1, 2. Yave nkia nsobani kavanga muna Pentikosti ya mvu wa 33? Aki nani bakituka se zula kiampa kia Yave? (Tala fwaniswa ova ntandu.)

 MUNA Pentikosti ya mvu wa 33, Yave wavanga nsobani yampwena. Wasikidisa zula kiampa kiayikilwa vo “Isaele a Nzambi” yovo Isaele ya mwanda. (Ngalatia 6:16) Yave wasadila mwand’andi avelela muna sola wantu a zula kiaki kiampa. Paulu wasoneka vo awana bena muna zula kiaki kiampa ke bena yo mfunu wa zengwa ko nze una wavanganga e mbongo a Abarayama. Kansi, ‘o zengwa kwau kwa ntima’ muna mwand’avelela.—Roma 2:29.

² O wantu antete a zula kiaki kiampa kia Nzambi i antumwa ye vioka nkama z’alongoki Akristu ana bakutakana muna suku dia ntandu kuna Yerusaleme. (Mavangu 1:12-15) Nzambi wabungula mwand’andi avelela muna yau, muna mpila yayi bakituka se wan’a Nzambi. (Roma 8:15, 16; 2 Korinto 1:21) Ekiaki i ziku kiasonga vo Yave watambulwila kimenga kia Yesu yo vingisa kangu diampa vana fulu kia kangu dia Nsiku. (Luka 22:20; tanga Ayibere 9:15.) Alongoki awaya akuswa bakituka se zula kiampa kia Yave yovo nkangu andi. O  mwand’avelela wabasadisa mu vova yo bakula ndinga zayingi, wabasadisa mpe mu samuna “mavangu manene ma Nzambi.”—Mavangu 2:1-11.

3-5. (a) Adieyi Petelo kavovesa Ayuda muna lumbu kia Pentikosti? (b) Aweyi zula kiampa kiawokelela muna mvu miantete?

³ Yave wasadila Petelo wa ntumwa mu bokela Ayuda ye minkwikila mia Kiyuda bakota muna zula Kiandi kiampa, i sia vo nkutakani y’Akristu akuswa. Lumbu kimosi muna Pentikosti, Petelo kuna unkabu wawonso wavovesa Ayuda vo yau bavonda Yesu, owau bafwete viluka ntima yo tambulwila Yesu se ‘Mfumu ye Kristu.’ Vava ndonga yayuvula dina bafwete vanga, Petelo wavutula vo: “Nuvilukw’e ntima, yo vubilwa konso muntu vana kena muna nkumbu a Yesu Kristu muna luyambulwilu lua masumu meno; nwatambul’o lukau lwa mwand’avelela.” (Mavangu 2:22, 23, 36-38) Muna lumbu kiakina, tezo kia 3.000 ma wantu bakota muna zula kiampa kia Isaele ya mwanda. (Mavangu 2:41) Kuna kwalanda, antumwa bakwamanana longa kuna vema kwawonso. Muna kuma kiaki, wantu ayingi batambulwila e ludi. (Mavangu 6:7) E zula kiampa kiawokela.

⁴ I bosi, alongoki a Yesu bayantika samuna e nsangu zambote kwa esi Samaria. Ayingi muna yau batambulwila e ludi yo vubwa, kansi ke batambula mwand’avelela ko. E buka  kia selo yambuta kuna Yerusaleme batuma Petelo yo Yoane bakingula ampangi awaya kuna Samaria. E ntumwa zole zazi, babatenseka moko yo ‘tambula mwand’avelela.’ (Mavangu 8:5, 6, 14-17) Muna mpila yayi, Akristu kuna Samaria bakuswa yo kota muna Isaele ya mwanda.

