Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Esop Surabaya, 1954

INDONESIA

Mme Isụn̄utom Ẹto Gilead Ẹdi

Mme Isụn̄utom Ẹto Gilead Ẹdi

Ke July 1951, nditọete ke ekpri esop ke Jakarta ẹma ẹnam usọrọ ẹdara Peter Vanderhaegen, akpa isụn̄utom emi okotode Gilead edi Indonesia. Etisịm utịt isua oro, isụn̄utom 13 en̄wen ẹma ẹto Australia, Germany, ye Netherlands ẹka. Mmọ ẹma ẹkpere ndiwak utịm ikaba n̄kan mme asuanetop ke idụt oro.

Isụn̄utom emi ekedide eyen Dutch onyụn̄ ekerede Fredrika Renskers ọdọhọ ete: “N̄kekere ke ndida ubọk ntịn̄ ikọ nnọ mme owo ke ini n̄kwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk. Edi ediwak owo do ẹkesem Dutch, ntre n̄kesiwak ndikwọrọ ikọ ke Dutch ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ oro.” Ronald Jacka emi okotode Australia ọkọdọhọ ete: “Ndusụk nnyịn ikesikama kad emi ẹwetde ekpri ikọ Abasi ke usem Indonesian ikwọrọ ikọ. Mbemiso n̄kọn̄de usụn̄ufọk owo, mma nsise kad oro nnyụn̄ ndomo nditịn̄ se ẹwetde do ke ibuot.”

Mme isụn̄utom ẹma ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ tutu ibat mme asuanetop emi ekedide 34 ọdọk ekesịm 91 ke ufan̄ isua kiet. Ke September 1, 1951, ẹma ẹsiak ọfis Watch Tower Society ke ufọk André Elias ke Central Jakarta. Ronald Jacka ekesise aban̄a se ẹnamde do.

Ẹkwọrọ Ikọ ke Mme Ebiet En̄wen

Ke November 1951, ẹma ẹdọhọ Peter Vanderhaegen ọkọkwọrọ ikọ ke Manado ke North Sulawesi; Theo Ratu ye n̄wan esie ẹma ẹketọtọn̄ọ ekpri otu do. Ediwak owo do ẹkedọhọ ke idi Christian, ẹnyụn̄ ẹma Ikọ Abasi etieti. Ke ini Mme Ntiense ẹkade ukwọrọikọ, ediwak owo ẹma ẹsinọ mmọ itie ẹnyụn̄ ẹdọhọ mmọ ẹnam ndusụk n̄kpọ emi Bible ekpepde an̄wan̄a mmimọ. Nneme emi ekesiwak nditọn̄ọ ye owo duop, ke minit 15 ebede edidi n̄kpọ nte owo 50, ndien etisịm hour kiet, eyedi se ẹwọrọde ẹketie ke an̄wa sia ẹyewak ẹsịm owo 200.

Albert ye Jean Maltby ẹkebem iso ẹdụn̄ ke ufọk mme isụn̄utom ke Surabaya, ke East Java, ke 1952. Surabaya edi ọyọhọ obio iba emi okponde akan ke Indonesia. Nditọete iban itiokiet emi ẹkedide isụn̄utom—Gertrud Ott, Fredrika Renskers, Susie ye Marian Stoove, Eveline Platte, ye Mimi Harp—ẹma ẹketiene mmọ ẹdụn̄ do. Fredrika Renskers ọdọhọ ete: “Ediwak nditọ obio oro ẹkedi mbon Muslim emi mîkenen̄ekede isịn idem ke n̄kpọ abasi mmọ. Mmọ ẹkesitie ufan ufan. Etie nte ediwak mmọ ẹketetie ẹbet ndikop ikọ Abasi, mmọ ẹma ẹsisọp ẹnyịme ndikpep Bible. Ke ufan̄ isua ita, Esop Surabaya ẹma ẹnyene mme asuanetop 75.”

