1. ¿Imanasqam Biblia nin Jesus ‘kusisqa’ kasqanmanta? (Qaway kay paginapi dibujota.)

JESUSQA 70 qatiqninkunatam kamachirqa Diospa gobiernonmanta willakamunankupaq. Ichaqa paykunam hatun sasachakuykunata atipananku karqa. Diosmanta chay tiempopi yachachiqkunaqa yachaysapa hinaspa educacionniyuq runakunam karqaku. Paykunaqa munarqakum runakuna Jesusta carpinterolla kasqanta riqsinankuta. Munarqakutaqmi Jesuspa qatiqninkunatapas mana educacionniyuq kasqankuta riqsinankuta (Mar. 6:3; Hech. 4:13). Jesusqa yachaytam munarqa qatiqninkuna Diosmanta willakamusqankupi imayna kamusqankumanta. Paykunaqa kusisqam kutiramurqaku, manam enemigonkunapas nitaq demoniokunapas harkayta atirqachu Diosmanta willakunankupaqqa. Chaymi Biblia nin qatiqninkunata rikuruspan Jesus ‘kusisqa’ tarikusqanmanta. Yaqapaschá Jesusqa kusikuymanta asirirqaraq. Ichaqa, ¿imataq Jesuspa qatiqninkunata yanaparqa qarinchakuspa Diosmanta willakunankupaq? (Leey Lucas 10:1, 17-21.)

2. (1) ¿Imanasqam Jesusqa qatiqninkunata nirqa warmachakuna hina kasqankuta? (2) ¿Imataq Jesuspa qatiqninkunata yanaparqa Bibliapi sasa yachachikuykunata entiendenankupaq?

 ² Jesusmi Jehova Diosta nirqa: ‘Hanaq pachapipas kay pachapipas munaychakuq taytáy, kay yachaykunatam pakaykurqanki yachayniyuqkunamantawan entiendeqkunamanta hinaspam qawaykachinki pisi yachayniyuqkunamanña chayraykum alabayki. Arí, taytáy, qanmi munarqanki chaynata’, nispa (Mat. 11:25, 26). ¿Imatam Jesusqa kaywan niyta munachkarqa? Qatiqninkuna mana hatun tukuq kasqankuta hinaspa warmachakuna hina yachay munasqankutam. Religionpi punta apaqkunam ichaqa educacionniyuq kasqankurayku yachaysapa tukurqaku (Mat. 18:1-4). Jesuspa qatiqninkunaqa mana hatun tukuqmi karqaku, chaymi Jehova Diosqa chuya espiritunwan yanapaykurqa Bibliapi sasa yachachikuykunata entiendenankupaq. Religionpi punta apaqkunam ichaqa hatun tukuq karqaku, chaymi Satanasqa paykunapa yuyayninta tutayarachirqa Bibliapa yachachikuyninkunata mana entiendenankupaq.

3. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

³ Jehova Diosqa mana hatun tukuq runakunamanmi Bibliapi sasa yachachikuykunata entiendenankupaq yanaparqa, chaywanmi Jesusqa kusisqa tarikurqa. Kunanpas Jehova Diosqa hina chaynallatam yanapawanchik. ¿Imaynatam chayta yachanchik? Kay yachachikuypim qawasunchik, mana hatun tukuq runakunaman Jehova Dios Bibliapi sasa yachachikuykunata entiendenankupaq imayna yanapasqanmanta.

4. ¿Imanasqam chaylla entiendenapaq Willakuq qillqaqa ancha allin?

⁴ Kay watakunapim, Jehova Diospa llaqtanqa mana sasachakuspalla entiendenapaq aswan allinta yachachichkan. ¿Imakunatam chaypaq ruwarunku? Chaylla entiendenapaq Willakuq qillqatam. * Kay qillqaqa ancha allinmi leeypi sasachakuqkunapaq hinaspa huk rimayta chayllaraq yachaqkunapaqpas. Chaymantapas, tayta-mamakunaqa kusisqam tarikunku kay qillqawan warmanku astawan yanapachikusqankumanta. Achka iñiqmasinchikkunam agradecekuspanku cartakunata qillqarqaku. Huk kaqnin iñiqmasinchikmi cartanpi willakun huñunakuypi rimarinanpaq ñawpaqta manchakusqanmanta, kunanmi ichaqa chaylla entiendenapaq qillqawan manaña manchakuspa achka kutikama rimarin.