⁵ Muna mvu wa 36, Nzambi wasadila Petelo mu bokela buka kiankaka mu kota muna zula kia Isaele ya mwanda. Ediadi diavangama vava Petelo kasamuna e nsangu zambote kwa Koneleo wa mfidi a makesa ma Roma, kwa yitu ye akundi andi. (Mavangu 10:22, 24, 34, 35) Nkand’a Nzambi uvovanga vo ekolo Petelo kavovanga, o mwand’avelela wabwila esi zula awonso ana bawanga. “E minkwikizi mia yinzengi, mina mizidi yo Petelo, miyizengenekene, kadi mun’esi zula muyitilu o lukau lua mwand’avelela.” (Mavangu 10:44, 45) Tuka kolo kiakina, esi zula balembi zengwa bayantika bokelwa mu kota muna Isaele ya mwanda.

6, 7. O wantu bakala muna zula kiampa adieyi bavanga wau vo nkangu muna nkumbu a Yave?

⁶ Muna lukutakanu lumosi lwa buka kia selo yambuta muna mvu wa 49, Yakobo wa nlongoki wavova vo: “Simone [Petelo] okumbulwidi e nkangadila kateka kangadil’azul’o Nzambi, kabonga vana bena, o nkangu muna nkumbu andi.” (Mavangu 15:14) O “nkangu muna nkumbu andi,” i Akristu Ayuda y’esi Zula ana bakituka se zula kiampa kia Nzambi. (Roma 11:25, 26a) Kuna kwalanda, Petelo wasoneka vo: ‘Oyeno, muna ntangwa yavioka, ke nwakala nkangu ko, kansi owau, nu nkangu a Nzambi.’ Petelo wasasila e kani diasikidisilwa e zula kiaki kiampa muna vova vo: ‘Yeno, nu mbandu asolwa, nu mfumu za nganga, nu zula kiavauka, nu nkangu akuvwil’a Nzambi, nwasanzanisa mana mansongi ma Ndiona wanukatula muna tombe, nwakota muna ntemo andi w’esivi.’ (1 Petelo 2:9, 10) Diavavanga vo basia umbangi wa Yave kuna unkabu wawonso yo kunkembelela nze Mfumu a nza yawonso.

⁷ Owau, Yave wasadilanga e zula kiampa kia Isaele ya mwanda yo kubayikila vo ‘nkangu una yakivangila, bateleka nkembelelw’ame.’ (Yesaya 43:21) Kuna unkabu wawonso, basamunanga kwa wantu vo Yave i Nzambi aludi, e nzambi zankaka zaluvunu. (1 Tesalonika 1:9) Bakala mbangi za Yave yo Yesu “muna Yerusaleme, yo muna Yuda ye Samaria yawonso, yo kuna nsuk’a nza.”—Mavangu 1:8; Kolosai 1:23.

8. Nkia lulukisu Paulu wa ntumwa kavana kwa nkangu a Nzambi muna tandu kiantete?

⁸ Paulu wasilanga Yave umbangi yo vema kwawonso yo songa vo yandi i Nzambi mosi kaka aludi kana nkutu vava kamokena ye alongi a ndongota za nza. Wavova vo Yave ‘wavanga nza ye ma yawonso ina mo’ yandi i “Mfumu ezulu ye nza.” (Mavangu 17:18, 23-25) Paulu walukisa mpe nkutakani vo: “Nzeye wo vo, ovo nkatukidi, mevwa mansita mekota vovo nwina, mana ke mevûkis’ekambi ko; vovo nwina yeno kibeni mpe,  vetelama wantu, ana bevova mambu mabendomoka, bavol’alongoki bend’abalandi.” (Mavangu 20:29, 30) Kuna mfoko a tandu kiantete avengomoki bawokela.—1 Yoane 2:18, 19.

