1-3. ¿Imanirtaq sasa kanan karqan entëru Patsachö yachatsikï?

JESUCRISTUM, qateqninkunata mandarqan “jinantin nasioncunacho” Diospita yachatsikuyänampaq. Tsëta cumpliyänampaqqa, entëru Patsapam yachatsikoq ëwayänan karqan (Mateu 24:14; 28:19). ¿Fäciltsuraq kanman karqan?

² Discïpulukunaqa, Jesusta y yachatsikuyanqantapis kuyayaqmi. Peru tsënö karpis, entëru Patsachö yachatsikunan sasa kanampaq kaqtachi pensayarqan. ¿Imanir? Rikärishun: 1) alläpa wallkaqllam kayarqan. 2) Jesus wanushqana këkaptimpis, Diospa Tsurin kanqantam yachatsikuyaq. 3) Nunakunam niyaq, discïpulukunaqa alläpa mana yachaq kayanqanta (Hëchus 4:13). Pushakoq religiösukunaqa, precisaq escuëlakunachömi estudiashqa kayarqan, peru discïpulukunaqa manam. Jinamampis judïukunapa patsakashqa costumbrinkunapita alläpa jukläyatam yachatsikuyaq. Tsëchi  discïpulukunaqa, “¿imanötaq yachatsikushun nunakuna mana respetëkämashqaqa?” nir tapukuyaq.

³ Jina musyayarqanmi: 4) chikir qatikachäyänampaq y hasta wanutsiyänampaq kaqta (Lücas 21:16, 17). 5) Wakin familiankuna y amïgunkuna chikiyänampaq kaqta. 6) Wakin discïpulukuna mana allita yachatsikuyänampaq kaqta. 7) Peligrösu sitiukunachö yachatsikuyänampaq kaqta (Mateu 24:10-12). Kë llapanman yarpachakurqa, itsa discïpulukunaqa tapukuyarqan, “¿imanöraq ‘jinantin munduyaq’ Diospa yachatsikïninta chätsishun?” nir (Hëchus 1:8).

4. ¿Alliku Jesuspa discïpulunkuna yarqapakuyarqan yachatsikïninkunachö?

⁴ Jesuspa discïpulunkunaqa, musyayarqanmi entëru Patsachö yachatsikï fäcil mana kanampaq kaqta, peru wiyakoq karmi yachatsikuyarqan Jerusalenchö, Samariachö y juk nacionkunachöpis. ¿Alliku yarqapakuyarqan? Awmi, 30 wata pasariptinmi, apostol Pablu nirqan entëru patsachö yachatsikushqa kayanqanta y më tsë nacionpita nunakuna Jesuspa qateqnin tikrashqa kayanqanta (Colosensis 1:6, 23, NM). Këllaman pensarishun, Chipri islachö Jehoväpita yachatsikïkaqta apostol Pabluta wiyëkurmi, juk gobernador discïpulu tikrarirqan (leyi Hëchus 13:6-11; 13:12 *).

5. (1) ¿Imatataq Jesus änirqan discïpulunkunata? (2) ¿Ima nintaq juk libru apostolkuna kawayanqan witsampaq?

⁵ Jesuspa discïpulunkunaqa musyayarqanmi, kikinkunallaqa entëru patsaman yachatsikïta mana chätsiyänampaq kaqta. Peru musyayarqanmi, pëkunawan Jesus këkänampaq kaqta y santu espïritunwan Diospis yanapanampaq kaqta (Mateu 28:20). ¿Mas yanapakïkuna karqanku? Itsachi. Juk librun nin, apostolkuna kawayanqan witsanqa yachatsikur qallayänampaq alläpa shumaq tiempu kanqanta y tsëpaq Dios patsätsinqanta cristiänukuna pensayanqanta.

6. (1) ¿Imakunapitataq kë yachatsikïchö? (2) ¿Imatataq qateqnin kaqchö yachakushun?

