1, 2. (a) Kuna nz’ankulu, akweyi selo ya Yave bansambidilanga? (b) Aweyi Yesu kamonanga mu kuma kia tempelo a Yave muna Yerusaleme? (c) Adieyi tubadika mu longi diadi?

TUKA kuna nz’ankulu yamu unu, selo ya Nzambi bekalanga ye fulu kina besambidilanga Nzambi. Kasikil’owu, vava Abele kavana lukau kwa Yave, nanga ziku katunga. (Etuku 4:3, 4) Noa, Abarayama, Isaki, Yakobo yo Mose batunga mpe maziku. (Etuku 8:20; 12:7; 26:25; 35:1; Luvaiku 17:15) Yave wavovesa Aneyisaele vo batunga e nzo avauka. (Luvaiku 25:8) Kuna kwalanda, wabavovesa vo batunga e tempelo. (1 Ntinu 8:27, 29) Vava nkangu a Nzambi watuka muna kinkole kuna Babele, nkumbu miayingi bakutakananga muna masambilu. (Maku 6:2; Yoane 18:20; Mavangu 15:21) Akristu a tandu kiantete mu nzo z’ampangi bakutakenanga. (Mavangu 12:12; 1 Korinto 16:19) O unu, nkangu a Yave mu nza yawonso bekutakanga muna mafunda ye mafunda ma Maseka ma Kintinu, muna belongokelanga oma ma Yave yo kunsambila.

² Yesu watoma zitisanga tempelo a Yave yakala muna Yerusaleme. O zola kakala kwau Yesu muna tempelo, kwasungamesa alongoki andi e mvovo mia ntozi a nkunga. Wavova vo: “Eketo dia nzo aku dimpempwele.” (Nkunga  69:9; Yoane 2:17) Ke vena Seka dia Kintinu ko dilenda yikilwa vo “nzo a Yave” nze una wakala e tempelo muna Yerusaleme. (2 Tusansu 5:13; 33:4) Kana una vo i wau, tufwete zitisanga fulu yeto ya nsambila. Mu longi diadi, tubadika nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mikutulonganga una tufwete kadilanga vava tukalanga muna Maseka meto ma Kintinu, una tufwete mo lunga-lungila yo vana moko muna ntungilu a maseka mama. *

3-5. Nki i Seka dia Kintinu? Aweyi tufwete badikilanga tukutakanu tweto?

³ E Seka dia Kintinu i fulu kina wantu balenda kutakena mu sambila Yave. Tukutakanu tuna se lukau lwa Nzambi. Tukutusadisanga mu siamisa ngwizani eto yo yandi. Muna tukutakanu, e nkubik’andi ikutuvananga lukasakeso ye luludiku tuvuidi o mfunu. Lau diampwena kwa yeto dia bokelwa kwa Yave yo Mwan’andi mu kwenda dila vana ‘meza ma Yave’ konso lumingu. (1 Korinto 10:21) Ke tufwete vezanga mboka yayi ko, kadi yamfunu kikilu.

⁴ Yave ozolanga vo twakalanga muna tukutakanu mu kunsambila yo kasakesa muntu yo nkwandi. (Tanga Ayibere 10:24, 25.) Wau vo tuzitisanga Yave, ke tufwete kondwanga mu tukutakanu ko nanga vo diambu diampasi kikilu ditubwididi. Tusonganga vo tuyangalelanga tukutakanu tweto vava tutoma kubamanga yo vana nkomena kuna kiese kiawonso.—Nkunga 22:22.

⁵ E mpila tukadilanga muna tukutakanu yo lunga-lunga Maseka meto ma Kintinu isonganga kana vo tutoma zitisanga Yave yovo ve. Tuzolele vo e nkal’eto yatwasa nkembo muna nkumbu a Yave, eyi yasonama muna Maseka mayingi ma Kintinu.—Tezanesa ye 1 Ntinu 8:17.

6. Adieyi wantu bevovanga mu kuma kia Maseka meto ma Kintinu ye awana bekwizanga muna tukutakanu? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁶ Vava tusonganga o zitu muna Maseka meto ma Kintinu, wantu ankaka bemonanga wo. Muna bong’e nona, yakala dimosi kuna Turquia wavova vo: “Yasivika kikilu mu mona Seka dia Kintinu diatoma velela yo kubikwa. O wantu bakala mo batoma vuata, mu kiese bakala ye bankayisa kuna ngemba zawonso. Ediadi diansivikisa kikilu.” Yakala diadi wayantika kwenda muna tukutakanu twawonso. Ke vavioka kolo ko wavubwa. Ampangi kuna mbanza mosi ya Indonésia, babokelesa mfumu a mbanza ye mfumu zankaka mu kwenda tala e Seka diampa dia Kintinu. O mfumu wasivika kikilu e mpila yambote yatungilwa nzo yayi ye yanzala kiakunwa nti miambote-mbote. Wavova vo: “O velela kwa seka diadi kusonganga vo lukwikilu lweno lwakieleka.”

7, 8. Aweyi tulenda songela vo tuzitisanga Yave vava tuna muna Seka dia Kintinu?