5. ¿Imanasqam aswan allin ingles rimaypi chayllaraq hurqumusqanku Bibliaqa?

⁵ Chaymantapas, 2013 watapa 5 punchaw octubre killanpim Diospa llaqtanqa Traducción del Nuevo Mundo sutiyuq musuq Bibliata ingles rimaypi hurqumurqa,  chayqa mana sasachakuspalla entiendenapaqmi. * Kay Bibliapiqa achka versiculokunam aslla palabrayuqkuna kachkan, yachachisqanmi ichaqa hina kaqlla hinaspa chaylla entiendenapaq. Rimarisun Job 10:1 imayna kasqanmanta, puntataqa 27 palabrayuqkunam karqa, kunanmi ichaqa 19 palabrayuqkunallaña. Hina chaynallataqmi Proverbios 8:6, puntataqa 20 palabrayuqkunam karqa, kunanmi ichaqa 13 palabrayuqkunallaña. Kunanqa kay iskaynin versiculokunam aswan sumaqta entiendekun. Diosta unay wataña serviq hinaspa hanaq pachapaq suyakuyniyuq iñiqmasinchikmi, chay musuq Bibliapi Job qillqata leeruspan nirqa: “Chayllaraqpas entienderuyman hinam rikchakuwan”, nispa. Achkaq iñiqmasinchikpas chaynatam ninku.

6. ¿Ima niwaqtaq Mateo 24:45-47 nisqanta entienderusqaykimanta?

⁶ Pasaq watakunapipas Diospa llaqtanqa Bibliapa wakin versiculonkunatam aswan allintaña entienderun. Rimarisun 2013 watapa 15 julio killanpi lluqsimuq Willakuq qillqanchikmanta, chaypim Mateo 24:45-47 ima ninan kasqanmanta astawan yachachirqa. Nirqam ‘allin yuyayniyuq confianza sirvienteqa’ enteron pachapi Diospa llaqtanpi punta apaqkuna kasqankumanta. Nirqataqmi ‘sirvientemasinkunaqa’ hanaq pachapaq suyakuyniyuq iñiqmasinchikkuna hinaspa ‘sapaq ovejakuna’ kasqankumantapas. ¿Imanasqa? Allin yuyayniyuq confianza sirvientemanta yachachikuykunata chaskisqankuraykum (Juan 10:16). Kay yachachikuykunata entienderuspa hinaspa hukkunaman yachachispam kusisqa tarikunchik. Kunanñataq qawasun imaynatawanmi Jehova Diosqa mana sasachakuspalla entiendenapaq yachachisqanmanta.

7, 8. Rimarimuy Bibliapa wakin willakuyninkuna imakunawan tupasqanmanta.

⁷ Diospa llaqtanqa tiempopa risqanman hinam, Bibliapa wakin willakuyninkunataqa manaña ñawpaqpi hinañachu yachachin. Ñawpaqtam yachachiq Bibliapa achka willakuyninkunaqa hamuq tiempopi cumplikunanpaq tupasqanmanta. ¿Allinchu Bibliapa wakin willakuyninkunata chayna tupachiyqa? Arí. Jesuspas wakin willakuykunataqa chaynatam yachachirqa. Kikinmanta rimaspanmi nirqa: “Imaynam Jonas hatun challwapa wiksanpi karqa kimsa punchaw kimsa tutan, chaynam Diosmanta Hamuq Runapas kasaq allpapa ukunpi kimsa punchaw kimsa tutan”, nispa (leey Mateo 12:39, 40).

⁸ Ichaqa manam chay willakuyllachu tupanachiy hinaqa karqa. Apostol Pablopas willakurqam Abrahampa sirvientan Agar ñawpaq Israel runakunawan tupasqanta hinaspa warmin Sarañataq hanaq pachapi Diospa llaqtanwan tupasqanmanta (Gal. 4:22-26). Nirqataqmi Diospa karpan, templon, hucha pampachana punchaw, sacerdotekunapa jefen hinaspa Moisespa chaskisqan achka kamachikuykunapas hamuq tiempopaq llantuy hinalla kasqanmanta (Heb. 9:23-25; 10:1). Bibliapa willakuyninkunata estudiaspanchikqa hinaspa ima ninan kasqanta entiendespanchikqa iñiyninchikpim kallpanchasqa tarikusunchik. Ichaqa, ¿chayraykuchu  nichwan Bibliapa willakusqan llapallan runakuna utaq imakunamantapas rimasqan piwanpas utaq imakunawanpas tupasqanta?