⁶ ¿Rasumpaku tsënö yachatsikuyänampaq Jehovä patsätsirqan? Manam Bibliaqa tsëta willakuntsu. Peru yachatsikuyänanta Dios munanqantaqa musyantsikmi. Jina musyantsikmi, michäkïta Satanas mana puëdishqa kanqantapis. Kë yachatsikïchömi yachakurishun, apostolkuna kawayanqan witsanchö cristiänukunata  imakuna yanapanqanta. Y qateqnin kaqchönam, yachakushun kanan witsan imakuna yanapamanqantsikta.

7. (1) ¿Imanötaq karqan Röma mandakunqan witsan kawakï? (2) ¿Imapaqtaq yanapakurqan?

⁷ Röma mandakunqan witsan yamë kawakïmi, discïpulukunata yanaparqan yachatsikuyänampaq. Tsë tiempunchöqa romänukunaqa atska nacionkunatam dominayarqan, y yamë kawakïmi karqan. Röma gobiernuqa manam permitirqantsu contran churakäyänanta. Peru Jesus ninqannömi ichisaq guërrakunaqa karqan (Mateu 24:6). Tantiyarinapaq, romänukunam 70 watachö Jerusalenta ushakätsiyarqan. Peru cäsi llapan nunakunam 200 watapanö yamë kawakuyarqan. Juk librum willakun, tsëtsika watakunapa tsënö mana kawakushqa kayanqanta. Tsëmi discïpulukunaqa fäcil-lla viajayaq y yachatsikuyaq.

8. ¿Imanötaq Röma mandakuptin yamë kawakï kanqan discïpulukunata yanaparqan?

⁸ Jesus shamunqampita 250 watanö pasariptinmi, Orïgenes jutiyoq nuna qellqarqan, Röma mandakuptin yamë kawakï Jesuspa discïpulunkunata imanö yanapanqanta. Romänukunarëkur atska nacionchö yamë kawakï kanqanmi, permitirqan discïpulukuna më tsëpapis viajayänampaq. Guërra mana kaptinmi nunakunaqa wayinkunachö kushishqa täräyaq. Jina ninmi, discïpulukuna yachatsikuyanqanta nunakuna wiyakuyänampaq yanapakunqantapis. Höra höra qatikachashqa karpis, alli kawakï kanqan witsantam discïpulukunaqa yachatsikuyänampaq provechayaq (leyi Romänus 12:18-21).

9, 10. ¿Imanirtaq discïpulukunaqa më tsëpapis fäcil-lla viajëta puëdiyaq?

⁹ Jina fäcil-lla viajayänampaq kanqanmi, discïpulukunata yanaparqan yachatsikuyänampaq. Romänukunaqa 80 mil kilömetrupitapis mastam carretërakunata ruratsiyarqan. Tsëpam Röma tröpakunaqa territoriunkunata defendiyänampaq y nunakunata controlayänampaq raslla ëwayaq. Y cristiänukunapis, më tsëpa yachatsikoq ëwayänampaqmi utilisäyaq.

¹⁰ Peru romänukunaqa, lamarpapis y mayupapis viajayaqmi. Mëtsikam barcunkuna chäyänan sitiukuna kaq. Tsëmi cristiänukunaqa  barcuwan viajayaq më tsëpa ëwayänampaq, y manam documentutaraqtsu wanayaq. Carretërapa o lamarpa viajëpis segürum kaq. Carretërakunachöqa manam ladrunkuna kaqllatsu, porqui tröpakuna sinchipa castigakuyanqantam musyayaq. Y lamarchönam Röma tröpakunapa barcunkuna mëtsika kaq, tsëmi lamarpa viajaqkunaqa suwakunapita mantsapakuyaqtsu. Bibliaqa willakun barcu hundikaptin Pablu peligruchö kanqantam, peru manam nintsu lamarchö suwakunapita peligruchö kanqantaqa (2 Corintius 11:25, 26).