9. Adieyi diabwila nkangu a Nzambi kunima lufwa lwa antumwa?

⁹ Kuna nima lufwa lwa antumwa, avengomoki babundumuka muna nkutakani zawonso yo soka mabundu ma Kikristu kia Kimpangila. Vana fulu kia kala nkangu muna nkumbu a Yave, Akristu awaya aluvunu bakatula e nkumbu a Nzambi muna nsekola zau za Bibila. Befusulwisanga mpe Nzambi e nsoni mu mpila zayingi. Belandanga fu ya kisi nsi yo longa malongi ke mena ngwizani ko ye Bibila. Benwananga e vita ziyikilwanga vo zavelela yo vova vo mu nkumbu a Nzambi benwaninanga. Bebendomonanga o unsongi yo kuyivana muna zumba. Vioka mvu miayingi vava umpengomoki wayantika, asambidi akete kaka a Yave bakala ova ntoto, ke vakala buka kia Akristu ko kiakubikwa mu kala “nkangu muna nkumbu andi.”

10, 11. (a) Adieyi Yesu kasakula mu kuma kia “mbongo ambote “ ye “mbongo ambi?” (b) Aweyi kingana kia Yesu kialunganena ku nim’a mvu wa 1914?

¹⁰ Yesu wasadila kingana kia masa ye mbongo ambi muna songa vo diampasi dikala mu zaya e nsambila aludi mu kuma kia umpengomoki. Wavova vo ‘ekolo wantu bekala baleka,’ Nkadi Ampemba okuna mbongo ambi vana fulu kina Mwana muntu kakuna mbongo ambote. E masa ye mbongo ambi ikudila kumosi yakuna ‘mbaninu a nza.’ Yesu wasasila vo e “mbongo ambote i wan’a kintinu; e mbongo ambi, i wan’a mbi.” Kuna mbaninu, Mwan’a muntu ofila mbasi muna vambula mbongo ambi ye masa. I bosi, ambasi bekutakesa wan’a Kintinu. (Matai 13:24-30, 36-43) Aweyi diadi vangamena? Aweyi diasadisila kimana Nzambi kakala diaka ye buka kia asambidi ova ntoto?

¹¹ ‘E mbaninu a tandu’ yayantika muna mvu wa 1914. Muna kolo kiakina akete kaka muna Akristu akuswa bakala ova ntoto. Muna vita yayantika muna mvu wauna, “wan’a kintinu” awaya akuswa mu wisa kia Babele Anene bakala. Kansi, muna mvu wa 1919, Yave wabakûla, e nswaswani vana vena Akristu aludi ye Akristu aluvunu yatoma moneka. Wakutakesa “wan’a kintinu” kimana bakala se nkangu a kubama nze una wasakula Yesaya vo “e nsi nga iwutuka muna lumbu kimosi e? E zula nga kiwutuka vana fulu? Kadi una kasongoka  kaka, o Zione owutidi wan’andi.” (Yesaya 66:8) Muna tini kiaki, e Zione buka kia mbasi za Yave isunzulanga. Zione ‘wawuta’ vava zula kia Akristu akuswa bena vo i wana, kiasikidiswa ova ntoto.

12. Aweyi Akristu akuswa benena se nkangu muna nkumbu a Yave?

¹² Nze Akristu muna tandu kiantete, o unu “wan’a Kintinu” akuswa i mbangi za Yave. (Tanga Yesaya 43:1, 10, 11.) E fu yambote ya Kikristu ye salu kiau kia samuna e nsangu zambote za Kintinu “muna umbangi kwa zula yawonso” kikubaswaswanesanga ye akaka. (Matai 24:14; Filipi 2:15) Muna mpila yayi, besadisanga mafunda ye mafunda ma wantu mu kala ye ngwizani ambote yo Yave.—Tanga Daniele 12:3.

13, 14. Adieyi bafwete vanga ana bena vo ke akuswa ko kimana e nsambil’au yatondakana kwa Yave? Aweyi Nkand’a Nzambi wasakulwila diambu diadi?

¹³ E longi diavitidi diasongele vo kuna Isaele yankulu, Yave watambulwilanga e nsambil’a esi zula vava basambilanga kumosi yo nkangu andi. (1 Ntinu 8:41-43) O unu, awana bena vo ke akuswa ko, bafwete sambila Yave kumosi ye Mbangi zandi zakuswa.