⁷ Yave yandi okutubokelanga muna tukutakanu. Ozolanga vo e nkala ye mpw’eto yakala yambote. Muna kuma kiaki, ke tufwete viokesanga tezo ko, kiakala muna nkal’eto yovo muna mpil’eto ya vuatila. Dia ludi vo Yave ozolanga vo yeto kumosi y’awana tubokelesanga twakala ye kiese muna Seka dia Kintinu. Kansi, ke tuzolele kondwa luzitu ko  muna tukutakanu tweto. Kiaki i kuma ke tuvuatilanga mvuatu miavualangana ko. Tuvenganga mpe fu kia twikaziana mensagem yovo mokena ngatu dia yo nua ekolo twina muna lukutakanu. Mase bafwete longanga wan’au balembi zaulanga yovo sakana muna Seka dia Kintinu.—Kimpovi 3:1.

⁸ Vava Yesu kamona wantu batekanga lekwa muna tempelo a Nzambi, wafunga makasi yo kubayinga. (Yoane 2:13-17) Tukwendanga muna Maseka ma Kintinu mu sambila Yave yo longoka mu kuma kiandi. Dianu vo, ke diambote ko twavanganga kinkita ekolo tuna muna Seka dia Kintinu.—Tezanesa ye Nekemiya 13:7, 8.

9, 10. (a) Aweyi nkangu a Yave bevaninanga moko muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu? Nkia nluta ditwasanga? (b) Aweyi e nkubik’a Yave isadisilanga e nkutakani ke zina ye nzimbu zafwana ko mu tunga Seka dia Kintinu?

⁹ Nkangu a Yave mu nza yawonso besalanga kwayingi mu tunga Maseka ma Kintinu. Ampangi bekuyivananga kuna mvevo bevanganga mpula (planta) yo tunga yovo tungulula Maseka ma Kintinu. Muna kuma kiaki, mu mvu 15 miviokele, twatungidi lutila 28.000 ma Maseka ma Kintinu mu nza yawonso, i sia vo, tezo kia Maseka tanu ma Kintinu konso lumbu.

¹⁰ E nkubik’a Yave isolanga ampangi bekuyivananga kuna mvevo yo sadila tukau tuvewanga mu tunga Maseka ma Kintinu konso fulu mavuilu o mfunu. Tulandanga nkanikinu a Nkand’a Nzambi uvovanga vo ana bena yo vwa kwayingi basadisa awana bakondelo. (Tanga 2 Korinto 8:13-15.) Nkia nluta ditwasanga? Maseka mayingi ma Kintinu metungwanga mu sadisa nkutakani ke zina ye nzimbu zafwana ko mu tunga mo.

11. Adieyi mpangi zankaka bevovanga mu kuma kia Seka diampa dia Kintinu? Aweyi omonanga?

¹¹ Mpangi za nkutakani mosi kuna Costa Rica basoneka vo: “Vava tukalanga va ntwal’a Seka dia Kintinu, tumonanga nze yeto tulotanga ndozi. Ke twayindulanga dio ko. E seka dieto diambote-mbote mu lumbu nana kaka diatungwa. Mu nsambu za Yave kaka dialendakena, kumosi ye lusadisu lwa nkubik’andi ye lwa mpangi zeto zazolwa. E fulu kiaki kia nsambila i lukau lwamfunu katuvana o Yave. Kiese kiayingi tuna kiau.” Diakiese kikilu mu wá ampangi zeto z’akala ye z’akento bevutulanga matondo kwa Yave mu kuma kia mana kevanganga muna wete diau. Tuna mpe ye kiese wau vo mpangi zeto mu nza yawonso balenda kala ye Seka dia Kintinu dia yau kibeni. Tuna ye ziku vo Yave osambulanga e salu kia tunga Maseka ma Kintinu, kadi vava kimaniswanga tunga Seka dia Kintinu, wantu ayingi  beyantikanga kwiza mu tukutakanu mu longoka oma ma Yave.—Nkunga 127:1.

12. Aweyi olenda vanina moko muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu?

¹² Aweyi olenda vanina moko muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu? Olenda kuyivana muna salu kiaki. Yeto awonso tulenda vana tukau twa nzimbu zisadilwanga muna tunga Maseka ma Kintinu. Vava tuvanganga mawonso tulenda muna yikama salu kiaki, tumonanga kiese kitukanga muna vana. Edi disundidi o mfunu, tukembelelanga Yave. Tulandanga e mbandu a nkangu a Nzambi kuna nz’ankulu ana bakala yo ntim’a mvevo mu vana tukau muna tunga fulu yau ya nsambila.—Luvaiku 25:2; 2 Korinto 9:7.

13, 14. Adieyi tulongokele muna Nkand’a Nzambi disonganga vo tufwete lunga-lunganga Seka dieto dia Kintinu kimana diakalanga diavelela?

