kavoto ka mu Kije Kikatampe Kitala pa Luusa lwa Bantu Kazhikijila Bakana Kutwela Bushilikale

Juba ja 19 November mu 2013, ke juba janema bingi ku bakana kutwela bushilikale. Kavoto ka mu Kije Kikatampe kachibile kuba’mba mambo o bapelemo Bakamonyi ba kwa Yehoba 11 mu kyalo kya Kyrgyzstan kechi ayilamo ne. Uno muzhilo waambile kuba’mba aba bakengilanga mingilo ikwabo bakapananga mali a kukwasha mwingilo wa bashilikale. Uno muzhilo waamba ne kuba’mba aba bakana kutwela bushilikale bafwainwa kutwela bushilikale inge bapwisha mingilo ikwabo yo bebapa. Kino kije kya Constitutional Chamber kyaambile kuba’mba kyo baubile ke kunyanchijila luusa lwa bantu lwa kupopwela pa kwibakanjikizha kwingila mingilo ikwabo na bino byazhokolokeleko. Onkao mambo, mu bañondo batanshi mu mwaka wa 2014, Kije Kikatampe kya mu Kyrgyzstan kyafukwilepo kulondela byafukwile Kavoto ka mu Kije Kikatampe ne kufumya mu kaleya Bakamonyi ba kwa Yehoba 14 bobakashile na mambo bumbanzhi kwesakana na byaambile muzhilo wa kala. Bino byo bafukwile byalengejile bakana kutwela bushilikale kukasuluka nangwa kya kuba ano mambo aikele ku kije myaka itanu na ibiji. Kwibikako kwa bano balongo bakyanyike kwatumbijikile jizhina ja Yehoba kabiji kwalengela twakasuluka kupopwela Lesa mu kyalo kya Kyrgyz Republic.

Kyrgyzstan: Bakamonyi batwajile mambo abo ku kochi mukatampe wa mu Kyrgyzstan

NIGERIA “Yehoba Wampesha Bingi”

Mu Nigeria ku mpunzha ya Abia State, Bakamonyi ba kwa Yehoba bebazakamishanga ne kwibamanyika na mambo a kukana kutwela mu tubungwe twa bantu ba mafumbi amo. * Mu tuno tubungwe twa mu bimasamasa boba bya bumbanzhi ne bulozhi. Juba jimo lukelo mu November mu 2005, wa mu kabungwe ka Asaga Ohafia kalukukile mulongo Emmanuel Ogwo ne bakazhi banji pa nzubo ne kusenda bipe amba mambo kechi bapana musonko upana ba mu kano kabungwe ne. Uno mulongo ne nyenga bashajiletu na bivwalo byo bavwajile pa mubiji kwapwa. Mu 2006, kano kabungwe kapangile Mulongo Ogwo pa mu muzhi. Mulongo ne Nyenga Ogwo bakafyamine ku mulongo wibalamine mu muzhi mukwabo. Nangwa kya kuba Mulongo Ogwo wabwelele ku nzubo yanji mwaka walondejilepo, bano ba mu kano kabungwe ka bantu ba jifumbi jimo kechi balekele kumukatazha ne, kabiji bakaine ne kwibabwezhezha bipe byabo.

^ par. 1 Kabungwe ka bantu ba jifumbi jimo javula mwikalatu banabalume bonkatu kwapwa bakomena pamo mu yenkao muzhi.

Kyapeleleko pa 15 April mu 2014, Kochi Mukatampe wa mu Abia State wachibile’mba Mulongo Ogwo walondejile luusa lo aji nalo mambo mizhilo yaswisha muntu kukasuluka kupwanañana ne kwisajila bupopweshi bo akeba aye mwine. Bipe bya Mulongo Ogwo byo baangachile bafwainwa kumubwezhezha. Luno, Bakamonyi kechi bebayanjisha byonka byo bebayanjishanga kala ne. Kabiji balongo ba mu Asaga Ohafia luno babena kusapwila saka bakasuluka.

Byo babijikile byafukwile kochi, Mulongo Ogwo waambile’mba: “Natombaukile na lusekelo, kabiji natemenwe bingi. Naumvwine kuba’mba Yehoba wabinga na mambo, ne bamalaika kine bajinga ne amiwa. Yehoba wampesha bingi.”

RUSSIA Kochi Waswisha jw.org

Lukatazho lubena kupitamo balongo mu Russia lwalengela “mambo awama kukoma” mu kino kyalo. (Fili. 1:12) Nangwa kya kuba, babinemanga ba mu kafulumende bamo ne bantangi ba bupopweshi bashikwa bingi bupopweshi bwetu, bino balongo betu mu Russia batwajijila kwikala bakishinka kabiji Yehoba ubena kupesha kwibikako kwabo.