¹⁴ Kuna nz’ankulu, angunza basakula vo wantu ayingi besambila Yave kumosi yo nkangu andi mu lumbu yayi yambaninu. Yesaya wasakula vo: “Nkangu miayingi mikwenda vova vo, nwiza twatomboka kuna mongo a Yave, kuna nzo a Nzambi a Yakobo; katulonga nzila zandi, twakangala muna mayendelo mandi: Kadi muna Zione muvaikil’o nsiku, muna Yerusaleme e diambu dia Yave.” (Yesaya 2:2, 3) Zakariya mpe wasakula vo “mbidi a nkangu ye zula yangolo bekwiza vava Yave a vu muna Yerusaleme yo sambil’oku ndose a Yave.” E buka kiaki mu “ndinga zawonso za zula” kiadi tuka. Badi sambila Nzambi kumosi ye Isaele ya mwanda yo vova vo: “Kwenda tukwenda yeno, kadi tuwidi vo o Nzambi wina yeno.”—Zakariya 8:20-23.

15. Aweyi “mameme makaka” ‘bekwendelanga’ kumosi ye Isaele ya mwanda?

¹⁵ E “mameme makaka” ‘bekwendanga’ kumosi ye Isaele ya mwanda vava besamunanga nsangu zambote za Kintinu. (Maku 13:10) Bakituka se nkangu a Nzambi. Oyau ye akuswa mu “kambi dimosi” bena, muna wisa kia Kristu Yesu wa “mvungudi ambote.”—Tanga Yoane 10:14-16.

16. Nkia diambu kevanga Yave ditwasa Armangedo?

¹⁶ Vava Babele Anene ifwaswa, nkangu a Nzambi usinga bangikwa. Lutaninu lwa Yave tuvua o mfunu muna vuluka. Muna kolo kiakina, Yave ovanga mambu ova ntoto mefila wantu mu bangika nkangu andi.  Lubangamu lwalu lutwasa “mpasi zayingi” ezi zifokokela muna vita ya Amangedo. (Matai 24:21; Yezekele 38:2-4) Muna kuma kiaki, Ngonge obangika “nkangu una wakutakeswa tuka muna zula.” (Yezekele 38:10-12) Vava diambu diadi divangama, Yave vana vau ovuluza nkangu andi yo nuana yo Ngonge ye makesa mandi. Yave otundidika kimfumu kiandi yo velelesa nkumbu andi. Wavova vo: ‘Ikuyitundidika, ikuyivaula, ikuyizayisa vana meso ma zula yayingi; bezaya wo vo i Yave kwame.’—Yezekele 38:18-23.

17, 18. (a) Vava Ngonge kebangika nkangu a Yave, nkia luludiku Yave kekubavana? (b) Avo tuzolele taninwa kwa Yave, adieyi tufwete vanga?

¹⁷ Vava Ngonge keyantika bangika nkangu a Nzambi, Yave ovovesa selo yandi vo: “E nkangu ame, kota muna masuku maku, wakizikidil’e yelo: Swekam’e nday’a meso yavan’ekudi divioka.” (Yesaya 26:20) Muna kolo kiakina, Yave okutuvana luludiku lusonga mana tufwete vanga muna taninwa. E “masuku” mama malenda kala vo i nkutakani zeto.

¹⁸ Avo tuzolele taninwa muna kolo kia mpasi zayingi, tufwete tambulwila vo Nzambi una yo nkangu ova ntoto, wabakutakesa muna nkutakani. Tufwete kala kuna sambu dia nkangu a Yave yo tatidila nkutakani zeto. Nze ntozi a nkunga, tulenda vova ye nsi a ntima wawonso vo: ‘Luvuluzu kwa Yave luna: Muna nkangu aku mukala nsambu zaku.’—Nkunga 3:8.