¹³ Yave i Nzambi avelela ye yavauka. Ke Nzambi a mavuanga ko. Kiaki i kuma tulunga-lungilanga Seka dieto dia Kintinu kimana diakala diavelela ye diatoma kubikwa. (Tanga 1 Korinto 14:33, 40.) Muna kala wavelela nze Yave, ke tuvanganga kaka ngolo ko za kala ye nsambila, ngindu ye mavangu mavelela, kansi tusianga mpe ngolo za kala ye nitu zavelela.—Lusengomono 19:8.

¹⁴ Vava Seka dieto dia Kintinu dikalanga diavelela, tukalanga ye kiese kia bokela wantu beza muna tukutakanu tweto. O wantu bemonanga vo tusadilanga mana tulonganga mu kuma kia nz’ampa yavelela. Bebakulanga vo Nzambi tusambilanga Nzambi avelela ona osinga kitula o ntoto wau se paradiso yambote-mbote.—Yesaya 6:1-3; Lusengomono 11:18.

15, 16. (a) Ekuma o velelesa Seka dia Kintinu dilenda kadila diampasi? Ekuma tufwete veleleselanga Seka dia Kintinu? (b) Nkia nkubika nuvanganga muna velelesa Seka dieno dia Kintinu? Nkia lau kena diau konso muntu mu yeto?

¹⁵ O wantu ngindu zaswaswana bekalanga zau mu kuma kia velela. Ekuma? Dilenda kala mu kuma kia mpila basansukila. Vana ntandu, akaka bezingilanga mu fulu ya mvindu yovo ina ye nzila zazala ye mbundukutu ye nteke. Akaka ke bena ye  maza mafwana ko ngatu lekwa ya sukulwila mvuatu. Kansi, kana nkutu nkia fulu tuzingilanga ye una wantu bebadikilanga o velela, tufwete velelesanga Seka dieto dia Kintinu, kadi i fulu kina tusambidilanga Yave.—Nsiku 23:14.

¹⁶ Avo tuzolele vo Seka dieto dia Kintinu diakalanga diavelela, tufwete vanganga nkubika zambote. Akuluntu bafwete sikidisanga e lumbu ya luveleleso yo kala ye ziku vo vena ye lekwa yovo salanganu yafwana ya luveleleso. Akuluntu bafwete mpe vanganga nkubika zambote kimana e salu kiasalwa. Vena ye lekwa ifwete veleleswanga kuna mfoko a konso lukutakanu, kansi yakaka ke ntangwa zawonso ko. Yeto awonso tuna ye lau dia vananga moko muna salu kia velelesa Seka dieto dia Kintinu.

17, 18. (a) Adieyi tulenda longoka muna mpila ina nkangu a Yave balunga-lungilanga tempelo kuna nz’ankulu? (b) Ekuma tufwete lunga-lungilanga Seka dieto dia Kintinu?

¹⁷ Tulunga-lunganga mpe Seka dieto dia Kintinu vava tuvangululanga lekwa ke ina diaka yambote ko. Diau dimosi bavanga selo ya Yave kuna nz’ankulu. Kasikil’owu, vava Yoase wa Ntinu kayalanga Yuda, nkangu wakuba nzimbu mu kuma kia tempelo. O ntinu wakanikina anganga kimana basadila nzimbu zazi mu vangulula konso fulu kiakala yo twamvu. (2 Ntinu 12:4, 5) Una vavioka tezo kia 200 za mvu, Yosiya wa Ntinu wasadila mpe nzimbu za tempelo muna salu kia vangulula.—Tanga 2 Tusansu 34:9-11.

¹⁸ Buka yakaka ya Afidi a Mavula bavova vo nkangu a nsi zau ke bena ye fu kia lunga-lunga nzo zau ko ngatu salanganu yau. Dilenda kala vo wantu akete kaka bazeye e salu kiaki. Yovo ke bena ye nzimbu zafwana ko muna tungulula nzo zau. Kansi, avo ke tuvangulwidi Seka dieto dia Kintinu ko, dilenda yantika fwasakana. O wantu mona bemona dio. Ke dikubavana umbangi wambote ko. Kuna diak’e sambu, vava tuvanganga mawonso tulenda muna lunga-lunga Seka dieto dia Kintinu, tukembelelanga Yave ye ke tufwasa nzimbu zina mpangi bevananga ko.

19. Adieyi olenda vanga mu songa vo ozitisanga e fulu kina osambidilanga Yave?

¹⁹ E Seka dia Kintinu i nzo yatungwa mu kuma kia Yave. Ke divuilu kwa muntu ko ngatu kwa nkutakani. Nze una tulongokele mu longi diadi, nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kutusadisa mu kala ye ngindu zasikila mu kuma kia fulu kina tusambidilanga Nzambi. Wau vo tuzitisanga Yave, tuzitisanga mpe tukutakanu tweto kumosi ye Seka dia Kintinu. Tukalanga ye kiese kia vana tukau mu tunga Maseka mayingi ma Kintinu ye tuvanganga mawonso mu lunga-lunganga mo kimana makalanga mavelela. Nze Yesu, tukalanga yo vema yo zitisa fulu kina tusambidilanga Yave.—Yoane 2:17.