11. ¿Imanirtaq Jesuspa discïpulunkunaqa griëgu idiömachö yachatsikuyaq?

¹¹ Röma mandanqan mëtsika nacionkunaqa, puntataqa kayarqan griëgukunapa mandädunchömi. Tsëmi, tsë nacionkunachö täraq nunakunaqa griëgu idiömata parlayaq. Tsëmi discïpulukunaqa, llapan nunakuna parlayanqan kaq griëgu idiömachö yachatsikuyaq. Jina Escritüras Hebrëaspitapis yachatsikuyaqmi, porqui griëgu idiömaman tumatsishqanam karqan, y Septuaginta nirmi reqiyaq. Tsëtaqa tumatsiyarqan Egiptuchö täraq judïukunam. Jinamampis, Bibliapa wakin librunkunaqa qellqakarqan griëgu idiömachönam. Kë idiömaqa cristiänukunata alläpam yanaparqan yachatsikuyänampaq, y juk nacion cristiänu mayinkunawan parlayänampaq y juknölla kayänampaq.

12. (1) ¿Imataq cödici? (2) ¿Imanirtaq utilisänanqa fäcil-lla karqan? (3) ¿Imëtaq cristiänukuna mas utilisar qallëkuyarqan?

¹² ¿Apostolkuna kawayanqan witsanchö imawantaq cristiänukuna yachatsikuyaq? Qallananchöqa röllukunawanmi, peru utilisänan y puritsinanqa manam fäciltsu kaq. Leyita munarqa pitushqatam paskayänan karqan y tsëpitanam yapë pituyänan karqan, y wakinqa juk lädunllapam qellqashqa kaq. Mateu librullam juk rölluman juntareq. Tiempuwannam, cödici nishqanta utilisar qallëkuyarqan, tsëqa juk librunömi karqan. Höjakunayoq karmi, fäcil utilisänalla kaq y leyita munayanqanta raslla  taririyaq. Yachaq nunakunam niyan, Cristu wanunqampita 100 watanö pasariptin, cristiänukuna allipa utilisäyanqanta.

13, 14. (1) ¿Imanötaq Pabluta yanaparqan romänu kanqan? (2) ¿Imanötaq Römapa leyninkuna cristiänukunata yanaparqan yachatsikuyänampaq?

¹³ Jina Römapa leyninkunapis discïpulukunata yanaparqanmi yachatsikuyänampaq. Tantiyarinallapaq, Pabluqa romänum karqan, tsëmi tsaparqan viäjinkunachö. Juk kutim romänu tröpakuna Jerusalenchö prësuriyarqan y maqayänanmi karqan. Peru pëqa romänum kä nirmi defendikurqan, porqui leyninkunaqa manaraq condenarnin maqayänantaqa manam permiteqtsu. Tsëmi ëwakunanta jaqiriyarqan. Jina Bibliam willakun, romänu nunata prësutsinqanta musyarir juk comandanti mantsakanqanta (Hëchus 22:25-29).

¹⁴ Jina Filïpus markachöpis Pablutaqa romänu kaptinmi alli tratayarqan (Hëchus 16:35-40). Ëfesu markachönam, juk grüpu nunakuna cristiänukunata maqëta munayarqan, peru alcaldim defendir Römapa leyninta mana wiyakïkäyanqanta rikätsirqan (Hëchus 19:35-41). Cesarëa markachönam, juk mandakoqta Pablu mañakurqan yachatsikïninta defendinanrëkur, Römachö rey Cësarman ëwanampaq (Hëchus 25:8-12). Rikanqantsiknömi, cristiänukunaqa Römapa leyninkunata utilisäyarqan defendikuyänampaq y më tsëchöpis yachatsikuyänampaq (Filipensis 1:7, NM).

15. ¿Apostolkuna kawayanqan witsanqa mëkunachötaq judïukuna täräyaq?