9. ¿Imaynatam Nabotmanta ñawpaqta entienderqanchik?

⁹ Ñawpaqtam qillqanchikkunaqa yaqa llapanpi Bibliapa willakusqanta imakunawan tupasqanmanta astawan yachachiq. Rimarisun 1 Reyes 21:1-16, chaypim willakun kamachiq Acabmantawan warmin Jezabelmanta. Jezabelmi tantearurqa Nabot sutiyuq runata wañurachinankupaq, chaynapi qusan Acab uvas huertanwan qipakunanpaq. 1932 watapim kay qillqanchik yachachirqa Acabwan Jezabelqa Satanaswan hinaspa runankunawan tupasqanmanta. Nabotñataq Jesuswan, Nabotpa wañuchisqa kasqanñataq Jesucristopa wañuchisqa kasqanwan tupasqanta. Ichaqa 1961 watapim ingles rimaypi “Santificado sea tu nombre” sutichasqa qillqa willakurqa Nabot hanaq pachapaq iñiqmasinchikkunawanña tupasqanmanta, Jezabelñataq pantay religionkunawanña tupasqanmanta. (Castellano rimaypiqa 1964 watapim kay qillqaqa lluqsimurqa.) Chaymantapas willakurqam Nabotta qatikachasqanku, tukupay tiempopi hanaq pachapaq iñiqmasinchikkunata qatikachasqankuwan tupasqanmanta. Achka watakunañam Diospa llaqtanqa kaynata yachachiwarqanchik iñiyninchikpi kallpanchasqa kananchikpaq. Kunanmi ichaqa  manaña chaynatañachu yachachiwanchik. ¿Imanasqa?

10. (1) ¿Imaynatam allin yuyayniyuq sirvienteqa allin tanteaq kasqanta qawachichkan Bibliapa willakuyninkunamanta yachachispan? (2) ¿Imamantam kunanqa qillqanchikkuna astawan yachachin?

¹⁰ Bibliapa willakuyninkuna piwan utaq imawan tupasqanmanta ñawpaqta imayna yachachisqankuqa sasa entiendey, sasa yuyariy hinaspa sasa kasukuymi karqa. Chayna yachachisqanwanmi mana sutillatachu qawachiq kawsakuyninchikpi yanapakuykunataqa. Chaymi watakunapa risqanman hina Jehova Diosqa ‘allin yuyayniyuq confianza sirvienteta’ yanaparqa aswan allin tanteaq kananpaq. ¿Imaynatam chayna kasqanta qawachichkan? Kunanqa ima willakuykunatapas tupachin kikin Biblia imawanpas utaq piwanpas tupachiptillanmi. Chaymantapas, kunan qillqanchikkunaqa Bibliapa willakuyninkuna imayna yanapawasqanchikmantam astawan yachachin: iñiyninchikpi ñawparinapaq, Diosta kuyanapaq, sasachakuykunata atipanapaq hinaspa Diosta kasukunapaqpas. *

11. (1) ¿Imaynatañam kunanqa Nabotmanta entiendenchik? (2) ¿Imatam Nabotmanta yachanchik? (3) Kay watakunapiqa, ¿imanasqam qillqanchikkunaqa manaña anchatachu riman Bibliapi willakuykuna imawan tupasqanmantaqa? (Qaway kay qillqapi “Leeqkunapa tapukuyninkuna” niq yachachikuyta.)

¹¹ Kaqmanta rimarisun Nabot runamanta. ¿Kunanqa imaynatam entiendenchik? Kunanqa manam ninchikñachu Nabotta wañuchisqankuqa Jesusta wañuchisqankuwan utaq hanaq pachapaq iñiqmasinchikkunawan tupasqanmantaqa. Kamachiq runa Nabotta ñakarichiptinpas Diospa kamachikuyninta kasukusqanraykum Diosman sunqu wañukurqa (Num. 36:7; 1 Rey. 21:3). ¿Imatam paymanta yachachwan? Pipas utaq imapas ñakarichiwaptinchikqa Jehova Diosman sunqum kananchik (leey 2 Timoteo 3:12). Nabotpa Diosman sunqu kasqanqa iñiyninchiktam kallpanchawanchik hinaspapas llapallanchikmi entiendeyta, yuyariyta hinaspa qatipakytapas atichwan.