Kubinga na mambo kumo kubena kumwesha bino ke kokwa kwaubiwe mu muzhi wa Tver’. Mu 2013, shabyambo wa mu ofweshi mwa kuloba mambo mu Tver’ walobele ku kochi wa mu yenkawa muzhi kuba’mba bakanye kwingijisha keyala wa jw.org mu Russia. Kwa kubula kubulako nangwa umo wimenako Bakamonyi ba kwa Yehoba mu bya mambo, kochi yabingishe uno shabyambo. Balongo byo baumvwine byafukwile kochi popo banembele nkalata ya kulomba kubwezhapo ano mambo jikwabo. Pa 22 January mu 2014 kochi wa Tver’ Regional Court wakaine byafukwile kochi mucheche ne kwitubingisha. Tubena kumusanchila bingi Yehoba ne anweba balongo mwaya ntanda yonse pa milombelo yenu. Balongo bavula mu Russia pano babena kwiyowa kajo ka ku mupashi kaji pa keyala wa jw.org.

TURKEY Batwajijila Kunyanchijila Luusa lwa Bakana Kutwela Bushilikale

Ba Bariş Görmez ke Bakamonyi ba kwa Yehoba mu kyalo kya Turkey baikele mu kaleya myaka ina na mambo a kukana kutwela bushilikale. Byo bajinga mu kaleya bebamanyikile bingi ku bakapokola bapalapala bebapantaulanga ne kwibapumpula na tukonkolo. Kabiji bamanamine bingi mu kakibamba mo bebakashijile. Na mambo a kuba’mba Mulongo Görmez walepa bingi, wakankalwanga kulaala pa mwanya yebamupele. Onkao mambo, wakimbakanañamo pa kulaala pa myanya ibiji kya kwivunga. Kyapeleleko bakulumpe ba kaleya bamuswishishe kwingijisha mateleshi ikatampe yafumine ku ba mu kipwilo.

Mu 2008, Mulongo Görmez ne Bakamonyi bakwabo balobele ku kochi mukatampe wa European Court of Human Rights kuba’mba kafulumende wa kyalo kya Turkey ubena kunyanchijila luusa lwabo lwa kukasuluka kupopwela Lesa pa kwibakasa na mambo kukana kutwela bushilikale. Pa 3 June mu 2014, uno Kochi wabingishe Bakamonyi ne kukambizha kafulumende wa kyalo kya Turkey kuba’mba wafwainwa kubwezhezha bano balongo bintu byo bebonawijile. Kino kyo kimye kya busatu kochi wa European Court kyo abingisha Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Turkey na mambo a uno mutundu. Nangwa kya kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba bamo bakiji mu kaleya mu Turkey, bino ano mambo kechi akapwa ne, kanatu kafulumende wa kyalo kya Turkey akaleke kuyanjisha bakana kutwela bushilikale.

Kwamba pa Masawakya a Kala

Azerbaijan: Balongo batwajijila kwibalukuka ku bakapokola kimye kya kupwila, bakanya mabuku etu, ne kwibakasa inge bebatana na kusapwila kabiji babena kunyanchijila luusa lwabo ne mu bintu bikwabotu. Uno kafulumende watwajijila kukana kuswisha jikwabo bupopweshi bwa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Balongo batuma makalata 19 ku kochi mukatampe wa European Court of Human Rights akulobela kyalo ya Azerbaijan pa ano mambo. Nangwa kya kuba muji ino milukuchi, Yehoba ubena kupesha bantu banji mambo basapwishi bavujilako bingi. Kabiji balupwile ne Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya yense mutuntulu mu mulaka wa Azerbaijani. Kino kyaletele bingi lusekelo.

Eritrea: Mu kino kyalo, balongo betu batwajijila kwingijila Yehoba mu bukishinka nangwa kya kuba babena kwibamanyika. Balongo basatu abo ba Paulos Eyassu, ba Isaac Mogos, ne ba Negede Teklemariam bebakasa mu kaleya pa myaka 20 kufuma pa 24 September mu 1994. Kafulumende wa kyalo kya Eritrea wakasa Bakamonyi nobe 150 ne babula Bakamonyi batainwe ku Kivuluko kya lufu lwa kwa Kilishitu pa 14 April mu 2014. Pa bobakasa paji baana ba bañondo 16 kufika ku bakikulumpe baji na myaka kukila pa 85. Kabiji kafulumende wakashile ne Bakamonyi bakwabo kukila pa 30 ne babula Bakamonyi batainwe ku jashi jiikajila pa 27 April mu 2014. Bino bavula bebakasulula.

Kazakhstan: Kipamo Kitala pa bya Bupopweshi kyakanya mabuku etu 14 kwialeta ne kwiasampanya mu kyalo kya Republic of Kazakhstan. Kabiji balongo kechi bakasuluka kwisamba na bantu pa byo baitabilamo pangye ya mpunzha yabo ya kupopwelapo ne. Balongo nobe 50 bebakasa ne kwibapamo mambo a kwingila mwingilo wa bumishonale kwa kubula kwibaswisha mwayila mizhilo. Pa kuba’mba bazhikijile luusa lwabo lwa kukasuluka kwamba pa bintu byo baitabilamo, bano balongo batuma makalata a kuloba bimye 26 ku kochi mukatampe wa United Nations Human Rights Committee.

^ par. 1 Muntu mwine wakonsha kusalapo kwingila ino mingilo yabula ya bushilikale nangwa kukana kwingila kwesakana na jiwi janji ja muchima.

An age-grade association is comprised of individuals, usually males, who are contemporaries living in the same village.

Buldu and Others v. Turkey, No. 14017/08, June 3, 2014.