Ufọk mme isụn̄utom ke Jakarta

Ini oro n̄ko ke Azis owo Muslim emi okotode Padang, ke West Sumatra ekewet leta ọdọhọ ọfis Mme Ntiense Jehovah ẹnọ owo edikpep imọ Ikọ Abasi. Mme asiakusụn̄ emi ẹketode Australia ẹma ẹkpekpep enye Bible mbemiso 1940, edi enye ikekwe mmọ aba ke ini ukara Japan oro. Ekem usen kiet enye ama okụt ekpri n̄wed Mme Ntiense Jehovah kiet. Azis ama ewet ete: “Ke ini n̄kokụtde adres ọfis mbufo ke Jakarta ke n̄wed oro, esịt ama enem mi ke nyekeme ndifiak n̄kpep n̄kpọ ye Mme Ntiense Jehovah!” Inikiet inikiet, ẹma ẹdọhọ esenyịn circuit emi ekekerede Frans van Vliet aka Padang. Ke ini enye esịmde do, enye ama okụt ke Azis ama ọkwọrọ ikọ ọnọ Nazar Ris, mbọhọidụn̄ esie emi ekesinamde utom mbakara onyụn̄ amade Ikọ Abasi etieti. Mmọ mbiba ye ikọtufọk mmọ ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Nte ini akade Brọda Azis ama edi ebiowo, Nazar Ris edi akpan asiakusụn̄. Ediwak nditọ Nazar Ris ke ẹdedi Mme Ntiense Jehovah.

Frans van Vliet and his younger sister Nel

Ikebịghike, Frans van Vliet ama aka ekese eyen Dutch emi mîkesikaha ukwọrọikọ aba. Eyenete emi ọkọdiọn̄ itie utem aranisọn̄ emi ẹkebiatde ke ini ekọn̄ ke Balikpapan ke East Kalimantan. Frans ama asan̄a ye enye aka ukwọrọikọ onyụn̄ ọdọhọ enye esikpep Bible ye ediwak mbon emi ẹmade Ikọ Abasi. Ete oro ama ọtọn̄ọ ekpri otu ke Balikpapan mbemiso afiakde ọnyọn̄ Netherlands.

Nte ini akade, n̄wan kiet emi ekekerede Titi Koetin ama okodụn̄ ke Banjarmasin, ke South Kalimantan ke enye ama akana baptism. Titi ama ọkwọrọ ikọ ọnọ mme iman esie ke Dayak onyụn̄ an̄wam ediwak mmọ ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Ndusụk mmọ ẹma ẹnyọn̄ ẹka obio mmọ ke esịt esịt Kalimantan ẹnyụn̄ ẹketọn̄ọ mbufa otu emi ẹkekabarede ẹdi esop.

Ẹsio N̄wed ke Usem Indonesian

Nte ediwak owo ẹkekopde ukwọrọikọ, ama oyom ẹnyene ediwak n̄wed ke Indonesian. Ntre ẹma ẹkabade n̄wed “Yak Abasi Edi Akpanikö” ke usem Indonesian ke 1951, edi ukara ẹma ẹkpụhọ nte ẹkesiwetde usem oro. Emi ama anam ẹfiak ẹkabade n̄wed oro. * Ke ini ẹkesiode n̄wed oro, ediwak mbon Indonesia ẹma ẹma enye etieti.

Ke 1953, ọfis Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹmịn̄ Enyọn̄-Ukpeme 250 ke Indonesian. Akpa ini emi ẹkefiakde ẹtọn̄ọ ndimịn̄ Enyọn̄-Ukpeme ke usem oro edi emi ke n̄kpọ nte isua 12 ama ekebe. Magazine emi ekedi page 12, okonyụn̄ ọdọn̄ọ ibuotikọ ukpepn̄kpọ kpọt. Ke isua ita ama ekebe, magazine oro ekedidi page 16, ndien ẹma ẹkpe kọmpeni umịn̄n̄wed ẹsịmịn̄ idem 10,000 kpukpru ọfiọn̄.

Ke 1957, ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ Ẹdemede! ke Indonesian kpukpru ọfiọn̄. Ikebịghike ẹma ẹmịn̄ se isịmde idem 10,000. Edi pepa umịn̄n̄wed ama ọtọn̄ọ ndinana ke idụt oro, ntre akana nditọete ẹwet ẹbọ unyịme (license) man ẹkeme ndidep pepa. Akwaowo ukara emi mmọ ẹkekade ẹbịne ama ọdọhọ mmọ ete: “N̄kere ke Menara Pengawal (Enyọn̄-Ukpeme) esịne ke otu nti magazine emi ẹmịn̄de ke Indonesia, onyụn̄ enem mi ndin̄wam mbufo ẹnyene license ẹda ẹdep pepa ẹmịn̄ obufa magazine mbufo.”

^ ikp. 1 Toto ke 1945, ukara ẹma ẹkpụhọ nte ẹkesiwetde ikọ ke Indonesian ikaba, mbak usem mmọ idibiet usem Dutch.