12. (1) ¿Imatam mana piensananchikchu Bibliapa imapas willakusqanmantaqa? (2) ¿Imataq iñiqmasinchikkunata yanapan sasa entiendey willakuykunata entiendenankupaq? (Qaway willakuyta.)

¹² Ichaqa manam piensananchikchu Bibliapa willakuyninkuna kawsakuyninchikpi yanapawanallanchikpaq kasqantaqa. Wakin willakuykunaqa hamuq tiempopi imapas pasakunanpaqmi tupanachisqa kachkan. Chayna kaptinpas, kunan qillqanchikkunaqa manam llumpaytaqa yachachinchu Bibliapa willakusqankuna imawan utaq piwan tupasqantaqa. Aswanmi Bibliapa willakusqankunaqa imayna yanapawasqanchikmanta  yachachin. Nabotqa wañukunankamam Diosman sunqu karqa, kaymi yuyarichiwanchik Jesuspas chaynataq hanaq pachapaq iñiqmasinchikkunapas wañukunankukama Diosman sunqu kasqankuta. Ichaqa manamá paykunallachu, achka ‘sapaq ovejakunapas’ wañukunankukamam Diosman sunqu karqaku. Jehova Diosqa mana sasachakuspalla entiendenapaqmi yachachiwanchik. *

13. Rimarimuy Jesuspa wakin rikchanachiyninkunata mana sasachakuspalla kunan entiendesqanchikmanta.

¹³ Rikchanachiykunawan tupanachiykunaqa mana sasachakuspalla entiendenapaqmi yanapakun. Chaymantapas, yuyaymanachiwanchikmi hinaspa sunqunchikmanmi chayan. Jesusqa pimantapas aswan allin yachachiqmi karqa, payqa rikchanachiykunawan hinaspa tupanachiykunawanmi yachachirqa (Mat. 13:34). Pasaq watakunapi qillqanchikkunam Jesuspa rikchanachiyninkunata mana sasachakuspalla entiendenapaq yanapawarqanchik. Rimarisun 2008 watapa 15 julio killanpi lluqsimuq Willakuq qillqanchikmanta. Chaypim entiendechiwarqanchik qunchumanta, mostaza muhumanta hinaspa challwa hapina mallamanta. Kay rikchanachiykunaqa Diospa munaychakuyninwan hinaspa Diospa llaqtanman achka runakuna hamusqankuwanmi tupan.

14. (1) ¿Imaynatam ñawpaqta entienderqanchik Samaria runamanta? (2) ¿Imaynatam kunanqa entiendenchik?

¹⁴ Jesusqa achka rikchanachiykunatam willakurqa. Wakin willakusqankunaqa hamuq tiempopi pasakunanpaqmi karqa, wakinkunañataqmi kawsakuyninchikpi yanapawananchikpaq. ¿Imaynatam yachachwan mayqin kasqanta? Watakuna pasasqanman hinam Jehova Diosqa entiendenapaq yanapawarqanchik. Qawasun imaynatam entienderqanchik Samaria runamanta willakuyta (Luc. 10:30-37). 1924 watapim, kay qillqanchik nirqa Samariamanta runaqa Jesuswan tupanachisqa kasqanta. Jerusalenmanta Jerico llaqtaman ñanqa urayninpamanmi, chayraykum tupachisqa karqa runakunawan. ¿Imanasqa? Adanwan Eva huchallikusqanmanta runakuna aswan mana allinllaña kawsasqankuraykum. Nirqataqmi suwakunaqa riqsisqa negociantekunawan tupasqanta, sacerdotekunawan levitakunañataq pantay religionkunawan tupasqanta. Ichaqa, ¿imaynatam kunan entiendenchik? Kunan qillqanchikkunaqa kay willakuywanmi yachachin maymantaña runakuna kaptinkupas mana sayapakuspa Jehova Diosmanta yachachinanchikpaq. Anchatam kusikunchik mana sasachakuspalla entiendenapaq sapa kuti Jehova Dios yachachiwasqanchikmanta.

15. ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi rimasunchik?

¹⁵ Qatiqnin yachachikuypim rimasunchik chunka doncellakunamanta (Mat. 25:1-13). Kay willakuyta ¿imayna entiendenanchiktam Jesusqa munarqa? ¿Yaqachu kay willakuypi sapa runakuna hinaspa imakunapas tupachisqa kachkan? ¿Icha kay tiempopi kawsakuyninchikpi yanapawananchikpaq willakuyllachu?