¹⁵ Jina cristiänukunataqa, judïukuna më tsëchö täräyanqampis yanaparqanchi entëru Patsachö yachatsikuyänampaq. Judïukunaqa manam Israel-llachötsu täräyaq, porqui unënam asiriukuna prësu apakushqa kayarqan, y tiempuwannam babiloniukuna. Tsëmi, persakuna Babiloniata mandayanqan witsampaqqa, mëtsikaq judïukuna kayarqan Persa mandakunqan nacionkunachö (Ester 9:30). Jesus Patsachö kanqan witsampaqqa, 60 millonnömi nunakuna Römapa mandädunchö kayarqan, y 4 millon kaqqa Judïush kayänaq. Y Africapa norti kaq lädunchö këkaq wakin markakunachö, Asia Menorchö (Turquía), Egiptuchö, Greciachö y Mesopotamiachömi (Irak) täräyaq. Awmi, judïukunaqa më tsëpam ramashqa këkäyarqan y religionninkunatapis sïguiyarqanllam (Mateu 23:15).

16, 17. (1) ¿Imanirtaq alli karqan judïukuna më tsëchö täräyanqan? (2) ¿Imakunatataq cristiänukuna judïukunanölla rurayaq?

¹⁶ ¿Imanirtaq alli karqan judïukuna më tsëchö tärayanqan? Porqui tsërëkurmi, mana judïu kaq nunakunapis musyayarqan, Hebrëu idiömachö Diospa Palabran qellqarëkaqta y judïukunapa wakin kaq creenciankunatapis. Wiyayarqanmi, rasumpa kaq Dios jukllëlla kanqanta  y leyninkuna wiyakunan alläpa precisanqanta, jina Escritüras Hebrëas Diospa Palabran kanqanta y Mesïaspaq parlanqantapis (Lücas 24:44). Tsërëkurmi, musyayarqanna cristiänukuna imata yachatsikuyanqanta. Y tsë musyayanqantam cristiänukuna provechayarqan. Tantiyarinapaq, Pablum seguïdu ëwaq ëllukäyänan sitiuman Diospa Palabrampita yachatsikunampaq (leyi Hëchus 17:1, 2).

¹⁷ Cristiänukunaqa judïukunanömi, Diosta adorayänampaq juntakarnin, cantayaq, mañakuyaq y Diospa Palabrampita yachakuyaq. Tsënöllam kanan witsampis rurantsik.

18, 19. (1) Alli tiempukuna kanqanrëkur, ¿imatataq cristiänukuna rurëta puëdiyarqan? (2) Kë yachatsikïta yachakurirnin, ¿ima ninkitaq Jehoväpita?

¹⁸ Kë yachatsikïchömi rikarquntsik apostolkuna kawayanqan witsanqa, cristiänukuna yachatsikuyänampaq alli tiempu kashqanta. 1) Röma mandakuptinmi yamë kawakï kaq. 2) Llapan nunakunam tsë idiömallata parlayaq. 3) Röma leymi nunankunata defendeq. 4) Fäcil-llam viajëta puëdiyaq. Y 5) më tsë nacionpita nunakunam judïukunata y Hebrëu idiömachö Diospa Palabranta reqiyaq. Këkunam yanapakurqan yachatsikur sïguiyänampaq.

¹⁹ Jesucristu manaraq shamuptinmi, juk griëgu nuna nirqan, Kamakoqta reqiyänampaq llapan nunata yachatsinanqa sasa kanampaq kaqta. Peru Jesusqa, “nunacuna rurëta mana puëdiyanqantam Diosqa ruran” nirqanmi (Lücas 18:27). Clärum këkan, cristiänukunata Jehovä yanapanqanqa. Pëqa munan, llapan nunakuna reqiyänanta y yachatsikïninta wiyayänantam (Mateu 28:19). Peru kananqa, ¿imanötaq entëru Patsachö yachatsikïkantsik? Qateqninchömi yachakurishun.